Педагогтың өзін дамытудағы ізденугілік құзыреттілігі Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

и

Вестник «Oрлеу»-kst

ПЕДАГОГТЬЩ 0З1Н ДАМЫТУДАГЫ 1ЗДЕНУГ1Л1К ^¥ЗЫРЕТТ1Л1Г1

^азiрri когамдагы мрил1мнщ мiндетi гылым мен техниканыц каркынды дамып келе жаткан заманда eмiр сYPуге икемдi, когам пайдасына карай езш - eзi толы; жYзеге асы-руга дайын, бiлiмдi, шыгармашылыкка бейiм, кузыретп жэне бэсекеге кабшетп тулганы ка-лыптастыру.

МуFалiмнiц кэаби кузыреттшп оныц бшмшщ жан - жактылыгы, устаздык ше-берлiгi, окытудыц жаца эдiстерiн, инноваци-ялык технологияны мецгеруiмен eлшенедi. МуFалiм каншалыкты бшмд^ шыгармашыл болса, оныц кузыреттшк кабшеп де кец бол-мак [1].

Сондыктан бYгiнгi устаз тек кэсь би бiлiмiн толыктырып кана коймай, Yнемi шыгармашылыкпен жумыс жасауы кажет. ^азiргi тацда окытудыц эр тYрлi технология-лары сарапталып, жацашыл педагогтардыц iс - тэжiрибесi зерттелiп, мектеп eмiрiне енуде. Жаца технологияны, эдю - тэсiлдердi мецге-руде муFалiмнiц жан жактылыгы, бiлiктiлiгi кажет [2].

^аз1рп тацда мектеп окушыларыныц муFалiмнен кYтерi кеп. Оларды сабакка бел-сене катыстыру Yшiн эр сабак барысын жеке формада, жаца эдюте жYргiзу шарт. Оку фор-малары заманауи талаптарга лайык болуы, жастардыц бойында акпараттык мэдениеттi калыптастыру Yшiн, устаз акпараттык технологияны ез ю - эрекетiнде тиiмдi, сауатты уй-^ ымдастыруы кажет. Сондыктан интерактивт 2 тактаны окушылардыц тшдш кузыреттiлiгiн, н^ шыгармашылык потенциалын дамыту куралы ретiнде пайдалану интеллектуалдык, эстети-и калык жэне акпараттык сауаттылыгын арт-^ тыруга кемектесед^ ал кeрнекi курал ретiнде Н пайдалану оку - танымдык YPДiс тиiмдiлiгiн о. арттырады [3].

Н кузыреттшк дегенiмiздiц eзiн казiр-

Н п заман талабына сай педагог кауымыныц

А.Б. Иргасимова,

физика жэне математика пэншц мугал1м1 «Эулиекол ауданы эюмдтнщ бтм бвл1мшц Диев орта мектебг» ММ Костанай облысы, Эулиеквл ауданы

eзiн - eзi eзгерте алу кабшеттшп деп ту^ну-ге болады. Окушылар устаздар кауымынан тек бшмге гана емес, eмiрге де Yйрететiн кабiлеттiлiктi кажет етш отыр. Демек, бола-шак педагогтерiмiз осы акпараттык когамнан калыспай: жедел ойлаушы; жедел шешiм ка-былдаушы; ерекше уйымдастырушылык ка-бiлеттi; накты багыт - багдар берушi болып шыгуы - бул казiргi заманныц талабы. Мiне, кузыреттiлiк калыптастыру дегенiмiздiц eзi болашак муFалiм - казiргi окушылардыц шыгармашылык кабiлеттерiн дамыта отырып ойлаудыц, интелектуалдык белсендiлiктiц жогары децгешне шыгу, жацаны тYсiне б^-ге, бшмнщ жетiспеушiлiгiн сезуiне Yйрету аркылы iзденуге багыттауды калыптастыру-дагы куплетш нэтижелер болып табылмак [4].

Дамыган елдердеп бiлiм беру жYЙесiнде ерекше мацызды мэселелердiц бiрi - окытуды акпараттандыру, ягни оку YPДiсiнде акпарат-тык - коммуникациялык технологияларды пайдалану. ^азiрri тацда елiмiзде бшм беру жYЙесiнде жацашылдык катарына акпараттык кещспкп куру енгiзiлдi. Акпараттандыру жагдайында окушылар мецгеруге тшсп бiлiм, бiлiк, дагдыныц кeлемi ^ннен кYнге артып, мазмуны eзгерiп отыр. Бшм беру са-ласында акпараттык - коммуникациялык тех-нологияларды пайдалану аркылы бшмнщ сапасын арттыру, бшм беру YPДiсiн модерни-зациялаудыц тиiмдi тэсiлдерi пайдаланылуда жэне одан эрi жетiлдiрiлуде. Физика сабагын-да акпараттык технологияларды пайдалану аркылы окушылардыц акпараттык кузырет-тiлiгiн калыптастыру аркылы казiргi заман талабына сай акпараттык технологияларды, электрондык окулыктарды жэне Интернет ре-сурстарды пайдалану - окушыныц бiлiм беру Yрдiсiнде шыгармашылык кабiлетiн дамытуга мYмкiндiк беретшдш туралы баяндалады.

ш

Окушылардыц лылыгы мен акпараттык мэдениетш калып-тастыру казiрri тацда Yздiксiз педагогикалык бiлiм беру жYЙесiндегi ец кeкейтестi мэселе-лердщ бiрiне айналып отыр. Физика сабакта-рында акпараттык - коммуникациялык техно-логияларды пайдаланудыц тиiмдiлiгi:

- окушыныц ез безмен жумысы;

- аз уакытта кеп бшм алып, уакытты Yнемдеу;

- бшм - бшк дагдыларын тест тапсыр-малары аркылы тексеру;

- шыгармашыльщ есептер шыгару кезiнде физикалык кубылыстарды тYсiндiру аркылы жYзеге асыру;

- кашыктыктан бiлiм алу мYмкшдiriшц туындауы;

- кажеттi акпаратты жедел тYрде алу мYмкiндiгi;

- экономикалык тиiмдiлiгi;

- iс-эрекет, кимылды кажет ететiн пэн-дер мен тапсырмаларды окып Yйрену;

- карапайым кезбен керш, колмен устап сезiну немесе кулак пен есту мYмкiндiктерi болмайтын табигаттыц тацгажайып проце-стерiмен эр тYрлi тэж1рибе нэтижелерiн кeрiп, сезшу мYмкiндiгi;

- окушыныц ой - eрiсiн, дYниетанымын кецейтуге де ыкпалы зор.

Окытушы сабагында акпараттык - ком-муникациялык технологияларды пайдалану аркылы оныц тиiмдiлiгiн жYЙелi тYPде кер-сете бiледi. Акпараттык - коммуникациялык технологияны пайдалану окытудыц тиiмдi эдютершщ бiрi деп ойлаймын. [5].

Физикалык процестер мен кубылыстар-ды модельдеу оку процесш дамыту мен жетш-дiрудiц болашагы болып табылады, эсiресе окушылардыц шыгармашылык белсендiлiгiн арттыруда, зерттеу жумыстарын дамытудагы рeлi ерекше. Физикалык эксперименттердi модельдеу - окытушыга сабакта физикалык угымдардыц магынасын терещрек ашуга, окушыларды физиканыц казiргi эксперимент-тiк базасымен таныстыруга, физикалык ку-былыстармен зерттеу эдютерш толык тусш-дiруге мYмкiндiк береди Эрбiр муFалiмнiц негiзгi максаты - сабак сапасын кетеру, тYрiн жетiлдiру, окушылардыц сабакка деген кы-зыFушылыFын арттыру, олардыц iзденуiн, та-нымын калыптастыру. Осы максатта физика

— Вестник «Oрлеу»-kst _

акпараттык кузыр- пэнiн де эртYрлi эдiстермен жYргiзуге бола-

ды. Оку - тэрбие YPдiсiнiц сабакта дурыс жYр-гiзiлуi Yшiн эр алуан окыту эдю - тэсiлдерiнiц тиiмдiсiн мYмкiндiгiнше жэне окушылардыц жеке жаFдайларына байланысты тацдап алуFа кеп кeцiл белу керек.

Окытудыц эдю - тэсiлдерiн тиiмдi тацдап алу окытуда табыска жетуге непз болады, эрi сабактыц тшмдшп мен сапасын барынша арттыруFа мYмкiндiк бередi. ОкушыларFа терец бшм беру Yшiн муFалiм мына темендеп каFидаларды есте сактаFаны жен деп есептей-мiн.

1. МуFалiм пэндi жетiк мецгерiп, оны окушыларFа Fылыми турFыдан негiздеп, карапайым тшмен, eмiрмен байланыстыра оты-рып бере бiлуi кажет.

2. Окушылардыц жас ерекшел^ерше карай жеке бастарыныц психологиясын, жан дYниесiн жете бiлiп, эр окушыныц жYрегiне жол таба бiлуi абзал.

3. Еылым мен педагогика саласындаFы жацалыктарды Yнемi пайдаланып отыруы тиiс.

4. МYмкiндiгiнше, кейбiр Yлкен такы-рыптарды топтап жеке блоктар туршде топта-стырып eткiзе бiлуi керек.

5. ОкушыларFа узак уакыт есте сактау кабiлетiн арттыру Yшiн жаца сабакты, эсiресе зацдылыктар мен кубылыстарды тiрек бел-гiлерi мен тсрек конспектiлерi бойынша берген жен.

6. Окушылардыц сапалы да тиянакты бiлiм алуы Yшiн эр бeлiм, эр такырып бойынша олардыц бшмдерш тексерiп отырFан жен. Мунда эаресе окушылардыц бiлiмдерiн тексеруде мына темендегщей эдiстердi кол-даетан тиiмдi:

• Тестiк жYЙе бойынша;

• eзiн-eзi тексеру;

• кeршiсiн тексеру жэне т.б.

7. Сабакта халыктык педагогика эле-менттерiн пайдалану кажет. Ол Yшiн:

• Халык ертегiлерiнен, ацыз эцпмелерь нен, елец жырларынан Yзiндiлер келтiрiп, олардыц маFынасын тYсiндiруге;

• Халыктыц улттык ойындарымен тусш-дiруге;

• ЭртYрлi табети кубылыстарFа байланысты жумбактар шешш, сезжумбак, бей-несез курастыруFа болады.

гч

а

^

н и

н

и =

Рч

и

н =

2

ü

Вестник «Орлеу^-kst

а s*

н и

H

И =

Рч

и

H =

S

8. Сабакта окушыларды тац калдырып, себебш бiлгiлерi келетiн эртYрлi кызыкты тэжiрибелер мен физикалык фокустарды удайы колданган орынды [6].

Акпараттык кузыреттшк - бул жеке т^лганыц эртYрлi акпаратты кабылдау, табу, сактау, оны жYзеге асыру жэне акпараттык -коммуникациялык технологияныц мYмкiндiк-терiн жан - жакты колдану кабiлетi.

^аз1рп заман - физика гылымыныц ете жан-жакты тараган кезещ. Математиканы окытудыц мазмунын жYзеге асыру Yшiн жаца бшм беру технологиялары ауадай кажет. ^аз1рп акпараттык коммуникациялык технологияныц озык жетiстiктерiн физика сабагын-да колдану аркылы танымдык iс - эрекеттерш уйымдастыра отырып, окушылардыц кузы-реттiлiгiн дамытуга болады. Жаца акпараттык технология мугал1мнщ жYЙелi жумыс ютеуше мYмкiндiк бередi. БYгiнгi кYнде осы техноло-гияны колдануда интерактивт такта ерекше орын алады. Окушы интерактивт тактамен жаца материалдарды арнаулы багдарлама-мен мYмкiндiгiнше пайдалана алады. Ондагы максат - окушыныц езiнше ойлау кабшетш арттыру жэне казiргi замангы интерактивтi тактамен жумыс iстеуге YЙрету. Физиканы окытудагы негiзгi талап - окушыга есептер шыгара бiлу жолдары мен тэсiлдерiн YЙре-ту. Интерактивт тактамен сабак берген кезде мугал1м, шэкiрт жэне интерактивтi тактамен карым-катынас жYргiзiледi.

Физика сабагында акпараттык техно-логияны тиiмдi пайдалану бiлiм сапасыныц артуына экеледi, окушыныц логикалык ойлау кабшеттерш дамытып, интернет желiсiнен са-бакка кажеттi деректердi ез безмен iздеуiне компьютерлiк сауаттылыктарына жол ашады

[7].

Окушыны дамытуда ежелгi замандардан берi математиканыц алар орны ерекше. Мате-матиканыц гылым мен техниканыц каркынды дамуына косар Yлесi аз болган жок [8].

Математика - барлык гылымдардыц логикалык непз^ демек, математика - окушыныц дурыс ойлау мэдениетш калыптастырады, да-мытады, оны шыцдай тYседi жэне элемде бо-лып жаткан жацалыктарды дурыс кабылдауга кемек бередi. Математика сабагында окытудыц эр тYрлi эдю-тэсшдерш колдана отырып, окушылардыц шыгармашылык iзденiстерiн,

ез бетiнше жумыс iстеу белсендшктерш арттыру барысында теориялык бшмдерш кецей-тш, логикалык ойлау кабшеттерш дамытуга болады. Окушылардыц ойлау кабшетш дамытуда, математиканыц непзш калыптастыру, угындыру, тYсiнiктерiн терецдетуде бастауыш сынып мрашмдершш математикалык бшм-дерi терец болуы керек. Математика пэнiн жаксы, терец бiлетiн, кYнделiктi сабактаFы такырыпты толык камтитын, оны окушыFа жетюзе алатын, эр тYрлi децгейдегi есептердi шыFара бiлу iскерлiгi, окытудыц дэстYрлi жэне Fылыми жетiлдiрiлген эдiс - амалдарын, куралдарын еркiн мецгеретiн, окушылардыц пэнге кызыFушылыFын арттыра отырып, да-рындылыFын дамытудаFы iздену - зерттеу баFытындаFы тапсырмалар жYЙесiн усыну -емiр талабы.

Математика сабаFында окушылардыц шыFармашылыFын калыптастыру Yшiн сабакта жаца технология турлерш колдануFа болады. Олар децгейлеп окыту технологиясы, модульдш окыту технологиясы жэне таFы да баскалар.

Окушылардыц шыгармашылык iзденi-стерiнiц децгейлерш кетеру процесi Yш ке-зецнен турады.

Бiрiншi кезец - м:рашм окушыныц ка-рапайым таным эрекетсмен танысады. ¥лы адамдардыц есептерiн, тарихи есептерден, ертегi есептердi шыFару эдiстерi керсетшген есептердi жинактап, рефераттар дайындауFа YЙретедi. Логикалык ойлауды кажет ететш кы-зыкты есептi жецiлдерiнен бастап такырыпка жетелейтiн эзiл есептердi шы^ару барысында пэнге деген кызыFушылыFын арттырып, ез бетiмен жумыс iстеуге баулу керек. Окушыныц эрбiр баскан кадамына кецiл белiп бакы-лап отырFан жен. Сонда окушы ез мYмкiн-дiгiне сенiп, кызыFушылыFы артады. Кейбiр жеке есептердi шыFару барысында ютаппен жумыс iстеуге, шыFарылFан есептердi окып тYсiнуге, соFан уксас есептердi тауып шыFара бiлуге кемектеседi. Есептердш шыFарылуына нускау берiп, ез безмен орындауына мYмкiн-дiк бередi.

Екiншi кезец - бул кезецде мрашм есеп шыFарудыц эр тYрлi эдю - тэсiлдерiн керсетiп, талкылай отырып колайлысын, тиiмдiсiн тацдай бiлуге YЙретедi. Берiлген тапсырма-лардыц бiрнеше эдюпен шыFарылуын талап

Вестник «Oрлеу»-kst

ИЗ

етедь Кейбiр жаца материалды окушыныц eз бетiмен окып, эр тYрлi киындыктагы тапсы-рмаларды оку куралдарын, аныктамаларды пайдаланып, шыгару керек. Есептердi шыга-рудыц калыптан тыс эдiстерiн колдана бшуге Yйретедi.

Yшiншi кезец - бул кезецде окушыга eте Yлкен жауапкершшк жYктеледi. Осы кезецде окушы негiзгi децгейге шыгады. Мунда окушы сыныптан тыс косымша окуга жалпы-лама корытынды жасай бiлуге Yйрену керек. Окушылар eз жумысына талдау жасап, кате-лердi болдырмау Yшiн неш элi жетiк бшмей-мiн деген максатта eз жумысын корытынды-лап, алдагы жумысына жоспар кура бiлудi Yйрену керек [9].

«Булак ^рсец, кeзiн аш» деген улагат-ты сeзге CYЙенiп, бар мYмкiндiктi пайдала-нып, баланыц кабiлетiн, дарынын ашу жэне эрбiр окушыныц eз мYмкiндiктерiн, кабiлет жэне икемдiлiгiн таныта бшуше жагдай жа-сау - муFалiмнiц басты мiндеттерiнiц бiрi. Ен-деше мектепте окушыны iзденушiлiкке баули отырып, гылым мен техниканыц жетiстiгiне сэйкес армандарына жетуге, eз жолдарын дэл табуга, гылымга жетелеу аркылы eздерiнiц кабiлеттерiн ашуларына кeмектесуiмiз кажет.

Жаца гасырга кадам баскан жас жеткш-

шектердiц казiргi eмiрге бейiмдiлiгi болу керек. Ол eмiрдiц эр тетшне Yцiлiп, тыгырыктан шыгар жолга даяр болуы кажет. Дарынды да, кабшетп окушыларды гылымга баулып, гылым аркылы егемендiгiмiздi ныгайтуга Yлес косайык!

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:

1. ^удайбергенова К.С. ^узырлылык амалыныц негiзгi угымдары. Алматы 2007

2. ^азбекова Н.Т. ^азак тiлi сабактарын-да коммуникативтiк окытудыц элементтерiн колдану 12 жылдык бшм журналы 2006 №1

3. Тургынбаева Б.А. ¥стаздык шыгар-машылык. Алматы 2007

4. Журнал «^азакстан мектебЬ», №12,

2010

5. «Физика» журналы №3(41), 2012

6. «Физика ^азакстан мектебшде» журналы №3(33), 2011

7. «Информатика непздерЬ» журналы №1, 2007

8. Барсай Б. Бастауыш сыныпта окытудыц жаца технологиясы. Бастауыш мектеп, №1, 1998

9. Айдосова З. «Дамыта окыту техноло-гиясыныц мэселелерi» 2004

ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ КОМПЕТЕНТНОСТЬ КАК СРЕДСТВО САМОРЕАЛИЗАЦИИ ПЕДАГОГА

О.В. Корчемкина,

мастер ПО КГКП «Костанайский профессионально-технический колледж», Костанайская область

Если учитель имеет только любовь к делу, он будет хороший учитель. Если учитель ^

имеет только любовь к ученику, как отец, мать, - он будет лучше того учителя, который ^

прочел все книги, но не имеет любви ни к делу, ни к ученикам. Если учитель соединяет в ^

себе любовь к делу и к ученикам, он - совершенный учитель. ^

Лев Николаевич Толстой Н

Н

И

Быть современным педагогам, профес- главная стратегическая цель профессиональ- рц сионалом своего дела, достижение высокого ного педагогического образования. ^

уровня педагогической компетентности - это Что помогает развиваться специалисту? И