Научная статья на тему 'Мұғалімнің кәсіби құзыреттіліп - нәтижелі білім берудің негізі'

Мұғалімнің кәсіби құзыреттіліп - нәтижелі білім берудің негізі Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
137
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Мұғалімнің кәсіби құзыреттіліп - нәтижелі білім берудің негізі»

Вестник «Орлеу^-kst

т

блиотеки, получить не только текстовую информацию, но и графическую, видео, т.е. увидеть много интересного и познавательного. Информационно-образовательный портал предназначен для хранения, предоставления и отображения информации по предметам, создается в помощь педагогу на первых годах профессиональной деятельности. Весь материал можно «скачать» из сети на свой компьютер для получения дополнительных знаний и воспользоваться им в процессе повышения своей профессиональной компетенции [4].

В заключении хотелось сказать, что информационно-образовательный портал как инструмент для реформирования и модернизации профессиональной компетенции молодого специалиста дает дополнительные возможности для повышения своего профессионализма.

ЛИТЕРАТУРА

1. Горохова Р.И. Проблемы формирования ИКТ компетентности будущих учителей «БХВ - Петербург» 2003. с. 74-88.

2. Кузнецов А.А., Хеннер Е.К. и др. Информационно-коммуникационная компетентность современного учителя. //Информатика и образование. 2010. № 4. с. 55.

3. Андреев В.И. Педагогика: учебный курс для творческого саморазвития. - 2-е изд. - Казань: Центр инновационных технологий, 2000. - с. 124.

4. Тейкстера С., Комаревцев Е.М. Образовательные порталы как средство систематизации и структурирования информации: Учебное пособие. — Ставрополь: Изд-во СГУ, 2005. с. 255.

М¥ГАЛ1МНЩ КЭС1БИ Ц¥ЗЫРЕТТ1ЛШ - НЭТИЖЕЛ! Б1Л1М БЕРУДЩ НЕГ1З1

¥лы Абайдьщ: «Тегшде, адам баласы адам баласынан акыл, гылым, ар, мшез деген нэрселермен озады», - деген сeздерi устаз-ды; мамандыктыц болмысын ашатын сездер емес пе?

Сондыктан кэаби шеберлш шыцдалган, кузырлыгы жогары, ез юшщ технологы болу устаздан ненi талап етедi десек, ол муFалiмнщ шыгармашылы; ю - эрекетшщ мазмуны зерт-теушшк кызметтен, жеке iзденiстерден тура-ды. Нэтижеге багытталган бiлiмдендiрудщ жаца жYЙесiне кешу муFалiмдердщ кэсiби бiлiктiлiгiн арттыруда да жаца кезкарасты калыптастыруды, кузырлыктарын Yнемi да-мытуды талап етедь ЖоFары мэдениеттi адам Fана осы кажеттiлiктердi шешудщ жолдарын iздейдi, табады.

Ойы жYЙрiк, акылы терец, бэсекеге ка-бiлеттi, eзгерiстерге бейiм, шыFармашылыFы биiк, кэсiби шеберлiгi жетiлген, iзденушi, зерттеушi, жасампаз жацашыл устаз - бYгiнгi

А.К. Жапарова,

«Арцалъщ медицина колледж!» МККК анатомия пэш оцытушысы, Костанай облысы

к;огамныц тапсырысы.

Эр сабагына eздiгiнен бiлiм мецгерудiц, iзденiс пен жемiстi ецбектiц кайнар кезше ай-налдырганда гана, талапка сай мyFалiм болу мэселесi шешiледi. «Саба; беру - Yйреншiктi жай Fана шеберлiк емес, ол - жацадан жацаны табатын енер», - дейдi ЖYсiпбек Аймауытов.

^узырлыц - бул адамныц бойындаFы бар бiлiк пен бшм жэне кабiлеттерi. ^узырет

- ;ойь1етан максаттарFа жету Yшiн шю жэне сырткы ресурстарды тиiмдi юке асыруFа дай-ындык; жеке жэне коFамдык кажеттiлiктердi канаFаттандыру максатында табысты iс-эре- — кетке дайындык, Ал, кузыреттшк дегенiмiз Н

- бул адамFа берiлген немесе жYктеген ют ^ нэтижелi тYPде орындауын баFалау мiнез- ^ демесi. Бул адамныц бойында eзiндiк, жау- 1 апкершшк, коммуникабельдiк, жацалыкты ^ жоFары кабылдайтын, мэселенi шеше ала- ^ тын, адамгершшп мол, бiлiмi жоFары, жаца Н технологияларды мецгере алатын, ужымда X,

Н

Вестник «Oрлеу»-kst

гч

а

^

н и

Н

И =

Рч

и

н =

2

жумыс жYргiзе алатын, белсендiлiк касиет -кабшеттершщ болуы.

1. Арнайы кузыреттшк- eзiнщ кэсiби дамуын жобалай бшетш кабiлетi.

2. Элеуметтiк кузыреттшк- кэсiптiк кы-зметiмен айналысу кабшетг

3. Бiлiм беру к¥зыреттiлiгi - педагоги-калык жэне элеуметтiк психологияньщ непз-дерiн колдана бiлу кабшетг

Ендеше к¥зыреттiлiк дегенiмiздщ eзiн казiргi заман талабына сай педагог кауымы-ныц eзiн -eзi езгерте алу кабшеттшп деп тYсiнуге болады. Бшм саясатындагы тYбе-гейлi eзгерiстердi ^нделшт оку YPДiсiн-де берiлетiн тапсырмалардан бастау кажет екендiгi айкын ^рсетшген. Студенттер окы-тушы кауымнан тек бшмге гана емес, eмiр-ге Yйрететiн кабiлеттiлiктi кажет етiп отыр. Демек, болашак педагогтерiмiз осы акпа-раттык когамнан калыспай: жедел ойлаушы: жедел шешiм кабылдаушы: ерекше уйымда-стырушылык кабiлеттi: накты багыт- багдар берушi болып шыгуы - бул казiргi заманныц талабы. Мiне, кузыреттшк калыптастыру

дегенiмiздщ eзi болашак мугал1м - казiргi студенттердщ шыгармашылык кабшеттерш дамыта отырып ойлаудыц, интеллектуалдык белсендшктщ жогары децгешне шыгу, жаца-ны тYсiне бiлуге, бшмнщ жетiспеушiлiгiн сезшуге Yйрету аркылы iзденуге багыттауды калыптастырудагы кYтiлетiн нэтижелер болып табылмак. Буныц eзi eз кезегiнде казiргi устаздардан шэкiрттi окытуда, бiлiм беруде, тэрбиелеп eсiруде белгiлi бiр кузыреттшк-тердi бойына ащрген жеке тулганы калыпта-стыруды талап етедi.

Мундай кузырлылыктыц катарына мыналар жатады:

• багдарлы кузыреттшк (азаматтык бел-сендшк, саяси жYЙенi тYсiну, бага бере бшу, елжандылык, т.б);

• мэдениеттанымдылык кузыреттiлiк (улттык ерекшелiктердi тани бшу, eз халкы-ныц мэдениетi мен eзге улттар, элем мэдени-етш салыстыру, саралай бiлу кабiлетi);

• оку-танымдык кузыреттiлiк ^зшщ бiлiмдiлiк кабшетш уйымдастыра бiлу, жоспарлай бiлу, iзденушiлiк-зерттеушiлiк эрекет дагдыларын игеру, талдау, корытынды жасай бiлу);

• коммуникативтiк кузыреттшк ( адамдармен eзара карым-катынас тэсшдерш бiлу, мемлекеттiк тiл ретiнде казак тшнде, халыкаралык катынаста шетел тшнде каты-нас дагдылары болуы);

• акпараттык-технологиялык кузырет-тiлiк (акпараттык технологиялармен, техни-калык обьектiлер кeмегiмен багдарлай бiлу, eз бетiнше iздей бшу, тацдай, талдай бiлу, eз-герте бiлудi жYзеге асыра бiлу кабшет^;

• элеуметтiк- ецбек кузыреттшп (эле-уметтiк-коFамдык жагдайларга талдау жасай бшу, шешiм кабылдай бiлу, тYрлi eмiрлiк жаFдайларда жеке басына жэне коFам мYД-десiне сэйкес ыкпал ете бiлу кабiлетi);

• ту^алык eзiн-eзi дамыту кузырет-тiлiгi (отбасылык ецбек, экономикалык жэне саяси коFамдык катынастар саласындаFы бел-сендi бiлiмi мен тэжiрибесiнiц болу кабiлетi).

АталFан кузыреттiлiк касиеттердi тулFа бойына дарытуда педагог кауымыныц арнайы элеуметтiк бшм беру кузыреттшктершщ жан- жакты болуы талап етшедгЕгер педагог eзiнiц кэсiби eсу жобасын дурыс жолFа коя отырып, eзiнiц кэсiптiк кызметше накты берiлу аркылы туетаныц алFан бiлiмiн eмiр-де колдана бшетшдей тапсырмалар жYЙесiн усына алатын жаFдайда болFанда Fана студент кузыреттiлiгiн калыптастыруFа мYмкiндiк табады. Бiр сeзбен айтканда, тулFаFа баFыт-талFан бiлiмдер жYЙесi бiлiм стандартына сай ту^аныц жан- жакты дамуына негiзделген, алFан бшмш eмiрдiц кандай бiр жаFдаятта-рына колдана алатындай дэрежеде усыну пе-дагогтщ кузыреттiлiгiне байланысты болады.

Психологтар да, педагогтар да адам-ныц рухани интеллектуалдык, кэаби шы^ар-машылыкпен eзiн-eзi дамытуы eмiрiнiц эр ке-зещнде эр калай деп кeрсетедi.Мысалы,улы педагогтар А.Дистерверг, К.Ушинский, А. Макаренко, В.Сухомлинский, т.б муFалiмдiк ецбект адамтану Fылымы, адамныц жан ДY-ниесi, рухани элемше бойлай алу eнерi дей отырып, педагогикалык шеберлштщ дамуына зор Yлес коскан. Осы турFыдан алып караFан-да педагогикалык шеберлiк - кэаби эрекеттi жоFары децгейге ^теретш муFалiмнiц жеке касиеттершщ, оныц бiлiмi мен бiлiгiнiц жYЙ-есi. Осы мэселеш терец зерттеген А.Маркова муFалiмнiц кэсiби децгейге кeтерiлуiнiц

Вестник «Орлеу^-kst

m

тeмендегiдеи психологиялык критериилерiн аны^таган.

Обьективтi критериИлер. М¥Fалiмнiц ез мамандыгына каншалыкты сэИкес элеуметтiк тэж1рибеге косар Yлесi кандаИ екендiгi. ЖоFа-ры ецбек кeрсеткiшi,эртYрлi мэселелердi шы^армашылыкпен шеше алу бiлiктерi, т.б жататынды^ын атап eтедi.

Субьективтi критериИлер. Адамныц маманды^ы каншалыкты оныц табиFатына, кабiлеттерi мен кызыFушыларына сэИкес каншалыкты ол ез iсiнен канаFат табатын-ды^ымен баИланысты. М¥Fалiм ецбегiндегi субьективтi критериИлерге кэсiби - педагоги-калык баFыттылык, кэсiптiц мацыздылыFын, оныц к¥ндылыFын тYсiну, маман иесi ретiнде eзiне позитива кезкарастыц болуын жаткы-зады.

Нэтижелi критериИлер. М:рашм ез iti-не коFам талап етiп отырFан нэтижелерге кол жетюзш отыр ма деген мэселе турFысынан ка-растырады. Бiреулер нэтиже ретшде окушы-лардыц бiлiмдерiнiц стандартка саИ болуын алса, ендi бiреулер олардыц карым- кабiлетiн дамытуды алады, ал кеИбiреулерi окушы-лардыц eмiрге даИындыFын басты назарда устаИды, ал окыту нэтижесi бiз Yшiн баланыц психологиялык функцияларын жетiлiп, eзiнiц педагогикалык эрекетi аркылы алFан бшм-дерш eз eмiрлiк мэселелерiн шешуге колдана алуы.

ШыFармашылык критериИлер. М¥Fалiм eз кэсiбiнiц шекарасынан шыFа алуы, сол аркылы eз тэжiрибесiн, ецбегiн eзгерте алуы жаткызылады. ШыFармашыл муFалiм Yшiн бiреудiц тэжiрибесiн каИталаFаннан гeрi eз жацалыктарын, бiлгендерi мен тYИгендерiн баскаларFа усына алуыныц, шыFармашылык баFыттылыктыц болуыныц мэнi зор. Кэсь билiктiц бiрден келе салмаИтындыFы бел-гiлi, оны эр муFалiм ерте ме, кеш пе мецгеруi тиiс. А.Маркова оныц кезецдерш тeмендегi-деИ етiп бeледi: муFалiмнiц eз мамандыFына беИiмделу кезещ: мамандыкта eзiн-eзi eзек-тендiру кезещ: мамандыкты еркiн мецгерген кезец: мамандыкта шы^армашылык децгеИге жеткен кезец. ОсылаИша Fалым кэсiби кузы-реттiлiктiц сипаттамасын шебер- муFалiмнiц, жацашыл- муFалiмнiц, зерттеушь муFалiмнiц,

кэсiби дэрежесiне кeтерiлген муFалiмдердiц жиынтык беИнесi ретiнде карастырады.

Ец бiрiншi кезекте муFалiмнiц « eзiндiк жацалы^ы» болуы кажет. Еылым жацалы^ын тYрлендiруде eз Yлесiн косу аркылы жасаFан нэтижелi жумысы eзгелердiц тэжiрибесiн то-лык кeшiрмеИ, жаца ортаFа икемдеп, eзiндiк iс- эрекет жиышъ^ы аркылы аИтарлыктаИ нэтижеге кол жетюзу керек. ^азiргi кэсштш-педагогикалык кызмет кандаИ муFалiмдi талап етедi. МуFалiм - окушылардыц жеке тулFасын дамытуFа басымдык беретiн, ^р-делi элеуметпк-мэдени жаFдаИларда еркiн баFдарлаИ алатын, шы^армашылык проце-стердi баскара алатын, адам туралы Fылым-ныц жетiстiктерiн, оныц даму зацдылыкта-рын, компьютерлiк окыту eнерiн терец мецгерген жан- жакты дамы^ан шыFармашыл тулFаны талап етедь

Ал, бiлiм беруде кэсiби кузырлы маман иесiне жеткен деп маманды^ы боИынша eз пэнiн жетш бiлетiн, окушыныц шы^ар-машылыFы мен дарындылы^ыныц дамуы-на жаFдаИ жасаИ алатын, тулFалык- iзгiлiлiк баFыттылыFы жоFары, педагогикалык ше-берлiк пен eзiнiц iс- кимылын жYИелiлiкпен аткаруFа кабшетп, окытудыц жаца техноло-гияларын толык мецгерген жэне бiлiмдiк мониторинг непзшде акпараттарды тауып, олар-ды тацдап сараптаИ алатын, отандык жэне шетелдш тэжiрибелердi шыFармашылыкпен колдана бшетш кэсiби маман педагогтi аИта-мыз.

ПАЙДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР:

1. ^.С. ^удаИбергенова, «^узырлылык бiлiм сапасыныц критериИi: эдюнамасы жэне Fылыми- теориялык непзшде», монографи-ялык ецбек, Алматы , 2008, бет 257,258

2. ^азакстан Республикасыныц «Бшм туралы» Зацы. - Алматы, 2010. 6 б.

3. ^азакстан Республикасында 2015 жылFа деИiнгi бшм берудi дамыту тужы-рымдамасы. - Астана, 2004. - 3-4 бб.

4. А.К.Маркова. Кэаби кузыреттшктщ даму децгеш - 2009

5. М.И. Скаткин . Зерттеу мэдениетi -педагогикалык кабшет - 2008

а

^

н и

н

и =

Рч

и

H =

S

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.