Научная статья на тему 'МАСОИЛИ МУБРАМИ РУШДИ ШАРИКӢ МИЁНИ МАҚОМОТИ АНДОЗ ВА АНДОЗСУПОРАНДАГОН'

МАСОИЛИ МУБРАМИ РУШДИ ШАРИКӢ МИЁНИ МАҚОМОТИ АНДОЗ ВА АНДОЗСУПОРАНДАГОН Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
33
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
рушди шарикӣ / маъмурикунонии андоз / муносибатҳои андоз / ҳамкории судманд / мақомоти андоз / андозсупорандагон / ӯҳдадории андозӣ / қонунгузории андоз / tax administration / tax relations / partnership development / mutually beneficial cooperation / tax authorities / taxpayers / tax liability / tax legislation

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Маъмуров Анварджон Махмуджонович

Ҷанбаҳои назариявии рушди шарикии судманд байни мақомоти андоз ва андозсупорандагон ва арзёбии он мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Мазмуни шарикӣ байни субъектҳо шарҳу тавзеҳ ёфтааст. Зарурати иқтисодӣ ва иҷтимоии тавсеаи шарикӣ дар асоси нишондодҳои динамикӣ таҳқиқ ва таҳррезӣ карда шудаааст. Масъалаи баландбардории самаранокии маъмурикунонии андози минтақавӣ аз мавқеи буҷети минтақа баррасӣ карда шудааст. Дар доираи таҳқиқ ба рушди маъмурикунонии андоз ва ба сатҳи сифатан нави робитаҳои байни мақомоти андоз ва андозсупорандагон таваҷҷӯҳи хоса зоҳир гардидааст. Хулоса шудааст, ки тавсеаи шарикӣ дар соҳаи андоз дар самти пешбурди муносибатҳо, коҳиш додани хароҷот, такмили маъмурикунонии андоз ва баланд бардоштани сатҳу ҷамъоварии андоз ба такмил ниёз дорад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CURRENT PROBLEMS OF THE DEVELOPMENT OF PARTNERSHIP BETWEEN TAX AUTHORITIES AND TAXPAYERS

The article studies the theoretical aspects of the development of mutually beneficial partnership between tax authorities and taxpayers and its assessment. In this process, it clarifies the content of the partnership between the actors. It also researches and developes the economic and social needs for expanding partnerships based on dynamic indicators. The issue of increasing the efficiency of regional tax administration is reviewed from the point of view of the regional budget. As part of the investigation, special attention is paid to the development of tax administration and a qualitatively new level of relations between tax authorities and taxpayers. It was concluded and studied that the expansion of partnerships in the field of taxation needs to be improved. And, in future, it is necessary to organize proper interaction between tax authorities and taxpayers in terms of developing relations, reducing costs, improving tax administration and increasing the level of tax collection.

Текст научной работы на тему «МАСОИЛИ МУБРАМИ РУШДИ ШАРИКӢ МИЁНИ МАҚОМОТИ АНДОЗ ВА АНДОЗСУПОРАНДАГОН»

УДК 36.1/5

DOI 10.24412/2411-1945-2023-3- 78-89

МАСОИЛИМУБРАМИ РУШДИ Маъмуров Анварцон Махмудцонович, н.и.и., ШАРИКЙ МИЁНИ МАДОМОТИ дотсенти кафедраи андоз ва андозбандии АНДОЗ ВА АНДОЗСУПОРАНДАГОН ДДХрСТ (Хуцанд, Тоцикистон)

АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ Маъмуров Анварджон Махмуджонович,

РАЗВИТИЯ ПАРТНЕРСТВА МЕЖДУ канд. экон. наук, доцент кафедры

НАЛОГОВЫМИ ОРГАНАМИ И налогов и налогообложения ТГУПБП

НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИКАМИ (Худжанд, Таджикистан)

CURRENT PROBLEMS OF THE Mamurov Anvarjon Makhmudjohnovich,

DEVELOPMENT OF PARTNERSHIP candidate of economy, associate professor of taxes

BETWEEN TAX A UTHORITIES AND and taxation department under TSULBP (Khujand,

TAXPA YERS Tajikistan) e-mail: a. mamurov1974@mail. ru

Цанбауои назариявии рушди шарикии судманд байни мацомоти андоз ва андозсупорандагон ва арзёбии он мавриди барраси царор дода шудааст. Мазмуни шарики байни субъектуо шаруу тавзеу ёфтааст. Зарурати ицтисоди ва ицтимоии тавсеаи шарики дар асоси нишондодуои динамики тауциц ва тауррези карда шудаааст. Масъалаи баландбардории самаранокии маъмурикунонии андози минтацави аз мавцеи буцети минтаца барраси карда шудааст. Дар доираи тащиц ба рушди маъмурикунонии андоз ва ба сатуи сифатан нави робитауои байни мацомоти андоз ва андозсупорандагон таваццууи хоса зоуир гардидааст. Хулоса шудааст, ки тавсеаи шарики дар соуаи андоз дар самти пешбурди муносибатуо, коуиш додани хароцот, такмили маъмурикунонии андоз ва баланд бардоштани сатуу цамъоварии андоз ба такмил ниёз дорад.

Калидвожахо: рушди шарики, маъмурикунонии андоз, муносибатуои андоз, уамкории судманд, мацомоти андоз, андозсупорандагон, уудадории андози, цонунгузории андоз

Рассмотрены теоретические аспекты развития взаимовыгодного партнерства налоговых органов и налогоплательщиков и дана его оценка. Разъясняется содержание партнерства между субъектами. Разработана и обоснована экономическая и социальная необходимость расширения партнерства на основе динамических показателей. Рассмотрено повышение эффективности регионального налогового администрирования с точки зрения регионального бюджета. Особое внимание уделяется развитию налогового администрирования, налоговой ответственности и качественно новому уровню взаимоотношений налоговых органов и налогоплательщиков. Сделан вывод, что расширение партнерства в сфере налогообложения нуждается в совершенствовании налогового законодательства в части развития отношений, снижения затрат, совершенствования налогового администрирования и повышения уровня собираемости налогов.

Ключевые слова: налоговое администрирование, налоговые отношения, развитие партнерства, взаимовыгодное сотрудничество, налоговые органы, налогоплательщики, налоговая ответственность, налоговое законодательство

The article studies the theoretical aspects of the development of mutually beneficial partnership between tax authorities and taxpayers and its assessment. In this process, it clarifies the content of the partnership between the actors. It also researches and developes the economic and social needs for expanding partnerships based on dynamic indicators. The issue of increasing the efficiency of regional tax administration is reviewed from the point of view of the regional budget. As part of the investigation, special attention is paid to the development of tax administration and a qualitatively new level of relations between tax authorities and taxpayers. It was concluded and studied that the

expansion ofpartnerships in the field of taxation needs to be improved. And, in future, it is necessary to organize proper interaction between tax authorities and taxpayers in terms of developing relations, reducing costs, improving tax administration and increasing the level of tax collection.

Key words: tax administration, tax relations, partnership development, mutually beneficial

cooperation, tax authorities, taxpayers, tax liability, tax legislation

Дар асархои олимони щтисоддони муосир а^идахои назариявии зиёде ироа гардидаанд, ки мафхуми «шарикй» ро шарху тавзехот медиханд. Яке аз муха^и^он ^айд менамояд, ки шарикй ин шаклхои хамкории якчояи одамон (ма^омоти андоз ва андозсупорандагон) зимни ташкили кору хизматрасонй буда, ба натичахои он хамаи иштирокдорони ин раванд хавасманд мебошанд [6, с.64]. Ба андешаи мо шарикиро ба хайси во^еияти нави муътадили муносибати ичтимой ва робитахои ма^омоти андоз ва андозсупорандагон, ки макрадхои худро пайгирй мекунанд маънидод намудан мункин аст.

Дар сарчашмахои и^тисодй мафхуми «шарикй» яке аз мафхумхоест, ки солхои охир кам мавриди истифода ^арор мегирад. Новобаста ба он, ки истилохи «шарикй» дар илми и^тисод хамчун «хамкорй» ба таври васеъ истифода мешавад, исми бавучудомадаи «шарикй» дар адабиёти муосир корхои якчояи о^илона (интеллектуалй) махсуб меёбад. Маънои калимаи «хамкорй» ба мазмуни калимаи «шарикй» пурра мувофи^ат мекунад. Пас «шарикй» «хамкорй»-ро мефахмонад.

Фаромуш набояд кард, ки «хамкорй» ба маънои васеъ раванди фаъолияти муштараки ду ё зиёда одамон барои ноил шудан ба хадафхои умумй дар сохаи дилхох мебошад, ки дар он мубодилаи афкор сурат мегирад ва созиш ба вучуд меояд. Бо дарназардошти гуфтахои боло, шарикй миёни ма^омоти андоз ва андозсупорандагон бояд мазмуни «хамкорй дар сохаи андозбандй»-ро дошта бошад. Аз ин ру, метавон хадс зад, ки шарикй миёни ма^омоти андоз ва андозсупорандагон ин татби^и вазифахои хамкории судманди субъектхо дар сохаи андозбандию андозситонй мебошад.

Илова бар ин зарур аст, ки амали мушовирони андоз бо талаботи байналмилалй ва миллии этикаи касбй, инчунин стандартхои касбият мувофи^ат намояд. Дар заминаи тахлили тачрибаи чахонии фаъолияти мушовирони муста^или андоз се самти асосии фаъолияти онхоро чудо кардан мумкин аст:

- машваратдихй, яъне тавзехот ва хизматрасонй ба андозсупорандагон аз руйи холатхои мушаххаси фаъолият, бана^шагирии ухдадорихои андоз, тахияи хисоботи андоз, татби^и имтиёзи андоз ва дигар чанбахои муносибатхои андозй;

- миёнаравй ё намояндагй дар бахси андозй, ки вобаста аз иродаи чонибхо метавонад ихтиёрй, хатмй ва судй бошад;

- намояндагии андозсупорандагон дар мусохибахо бо ма^омоти андоз, хангоми созишномахо бо андозсупорандагон ё зимни баррасии дархости андозсупоранда доир ба тавзехи ^онунгузории андоз дар муносибатхои андозй ва гайра.

Дар Паёми Асосгузори сулху вахдат, Пешвои миллат, Президента Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олй ^айд мешавад, ки «...ма^сади тахияи Кодекси андоз дар тахрири нав на зиёд намудани сарбории андоз ба фаъолияти сохибкорй, балки содаву шаффоф гардонидани маъмурикунонии он, истифодаи васеи технологияхои ра^амй, бартараф намудани таъсири омили инсонй ва мусоидат ба густариши раванди саноатикунонии босуръати кишвар ба хисоб меравад»[11]. Яке аз самтхои асосии ислохоти низоми маъмурикунонии андоз чорикунии технологияхои ра^амй мебошад. Х^адафи он аз байн бурдани робитаи шахсй миёни ма^омоти андоз ва андозсупоранда чихати паст бурдани сатхи фасод дар низоми андоз мебошад.

Дар Кодекси андози Чумхурии Точикистон принсипи асоснокии андозбандй ва хамкории ма^омоти андоз бо андозсупоранда тахия шудааст: «Дар доираи муносибатхои

андоз макомоти андоз ухдадоранд бо максади ичрои саривактии конунгузории андози Чумхурии Точикистон бо андозсупоранда хамкорй намоянд»[7, с.10].

Тачрибаи кишвархои хоричй самаранокии низоми сохти шарикии муносибатхоро тасдик менамоянд, зеро манфиату афзалиятхои натичабахш андозсупорандагонро аз хар гуна тахдид ва фишороварй дида, бехтар водор менамояд, ки ба самти чомеа ва иктисодиёт зарурй харакат кунанд [15, с.41]. Дар ин самт талаби асосии барохмонй ва ташкили муносибатхои андозй аз мавкеи конунгузории босифати андоз вобаста мебошад [4, с.721]..

Дар раванди баррасии масоили маъмурикунонии андоз усули тахлили SWOT-ро истифода намудем, ки омухтани афзалият ва имкониятхоро хамчун омилхое, ки рушди маъмурикунонии андозро таъмин мекунанд ва камбудй ва тахдидхо хамчун омилхое, ки барои рушди маъмурикунонии андоз халал мерасонанд.

Цадвали 1

Афзалиятхо ва камбудихои ташкили муносибатхо аз мавцеи имконот, хукуц ва манфиатхо SWOT-тахлили маъмурикунонии андоз

Таъсир ба рушди маъмурикунонии андоз дар иктисодиёт

Афзалиятхо Камбудихо

- принсипи хамкорй, истиснои муносибати расмй нисбат ба истифодаи стандартхои конунхои андоз; -гузариши низоми маъмурикунонии андоз ба сатхи нави татбики иктисоди ракамй; - ташкили хамкории боэътимоди андозсупоранда ва макомоти андоз; - сода намудани амалиёти ичрои хатмии ухдадории андоз; - ташкили хамкории судманд ва муносибати окилона бо андозсупоранда; - тахкими боварии шахрвандон ба конунхои амалкунандаи андозй ва гайра. - кисман ва нопурра истифода шудани механизми хавасмандгардонии сохибкорй; - истифодаи усулхои бевичдононаи хамкорй аз чониби макомоти андоз ва андозсупорандагон; - таъсири назарраси конунгузории номураттаб ба муносибати макомоти андоз ва андозсупорандагон; - эътимод надоштани андозсупорандагон ба макомоти андоз; - набудани таваччух ба рушди муносибати судманди шарикй ва гайра.

Имкониятхо Тахдидхо

- кафолати химояи манфиатхои андозсупорандагон; - истифодаи хукуки худпардохти (мустакилона) андозсупоранда дар мавриди иштибох хангоми хисоб кардани андоз; - эхтиром ва боварии субъектхои муносибатхои андозй ба якдигар; - рафъи саривактии хукуквайронкунии андоз; - татбики имтиёзи андозии боасос; - пинхон доштани сирри андоз аз чониби макомоти андоз; - усулхои бартараф намудани мочарои андозй; - пешгирии саривактии саркашй аз андозбандй; - конунхои аники ба андозбандй алокаманд ва гайра. - афзоиши сатхи коррупсия ва шумораи конуншиканихои андоз; - мунокишахо ва вайрон кардани муносибати мукаррарии макомоти андоз бо андозсупорандагон; -саркашй кардани андозсупорандагон аз халли судии бахсхои андоз, ки ба рушди коррупсия ва иктисоди пинхонй мусоидат мекунад; -муаммохои ташкили дурусти дастрасии пурраи маълумотхо аз чониби макомоти андоз, ки барои андозбандй мухиманд; - мавчуд набудани нишондихандаи пардохти мустакилонаи вокеии андоз аз чониби андозсупорандагон ва гайра..

Тахияи муаллиф

Ин камбудихо ва норасоихо ба рушди босуръати низоми андоз, баланд бардоштани маъмурикунонии андоз, чамъоварии андоз ва пардохтхои хатмй, инчунин ба афзоиши фаъолияти субъектхои иктисодй, сармоягузорй ва татбики самарабахши ислохоти андоз таъсир мерасонанд.

Новобаста аз ин дар аксари кишвархои хоричй шароити мусоид барои гузариш аз мачбуран ситонидани андоз ба хизматрасонии шарикй бемамоният таъмин карда шуда, оид ба ташаккули амсилаи шарикй стандартхои муайяни хамкорй байни ма;омоти андоз ва андозсупорандагон му;аррар шудааст [1, с.138]. Албатта андозсупорандагони бомасъулияте, ки ичрокунандаи сарива;тии ухдадорихои хатмии андозии худ хастанд, бештар чонибдори гузариш ба усулхои шарикй байни ма;омоти андоз ва андозсупорандагон мебошанд.

Шарикй шакли махсуси бахамало;амандии ниходхо, ташкилоту корхонахо, гуруххои ичтимой ва шахсони во;еиро дар раванди муносибатхои андоз тархрезй менамояд. Бояд низоми муосири идоракунии муносибатхои андоз ва унсурхои дигари механизми андоз ба муайян намудани тахдид ва хатархои эхтимолй дар низоми андоз бо ма;сади дарёфти чорахои харчй бештар пешгирй кардани онхо нигаронида шуда бошанд [9, с.154]. Дар шароити кунунии Точикистон кормандони ма;омоти андоз низ ба тавсеаи барохмонии муносибатхои шарикй манфиатдор мебошанд. Аз ин ру зарур мешуморем, ки низоми муносибатхои шарикии маъмурикунонии андоз мавриди истифодаи васеъ ;арор гирад, зеро бо истифодаи он ичрои сарива;тй, ухдадорихои хатмии андоз аз чониби андозсупорандагон таъмин мегардад. Ин ва як ;атор омилхои дигар боиси эътирофи тах;и;оти муносибатхои андоз дар доираи яке аз вазифахои асосии амнияти андозй аз чониби мо дар асархои пешинаи мавзуъ мухокима ва таъкид шудааст [8, с.132].

Муха;;и;они дигари ин соха, ки принсипи шарикй ва барохмонии робита бо андозсупорандаро, хамчун афзалиятхои пешгирикунандаи ху;у;вайронкунии андоз, ичрои сарива;тии ихтиёрии хатмии ухдадорихои андозй ва хавасмандй мухокима ва баррасй намудаанд[2, с.137]. Бешубха, муносибати мазкур ба таври фаъол дар назарияи маъмурикунонии андоз ва амалияи чахонии фаъолияти ма;омоти андоз рушд кардааст.

Самтхои барохмонии иттилоотонии ма;омоти андоз ва андозсупорандагон дар расми 1 оварда шудааст.

Расми 1

Хизматрасоних,ои иттилооти

Аз расми 1 маълум мегардад, ки баланд бардоштани муносибати иттилоотй ва сифатнок намудани хизматрасонй ба андозсупорандагон яке аз вазифахои мухимми ма;омоти андоз мебошад.

Байни муха;;и;он дар мавриди шарху тавзехи интизоми андозй ягонагии афкор ба назар намерасад. Масалан, муха;;и;он Харламов К.О. [14, с.75-84] ва Дедкова Е.Г. [5] дар шархи ин мафхум дурустии хисобкунии андозу дигар пардохтхои хатмй ва риояи робитахои шариконаи иштирокдорони муносибатхои андозиро вобаста ба ;онунгузории андоз мухим мешуморанд.

Чи хеле ки зикр намудем, ;онунгузории андоз шарикии ма;омоти андоз ва андозсупорандагонро дар ташаккули санадхои меъёрии ху;у;й ва дигар му;аррароти

муносибатхои андозй пешбинй намекунад. Ба андешаи мо, максади сиёсати андоз бояд аз мутобикгардонии равандхои иктисодии хочагидорй бо низоми андоз ва конунхои феълии муносибатхои андозй иборат бошад. Дар шароити кунунй дар Чумхурии Точикистон сохти шарикии муносибатхои андозй комилан нав мебошад, чунки муносибат асосан принсипи ба хукмронй ва тобеият, ки дар конунгузорй мукаррар шудааст, асос ёфтааст.

Хамзамон, чихати баланд бардоштани дониш, маданият ва касбияти тахассусии андозсупорандагон дар муносибатхои андозй ва аз байн бурдани омилхои номатлуб аз 12. 08.2017с. №316, «Стандарти ягонаи хизматрасонй ба андозсупорандагон»[12] дар тахрири нав кабул гардидааст. Инчунин бахши алохидае тахти унвони «Тартиби шикоят намудан нисбати амали (беамалии) макомоти андоз», ки ба андозсупорандагон хизмат мерасонанд, пешбинй гаштааст. Андозсупорандагон мувофики ин мукаррарот метавонанд шикоят ва мурочиатхоии худро ба Раёсатхои андоз дар вилоятхои Сугду Хатлон, ВМКБ, ш. Душанбе ва ё бевосита ба Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон пешниход намоянд.

Ба фикри мо, тахрири нави стандарти ягонаи давлатии хизматрасонй ба андозсупорандагон, ки имконияти раванди маъмурикунонии андоз ва хизматрасонихои макомоти андозро ба андозсупорандагон ба рох мемонад, бояд ба принсипхои зайл мутобик бошад:

- пешниход намудани маълумоти пурра оид ба раванди хизматрасонй ба андозсупорандагон ва риояи хукуку ухдадорихои онхо хангоми хизматрасонй;

- хушмуомилагй, муошират ва риояи одоби хизматчиёни давлатй;

- нигохдорй, химоя ва таъмини сирри андоз, ки андозсупоранда пешниход намудааст ва гайра.

Хамин тарик дар шароити имруза вазифаи макомоти андоз на чамъоварии мачбурии андоз, балки хизматрасонй мебошад.

Зикр намудан бамаврид аст, ки барои самаранок намудани маъмурикунонии андоз дар Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон «Сандуки махсуси арзу шикоятхои андозсупорандагон» ташкил карда шуда, мушкилихои мурочиаткунандагон дар рузхои кабул бевосита аз чониби масъулони макомоти худудии андоз баррасй мешаванд.

Аз ин лихоз, бо максади баланд бардоштани сатху сифати хизматрасонй ба андозсупорандагон аз чониби макомоти андоз, таъмини назорат, ташкили дурусти хизматрасонй Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон фармон оид ба «Талаботи асосии ташкили хизматрасонй ба андозсупорандагон ва мониторинги сифати хизматрасонй ба андозсупорандагон»[13] тасдик шудааст.

Таъкид менамоем, ки айни замон барои таъмини самаранокии маъмурикунонии андоз ва баланд бардоштани сатху сифати хизматрасонии кормандони макомоти андоз дархосту мурочиат ва эродхои андозсупорандагон низ мухим мебошад.

Цадвали 2

Шикоятхои воридгардида бо телефони боварии «151» ва почтаи электронии Кумитаи андози назди Хукумати Цумхурии Тоцикистон

Минтак;ахо /сол^о ВМКБ Хатлон СуFД Душанбе нтч Х,амаги

2017 - 48 39 49 31 167

2018 1 42 39 44 28 154

2019 4 79 71 89 67 310

2020 3 66 68 77 54 268

2021 9 72 75 80 71 307

Хисоби муаллиф дар асоси маълумот^ои хцсоботи Кумитаи андози назди Хукумати Цумхурии Тоцикистон, солх,ои 2017-2021.

Аз чадвали 2 маълум гардид, ки дар соли 2021 тавассути раками телефонии «151» ва почтаи электронй 307 шикоят ворид шудааст, ки нисбат ба соли 2020 12,7% адад, яъне 39 адад бештар гардидааст.

Кисми зиёди шикоятхо, ки мавриди баррасй карор мегиранд, ба натичахои назорати камералй ва амалиётй дахл дорад. Арзу шикоятхо бештар ба масъалахои зерин дахл дорад:

- бо хисобкунии нодурусти андоз ва пардохт;

- аз чониби андозсупорандагон нагирифтани огохиномахо доир ба пардохти андоз;

- маблаги ^арзи ба ма^омоти андоз пешбинишуда;

- саривакг ичро накардани дархостхои ба андозсупорандагон ало^аманд ва гайра. Тахлили мурочиати андозсупорандагон шаходат медихад, ки сарфи назар аз талаботи

^онунгузории андоз ва стандарти ягонаи хизматрасонй ба андозсупорандагон, холо хам иддае аз кормандони ма^омоти худудии андоз одоби хизматиро дуруст риоя намекунанд.

Тиб^и маълумоти Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон, дар соли 2019 дар мачмуь тавассути самтхои мухталиф (телефонй, хаттй, электронй ва гайра) ба ма^омотхои андози мамлакат 310 шикоят ворид гардидааст. Та^рибан 236 адад мурочиат сари ва^т ичро накардани ухдадорихои мансабй ва дагалона рафтор намудани кормандони ма^омоти андоз мебошад [10, с. 4].

Цадвали 3

Самтхои афзалиятноки хизматрасонии фаъолияти макрмоти андоз дар вилояти

Сугд

№ Номгуи хизматрасонй Сол^о

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

1. Семинар -машварат^о, (адад) 457 487 496 601 706 430 699

2. Корхои (фахмондадихй тавассути восита^ои ахбори омма (адад) 89 101 128 283 165 112 174

а) тавассути телевизион (адад) 40 45 46 172 82 55 78

б) тавассути радио адад 18 21 31 40 45 33 47

в) тавассути мачалла^о (адад) 31 35 51 71 38 24 49

Сарчашма: маълумотуои уисоботи Раёсати андоз дар в. Сугд, солуои 2015-2021.

Раёсати андоз дар вилояти Сугд тавассути гузаронидани семинар -машварат ва вохурихо бо истифода аз ВАО ва барномахои телевизионй корхои фахмондадихиву тавзехотиро дар байни андозсупорандагон тавсеа медихад. Тарбири мазкур яке аз самтхои афзалиятнок ба хисоб меравад ва Кумитаи андози назди хукумати Чумхурии Точикистон ба ин самти фаьолият дивдати махсус медихад.

Аз чадвали 3 маьлум мешавад, ки бо ма^сади сари ва^т огохонидан аз навгонихои сохаи андоз дар соли 2021 тиб^и на^ша дар минта^а бо иштироки андозсупорандагон зиёда аз 699 семинар - машварат баргузор карда шуд, ки нисбат ба соли 2020 269 адад, ё худ 16,2 фоиз камтар аст.

Кайд кардан бамаврид аст, ки барои таьмини воридоти сарива^тии маблаги пешбинишуда, хамчунин ичрои воридоти андоз ба бучети вилояти Сугд мухайё кардани шароити мусоиди шарикй байни ма^омоти андоз ва андозсупорандагон зарур аст. Храмин тари^, дар оянда низ ташкили шарикй байни ма^омоти андоз ва андозсупорандагон бо ма^сади ичро ва амалигардонии хадафи муносибат дар сатхи лозима, кохиши харочоти андозсупорандагон, зарурати маьмурикунонии андоз ва баланд бардоштани чамъоварии андозро пеш меорад.

Цадвали 4

Вазни циёсии воридоти андоз дар вилояти Сугд сол.\о 2015-2019___

Солхо 2015 2016 2017 2018 2019

Мпптакахо Ичроиш в/к Ичроиш в/к Ичроиш в/к Ичроиш в/к Ичроиш в/к

Исфара 102458,6 6,0 104725,5 5,4 112385,2 1,9 124632,7 1,8 129686,6 1,4

Гулистон 109430,9 6,4 124629,3 6,5 163166,7 7,1 184100,8 7,1 219891,2 7,5

Конибодом 64700,2 3,7 64803,1 3,4 73799,7 3,2 84264,3 3,2 92442,4 3,2

Хучанд 386537,1 22,6 Ш 112,2 22,0 457432,3 19,9 506104,5 19,5 515372,1 17,6

Панчакснт 186359,9 10,9 223325,3 11,6 280755,3 12,2 318721,3 12,3 407049,8 13,9

Истаравшан 104754,8 6,1 110861,9 5,7 131930,5 5,7 144131,5 5,5 175040,8 6,0

Бустон 50628,4 2,9 56859,8 2,9 87255,9 3,8 100907,4 3,9 108815,5 3,7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Истиклол 6966,7 0,4 8610,6 0,4 13502,2 ).6 16674,5 0,6 18736,7 0,6

Айни 57423,4 3,3 84287,1 4,4 121623,0 5,3 150163,7 5,7 193421,2 6,6

Ашт 35853,1 2,1 40138,331 2,0 43753,7 1,9 47599,7 1,8 52228,9 1,8

Деваштич 27248,4 1,6 28379,8 2,4 30805,6 1,3 32477,5 1,3 35304,9 1,2

Зафаробод 24966,7 1,5 26569,8 1,4 32545,9 1,4 35184,0 1,4 39015,4 1,3

Мастчох 64607,9 3,7 74951,3 3,9 88996,5 3,8 99482,8 3,8 114159,8 3,9

Спитамен 54614,5 3,2 58524,4 3,0 67718,0 2,9 74923,6 2,9 77092,7 2,6

Ч,.Расулов 49188,2 2,8 59208,7 3,0 63995,3 2,7 72683,5 2,8 82815,1 2,8

Б.Гафуров 194887,6 11,4 216805,8 п,з 248626,2 10,8 275784,9 10,6 311121,2 10,7

Шахр истон 7946,8 0,5 8860,8 0,5 9848,5 3,4 11609,6 0,4 12828,6 0,4

Кухистони Мастчох, 3290,7 0,2 3910,9 0,2 4154,9 \2 4393,1 0,2 4930,9 0,2

Идораи молия 4274,5 0,3 3602,5 0,2 3530,0 \2 8433,3 0,3 17098,7 0,6

Бучсти вилоятй 168931,3 9,9 193292,5 10,0 256041,0 П,1 296973,9 П,4 306853,4 10,5

ХАМАГЙ 1705070,1 99,4 1914460,1 99,2 2291866,4 99,4 2589246,6 99,5 2913905,7 99,6

Хцсоби муаллиф тибци маълумогщои .\ucooomu Кумитаи андози назди Хукумати Цумхурии Тоцикистон, ва Раёсати андоз дар вилояти Сугд солкой 2015-2019.

Аз додахои чадвали 4 маълум мегардад, ки дар байни 18 шахру нохияи вилояти Сугд дар соли 2019 шахри Хучанд (94,0%), шахри Исфара (95,4%) ва нохияи Спитамен (97,8%) аз ухдаи ичрои накшаи воридоти маблагхои андозй, яъне нишондихандахои накшавии бучети давлатй набаромаданд. Инчунин, ичрои кисми даромади бучети вилояти Сугд низ ба андозаи 2,7 фоиз ичро нагаштааст.

Ч,араёни алокамандии функсионалии байни давлат ва андозсупорандагон дигаркунсозии сохти муосири чомеаи шахрвандиро талаб мекунад, ки метавонад дар шаклхои махсус ифода ёбад. Яке аз ин равандхо чорикунии технологияи ракамй мебошад[3]. Тахкикот нишон медихад, ки мавкеи шарикй дар раванди чорикунии технологияи ракамй фазои муносибатхои байнихамдигарии субъектхои иктисодиро дар маъмурикунонии андоз тагйир медихад.

Имкониятхо ва кафолатхои ба рох мондани муносибатхои шарикй байни макомоти андоз ва андозсупорандагон дар чадвали 5 оварда шудаанд.

Цадвали 5

Шароитх,ои таъминкунандаи дастраси ба муносибатхои шарикии макрмоти андоз

ва андозсупорандагон

Имкониятхо ва кафолатхо

Барои макомоти андоз Барои андозсупоранда

Назаррас ва ша< )фоф будани муносибат

Халли мушкилоти андозсупорандагон Кафолати набудани шикоят аз чониби макомоти андоз

Бахисобгирии огохии манфиатхои хар ду чониб

Кохиш додани харочот дар раванди маъмурикунонй Рох надодан ба иштибоххо

Х,амдигарфахми ва бовари дар муносибатхо

Имконияти чавоби саривактй ба дархости шахрвандон Кам намудани харочоти эхтимолй дар бахсхои судй

Махдудият надоштани хукукхои хар ду чониб

Имконияти чамъоварии маълумот барои ошкор намудани хавфхои андозй Хукуки эътироз ва ба бахси судй кашидани мавкеи нозир оид ба фаъолияти у

Ташкил ва фаврият дар халли масъалахои муносибати дучониба

Дар мархалахои аввал омузиши каринахои мухталифи банакшагирии андозй дар муносибат бо меъёрхои муайяни конунгузории андоз Ба таври фаврй гирифтани тавзехот барои мушкилот

Тахияи муаллиф

Ин равандхо метавонад ба амалишавии муносибатхои шарикии макомоти андоз бо андозсупорандагон мусоидат кунанд. Барои тавсеаи муносибати шарикй фарохам овардани имконияти баррасии масъалахои ба миён омадаро оид ба хавфхои эхтимолй дар амалиёти анчомёфта ва банакшагирифта дар речаи вакти вокей байни андозсупоранда ва макомоти андоз зарур мешуморем. Дар чунин холат ба макомоти андози минтакавй зарур аст, ки ба таври фаврй ба саволхои андозсупорандагон чавоби касбй, тахассусй ва асоснок диханд.

Цадвали 6

Имконияти ноил шудан ба самаранокии муносибатхои шарики_

Мархала Х,адаф

1.Баркарор кардани робита Ба вучуд овардани мухити эътимод, ба худ чалб сохтани мурочиаткунанда, зеро хар кадаре эътимод дар давраи аввал зиёд бошад, дар мархилахои баъди мушкилоти эхтимоли хамон кадар кам хохад шуд

2.Фахмидани дархост Дар бораи дархости андозсупоранда ахбори пурра ва сахех ба даст овардан, аник ва муайян кардани эхтиёчи андозсупоранда муайян кардани намуди хизматрасонии ба вай зарурй

3. ФахмондадихИ Холатро барои худ аник кардан ва бо андозсупоранда дар бобати дар кадом мухлат ба у хизмат ва бо кадом максад амалиётхоро анчом додан, гуфтугу намудан

4.Пешниходи хизматрасонй Хизмати заруриро расонда,бо андозсупоранда робитаи доимиро нигох доштан

5. Анчоми робита Пурзур кардани таассуроти нек ба андозсупоранда

Тахияи муаллиф

Агар корманди макомоти андоз дар давраи аввали кор ба натичаи зарурй ноил нагардида бошанд, эхтимоли мочаро дар раванди фаъолият бо андозсупоранда ба миён меояд.

Тавсияхо ва афзалиятхои дар боло зикршуда муносибати шарикии макомоти андоз ва андозсупорандагонро хамоханг менамояд ва ба сатхи сифатан баланд мерасонад. Инчунин боиси афзоиши шумораи андозсупорандагоне мегардад, ки ихтиёран ухдадорихои хатмии андозро ичро мекунанд.

Тахкикот дар соли 2021 бо максади муайян намудани сифати раванди маъмурикунонии андоз ошкор сохт, ки барохмонии маъмурикунонии андоз дар кисмати афзалиятхои робитахои судманди шарикй байни макомоти андоз ва андозсупорандагон тагйироти чиддй ва фавриро талаб мекунад.

Лозим ба таъкид аст, ки шарикй байни макомоти андоз ва андозсупорандагон бевосита аз сатхи фарханг ва дониши андозии андозсупорандагон вобастаги дорад. Бахри баланд бардоштани сатхи саводнокии андозсупорандагон ва тахкими робитахо байни макомоти андоз ва андозсупорандагон тавсияхои зеринро амалй гардонидан зарур аст:

- мунтазами гузаронидани семинар ва конференсияхои илмй, яъне халли масъалаю муаммохо дар фаъолияти андозсупорандагон, аз чумла дар макони чойгиршавии андозсупорандагон (масалан чамъомад, вохурихо);

- баргузор намудани озмуни донандаи Кодекси андоз байни сохибкорон ва хонандагон;

- аз чониби макомоти андоз хавасмандгардонии шахсоне, ки дар хусуси чанбахои заифи ошкоршуда;

- ба андозсупоранда пешниход намудани имтиёзхо новобаста аз сатхи саводнокии андозии онхо ва гайра.

Ба андешаи мо, низоми босаводонаи маъмурикунонии андоз ба чунин сифатхо мусоидат менамояд:

- боло рафтани нуфузи маданияти макомоти андоз дар кишвар ва дониши хукукии андозсупорандагон;

- таъмин ва риояи конунгузорй аз чониби андозсупорандагон ва макомоти андоз, баланд бардоштани сатхи пасти саводнокии субъектхои хочагидор;

- сари вакт аз тагйироту иловахо дар конунгузории андоз бохабар гардидани андозсупорандагон;

- баргузории чорабинихои иттилоотй, барои шархи талаботи конунгузории андоз, ки ба андозбандии шахсони хукукй хос аст ва барои баланд бардоштани саводнокии андозии ахолй, ё дар мухлати мукарраршуда дастрас намудан ва асосноккунии тагйирот дар конунгузорй, ки боло рафтани мизони андозро барои ахолй мукаррар менамояд ва гайра.

Дар умум зикр намудан зарур аст, ки тахкикоти гузаронидашуда, ба масъалахои мухимми дар хамохангсозии манфиатхои иштирокдорони муносибатхои андоз, сари вакт ошкор ва пешгирии хавфхои содиркунии хукуквайронкунихои андоз ва ба рох мондани муносибатхои шарикона ва хамкории макомоти андоз бо андозсупорандагон таваччухи хоса дода шудааст.

Хдмин тарик, зарур аст, ки аз муносибатхои як^ониба байни макомоти андоз ва андозсупорандагон даст кашида байни онхо муносибати мутамаддини шарикй ба рох монда шавад. Зарурати бознигарии шакл ва усулхои рушди шарикии макомоти андоз бо андозсупорандагон бо максади ба даст овардани тавозуни манфиатхо чиддй ба рох монда шуда тадбирхои такмилдихии онхо андешида шаванд. Бинобар ин, вокеан сохаи ба рох мондани муносибатхои шарикй байни макомоти андоз бо андозсупорандагон ба рушди муносибатхои омиронаи андоз мусоидат хохад кард.

ПАЙНАВИШТ:

1. Адвокатова, А. С. Взаимосвязь моделей поведения налогоплательщиков и налогового контроля / А.С. Адвокатова // Экономика. Налоги. Право. - 2018. - Том 11. - № 5. - С. 136-145.

2. Алимов, А. А. Налоговая реформа и налоговое бремя в условиях переходной экономики Таджикистана / А. А. Алимов, А. М. Маъмуров // Научное обозрение. Серия 1: Экономика и право. - 2011. - № 6. - С. 278-284.

3. Гончаренко Л.И. Актуальные проблемы налоговой системы в условиях цифровой экономики / Л.И. Гончаренко, Ю.В. Малкова, А.С. Адвокатова // Финансовый университет. Департамент налоговой политики и таможенно-тарифного регулирования Финансового университета, 2018. [Манбаи электронй] URL: https://cyberleninka.ru/article/v/aktualnye-problemy-nalogovoy-sistemy-v-usloviyah-tsifrovoy-ekonomiki (санаи муроциат: 27.12.2022).

4. Дадоматов, Д.Н. Инвестиции как основной элемент развития регионального промышленного предпринимательства Таджикистана / Д. Н. Дадоматов, Б. М. Кузибаева // Конкурентоспособность в глобальном мире: экономика, наука, технологии. - 2017. - № 11(58). - С. 720-723.

5. Дедкова Е.Г. Теоретические основы формирования налоговой дисциплины /Государственный университет - учебно-научно-производственный комплекс. - Орел, 2013 [Манбаи электронй]. URL: http://www.rusnauka.com/28_NPM_2013/Economics/3_145746.doc.htm (санаи муроциат: 05.12.2022).

6. Журавлева О.О. Принцип сотрудничества налоговых органов и налогоплательщиков / О.О. Журавлева //Журнал российского права. - 2013. - № 3. - С. 63-71.

7. Кодекси андози Цум^урии Тоцикистон дар тахрири нав. - Душанбе, 2022. - 340 с.

[Манбаи электронй].иЯЬ: https://andoz.tj/docs/kodex/Tax-Code_01-01-2022-RT_tj.pdf

(санаи ворид: 22.01.2023).

8. Маъмуров, А. М. Сочетание фискальных и стимулирующих функций налоговой системы в обеспечении финансово-экономической безопасности / А. М. Маъмуров, Т. М. Тухтаев // Вестник Таджикского государственного университета права, бизнеса и политики. - 2012. - № 3(51). - С. 136-147.

11.

12.

13.

14.

15.

REFERENCES:

1. Advokatova A.S. Interconnection of Models of Taxpayers Treatment and tax Control/ A.S.Advokatova//Economy. Tax. Rights. - 2018. - Volume 11. - №5. - PP. 136-145

2. Alimov A.A. Tax Reform and Tax Burden in Transitive Condition of the Economy of Tajikistan / A.A.Alimov, A.M.Mamurov// Scientific Survey. Series 1: Economy and Rights. -2011.- № 6. PP. 278-284

3. Goncharenko L.I. Actual Problems of Tax System in Condition of Digital Economy / L.I.Goncharenko, Yu.V.Malkova, a.s.Advokatova // Financial University. Tax Policy and Customs Tariff Regulation Department of Financial University, 2018. [Electronic Resource] https://cyberleninka.ru/article/v/aktualnye-problemy-nalogovoy-sistemy-v-usloviyah-tsifrovoy-ekonomiki (date of appeal: 27.12.2022).

4. Dadomatov D.N. Investment as a basic Element of Development of the Regional Industrial Entrepreunership of Tajikistan / D.N.Dadomatov, B.M.Kuzibayeva // Competitiveness in Global World: Economy, Science, Technology. - 2017. - № 11 (58). - PP.720-723

5. Dedkova E.G. Theoretical Basis of the Formation of Tax Discipline / State University-educational-scientific-production Complex. - Orel, 2013 [Electronic resource] http://www.rusnauka.com/28_NPM_2013/Economics/3_145746.doc.htm (date of appeal: 05.12.2022).

6. Juravleva O.O. Partnership Principle of Tax Authority and Taxpayers/ O.O.Juravleva// The Journal of Russian Rights. - 2013.-№3. -PP. 63-71

7. The Code of Tax of Tajikistan Republic in a New Edition. - Dushanbe, 2022. - 340 pp.

[Electronic Resource] URL: https://andoz.tj/docs/kodex/Tax-Code_01-01-2022-RT_tj.pdf

(date of appeal: 22.01.2023).

8. Mamurov, A. M. Combination of fiscal and stimulating functions of tax system in insurance of

Маъмуров, А.М. Дурнамо ва самтуои такмили низоми маъмурикунонии андоз бо мацсади таъмини амнияти андозии минтаца / А. М. Маъмуров // Вестник Бохтарского государственного университета имени Носира Хусрава. Серия гуманитарных и экономических наук. - 2021. - No 1-2(86). - P. 178-185.

Фаъолият дар партави роънамоиъои Пешвои миллат. Xисобот дар бораи натицаи фаъолияти мацомоти андоз дар соли 2019 ва вазифауо барои соли 2020. Нашрияи Кумитаи андози назди Хукумати Цумуурии Тоцикистон. Хафтаномаи «Боцу хироц».-Душанбе, 2020. - №3 (1204).- С.16. URL:https: //andoz.tj/docs/boju_ hiroj/%E2%84% 963 (1204)%2016.01.2020.pdf (санаи муроциат: 11.01.2023).

Суханронй дар вохурй бо кормандони мацомоти молияи Цумуурии Тоцикистон уангоми ифтитоуи бинои нави Вазорати молия аз 20.08.2021 http://www.president.tj/node/26345. (санаи муроциат: 10.01.2023.)

Фармоиши Кумитаи андоз аз 12 июли соли 2017 таути рацами 316 «Дар бораи тасдици Стандарти ягонаи давлатии хизматрасонй ба андозсупорандагон» [Манбаи электронй].URL: www.andoz.tj_(санаи муроциат: 15.09.2022).

Фармоиши Кумитаи андоз аз 17.08.2017, №381 «Талаботи асосии ташкили хизматрасонй ба андозсупорандагон ва Мониторинги сифати хизматрасонй ба андозсупорандагон».[Манбаи электронй] URL: www.andoz.tj (санаи муроциат: 27.01.2023).

Харламов, К.О. Методические аспекты налогового консультирования как основы формирования налоговой дисциплины /К.О. Харламов // Управленческий учет. - 2013. -№7. - С. 75-84.

Цветков И.В. Об эффективной модели взаимоотношений в налоговой сфере / И.В. Цветков // Финансы. - 2008. - № 8. - С. 38-43.

financial-economic security / A. M. Mamurov, T.M. Tahtaev // Tajik State University of Law, Business and Politics - 2012 -No 3 (51). - P. 136-147.

9. Mamurov, A. M. Prospects and directions for improving tax administration to ensure the tax security of the region / A. M. Mamurov // Bulletin of Bokhtar state university named after Nosiri Khusrav. Series of economic sciences and the humanities - 2021. - No 1-2(86). - P. 178-185.

10.The Activity in the Light of the Guide of the Leader of Nation. Report about the result of the activity of tax authority in 2019 year and duties for 2020year. Publication of the Tax Commettee under the Parliament of Tajikistan Republic. Weekly "Boju Hiroj". - Dushanbe, 2020.-№3 (1204). - PP.16. URL:https: //andoz.tj/docs/boju_ hiroj/%E2%84% 963 (1204) %2016.01.2020.pdf (date of appeal: 11.01.2023).

11. The Speech at the Meeting with the Employees of Financial Institutions of Tajikistan Republic while Opening the New Building of Ministry of Finance from 20.08.2021 http://www.president.tj/node/26345. (date of appeal: 10.01.2023.)

12.The Order of Tax Committee from July 12, 2017 under the number 316 "About the Confirmation of Unique Standard of State Service to the taxpayers" [Electronic Resource] URL: www.andoz.tj(date of appeal: 15.09.2022).

13.The Order of Tax Committee from 17.08.2017, №381 "The Main Demand of Service Arrangment to Taxpayers and the Quality Service Monitoring to Taxpayers". [Electronic Resource] URL: www.andoz.tj (date of appeal: 27.01.2023).

14.Kharlamov K.O. Methodical Aspects of Tax Consultation as a Basic Formation of Tax Discipline /K.O.Kharlamov//management accounts. - 2013. -№7.-PP.75-84

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

15.Svetkov I.V/ About the Effective Model of Interrelation in the field of Tax / I.V.Svetkov// Finance. - 2008. - №8. - PP.38-43

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.