Научная статья на тему 'АРЗЁБИИ ВАЗЪИ МУОСИРИ МАЪМУРИКУНОНИИ АНДОЗ ДАР САТҲИ МИНТАҚАВӢ'

АРЗЁБИИ ВАЗЪИ МУОСИРИ МАЪМУРИКУНОНИИ АНДОЗ ДАР САТҲИ МИНТАҚАВӢ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
118
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҷамъоварии андоз / маъмурикунонии андоз / иқтидори андози минтақа / танзими андоз / муносибатҳои андоз / назорати андоз / банақшагирии андоз / collection of taxes / tax administering / tax potential of the region / tax regulation / tax control / tax planning / собираемость налогов / налоговое администрирование / налоговый потенциал региона / налоговое регулирование / налоговые отношения / налоговый контроль / налоговое планирование

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Маъмуров Анварҷон Маҳмудҷонович, Салоҳиддин Баракаевич

Ҷанбаҳои назариявии маъмурикунонии андоз ва арзѐбии динамикаи рушди он дар шароити имрӯза мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Мазмуни маъмурикунонии андоз шарҳу тавзеҳ ѐфтааст. Зарурати иқтисодӣ ва иҷтимоии маъмурикунонии андоз дар асоси арзѐбии динамикӣ таҳқиқ шудаааст. Муаммои баландбардории самаранокии маъмурикунонии қарзи андози минтақавӣ аз мавқеи буҷети минтақа баррасӣ шудааст. Иқтидори андозии минтақаро арзѐбии тамоюли тағйирѐбии намудҳои алоҳидаи фаъолияти соҳибкорӣ муайян менамояд. Дар заминаи таҳқиқ нишондиҳандаҳои арзѐбии динамикӣ ва сифатии фаъолияти мақомоти андоз ошкор карда шудаанд. Хулоса шудааст, шароити муосири рушди иҷтимоӣ ва иқтисодии кишвар ба такмил ниѐз дошта, беҳтар намудани он, пеш аз ҳама, аз низоми маъмурикунонии андоз дар самти баланд бардоштани некӯаҳволии ҷомеа вобаста мебошад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ASSESSMENT OF THE PRESENT STATUS OF TAX ADMINISTRATION AT THE REGIONAL LEVEL

The article dwells on theoretical aspects of tax administering and an assessment of a dynamics of its development under today’s conditions, Interpretation of tax administering contents is proposed. Proceeding from dynamic assessments, the author studies economic and social needs of tax administering. The problem of rising effective administering with regional tax indebtedness is canvassed from regional budget positions. Tax potential of the region is determined by an assessment of tendencies towards changes in separate kinds of economic activity. In the course of the research there are elicited the indices of dynamic and qualitative assessment of the activities of tax bodies. The conclusion is made that today’s conditions of social-economic development need in improvement for rising population’s welfare and the former depends, first of all, on tax administering system.

Текст научной работы на тему «АРЗЁБИИ ВАЗЪИ МУОСИРИ МАЪМУРИКУНОНИИ АНДОЗ ДАР САТҲИ МИНТАҚАВӢ»

УДК 36.1/5

DOI10.24412/2411-1945-2022-2-82-92

Маъмуров Анварцон Махмудцонович,

н.и.и., дотсенти кафедраи андоз ва андозбандии ДДХрСТ; Саломов Салохиддин Баракаевич, муаллими калони кафедраи ицтисоди цауонии ДДХрСТ, (Тоцикистон, Хуцанд)

Маъмуров Анваржон Махмуджонович,

канд. экон. наук, доцент кафедры налогов и налогообложения ТГУПБП; Саломов Салохиддин Баракаевич, ст. преподаватель каф. мировой экономики ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)

Mamurov Anvarjohn Makhmudjohnovich,

candidate of the sciences of economics, Associate Professor of the department of taxes and taxation under TSU LBP; Salomov, Salohiddin Barakayevich, senior lecturer of the department of world economy under TSU LBP (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: a.mamurov1974@mail.ru

Калидвожахо: цамъоварии андоз, маъмурикунонии андоз, ицтидори андози минтаца, танзими андоз, муносибатуои андоз, назорати андоз, банацшагирии андоз

Цанбауои назариявии маъмурикунонии андоз ва арзёбии динамикаи рушди он дар шароити имруза мавриди барраси царор дода шудааст. Мазмуни маъмурикунонии андоз шаруу тавзеу ёфтааст. Зарурати ицтисоди ва ицтимоии маъмурикунонии андоз дар асоси арзёбии динамики тауциц шудаааст. Муаммои баландбардории самаранокии маъмурикунонии царзи андози минтацави аз мавцеи буцети минтаца барраси шудааст. Ицтидори андозии минтацаро арзёбии тамоюли тагйирёбии намудуои алоуидаи фаъолияти соуибкори муайян менамояд. Дар заминаи тауциц нишондщандауои арзёбии динамики ва сифатии фаъолияти мацомоти андоз ошкор карда шудаанд. Хулоса шудааст, шароити муосири рушди ицтимои ва ицтисодии кишвар ба такмил ниёз дошта, беутар намудани он, пеш аз уама, аз низоми маъмурикунонии андоз дар самти баланд бардоштани некуауволии цомеа вобаста мебошад.

Ключевые слова: собираемость налогов, налоговое администрирование, налоговый потенциал региона, налоговое регулирование, налоговые отношения, налоговый контроль, налоговое планирование

Обсуждаются теоретические аспекты налогового администрирования и даётся оценка динамики его развития в современных условиях. Предложено толкование содержания налогового администрирования. На основе динамической оценки изучена экономическая и социальная необходимость налогового администрирования. Проблема повышения эффективности администрирования региональной налоговой задолженности рассмотрена с позиций регионального бюджета. Налоговый потенциал региона

АРЗЁБИИ ВАЗ ЪИ МУОСИРИ МАЪМУРИКУНОНИИ АНДОЗ ДАР СА ТХЦ МИНТАКАВЙ

ОЦЕНКА СОВРЕМЕННОГО ПОЛОЖЕНИЯ НАЛОГОВОГО АДМИНИСТРИРОВАНИЯ НА РЕГИОНАЛЬНОМ УРОВНЕ

ASSESSMENT OF THE PRESENT STATUS OF TAX ADMINISTRATION AT THE REGIONAL LEVEL

определяется через оценку тенденций к изменениям в отдельных видах хозяйственной деятельности. В ходе исследования выявлены показатели динамической и качественной оценки деятельности налоговых органов. Делается вывод, что для повышения благосостояния населения нуждаются в улучшении современные условия социально-экономического развития, а их улучшение зависит прежде всего от системы налогового администрирования.

Key-words: collection of taxes, tax administering, tax potential of the region, tax regulation, tax

control, tax planning

The article dwells on theoretical aspects of tax administering and an assessment of a dynamics of its development under today's conditions, Interpretation of tax administering contents is proposed. Proceeding from dynamic assessments, the author studies economic and social needs of tax administering. The problem of rising effective administering with regional tax indebtedness is canvassed from regional budget positions. Tax potential of the region is determined by an assessment of tendencies towards changes in separate kinds of economic activity. In the course of the research there are elicited the indices of dynamic and qualitative assessment of the activities of tax bodies. The conclusion is made that today's conditions of social-economic development need in improvement for rising population's welfare and the former depends, first of all, on tax administering system.

Фарохам овардани фазой мусоид ба андозсупорандагон яке аз омилхои асосии ин ворид шудани маблагхои андозии пешбинишуда ба ^исми даромади бучети давлатй махсуб меёбад. Нишондихандахои рушди истехсолот далолат менамоянд, ки аз як чониб, хачми во^ени истехсолоти ватанй пай дар пай афзоиш ёбад, аз дигар тараф, щтисоди пинхонй кохиш меёбад. Дар баробари дигар омилхо, ба раванди кохиш ёфтани щтисоди пинхонй содагардонии маъмурикунонии андоз, такмили ^онунгузории андоз ва имтиёзхои андозии амалкунанда, пешбинй намудани имтиёзхои нави андоз таъсири мусбат мерасонанд.

Омилхои дохилии таъсиррасон ба чамъоварии андоз аз ташаккулёбии маъмурикунонии андоз (бана^шагирй, танзим ва назорати андоз ва гайра), асосхои ху^у^ию институтсионалии сиёсати андоз, фаъолияти ниходхои давлатй, вазъи молиявии корхонахо, сатхи коррупсия, бухрон, сатхи и^тисодиёти пинхонй ва гайра вобаста мебошанд, ки дар асархои олимони зиёди и^тисодшиноси хоричию ватанй хосатан Кейнс Ч,.М., Лаффер А., Юткина Т.Ф., Солехзода А.М., Иброхимов И.Р., Дадоматов Д.Н., Мирпочоев Д.А., Орипов А.О., Рахматов Б.Б., Сабуров В.Д., Салимова М.М. ва дигарон мавриди баррасй ^арор гирифтаанд. Баъзе омилхои таъсиррасон ба сатху сифати чамъоварии андоз, инчунин пешгирии саркашй аз пардохти андоз бештар дар асархои олимони соха Тухтаев Т.М. [12], Исматов Х.Х. [5] , Калашникова И.Н. [6] мавриди тахлил мухокима ^арор гирифтаанд.

Е.В.Поролло хамаи мафхумхои илмие, ки барои маъмурикунонии андоз пешбинй шудаанд, мураттаб гардонида, ^айд менамояд, ки татби^и муносибати андоз дар раванди ташаккул ва амалй намудани сиёсати андоз ба вучуд меояд. Аз чумла, вазни ^иёсии воридоти андоз дар бучети хамаи сатххои мухталиф аз бисёр чихат аз амсилаи татби^шавандаи маъмурикунонии андоз, шаклу усулхои мачбуркунй ва хавасмандгардонй вобастагй дорад [14,с.173]. Ба андешаи мухавдщон мафхуми маъмурикунонии андоз сохаи мухимтарини корхои илмию амалй ва методй махсуб ёфта, чузъи назарияи умумй ва амалии идоракунй мебошанд.

Дар ин чода Куклина Т.В. чунин баён кардааст: «Маъмурикунонии андоз амали ма^садноки ма^омоти ваколатдори давлатй оид ба идоракунии раванди андоз махсуб меёбад, ки дар доираи сиёсати давлатии молиявй миёни иштирокдорони муносибатхои ху^у^ии андоз, аз чумла вазифахои чамъоварии андоз, назорати андоз ва чавобгарй барои

Xyкyквaйpoнкyнй, бax,иcoбгиpй Ba кop 6o aндoзcyпopaндaгoн бa вучуд меoяд» [8,с.179].

Хдмин тaвp, бaьзе мyxaккикoн мaфxyми мaьмypикyнoнии aндoзpo 6o диди мyxтaлиф мyaйян кapдaaнд. Шapxy тaвзеxи Mox^ra «caмapaнoкии мaьмypикyнoнии aндoз» дap rapx^ илмии MyxaKK^o^ бa мoнaнди А.Л. Aниcимoв [1], М.К. Бacиев [2], Ю.Д. Джaмypзaев [3] Ba дигapoн пещниxoд шyдaaнд. Тaxкикoт нишoн медиxaд, ки дap миëни иктиcoдшинocoн Ba мyтaxaccиcoн paвиши пaxн гapдидaacт, ки бa шapxи caмapaнoкии мaьмypикyнoнии Ba caмapaнoкии фиcкaлии низoми aндoз acoc ëфтaacт.

Дap ин caM^ mo метaвoнем 6o aндешaи бapxе a3 мyaллифoн poзй шaвем, ки caмapaнoкии мaьмypикyнoнии aндoз xaмчyн мaчмyи дapoмaди вoкеии aндoзй дap бучети дaвлaт мyaйян мегapдaд, ки xaнгoми capфaxoи aник дap aмaл бa дacт oмaдaaнд.

Рaвaнди aмaлй rnM^a™ Бapнoмaи pyщци мaьмypикyнoнии aндoз дap coлxoи 2011-2019 бaлaнд бapдoщтaни фapxaнги aндoзcyпopии aндoзcyпopaндaгoнpo яке a3 бaxшxoи тapкибии меxaнизми acлии чaмьoвapии a^4o3 дoниcтa, дap ин acoc бa мaкoмoти aндoз имкoн фapoxaм меopaд, ки дap нaтичaи тaтбики aManrn oн вaкoлaтxoи нaзopaтии xy^po бa cyбьектxoе paBom coзaнд, ки a3 пapдoxти aндoз capкaщй менaмoянд. Бс дapнaзapдoщти ин, дap мoддaи 22 ^декш aндoзи 4yMxyp™ Тoчикиcтсн [7,c. 14] xaмaи щaклxoи нaзopaти a44o3 кaйд гapдидa, дap мoддaxoи дж^и бoби 4 тapтиби иcтифoдaи onxo MyKappap щyдaacт.

Дap мapxилaи мyocиpи pyщди иктиcoдии Ч,yмxypии Тoчикиcтoн бaлaнд бapдoщтaни caмapaнoкии мaьмypикyнoнии aндoз axaM^ra xocpo бa xyд кacб менaмoяд, зеpo мyaммoxoи Faнй гapдoнидaни бучет, мyнocибaти щapикoнaи cyдмaнди миëни aндoзcyпopaндaгoн Ba мaкoмoти aндoз, oщкop Ba гашг^ии xyкyквaйpoнкyниxoи aндoз, ки бa тaлaфoти бучет oвapдa меpacoнaнд, тopaфт тaквият гиpифтa иcтoдaaнд [10, 11].

Acocxoи нaзapияи мyocиpи мaфxyмxoи caмapaнoкии иктиcoдй Ba ичтимoй, a3 чoниби oлими coxa Иcoевa Л.А. дaкик бaëн щyдaaнд. У кaйд менaмoяд, ки «..^Mapa^m xaмчyн aбcтpaкcияи илмй мyнocибaтxoи фaьoлнoкй Ba pyщди низoми иктиcoдй, фocилaи чyзьxoи тapкибии o^ poбитaxoи мyтaкoбилaxoи бaйни бaxщxoи aлoxидaи низoми иктиcoдиpo ифoдa мекушд» [4, c.18]. Яьне, a3 ин xyлoca нaмyдaн мумкин acт, ки дap acл, caмapaнoкй ин aфзaлият Ba гapaви иктиcoдиëт бyдa, як вoxиди мaнбaи capмoягyзopй ë мyнocибaтxoи пaйдoиши зaxиpaxoи иктиcoдиpo иньикoc мекyнaд.

Тaдбиpxoи pyщди мaьмypикyнoнии aндoз бopи rnxyCT дap дoиpaи Бapнoмaи pyщди мaъмypикyнoнии aндoз, ки 6o кapopи X^yMara Ч,yмxypии Тoчикиcтoн a3 3 декaбpи coли 2010, №626 тacдик Ba 6o дacтгиpии гpaнтии Бoнки yмyмичaxoнй мaблaFгyзopй гapдид, aмaлй щyдa иcтoдaacт. Maкcaд a3 тaтбики aмaлии Бapнoмaи pyщди мaьмypикyнoнии aндoз иcлoxoти a^4o3 бyдa, тибки oн мyвoфики нaкшaи aмaли Бapнoмa coлxoи 2011-2019 зиëдa a3 30 чopaбинй aмaлй гapдидaacт. Дap ин дaвpa мaкoмoти a^4o3 oид бa xизмaтpacoнй бa aндoзcyпopaндaгoн фaьoлияти нaзopaтии xyдpo 6o иcтифoдa a3 теxнoлoгияи мyocиpи игтилooтй дaвpa бa дaвpa бa pox мoндaaнд.

Xaмзaмoн, чиxaти бaлaнд бapдoщтaни тaфaккypи aндoзcyпopaндaгoн дap мyнocибaтxoи aндoзй Ba дap caтxи зaмoнaвй бa pox мoндaни xизмaтpacoниxoи мaкoмoти aндoз бa aндoзcyпopaндaгoн Ba a3 бaйн бypдaни oмилxoи нoмaтлyб, дap acocи фapмoни Кyмитaи aндoз a3 12.07.2017, №316 «Cm^^p™ ягoнaи xизмaтpacoнй бa aндoзcyпopaндaгoн» [15] дap тaxpиpи нaв ^бул гapдид, ки дap oн 70 шмуди cтaндapтxoи xизмaтpacoнии мaкoмoти aндoз MyKappap щyдaacт. Aндoзcyпopaндaгoн xaнгoми мyнocибaт бa Рaëcaтxoи aндoз дap вилoятxoи CyFдy Хaтлoн, ВМКБ, ш. Дyшaнбе метaвoнaнд щикoят Ba мypoчиaти xyдpo пещниxoд нaмoянд.

Тaвpе ки ^йд нaмyдем, мaьмypикyнoнии aндoз 6o вaзифaxoи бaнaкщaгиpй, бaxиcoбгиpй, тaxлил, нaзopaт, тaнзим Ba тaщкили кop 6o aндoзcyпopaндaгoн тaвcиф кapдa мещaвaд, ки caмapaнoкии xap яки oнpo 6o иcтифoдa a3 нищoндиxaндaxoи Maxcyc apзëбй кapдaн мумкин acт.

Серия общественных наук

Ч,адвали 1. Динамикаи банакшагирии андоз нисбат ба низоми бучетИ дар сат^и

минтакави (бо сомони) [14]

Минтакахо Сол^о

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хамагй 2699, 3 3 680,2 4759,6 5 796,5 7 009,4 7 871,9 8 535,4 9 330,4 10460,7 1157,1

ВМКБ 24, 5 29,5 39,6 48,8 61,6 73,1 88,6 97,4 112,0 127,9

в.Хатлон 343, 1 417,7 531,2 6563 838,5 956,2 1 062,6 1 190,3 1 316,8 1464,9

в.Сугд 591, 3 716,8 949,0 1215,9 1 461,2 1678,9 1 880,0 2 140,5 2 482,4 2913,3

ш.Душанбе 1, 1 1 259,7 1549,9 1937,4 2 324,9 2657,0 2 906,9 3 230,4 3 549,6 3767,7

НТЧ..хамагй 282; 2 382,0 487,0 588,9 728,1 719,9 845,5 914,3 1 004,6 1077,9

ш. Вахдат 32, 1 57,7 73,9 98,7 145,2 143,5 171,1 183,1 201,5 190,0

ш. Ротун 37, 9 60,9 74,9 77,1 90,6 98,4 164,0 177,1 192,5 222,5

шТурсунзода 73,54 87,1 109,2 122,7 145,1 112,1 119,4 130,9 146,6 155,7

н. Варзоб 7, 2 8,2 12,0 14,4 16,7 19,6 23,4 26,0 29,1 33,2

н. Рашт 7, 7 10,2 12,1 14,7 17,7 21,1 23,0 25,4 23,8 29,7

н. Хрсор 49, 4 60,6 78,7 101,9 117,8 109,5 117,8 121,5 138,7 151,9

н. Лахш 3, 4 4,8 6,1 7,8 8,7 9,5 10,4 11,5 12,5 13,7

н.Нуробод 3,4 4,4 5,1 53 5,9 6,7 72 7,6 8,1 9,9

н.Рудакй 49, 8 62,5 79,3 102,7 129,4 142,9 151,0 170,3 186,1 199,9

н.Сангвор 1, 7 1,8 2,3 2,8 3,3 3,8 4,4 4,8 5,2 5,7

н.Точикобод 1, 8 2,3 2,9 3,5 4,3 4,6 5,2 5,7 6,5 7,1

н.Файзобод 7, 2 10,9 14,4 17,3 20,0 21,3 20,0 20,3 21,2 24,0

н.Шахринав 6, 9 10,5 15,9 20,0 23,6 26,8 28,6 30,2 32,7 34,8

НАК 331, 8 663,0 859,0 989,6 1 183,3 1276,9 1 266,6 1 285,9 1 477,5 1569,8

Кумитаи андоз 65, 3 211,3 343,9 359,7 411,9 510,0 485,2 471,6 517,8 649,6

Сарчашма: Коркард ва ^исоби муаллифон дар асоси маводи ^исоботи Кумитаи

андози назди Хукумати Чум^урии Точикистон, сол^ои 2009-2019.

Азбаски даромади андоз манбаи асосии молиявии давлат мебошад, банакшагирии окилонаи даромадро метавон асоси идоракунии самарабахши давлатй барои ноил шудан ба х,адафх,ои мукарраргардидаи ичтимоию иктисодй хисобид. Дар ин робита, нишондихандаи асосй имкон медихад банакшагирии андозро то чй андоза аз чониби макомоти андоз самаранок ичро намудаанд, ки бо фоизи даромади вокеии андоз ба арзиши тасдикшудаи даромади андози бучети дахлдор хисоб карда мешавад.

Ч,адвали 2. Динамикаи чамъоварии андоз дар сат%и минтакави (бо сомони) [14]

Минтакахо Сол^о

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хдмагй 2,950,9 38608 4 876,4 5 770,9 7 087,0 7 947,7 8 436,0 9 563,3 10522,3 1 120,5

ВМКБ 28,3 34,4 45,7 53,6 70,1 81,4 99,3 110,2 124,0 135,8

вХатон 365,4 438,6 540,1 654,0 869,4 981,6 1 050,5 1 202,0 1 324,9 1467,1

в.Сугд 634, 3 767,1 982,1 1233,6 1493,5 1705,6 1 914,0 2 292,8 2 590,0 2913,9

ш. Душанбе 1, 144, 4 1 308,5 1613,5 1924,5 2380,1 25172 2 571,6 3 258,3 3 563,0 3801,6

НТЧ. хамагй 311, 2 4029 478,1 530,0 653,9 706,9 807,9 831,2 986,8 1039,3

ш. Вахдат 34, 1 70,5 77,7 103,8 146,7 126,6 142,8 149,0 161,5 190,1

ш. Рогун 46, 8 61,3 62,7 49,7 92,7 119,3 179,6 143,7 203,3 179,3

ш. Турсунзсда 79, 1 86,4 101,8 106,9 92,4 105,3 115,8 114,7 148,9 150,4

н Варзоб 7, 3 8,8 13,6 15,2 18,8 21,4 24,4 26,1 31,1 34,6

н Рашт 8, 0 10,4 13,1 15,2 18,4 21,1 23,0 25,3 23,8 30,0

н Хрсор 52, 3 61,7 76,5 82,4 101,0 100,6 103,6 121,6 138,5 152,9

н Лахш 3, 9 5,2 6,4 7,9 8,7 10,0 10,5 12,0 12,8 13,8

н Нуробод 3, 4 4,5 5,1 5,4 5,9 6,9 7,4 7,8 8,2 10,0

н. Рудаки 52, 7 64,9 82,4 96,9 116,8 139,0 143,8 171,5 190,9 202,0

нСангвор 1, 8 1,9 2,5 3,0 4,0 4,4 4,5 6,9 6,0 8,4

н Точикобод 2, 1 2,5 3,1 3,9 4,5 4,9 5,3 5,8 6,8 7,5

н. Файзобод 8, 9 11,6 15,4 17,2 19,6 20,4 19,9 19,3 21,8 25,0

н Шахринав 9, 4 13,2 17,8 22,6 24,5 27,0 27,3 27,5 33,3 35,3

НААК 356, 2 683,6 872,5 985,6 1043,0 1167,2 1 173,2 1 254,8 1 092,8 1053,9

Кумитаи андоз 112, 3 225,7 344,4 389,7 577,0 787,8 819,5 614,1 840,8 709,0

Сарчашма: Коркарди муаллифон, тибки маълумоти зисоботи Кумитаи андози назди Хукумати Чумзурии Точикистон, солзои 2009-2019.

Сат^и чамъоварии андози минтакавй, ки аз руи додахои соли молиявии хисоботй хисоб карда шудаанд, дурустии нишондихандахои накшаи даромади андозро тасдик мекунад (чадали 2).

Чадали 3. Динамикаи чамъоварии андоз ва дигар пардохтзои затми дар сатзи минтакавИ (ичрои барзиёд нисбати накша бо сомонИ). [14]

Мишакахо Солзо

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хрмагй 251, 5 180,6 116,8 -25,6 77,6 75,7 -99,4 232,9 61,5 -450,6

ВМКБ 3, 8 4,8 6,1 4,7 85 8,3 10,7 12,7 12,0 7,8

вХашон 22,4 20,9 8,9 -23 30,9 25,4 -12,1 11,7 8,1 2,2

в.Сутд 43, 1 50,3 33,1 17,7 32,3 26,7 34,0 152,3 107,6 0,6

ш. Душанбе 83,2 48,8 63,6 -12,9 55,2 -139,8 -335,2 28,0 13,4 33,8

НГЧ, хамагй: 27, 8 20,8 -8,9 -58,9 -742 -12,9 -37,6 -83,2 -17,8 -38,6

ш. Вахдат 1, 9 12,8 3,8 5,1 1,5 -17,0 -28,3 -34,1 -40,0 0,1

ш. Рогун 8, 8 0,4 -12,2 -27,4 2,1 21,0 15,7 -33,4 10,8 -43,2

шГурсунзода 5, 6 -0,7 -7,4 -15,8 -52,6 -6,8 -3,6 -16,1 23 -5,2

н Варзоб 02 0,6 1,5 0,8 2,1 1,9 1,0 0,1 2,0 1,4

н. Рашт 0,4 02 0,9 05 0,7 0,0 0,0 -0,1 0,0 0,2

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

н Хрсср 2, 9 1,1 -2,2 -19,5 -16,8 -8,9 -14,3 0,1 -0,2 1,0

н Лахш 0,6 05 0,3 0,1 0,1 0,4 0,1 0,5 0,2 02

н Нуробод 0,05 0,1 0,0 0,0 0,0 0,2 02 0,2 0,0 0,1

нРудаки 2, 9 2,4 3,1 -5,8 -12,6 -3,9 -72 1,2 4,8 2,2

н.Сангвор 0,4 0,0 0,1 02 0,6 0,6 0,1 2,1 0,8 2,8

нТочркобод 0,3 0,1 0,2 0,4 0,2 0,3 0,1 0,2 0,2 0,3

н Файзобод 1, 6 0,7 1,0 -0,1 -0,4 -0,8 -0,1 -1,0 0,6 1,0

н Шахринав 2,4 2,7 1,9 2,6 0,9 0,1 -1,4 -2,7 0,6 05

НАК 24,4 20,6 13,5 -4,0 -140,2 -109,6 -93,5 -31,1 -384,7 515,9

К ащцоз 47,1 14,4 0,5 30,0 165,1 277,8 334,3 142,5 322,9 59,4

Сарчашма: Хисоби муаллифон, дар асоси додазои зисоботи Кумитаи андози назди Хукумати Чумзурии Точикистон, солзои 2009-2019.

Аз маълумоти чадвали 3 дида мешавад, ки дар давраи хисобот байни хачми умумии воридоти андоз ва пардохтхои хатмии вокеи ва дар бучет банакшагирифта фарки назаррас ба мушохида мерасад. Даромади бучетй асосан аз хисоби даромад андозй, бочхои давлатй, инчунин аз даромадхои гайриандозй, аз кабили даромад аз хизматрасонй, фуруши дороихои моддй ва гайримоддй, ки ба накша гирифта нашудааст, чамъоварй шудаанд. Сатхи баланди чамъоварии андоз хамчунин бояд бо он алокаманд бошад, ки воридоти вокеии андоз дар соли хисоботй, пардохти карздории солхои каблиро инъикос намояд.

Табиист, ки дар хеч як кишвари олам чамъоварии андоз (хиссаи андоз нисбати ММД) пайваста афзоиш намеёбад, зеро он хадди муайян дорад. Ин хад аксар аз шумораи андоз, меъёри он, интизоми андозсупорй дар кишвар, теъдоди имтиёзи андозй ва самаранокии фаъолияти макомоти андоз вобастагй дорад. Азбаски маъмурикунонй яке аз кисмхои асосии кори низоми макомоти андоз мебошад, он на танхо назорати пурра аз болои андозсупорандагон, пешгуй ва банакшагирии даромад, балки назорат ва санчиши макомоти поёнии андозро низ аз тарафи макомоти болоии он дар бар мегирад. Нишондихандахои чамъоварии андоз, ки дар чадвали 4 омодааст фарки басо калонро

ифода менамоянд.

Ч,адвали 4. Сат^и чамъоварии андоз ва дигар пардохт^ои затми аз чониби макомоти андоз дар Чум^урии Точикистон дар сол^ои 2009- 2019 [14]

Сощо Таъмин Воридот ба Нисбатба Маблащои Нисбат ба соли Нисбат ба

гардид бучети давлатй нишовдщан- пешбинишуда гузашта зиёд соли

(бо %) (бо сомони) дадои (бо сомони) (бо сомони) гузашта

накшавй+зиёд зиёд

ё -кам (бо %)

(бо сомони)

2009 107,0 2 млрд283,6млн 150 млн 2 млрд 133,7 млн 465,9 млн 25,6

2010 111,8 2 млрд 955 ,0млн 312 млн 2 млрд643,0 млн 676 млн 30

2011 106,9 3 млрд 865,5млн 249,2 млн 3 млрд 616,3 млн 914,6 млн 31

2012 104,9 4 млрд 880,8млн 227,6млн 4 млрд653,3 млн 1 млд 021,1млн 26,4

2013 101,0 5 млрд 808,7млн 56,7 млн 5 млрд752,0 млн 932, 3 млн 19,1

2014 102,7 7 млрд 110,4млн 186,8 млн 6 млрд 923,6 млн 1 млд 301,4млн 22,4

2015 101,1 7 млрд 960,5млн 88,5 млн 7 млрд 872,0 млн 849,1 млн 12,0

2016 98,4 8 млрд 397,2млн -138,2 млн 8 млрд 535,4 млн 449,5 млн 5,7

2017 102,8 9 млрд 575,4млн 257,4 млн 9 млрд 318,0 млн 1 млд 139,4 млн 13,5

2018 100,9 10 млрд523,3млн 97,7 млн 10 млрд425,6 млн 960,0 млн 10,0

2019 96,1% 11 млрд121,8 млн -450,0 млн 11 млрд 571,1 млн 600,0 млн 5,7

Хисоби муаллифон дар асоси маводи хисоботи Кумитаи андози назди Хукумати Чум^урии Точикистон, сол^ои 2009-2019.

Ичрои хатмии накшаи воридоти аслии андоз ва дигар пардохтхои хатмй, ки ба ухдаи макомоти андоз гузошта шуда буд, дар давоми 10 соли охир (солхои 2009 - 2019) таъмин гардидааст, вале баъзе намудхои андоз: аз чумла, дар соли 2009 ичрои накшаи 2 намуди андоз (андоз барои захирахои табий - 42,7%, бочи давлатй - 99,6%), соли 2010 - 1 намуд (андоз барои захираи табий - 90,7%), соли 2012 - 3 намуд (аксиз - 75,5%, андози ичтимой - 98,3%, андоз аз фуруш - 83,2%), соли 2013 - 3 намуд (андоз аз арзиши иловашуда -98,9%, андози ичтимоии гайрибучетй - 91,8% андоз аз фуруш - 89,2%), соли 2014 - 2 намуд (андози ичтимой - 94,2%, андоз аз фуруш - 58,2%), соли 2015 - 2 намуд (андози ичтимой - 86,2%, андоз аз фуруш - 85,6%), соли 2016 - 6 намуд (андози даромад- 90,7%, андоз аз арзиши иловашуда - 91,5%, андози ичтимой - 88,9%, андоз аз истифодабарандагони роххои автомобилгард - 76,4%, бочи давлатй - 87,8%, андози тибки низоми содакардашуда - 98,4%), соли 2017 - 2 намуд (андоз аз арзиши иловашуда - 91,6%, андози ичтимой - 96,7%) соли 2018 - 2 намуд, (андози даромади шахсони вокей - 98,2%, ААИ - 84,3%) ва соли 2019 2 намуд (андоз аз даромади шахсони вокей - 95,6% ва андоз аз арзиши иловашуда - 77,7%) таъмин карда нашудааанд[9].

Ч,адали 5. Динамикаи чамъоварии андоз ва дигар пардохтхои затми ба бучет дар

Минтакрхо Сощо

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Хрмагй 106, 8 109,3 104,9 102,5 99,6 101,1 101,0 98,8 102,5 100, 6 96,1

ВМКБ 113, 1 115,3 116,3 115,3 109,7 113,8 111,4 112,0 113,1 110, 8 106, 1

в. Хатлон 101, 0 106,5 105,0 101,7 99,6 103,7 102,7 98,9 101,0 100, 6 100, 1

в. Суд 105, 7 107,3 107,0 103,5 101,5 102,2 101,6 101,8 107,1 104, 3 100, 0

ш. Душанбз 115,1 107,8 103,9 104,1 99,3 102,4 94,7 88,5 100,9 100,4 100,9

НТЧ.хамат 110,6 110,3 105,5 98,2 90,0 89,8 98,2 95,6 90,9 98,2 96,4

ш. Вахдат 101,9 106,1 122,1 105,2 105,2 101,0 88,2 83,5 81,4 80,1 100,1

ш. Рсиун 124,6 123,2 100,6 83,7 64,5 102,4 121,3 109,5 81,1 105,6 80,6

шЛурсунзод! 122,0 107,6 99,2 93,2 87,1 63,7 93,9 97,0 87,7 101,6 96,6

н. Варзоб 78,5 101,8 107,5 112,6 105,4 112,6 109,6 104,3 100,3 106,9 104,2

н Рашт 108,2 104,5 101,7 107,6 103,6 103,9 100,0 100,2 99,5 100,1 100,8

н. Хрсор 101,9 105,9 101,8 97,2 80,8 85,8 91,8 87,9 100,1 99,9 100,7

н Лахш 109,8 116,7 110,1 105,3 101,8 100,8 104,7 101,0 104,4 101,9 101,1

нНуробод 104,6 101,5 102,4 100,7 100,2 99,4 103,4 102,6 102,9 100,1 101,4

нАРудаки 104,5 105,9 103,8 103,9 94,4 90,3 97,2 95,2 100,7 102,6 101,1

нСангвор 103,7 102,5 101,3 105,7 107,1 118,6 114,5 101,9 143,0 115,4 148,9

н. Тс^икDбсд 107,9 114,6 105,3 106,8 110,3 105,1 107,0 102,2 102,8 103,7 104,5

н. Файюбод 114,7 123,0 106,5 106,7 99,2 98,1 96,1 99,7 95,3 102,8 104,0

нШахринав 127,1 135,5 125,4 112,1 113,1 103,8 100,5 95,2 91,0 101,8 101,4

НААК 81,9 107,4 103,1 101,6 99,6 88,1 91,4 92,6 97,6 74,0 67Д

К авдоз 143,8 171,9 106,8 100,1 108,4 140,1 154,5 168,9 130,2 162,4 109,1

Хисоби муаллифон. Маълумоти зисоботии Кумитаи андози назди Хукумати Чум^урии Точикистон - Душанбе, 2009-2019.

Дар соли 2019 нисбат ба андозсупорандагоне, ки ба конунвайронкунй ва пинхонкунии андоз ба маблаги калон рох додаанд, дар мачмуъ 405 маводи санчишй ба маблаги 453,4 млн.сомонй барои чорачуии минбаъда ва кабули карорхои дахлдор ба макомоти хифзи хукук равона карда шудааст. Дар натичаи гузаронидани санчишхои амалиётй 6128 холати бидуни кайд дар макомоти андоз ба фаъолияти сохибкории гайрщонунй машгул гардидани шахсони вокей ошкор гардиданд. Баъдан онхо ба кайд гирифта шуда, бо патент ва шаходатномаи сохибкорй таъмин карда шуданд. Инчунин, 794 холати бе кайд дар макомоти андоз ба ичора додани молу мулки гайриманкул ва 2132 холати бе мошинхои назоратй-хазинавй фаъолият намудани субъектхо ошкор гардида, ичорадихандагон ба кайд гирифта шуда, дар холатхои дахлдор субъектхо бо мошинхои назоратй -хазинавй таъмин карда шуданд.

Чадвали 6. Бакияи карзи андоз дар микёси Чумзурии Точикистон дар сол^ои 2009- 2019 [14]

Бакряпулихои андоз нисбат ба солхо Маблаги карзи андоз бо сомонй Нисбат ба соли гузашта% Маблаги карзи андоз нисбат ба аввали сол (-) зиёд ё (+) кам бо сомонй Хрссаи бакияи ккарзи андоз нисбат ба воридоти андоз бо%

2009 610,8 млн 16,3 - 99,9 млн 21.6

2010 688 млн 10,5 -72 млн 23,1

2011 528,5 млн -21,8 + 115,1 млн 13,7

2012 640,9 млн 17,1 - 109,1 млн 13,1

2013 833,2 млн 23,1 - 192,5 млн 15,2

2014 584,6 млн -51,4 -300,3 млн 8,2

2015 653,2 млн 5,2 -34,4 млн 8,2

2016 815,2 млн 13,8 -112,3 млн 9,4

2017 750,0 млн 14,7 +110,5 млн 17.8

2018 712 млн -8,3 +59,2 млн 11.3

2019 581,0 млн -18,4 +144,0 млн 14,8

Хисоби муаллифон. Маълумоти зисоботии Кумитаи андози назди Хукумати Чумзурии Точикистон. - Душанбе, 2009-2019.

Бояд кайд намуд, ки дар натичаи тадбирхои андешидаи макомоти андоз солхои охир хиссаи бакияи карзи андозхо нисбат ба хачми умумии воридоти андоз кам шуда истодааст. Аз чумла, агар дар соли 2015 хиссаи бакияи карзи андоз нисбат ба воридоти андоз 8,7 фоизро ташкил дода бошад, пас дар соли 2019 ин нишондиханда ба 5,2 фоиз баробар гардидааст, ки нисбат ба соли 2015 3,5 фоиз кам мебошад. Дар давраи хисоботй бакияи карзи андоз дар 67 шахру нохия дар хачмхои гуногун кохиш ёфта бошад хам, мутаассифона, дар нозироти андози шахру нохияхои Рогун 5,4 млн. сомонй, Рашт 88,0

хазор сомонй, Сангвор 194,0 хазор сомонй, Хучанд 1,2 млн. сомонй, Ч,айхун 551,0 хазор сомонй, Леваканд 146,0 хазор сомонй, Муъминобод 407,0 хазор сомонй, Норак 617,0 хазор сомонй, Дарвоз 160,0 хазор сомонй, нозироти андозсупорандагони калон дар вилояти Сугд 4,5 млн. сомонй ва нозироти андозсупорандагони калон дар шахри Душанбе 4,8 млн. сомонй зиёд гардидааст.

Тибки маълумоти Кумитаи андози Чумхурии Точикистон дар соли 2019 накшаи тасдикшудаи андоз ва дигар пардохтхои хатмй, ки чамъоварии онхо ба зиммаи макомоти андоз гузошта шудааст, 103,8% таъмин гардида, ба бучет 17 575,4 млн.сомонй ворид карда шуд, ки нисбат ба нишондихандахои пешбинишуда 657,4 млн.сомонй зиёд мебошад. Ичрои хатмии накшаи воридоти андоз ва пардохтхо дар соли 2019 дар ВМКБ ба андозаи 107,6%, вилояти Хатлон 101,0%, вилояти Сугд - 108,2 %, шахри Душанбе - 103,3% таъмин гардид. Дар баробари ин, таъмини сифатнокии ичрои хатмии накшаи чамъоварии андоз ва пардохтхои хатмй ташвишовар бокй монд. Чунончй, дар давраи хисоботй накшаи андоз аз даромад 96,7%, андоз аз арзиши иловашуда - 96,4%, андоз аз фуруши нахи пахта - 95,6% ва андози ичтимоии корхонахои гайрибучетй - 87,2% таъмин карда шуд, ки дар натича аз хисоби ин намуди андоз ба бучет 457 млн. сомонй ворид нагашт. Бакияи карзи андоз ва пардохтхо 01.01.2019. 768,5 млн.сомониро ташкил медихад, ки нисбат ба 01.01.2018. 91,9 млн. сомонй кам шудааст.

Айни замон нисбатан суст шудани рушди иктисодй ба мушохида мерасад. Дар ин бобат инчунин нишондихандахои мачмуи махсулоти минтакавй (МММ) дар кишвар шаходат медиханд (чадвали 7).

Чадвали 7. Мачмуи махсулоти минтакавии кишвар дар солхои 2013-2018 [13]

Сол/минтака 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2018 ба 2013бо%

Чумхурии 40525,5 45606,6 48408,7 54479,1 61197,6 68844,0 69,88

Точикистон

Хиссаи МММ 90,2 89,5 90,5 91,6 91,7 89,1 90,43

баММД %

ВМБК 633,2 721,7 716,8 841,2 956,5 1035,6 63,55

в. Хатлон 9869,7 11777,5 12855,2 14620,2 16003,5 17107,5 73,33

ш. Душанбе 9410,5 10176,2 10546,4 10891,2 11811,0 13808,0 46,73

в. Сугд 10439,9 11530,5 12036,9 14654,8 17510,7 18343,8 75,71

НТЧ, 6181,8 6630,3 7590,6 8913,7 9719,8 11073,5 79,13

Манбаъ: Хисоби муаллифон тибки: Омори солонаи Чумхурии Точикистон, -Душанбе-2019: Агентии омори назди Президенти Чумхурии Точикистон, -2019.-С.199.

Аз додахои чадвали 7, ки МММ-ро дар буриши минтакахо инъикос мекунад, чунин бармеояд: 24,8-26,6% мачмуи махсулоти умумии кишвар ба вилоятхои Хатлон ва Сугд рост меояд. Хиссаи минтакахои марказй 36,2% хачми умумии МММ-ро ташкил медихад.

Тибки маълумоти хисоботии Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон дар соли 2019 аз руи накшаи тасдикшуда ва дархостхои макомоти хифзи хукук дар фаъолияти 2018 шахси хукукй ва сохибкорони инфиродй санчиши мачмуии андоз гузаронида шуд, ки дар натича ба маблаги 696,6 млн. сомонй кам хисоб кардан ва пинхонкунии андоз ошкор гардида, аз ин хисоб ва аз хисоби маблаги дар солхои пеш ошкоршуда 746,0 млн. сомонй ба бучети чумхуриявй дохил карда шуда, чихати руёнидани маблагхои бокимонда чорачуихо идома дорад.

Дар ин давра бо максади пешгирй намудани санчишхои беасос корхои зиёде анчом дода шуд. Пеш аз хама, дар асоси принсипи «Баходихии хавфхо» тахия намудани накшаи санчишхо ва таъмини риояи конунгузории андоз хангоми анчом додани санчишхо имкон

медиxaд, ки дaxoлaти беacoc бa фaъoлияти aндoзcyпopaнцaгoни бoмacъyлият мaxдyд гардида, cифaти гyзapoнидaни caнчишxo беxтap кapдa шaвaд.

Дap acocи нaтичaxoи бaдacтoмaдa вa омузиши paвaндxoи мaъмypикyнoнии aндoз дap иктисоддати гyзapиш аз руи caмтxoи интиxoбкapдaшyдa мачмуи чopaxoи асосй вa аввалиндарачаи дypнaмoи инкишофи мaъмypикyнoнии aндoз дap Точикистон чиxaти aфзoиши чамъоварии aндoз пешкaш кapдa шудаанд.

Бояд онро ба назар гирифт, ки xaмaи нишoндиxaндaxoи аз чониби мо ишорагардидаи маъмурикунонии андоз, бо xaмдигap алокаманд буда, xaдaфи асосии консепсияи самаранокии маъмурикунонии андоз баланд бардоштани кaмxapчй, нитичанокй ва сифати маъмурикунонии андоз ба xиcoб меравад.

Метавон гуфт, ки ба туфайли тавсеаи xaмкopи эътмоднокии андозсупорандагон, здад мегардад ва caтxи пapдoxти xaтмии иxтиëpй мусоидат менамояд. Андозсупорандагон бар ивази он, шароити сабуккардаи ичрои xaтмии yxдaдopии андоз, аз чумла бо poxи муоширати фосилавй xизмaтpacoнии андозиро ба даст меоранд, ки сарфаи вакт ва шаффофияти xaмaи aмaлиëти ичрошавандаро баланд мебардорад. Табиист, ки тандо давлат наметавонад, тамоми coxaxoи афзалиятноки иктисоддати мамлакатро инкишоф диxaд, бинобар ин, шарикй ва xaмкopии судманд бо cyбъектxoи xoчaгидop зарур аст.

Бартараф нашудани мacъaлaxoи назарияию методии маъмурикунонии андоз, caxеx ва аник кардани мaфxyми додашударо талаб менамояд. Вобаста ба ин, маъмурикунонии андоз, ямал^ти макомоти давлатии идоракунандаи мyнocибaтxoи андоз дар шароити ташаккули xизмaтpacoнии андозй фaxмидa мешавад, ки на тан^ конеъгардонии талаботи давлат аз руи ганигардонй ва устувори низоми бучетии даромади андозй, инкишофи муносибащои шарикй ва сода намудани aмaлиëти ичрои xaтмии yxдaдopиxoи андозро таъмин менамояд.

Дар шароити муосир воридоти аслии андоз xaмчyн сарчашмаи асосии ташаккули даромади бучети давлатй баррасй карда мешавад, ки чиxaти таъмини ичрои xa™™ yxдaдopй оид ба рушди иктидори иктисодй ва xaлли мушкилоти ичтимоии давлатй нигаронида шудааст. Мyxиммияти мавзуи илмии маколаи мазкур бо зарурати такмили маъмурикунонии андоз ба xaдaфи баланд бардоштани сатки чамъоварии андоз ва дар ин замина мусоидат ба ганй гардидани бучети давлатй ва рушди иктиcoдиëти кишвар, инчунин касб намудани мундаричаи нави он мутобик ба вокеияти X0зиpaи иктисодй муайян карда мешавад.

Аз руи тaxлили назариявй ва нaтичaxoи манзуршуда оид ба apзëбии вазъи чамъоварии андоз ва самаранокии фаъолияти макомоти андоз чунин xyлocaxo баровардан ба матлаб мувофик мебошад:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- дар шароити кунунй зарур мешуморем, ки барои беxтapcoзии маъмурикунонии андоз дар мачмуъ вacилaxoи анъанавй ва инноватсионй мавриди истифода карор дода шаванд ва куллан аз ycyлxoи истифодашуда фарк кунанд, ки ин барои беxтapcoзии мyнocибaтxoи шарикии миëни макомоти андоз ва андозсупорандагон равона бошанд;

- дар шароити имруза зарур мешуморем, ки аз мyнocибaтxoи якчониба байни макомоти андоз ва андозсупорандагон даст кашида шавад ва миëни он^о муносибати мутамаддин ва судманди шарикй ба pox монда шавад.

^ангоми тaxлили фаъолияти макомоти андоз кoxиш додани карзи андози минтака муайян карда шуд. Ин ба xycycиятxoи рушди иктиcoдиëти минтакавй вобаста аст, ки самаранокии макомоти xyдyдии андоз дар кoxиши карзи андоз мебошад. Ба андешаи мо тан^о муносибати судманди шарикй бо назардошти xycycиятxoи минтака дар бораи caбaбxoи карзи андози иттилоотй барои тaxлил ва банакшагирй замина мегузоранд.

Маъмурикунонии андоз xaмчyн раванди мaxcycи илмй-амалй аз руи мазмун, вазъи ташкилй ва дacтypxoи максаднок xеле имконияти васеъ дорад. Ин ва ташаккули acocxoи конунии андозбандй дар асоси тачрибаи тaъpиxй, кoмëбиxoи муосири илмй, тачрибаи иктисодй ва таъмини вазъияти амали мутобикати андозии мyшaxxac, yнcypxoи он ва

асосноккунии коидахои бахисобгирй-тахлилй, хисоботй, хуччатхо барин унсурхо зухур

меёбад.

Пайнавишт:

1. Анисимов А.Л. Эффективность налогового администрирования в налоговой системе Российской Федерации / А.Л. Анисимов //Известия УрГЭУ. - 2015. - №1 (57). - С. 24-30.

2. Басиев М.К. Налоговое администрирование как инструмент антикризисного управления /М.К. Басиев //Финансы. - 2010. - №1.- С.12-16.

3. Джамурзаев Ю.Д. Концепция формирования эффективного налогового администрирования в национальной налоговой системе / Ю.Д. Джамурзаев: автореф... дис. ...доктора экон. наук. - Орел, 2012. - 48 с.

4. Исаева Л.А. Экономическая и социальная эффективность в воспроизводственном процессе //Вестник ВГУ. Серия: Экономика и управление. - 2012. - №1. - С. 18-22.

5. Исматов Х.Х. Бюджетно-налоговое регулирование развития региона / Х.Х. Исматов, Д.Р. Бободжонов // Финансово-экономический вестник.-Душанбе, 2021. - № 3 (27). - С. 114-124.

6. Калашникова И.Н. Результативность налоговых проверок как показатель эффективности налогового администрирования / И.Н. Калашникова // Региональная экономика: теория и практика. - 2009. - №17. - С. 70-75.

7. Кодекси андози Чумуурии Тоцикистон аз 5 сентябри соли 2012, № 902 (бо назардошти тагйиру иловато ба санаи 01.01.2017). - Душанбе: Шарци озод, 2017. - 335 с.

8. Куклина Т.В. Налоговое администрирование в РФ: сущность, принципы и основные проблемы / Т.В. Куклина // Вестник Томского государственного университета. -Серия: Экономика. - Томск, 2009. - №329. - C.179 - 181.

9. Маълумоти уисоботии Кумитаи андози назди Хукумати Цум^урии Тоцикистон. -Душанбе, 2009-2019.

10. Маъмуров А.М. Назарияи рушди маъмурикунонии андоз: мазмуну мундарица ва тауаввулот дар шароити муосир / А.М. Маъмуров. С.Б. Саломов // Ицтисодиёти Тоцикистон. Институти демография ва ицтисодиёти Академияи миллии илмуои Цум^урии Тоцикистон. - Душанбе, 2020. - № 4 (2). - С. 83 - 93.

11. Маъмуров А.М. Налоговое администрирование в системе налоговых отношений // Вестник Таджикского государственного университета права, бизнеса и политики. Серия общественных наук. - Худжанд, 2019. - №1(78). - С. 36-44.

12. Маъмуров А.М. Сочетание фискальных и стимулирующих функций налоговой системы в обеспечении финансово-экономической безопасности / А.М. Маъмуров, Т.М. Тухтаев // Вестник Таджикского государственного университета права, бизнеса и политики. Серия гуманитарных наук. - Худжанд, 2012. - №3 (51). - С.136 -147.

13. Омори солонаи Цум^урии Тоцикистон.-Душанбе, 2019. -199 с.

14. Поролло Е.В. Налоговый контроль и налоговое администрирование в системе принципов эффективного и ответственного управления общественными финансами / Е.В. Поролло, В.В. Казаков // Вестник Томского государственного университета. -2009. - №320. - С. - 172-175.

15. Фармоиши Кумитаи андоз аз - 12.07.2017, № 316 «Дар бораи тасдици Стандарти ягонаи давлатии хизматрасонй ба андозсупорандагон» www.andoz.tj (санаи муроциат: 22.01.2022).

Reference Literature:

1. Anisimov A.L. Effectiveness of Tax Administering in the Tax System of Russian Federation//A.L. Anisimov// Tidings of Ural State University of Economics. 2015, №01(57). - pp. 24-30

2. Basiev M.K. Tax Administering as an Instrument of Anti-Crisis Management// M.K. Basiev// Finances. 2010, №01. - pp.12-16

«BECTHMK rrynhn», ßbrnycK 2 (91), 2022

3. Djamurzaev Yu.D. Conception of the Formation of Effective Tax Administaring in the National Tax System// Yu.D. Djamurzaev. Synopsis of candidate dissertation in economics. - Oryol, 2012. - 48pp.

4. Isayeva L.A. Economic and Social Effectiveness in the Reproductional Process// VSU Bulletin. Series: Economics and Management. 2012, №01 - pp. 18-22

5. Ismatov H.H. Budget-Tax Regulation of the Development of the Region// H.H.Ismatov, D.R.Bobojohnov//Financial-Economic Bulletin. - Dushanbe, 2021, №3 (27). - pp. 114-124

6. Kalashnikova I.N. Resultativeness of Tax Checkings as an Index of Tax Administering Effectiveness// I.N.Kalashnikova// Regional Economy: Theory and Practice. 2009, №17. - pp. 70-75

7. Tax Code of Tajikistan Republic from September 5, 2012, #902 (with alterations and addenda for 01.01.2017 being taken into account). - Dushanbe: Freedom of the Orient, 2017. - 335 pp.

8. Kuklina T. V. Tax Administering in RT: Essence, Principles and Major Problems//T. V.Kuklina//Tomsk State University Bulletin. - Series: Economics. - Tomsk, 2009. - pp. 179-181

9. The Accounting Report of the Tax Committee under the Auspices of TR Government. 2009 - 2019

10. Mamurov A.M. The Theory of Tax Admininstering Development: Contents of Sense and Transformation in the Reality of Contemporaneity//A.M.Mamurov, S.B. Salomov// Tajikistan Economics. The Institute of Demography and Economics under the National Academy of Sciences of Tajikistan. - Dushanbe, 2020, #4 (2). -pp.83-93

11. Mamurov A.M. Tax Administering in the System of Tax Relations/Bulletin of the Tajik State University of Law, Business and Politics. Series of Social Sciences. - Khujand. 2019, #1 (78). - pp. 36-44

12. Mamurov A.M. Combination of Fiscal and Stimulating Functions of Tax System in Insurance of Financial-Economic Security. //A.M. Mamurov, T.M. Tahtaev // Bulletin of TSU LBP. Series of Humanitarian Sciences.-Khujand. 2012 #3 c.51). - pp. 136-147

13.Statistical Agency under the Auspices of Tajikistan Republic President. 2019. - 199 pp.

14.Porollo Ye.V. Tax Control and Tax Administering in the System of the Principle of Effective and Responsible Management with Social Finances// Ye.V. Porollo, V. V. Kazakov// Tomsk State University Bulletin. 2009, №320.- pp. 172-175

15. The Instruction of Tax Committee from 12.07.2017, #316 "On Validation of Unified State Standard in Regard to Services Rendered to Taxpayers" (Date of appeal: 22.01.2022)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.