Научная статья на тему 'Приоритеты налоговой политики и основные направления снижения налоговой нагрузки в условиях влияния мирового финансового кризиса'

Приоритеты налоговой политики и основные направления снижения налоговой нагрузки в условиях влияния мирового финансового кризиса Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
520
83
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НИЗОМИ АНДОЗ / СИЁСАТИ АНДОЗ / АФЗАЛИЯТҳОИ СИЁСАТИ АНДОЗ / ГАРОНИИ АНДОЗ / қАРЗДОРИИ АНДОЗӣ / САРКАШИ АЗ ПАРДОХТИ АНДОЗ / БӯҳРОНИ МОЛИЯВИИ ҷАҳОНӣ / НАЛОГОВАЯ ПОЛИТИКА / НАЛОГОВАЯ СИСТЕМА / ПРИОРИТЕТЫ НАЛОГОВОЙ ПОЛИТИКИ / НАЛОГОВАЯ НАГРУЗКА / УКЛОНЕНИЕ ОТ УПЛАТЫ НАЛОГОВ / НАЛОГОВАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ / МИРОВОЙ ФИНАНСОВЫЙ КРИЗИС / TAX POLICY / TAX SYSTEM / PRIORITIES OF STATE POLICY / TAX LOAD / EVASION FROM TAX PAY / TAX INDEBTEDNESS / WORLD FINANCIAL CRISIS

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Салимова Муҳайё Музаффаровна, Абдурашидова Малика Абдуқодировна

Дар мақола афзалиятҳо ва камбудиҳои сиёсати андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гирифтааст, зеро таъмини манфиатҳои миллӣ яке аз масъалаҳои намудани сиёсати андози муаалифон, инчунин, роҳҳои паст гардонидани гаронии андозро, ки давлат барои рушди устувори ицтисодиёти миллї метавонад истифода намояд, нишон додаанд. Қайд карда шудааст, ки ҳангоми дар амал татбиц намудани сиёсати андози он имкон медиҳад, цисми даромади буцети давлат таъмин гардад. Дар мацола, инчунин, самтҳои асосии паст гардонидани сатҳи гаронии андоз дар шароити таъсири манфии бӯҳрони молиявии цаҳони ва самтҳои мукаммалгардонии низоми андози кишвар пешниҳод карда шудааст.В статье рассмотрены приоритеты и недостатки налоговой политики Республики Таджикистан, так как одной из основных задач развития экономики любого государства является обеспечение национальных интересов. Для эффективного использования налоговой политики приведены пути снижения налоговой нагрузки, которые государство может использовать для устойчивого развития национальной экономики, так как эффективно реализованная налоговая политика даёт возможность обеспечить часть доходов в государственный бюджет. Также обозначены основные направления снижения налоговой нагрузки в условиях негативного влияния мирового финансового кризиса и указаны пути снижения налоговой нагрузки в условиях влияния мирового финансового кризиса.The article dwells on the priorities and drawbacks of tax policy of Tajikistan Republic, as provision of national interests is one of the principal goals of economy development of any state. For effective usage of tax policy the authors adduce the ways of tax load reduction which can be used by the state for sustainable development of national economy as an effectively realized tax policy enables to procure a part of revenues appertained to state budget. The authors designate also the basic streamlines of tax load reduction under the conditions of negative sway on the part of world financial crisis and point the ways of effectuating the task in question.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Приоритеты налоговой политики и основные направления снижения налоговой нагрузки в условиях влияния мирового финансового кризиса»

08 00 00 ИЛМ^ОИ ИКТИСОДИ 08 00 00 ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ 08 00 00 ECONOMIC SCIENCES

08 00 01 ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ 08 00 01 ECONOMIC THEORY

УДК-336.2 ББК-65.9 (2) 26

АФЗАЛШЩОИ СИЁСАТИ АНДОЗ ВА САМЩОИ АСОСИИ ПАСТНАМУДАНИ ГАРОНИИ АНДОЗ ДАР ШАРОИТИ БУХРОНИ МОЛИЯВИИ ЦАХ^ОНЙ

ПРИОРИТЕТЫ НАЛОГОВОЙ ПОЛИТИКИ И ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СНИЖЕНИЯ НАЛОГОВОЙ НАГРУЗКИ В УСЛОВИЯХ ВЛИЯНИЯ МИРОВОГО ФИНАНСОВОГО

КРИЗИСА

PRIORITIES OF TAX POLICY AND BASIC STREAMLINES OF TAX LOAD REDUCTION UNDER THE CONDITIONS OF THE SWAY ON THE PART OF WORLD FINANCIAL CRISIS

Салимова Му^айё Музаффаровна,

н.и.и., дотсенти кафедраи молия ва царзи Донишкадаи ицтисод ва савдои Донишгоуи Давлатии тицорати Тоцикистон Абдурашидова Малика Абдуцодировна,

ассистенти кафедраи молия ва царзи ДИСДДТ (Тоцикистон, Хуцанд)

Салимова Мухайё Музаффаровна,

к.э.н., доцент кафедры финансов и кредита ТГУК

Абдурашидова Малика Абдукадыровна,

ассистент кафедры финансов и кредита ТГУК (Таджикистан, Худжанд)

Salimova Mukhayo Muzaffarovna,

candidate of economy sciences of the department of goods of the Institute of Economy and Trade under the Tajik State University of Commerce Abdurashidova Malika Abdukodirovna, assistant of the department of goods of the Institute of IETTSUC (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: smuhoye-79@mail.ru

Вожа^ои калиди: низоми андоз, сиёсати андоз, афзалиятуои сиёсати андоз, гаронии андоз, царздории андози, саркаши аз пардохти андоз, бу^рони молиявии цауонй

Дар мацола афзалиятуо ва камбудиуои сиёсати андози Чумуурии Тоцикистон мавриди барраси царор гирифтааст, зеро таъмини манфиатуои милли яке аз масъа-лауои асосии рушди ицтисодиёти кишвар ба шумор меравад. Барои самаранок истифода

намудани сиёсати андози муаалифон, инчунин, роууои паст гардонидани гаронии андозро, ки давлат барои рушди устувори щтисодиёти милли метавонад истифода намояд, нишон додаанд. Кайд карда шудааст, ки хангоми дар амал татбиц намудани сиёсати андози он имкон медиуад, цисми даромади буцети давлат таъмин гардад.

Дар мацола, инчунин, самтуои асосии паст гардонидани сатуи гаронии андоз дар шароити таъсири манфии буурони молиявии цауони ва самтуои мукаммалгардонии низоми андози кишвар пешниуод карда шудааст.

Ключевые слова: налоговая политика, налоговая система, приоритеты налоговой политики, налоговая нагрузка, уклонение от уплаты налогов, налоговая задолженность, мировой финансовый кризис.

В статье рассмотрены приоритеты и недостатки налоговой политики Республики Таджикистан, так как одной из основных задач развития экономики любого государства является обеспечение национальных интересов. Для эффективного использования налоговой политики приведены пути снижения налоговой нагрузки, которые государство может использовать для устойчивого развития национальной экономики, так как эффективно реализованная налоговая политика даёт возможность обеспечить часть доходов в государственный бюджет.

Также обозначены основные направления снижения налоговой нагрузки в условиях негативного влияния мирового финансового кризиса и указаны пути снижения налоговой нагрузки в условиях влияния мирового финансового кризиса.

Key words: tax policy, tax system, priorities of state policy, tax load, evasion from tax pay, tax indebtedness, world financial crisis

The article dwells on the priorities and drawbacks of tax policy of Tajikistan Republic, as provision of national interests is one of the principal goals of economy development of any state. For effective usage of tax policy the authors adduce the ways of tax load reduction which can be used by the state for sustainable development of national economy as an effectively realized tax policy enables to procure a part of revenues appertained to state budget.

The authors designate also the basic streamlines of tax load reduction under the conditions of negative sway on the part of world financial crisis and point the ways of effectuating the task in question.

Таъмини манфиатх,ои миллии Точдкистон на танх,о дар асоси рушди устувори щтисодиёт, балки дар баробарии он, тавассути дар амал татби; намудани механизми сиёсати хддафманди андоз ва таъмини фаъолияти самараноки низоми андоз имконпазир мебошад.

Дар шароити кунунии таъсири бух,рони молиявии ч,ах,онй ба щтисодиёти кишвар бунёди низоми самарабахши андоз ва татбики сиёсати хддафманди андози чавобгу мутоби; ба так;озои замони муосир вобастагии калон дорад. Аз ин бармеояд, ки танзими бузургии воридоти андозй хдмчун сарчашмаи мухдми даромади бучети давлатй бояд самти афзалиятноки танзими давлатии щтисодиёт муайян карда шавад.

Дар тачрибаи муосири сиёсати андозу бучет низоми андоз самаранок арзёбй мегардад, агар бах,одих,ии нишондихдндаи гаронии андоз дар сатхдои гуногун:

макро-, мезо- ва микроиктисодиёт асоснок карда шавад. Бинобар хамин, чустучуи сатхи окилонаи андозбандй дар тачрибаи муосири андозбандй яке аз муаммохои мураккаб махсуб ёфта, халли он пеш аз хама аз сахехияти баходихии сатхи гаронии андоз, та;симоти баробари он байни сохахои иктисодиёт ва андозсупорандагон вобастагй дорад. Баробари ин, дар шароити муосир то хол зимни коркарди механизмхои сиёсати андозу бучет нишондихандаи гаронии андоз амалан асоснок карда нашуда, муайян кардани сатхи во;еии гаронии андоз ба и;тисодиёти мамлакат, инчунин, та;симоти он аз руи сохахо, субъектхои хочагидорй хдмчун яке аз масъалахои бахсталаб бокй мемонад.

Назарияи андозбандй гувохй медихдд, ки бидуни механизми илман асоснокшудаи тартиби андозбандй дар амалия таъмини хамохангии манфиатхои давлат ва андозсупорандагон гайриимкон аст, зеро татбики амалии андозхо хамчун унсури таъсиррасонии давлат ба фаъолияти бахши хусусй имконнопазир аст [1, с. 11].

Бо назардошти вобастагии сатхи инкишофи иктисодй аз дарачаи самтгирии низоми андоз чихати мусоидат ба рушди сохибкорй, имконоти андозбандй ба вусъат бахшидани равандхои сармоягузорй масоили бехтар ва сода гардонидани низоми андозбандй хамеша дар мадди назари Хукумати мамлакат карор дорад. Зарурати такмили низоми андозбандиро, инчунин, Сарвари кишвар дар мулокотхо бо сохибкорон дар иртибот бо таъсири манфии бухрони иктисодй таъкид кардааст. Дар ин асос, сиёсати андозии давлат бояд бо назардошти зарурати вусъат бахшидан ба тагйироти мусбати сохторй дар иктисодиёт, тадричан пастшавии хдчми гаронии андоз, бехтарсозии маъмурикунонии андоз амалй карда шавад.

Ислохоти чанд соли охири низоми андозбандй ва тадбирхои паст намудани гаронии андоз бо рохи паст кардани меъёрхои андоз, бекор кардани андозхои алохида ва манъи махдудиятхои беасос барои пешбурди фаъолияти сохдбкорй ва ичрои ухдадорихои андоз заминахои мусоид фарохам меорад.

Дар «Консепсияи сиёсати андози Чумхурии Точикистон барои давраи миёнамухлат» масъалаи паст намудани гаронии андоз мавкеи халкунандаро ишгол мекунад. Мувофики Консепсияи мазкур хангоми тахлили маълумотхои оморй дар соли сипаригардидаи 2015 маълум гардид, ки гаронии андоз нисбат ба Мачмуи махсулоти дохилй аз 16,4% зиёд нест [2]. Фахмост, ки Консепсияи мазкур ба рушди миллии Чумхурии Точикистон то соли 2015, Стратегияи паст кардани сатхи камбизоатй дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2010 - 2018, Стратегияи идораи молияи давлатй дар солхои 2009 - 2018, ки сода намудани низоми андозбандй ва оммафахм гардонидани санадхои ху;у;ии марбут ба андозбандй, бартараф намудани мухолифатхои дар ;онунгузории андоз чойдошта ва дар сатхи замонавй ба рох мондани маъмурикунонии андозро дар назар дорад, асос ёфтааст [2].

Яке аз самтхои асосии паст намудани гаронии андоз ин ба кадри имкон сода ва кулай намудани ичрои ухдадорихои андоз барои андозсупорандагон ва ба ин васила баланд бардоштани рейтинги байналмилалии Чумхурии Точикистон чихати пешбурди сохибкорй мебошад. Бо максади дастгирии фаъолияти сохибкорй ва гузаронидани ислохот дар низоми андоз, шумораи эъломияхои андозии пешниходшаванда аз 117 адад то 48 адад ва шумораи умумии пардохтхои андозй аз 21 адад то 10 адад кам карда шуданд. Хамчунин, пардохтхои чории андоз аз фоида барои андозсупорандагон, ки даромади солонаашон аз 2 млн. сомонй зиёд

HaMe6omag, gap hk co^ 4 Map0Tu6a aMajiH Kapga, napgoxTxou aHg03H aKCH3 a3 36 Map0Tu6a gap 1 co^ to 12 Map0Tu6a KaM Kapga myg.

^ap gaBOMH com CHnapurapgugau 2015 xaMHyHHH TapTu6u HaBH Ka6ym эt.roмнflxон aHgo3, atHe TapuKH э^ектpонн nemHHxog HaMygaHH эt.roмнflxо poxaHgo3H myg, kh aHHH xo^ a3 oh 3uega a3 30000 e xaMarH 44 $oh3h aHgo3cynopaHgaroH HCTH^oga HaMyga HCTogaaHg [2].

co.™ 2015 ^Hx,aTH 603 xaM cogaro ocoh HaMygaHH nemHHxogu xhco6oth aHgo3 Ba cap^a HaMygaHH Ma6^arx,0H 6y^eTH TapTu6u HaBH nemHHxogu эt.roмнflxон aHg03, atHe «Mya.mH$KyH0HHH mo6h.™» MaBpugu aMa^ Kapop goga myg, kh Myro6HKH oh cy6teKTx,0H xo^arugop TaBaccyra Te^e^OH^OH mo6h^hh xyg paM3xou Maxcycpo gap maKju «sms - naeM» Ka6y^ HaMyga, MeTaBOHaHg, xhco6oth xygpo 6a MaKOMOTH aHg03 gap maKju э^eктpонн nemHHxog HaMOHHg Ba xuc06H0Mau maxcuu xygpo a3 Ha3ap ry3ap0HaHg.

X,aM3aM0H, 6oag 3HKp Kapg, kh TaT6uKH maKju э^eктpоннн nem6ypgu xhco6ot Ba nemHHxogu xuco6H0Ma-$aKTypaxou aHg03 a3 ap3umu raoBamyga gap Ta^pu6au gaB^aT^ou Ocueu MueHa Ba OegepaTCuau Pycua aBBa^HH 6op gap To^hkhctoh 6a pox MOHga myga ucTogaacT. ry3apum 6a maKju aieKTpoHHH nemHHxogu xuc06H0Ma -$aKTypax,ou aHg03 a3 ap3umu raoBamyga 6a paBaHgu э^eктpоннконнн nemHHxogu эt^омннx,он aHg03 TaKBHHT 6axmug. To 1 aHBapu co^h 2016 a3 4742 cynopaHgaroHH aHg03 a3 ap3umu raoBamyga 3712 Ha^ap эt.roмнflxон xygpo gap maKju э^eктpонн nemHHxog HaMygaHg, kh hh 78,3 $oh3h xaMau cynopaHgaroHH aHg03 a3 ap3umu u^OBamygapo TamKHj Meguxag.

Th6kh xhco6oth «nem6ypgu coxh6koph», kh Eohkh ^ax,0HH ry3ap0HHg, MaBKeu To^hkhctoh gap 6o6aTH xomTH napgoxTH aHgo3xo gap co^h 2015 Huc6aT 6a com 2014 6a aHg03au 15 6aHg 60^0Tap ramTa, raoBa 6ap hh, myMopau coaTxoe, kh ^ux,aTH puoau K0HyHry30puH aHg03 cap$ Kapga MemaBaHg, 15 coaT KaMTap rapgugaacT [3].

^ap Ma^Myt, gap HaTH^au TaT6uKH hotoxoth 6oMapoM gap caMTH 6exTap HaMygaHH $a30H cox,h6koph HyMxypuu To^hkhctoh gap xhco6oth "nem6ypgu coxh6koph"-h Eohkh ^ax,0HH 6apou co^h 2015 6opu ceroM x,aMHyH MaM^aKaTH 6ex,TapuHH HaroxoTrapu ^axoH эtтнpо$ rapguga Ba 6aHHH 189 KumBapu ^axoH 60 fflaxogaraoMau 6exTapuH MaM^aKaTH uoroxoTrap a3 ^ohh6h Eohkh H,ax0HH ca30B0p rapgoHHga myg. A3 ^yM^a, gap co^h 2015 6a^aHgmaBHH MaBKeu MaM^aKaT 6a 11 3HHa, a3 xhco6h 6exTapmaBHH HHm0Hgux.aHgax.0H 6aKaHgrupHH gaB^aTHH mo^hkhht 6a 3 3HHa, gacTpacH 6a Kap3 6a 62 3HHa Ba aHg036aHgH 6a 15 3HHa Myaccap rapgug. Ea Ty^araH hh gacTOBapgxo эtтнмоgн capM0ary30p0HH xopu^H 6a capM0ary30pH 6a HKTucogueTH KumBap 603 xaM KaBHTap MemaBag.

^ap 6apo6apu hh, Mat^yM acT, kh aKnaHg omh^xoh o6teKTHBH, a3 ^yM^a HoycTyBopuH Ba3tH cuecn gap gaB^aTxou xaMCoa, gyp 6ygaHH MapKa3xou HKTucoguu ^axoHH, MaB^yg Ha6ygaHH poxxou xaM^y HaK^H 6axpK, MymKH^OTH xaM^y HaKgu aBT0M06u^H Bo6acTa 6a Ka^aMpaBH Kyx30p, MOHetaxou cyHtH gap ^yMxypuxou xaMCoa, HopacoHH 3axupax0H Ha^TH, MymKH^OTH TatMHHOTH Hepyu 6apK Ba ranp 6a ^ato^uaTH HKTHCogK Ba Ba3tu h^thmoh gap ^yMxypuu To^hkhctoh Tatcupu MaH^H MepacoHaHg.

H^OBa 6a hh, gap co^h cunapurapgugau 2015 Ba ce moxh aBBa^H co^h 2016 6yxp0HH HKTHCogHH ^axoHH 6a HKTucogueTH To^hkhctoh Tatcupu MaH^uu xygpo pacoHHga HCTogaacT, kh 60% Koxum e^TaHH BopugoTH actopu xopu^H a3 Myxo^upoHH MexHaTH,

20% кам шудани воридоти молхо, 20% баланд гардидани курби асъори хоричй ва дар ин замина паст гардидани кобилияти харидории ахолй, ки фазои сохибкориро тагйир додааст, аз он чумла мебошанд.

Соли 2015 нисбат ба соли 2014, шумораи сохибкорони дар асоси патент фаъо-лияткунанда ба андозаи 6,6% ва сохибкорони инфиродии дар асоси шаходатнома фаъолияткунанда 2,3% зиёд шуда бошад хам, шумораи шахсони хукукй 0,4% кам шудааст.

Бо назардошти паст шудани кобилияти харидорй дар бозори дохилй, вобаста ба кохиши интиколи маблаг ба Чумхурии Точикистон аз чониби мухочирони мехнатй, нисбатан баланд шудани нархи молхои воридотй, тагйирёбии курби асъори хоричй, кохишёбии курби пули миллй нитсбат ба асъори хоричй вазъи молиявии сохибкорони инфиродие, ки асосан дар сохаи савдо фаъолият менамоянд, вазнин гардида, ба дастгирии давлат ниёз пайдо карданд, зеро хиссаи андозхои пардохтшавандаи чунин сохибкорони инфиродй хар сол на зиёда аз 1%-и воридоти солонаи Кумитаи андозро ташкил менамояд.

Дар соли 2015 воридоти андоз ва дигар пардохтхои хатмй ба низоми бучети Чумхурии Точикистон ва фондхои максадноки давлатй ба андозаи 7960,5 млн. сомонй таъмин карда шуд, ки назар ба соли 2014 ба 12,0% зиёдтар мебошад.

Дар давраи хисоботии 2015 асосан вобаста ба таъсири омилхои беруна, пурра фаъолият накардани корхонахои калон, кохиш ёфтани хачми истехсоли махсулот ва паст рафтани нархи нахи пахта таъмини сифатнокии ичроиши накшаи чамъоварии андозхои алохида, аз чумла андоз аз даромад, андоз аз арзиши иловашуда, андоз аз фуруши нахи пахта ва андози ичтимоии корхонахои гайрибучетй ташвишовар бокй мондааст, ки дар натича аз хисоби ин намуди андозхо ба бучети давлатй 357 млн. сомонй маблаг ворид нагашт.

Чадвали 1. Динамикаи сат^и гаронии андоз ва воридоти андоз, _солхои 2010 - 2015

Нишондщандауо Сол^о

2010 2011 2012 2013 2014 2015

1. ММД, млн. сомонй 24704,7 30069,3 36161,1 40524,5 45600,1 48400,0

2. Накшаи воридоти андозро, млн.сомонй 2643,3 3616,0 4653,0 5752,0 6923,6 7872,0

3. Воридоти аслии андозро, млн.сомонй 2950,9 3866,8 4882,0 5809,0 7110,4 7960,5

4. Хиссаи андозро нисбати ММД, % 11,9 12,9 13,5 14,3 15,5 16,3

5. Сатхи ичроиши накшаи андозро, фоиз 111,6 106,9 104,9 101,0 102,7 101,1

6. Сат^и афзоиш, фоиз 29,4 31,0 26,2 19,1 22,4 12,0

7. Бакияи карзи андоз, млн.сомонй 683,5 531,7 640,8 882,7 584,6 702,9

8. Хиссаи бакияи карзи андоз нисбат ба воридоти андозхо 23,1 13,7 13,1 15,2 8,2 8,2

Сарчашма: Маълумоти уисоботии Кумитаи андози назди Хукумати ЦТ.

EaKHHH Kap3H aHg03 capnamMau My^HMH gapoMagu xa3HHau gaB^aT 6a xhco6 pa^Ta, gap BaKTH Tax^ra BOKeaH Hepyu aHg03HH ^yMxypupo xaHroMH nemryuu 6y^eTH MaM^aKaT HHtHKOc KapgaH MyMKHH acT.

Taxgra maxogaT Meguxag, kh gap mapouTH Myocup gap ap3e6uu caTxu rapoHHH aHg03 gapa^au Tatcupu MaB^yguaTH 6aKHHH Kap3H aHgo3xo, kh gap MHKecu ^yMxypH to 1 MapTH co^h 2016 702,9 m^h.comohhpo TamKHj MeKyHag, Huc6aT 6a aBBa^H co^ 118,3 m^h. comohh, e 1,2 MapoTu6a a$3ygaacT [2].

Aoup 6a Macta^axoH Kap3H aHg03 6oag Kang HaMyg, kh 6a a^30umu oh gap co^h 2015 gap xuco6BapaKaxou xo^aruxou naxTaKop 6apKapop rapgugaHH 3uega a3 75 m^h. comohh Ma6^aru 6aKHHH Kap3H ohxo Tatcup pacoHHg [2]. Eo Kapopu XyKyMaTH HyMxypuu To^hkhctoh a3 2 geKa6pu com 2009, №666 «Aap 6opau 6a Tatxup ry30mTaHH Myx^aTH napgoxTH Kap3xo a3 pyu aHgo3xo, aHg03H h^thmoh, xH3MaTpac0HHH KyBBau 6apK Ba 06» Myx^aTH napgoxTH Kap3xou Ma3Kyp to ofo3h co^h 2015 6a Tatxup ry30mTa myga 6yg. X,ap^aHg Ma6^aFH Kap3H aHgo3xou 6apKapopmyga 6a 3HMMau xo^aruxou xypgu HaBTatCHC Bo6acTa Kapga myga 6omag xaM, aHHH 3aM0H xo^aruxou xypgu Ma3Kyp 60 Ha3apgomTH Ba3tHHTH MypaKKa6u mo^hhbhh xyg hmkohhhth napgoxTH hh Kap3xopo HagopaHg.

HmyHHH, Bo6acTa 6a aK6opa nacT mygaHH Kyp6u actopu goxura xaHroMH aHg036aHgH coxh6kopohh MueHaro Ka^OH 6a MymKurnxou H^OBarH gynop mygaaHg, kh Ka6^aH to nyHHH aHg03a Ha3appac 6a xhco6 HaMepa^TaHg. Hh MymKura nem a3 xaMa 6a MaH6au aHg03 a3 HCTH$oga6apaHgaroHH poxxou aBT0M06u^rapg Ba aHg03 a3 $ouga Taa^^yK gopag, kh BaKTxou oxup 6a 6axcxou 3uegu 6aHHH MaKOMOTH aHgo3 Ba coxh6kopoh OBapga pacoHug.

MyBO^HKH Mat^yMOTH MaKOMOTH aHg03 a3 5125 cynopaHgaroHH aHg03H $ouga -maxcoHH xyKyKH 2330-TOH ohxo $ato.mflth M0.mflbham0hp0 60 4,6 M^pg. comohh 60 3apap ^aMt6acT HaMygaaHg, kh hh Huc6aT 6a co^h 2014 2 Map0Tu6a 3ueg acT [2]. ^aM3aM0H, hk ^aTop aHgo3cynopaHgaroHH Ka^OHH aHg03 a3 $ouga MaH6au aHgo3po 6a

EaKMflM K,ap3M aHA03x,o, M/IH. COMOHH

■ 01.01.201

3

■ 01.01.201

4

PacMu 1. Cyprnmu 6a^unu yap3u ando3 dap congou 2013-2015

тавpи назаppаc аз хишби cyrcbñ баланд баpдoштани xаpoчoти иcтexcoлoт ва ба ин вocита паcт намyдани хачми фoида кам каpдаанд.

Гаpoнии андoз нишoндиxандаe мeбoшад, ки якум, аз ^ниби cyбъeктxoи xoчагидop тo кадoм андoза дypycт x^o6 ва паpдoxт намудани андoзxo, дуюм, ба фаъoлияти cамаpанoки o^o тo кадoм андoза мушидат намудани мyкаppаpoти к,oнyнгyзopии амалкунандаи андoз муайян мecoзад [4]. Тибки Фаpмoиши Pаиcи Кумитаи андoз аз 20 апpeли coли 2016, №126 ва мутобики мyкаppаpoти мoддаи 89 Koдeкcи андoз 6o макcади дypycт ба pox мoндани маъмypикyнoнии андoзxo хадди миёнаи гаpoнии андoз баpoи coxаxoи мухталиф муайян гаpдидааcт чадвали 1 [5].

Омили мухими дигаp ин такcимoти нoбаpoбаpи гаpoнии андoз байни андoзcyпopандагoн ба шyмop мepавад. Фаxмocт, ки cаpкашй аз андoзбандй, аз як таpаф, гаpoнии андoзи андoзcyпopандаи бeмаcъyлиятpo паcт мeнамoяд, аз таpафи дигаp, oнpo ба души андoзcyпopандагoнe вoгyзop мeнамoяд, ки андoзxopo ба пyppагй паpдoxт мeнамoянд ва ин бoиcи ба вучуд oмадани pакoбати нocoлим даp бoзop мeгаpдад.

Чадвали 2. Гаронш мuёнau андоз аз pyu cox¡au фаъолтт

Сохаи фаъолият Меъёри хадди миёнаи гаронии андоз(%)

Хидматрасони

Фаъслияти алска 40

Бснк 12

Tашкилoтxoи аманатии каpзии xypд 10

Наклиёт: заминй xавoй 10 15

Мexмoнxoнаxo Чиптафypyшй 15 10

Савдо 4

. Дигаp намyдxoи xизматpаcoнй 10

Саноат

Иcтexcoли маxcyлoти зepакcизй 26

Иcтиxpoчи канданиxoи фoиданoк 22

Дигаp намyдxoи фаъoлияти иcтexcoлй 10

Энергетика 22

Сохтмон 12

Хангоми фаъолият дар низоми содакардашудаи андозбанди 7

Сарчашма: www. andoz. tj. Фapмouшu Paucu Kумumau Kумumau a^osu Цумхурш Тoцuкucmoн аз 20.04.2016, №126.

MyTo6uKH Mat^yMOTH KyMHTau aHg03H ^yMxypH a3 myMopau yMyMHH cy6teKTxou xo^arugope, kh gap OexpucTH aroHau gaB^aTH aMarnyHaHga 6a xhco6 MepaBaHg, gap 1.12.2015 3uega a3 20% maxcoHH xyKyKH Ba 3uega a3 25% coxh6kopohh HH^upogH 6a MaKOMOTH aHg03H Maxa.raH oug 6a ^ato^hhth xyg capu BaKT, e yMyMaH эt.roмннxон aHgo3upo nemHHxog HaMeHaMOHHg [2].

^ap ce moxh co^h 2016 gap ^ato^HHTH cy6teKTx,0H xo^arugop 6a Ma6^aru 3uega a3 121,1 mhjihoh comohh KaM x,hco6 KapgaH Ba nuHx,0HKyHHH aHg03x,0 Ba 3uega a3 3800 XO^aTH 6ugyHH KaHg gap MaKOMOTH aHg03 6a ^ato^HHTH coxh6koph Mamry^ mygaHH maxcoHH bok^h omKop Kapga mygaacT. ^ap hh xo^aT gaB^aTpo 3apyp acT, kh xaHroMH ^aMtOBapuH aHgo3xo coxh6kopohh 6oMacty^HHTpo to Kagpu hmkoh gacTrupH HaMyga, HHc6aT 6a coxh6kopohh 6eMacty^HHT Hopaxou gax^gopu Tatcup6axm pacoHag.

A3 Tapa^H gurap, MyKappap HaMygaHH HMTue3x0H aHg03 ca6a6u 6a 6y^eT Bopug HarapgugaHH Ma6^aFxou Ka^OHH aHg03H Merapgag, HHHyHHH, gogaHH HMTue3x0H HH^upogH Ho6apo6apuH cy6teKTxou coxu6Kopupo gap caMTH aHg036aHgH 6a By^yg Meopag. EuHo6ap xaMHH, Macta^au nacT HaMygaHH rapoHHH aHgo3 6a gapa^au Ha3appac 60 BacetKyHHH MaH6au aHg036aHgH, kh a3 xhco6h a3 HKTucogueTH "nuHxoHH" 6ap0BapgaHH cy6teKTxou coxh6koph, «T03aKyHHH» ^ap3xou aHg03 gap H^TucogueT, KaTtH HaMygaHH hhth30mh aHg03H aHgo3cynopaHgaroH Bo6acTa acT.

XaMHH TapuK, TaT6uK HaMygaHH cuecaTH x,aga$MaHgu aHg03H ^aBo6ry 6a Ta^030H mapoHTH KyHyHHH Tatcupu 6yxp0HH mo^hhbhh h,ax,0H 6a H^TucogueTH KumBap ax,aMHHTH 6em a3 nem naHgo MeKyHag.

AHg036aHgH HKe a3 MexaHH3Mxou acocuu ugopaKyHHH gaB^aTHH xap hk gaB^aTH gyHe, a3 ^yM^a gaB^aTxou TapaKKue6aHga (HyMxypuu To^hkhctoh) 6a xhco6 pa^Ta, a3 hk Tapa^ MaH6au mo^hhbhh ^ato^hhth gaB^aTpo TamKHj HaMOHg, a3 Tapa^H gurap 6a pymgu coxaxoH HKTucogueT Tatcupu xoch xygpo MepacoHag. EuHo6ap hh, hh30mh aHg03H xap hk gaB^aT Bo6acTa 6a coxtoph HKTucogueT Ba xycycuHTxou oh a^OKaMaHguu 3hh gomTa, 60 Ha3apgomTH Ba3tu HKTucoguBy h^thmohh 6aMueH0Maga, TatMHHH ycTyBopuH gapoMagxoH 6y^eTH gaB^aTH Ba MycougaTH gaB^aTH 6apou pymgu coxh6koph 6ap0H gaBpaxoH ryHoryH MyBO^HKaH TaFHup goga MemaBag. A3 hh ^hxo3 3apyp acT, kh cuecaTH aHg03 Ba MatMypuKyHOHHH aHg03 gaBpa 6a gaBpa TaFHup goga maBag.

^ap gaBpau 6yxp0HH 6omag, gaB^aT 6oag эx,тнeн,отн mo^hhbhh xygpo gap maKju ^aMtOBapuH aHg03 TatMHH HaMyga, 6axpu caMapaHOK xa^ HaMygaHH MymKH^OTH coxh6kopoh Hopa^OH 3apypH aHgemag. nem6uHH Merapgag, kh 6e Tatcupu MaH^H 6a gapoMagu 6y^eTH gaB^aTH poxxou xa^^H MymKH^OTH aHg03H, a3 ^yM^a TaBaccyTH Tax^H^H caMapaHOKHH HMTue3x0H aHg03H Ba TaFHup gogaHH ohxo gape^T Kapga maBag. Eo gapHa3apgomTH gapKH MyxHMMHHTH TaKMH^H cuecaTH aHg03H KumBap gap mapoHTH KyHyHH a3 ^ohh6h MaKOMOTH gax^gopu gaB^aTH 6appacH rapgugaHH Macta^axou 3epuHpo 6a MaKcag MyBO^HK MemyMopeM:

- gap hh gaBpa 6o3gomTaHH HHgeKcaTCHHH Ma6^aFH naTeHT, kh 60 Kapopu XyKyMaTH ^yMxypuH To^hkhctoh a3 3 aBrycTH co^h 2013, №361 nem6uHH mygaacT;

- Macta^au a3 xhco6 6ap0BapgaHH Kap3xou aHg03HH coxh6kopohh HH^upoguu gap acocH naTeHT ^ato^HHTKyHaHga (60 ca6a6xou u^po HaKapgaHH ^ato^HHTH coxh6koph Ba gurap ca6a6x0H acocHOK), kh to 1-yMH HHBapu co^h 2016 aHg03au 61,5 m^h. comohh TamKHj gogaacT, xaMHyH Kap3xou 6eэtтнмоg guga 6ap0Maga maBag;

Салимова М.А., Абдурашидова М. Афзалиятхри сиёсати андоз ва самтхри асосии паст намудани гаронии андоз дар шароити бухрони молиявии чрхрнй

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- дар давраи бухронй чихати дастгирй намудани сохибкории хурд ва пурзур намудани назорати андозии сохибкории миёнаю калон аз 500 хазор сомонй то 1 миллион сомонй баланд бардоштани хадди нихоии даромади солона барои сохибкории хурд;

- бо максади пасттар намудани нарххои бозории молхои воридотй ва мусоидат ба баланд бардоштани некуахволии ахолй меъёри андоз аз арзиши иловашуда то хадди зарурй паст карда шавад;

- барои рох надодан ба фаъолияти пинхонй ва нишон додани даромадхои хакикии сохибкорон, таъмини пешбурди мухосибот тибки тартиби мукарраргардида ва истифодаи мошинхои назоратй-хазинавй макомоти андоз чорахои заруриро андешанд.

Пайнавишт:

1. Пансков В.Г. Налоговое бремя в российской налоговой системе. -М.: Финансы. 1998. - 347 с.

2. Хисобот дар бораи натицаи фаъолияти мацомоти андоз дар семоуаи якуми соли 2016, вазифа^о барои семоуаи дуюми соли 2016 ва давра^ои минбаъда / Боцу хироц, аз 21.04. 2016, №16 (1008).

3. Пешбурди соуибкорй - уисоботи Бонки Цауонй дар соли 2015. www.minfin.tj

4. Цонуни Чумуурии Тоцикистон «Дар бораи ворид намудани тагйиру иловато ба Кодекси андози Чумуурии Тоцикистон». Душанбе, 2015, №1188.

5. Фармоиши Раиси Кумитаи андози назди ^укумати Чумуурии Тоцикистон аз 20.04.2016, №126. www.andoz.tj

Reference Literature:

1. Panskov V.G. Tax Burden in Russian Tax System. - M.: Finance, 1998. - 347pp.

2. Reports on the Results of the Activities of Tax Bodies in the first three-Months of 2016, Obligations for the second three-months Referring to 2016 year and Further Periods / Tax, from 21.04.2016, # 16 (1108).

3. Enterprising Advancement - Report of Global Bank for 2015 www. minfm. tj

4. The Law Tajikistan Republic «On Introduction of Alterations and Addenda into the Tax Code of Tajikistan Republic». - Dushanbe, 2015, - # 1188.

5. Fiat of the Chairman of Tax Committee under Tajikistan Republic Government from 20.04.2016, - # 126. www.andoz.tj

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.