Научная статья на тему 'МАСОИЛ ВА ДУРНАМОИ ТАТБИҚИ СИЁСАТИ БЕРУНАИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР ҚАРИНАИ КОНСЕПСИЯИ НАВИ СИЁСАТИ ХОРИҶӢ'

МАСОИЛ ВА ДУРНАМОИ ТАТБИҚИ СИЁСАТИ БЕРУНАИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР ҚАРИНАИ КОНСЕПСИЯИ НАВИ СИЁСАТИ ХОРИҶӢ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
80
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
внешняя политика / независимость / республика / отношения / страна / концепция / международные отношения / сотрудничество / национальные интересы / foreign policy / independence / republic / relations / country / concept / international relations / cooperation / national interests

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Мирзоев Ниёз Мирзобадалович

Внешняя политика независимой Республики Таджикистан в годы независимости приобрела новую динамику. Таджикистан заявил о себе как суверенное государство и начал выстраивать полноправные взаимовыгодные отношения с зарубежными странами. В 2002 г. была принята концепция внешней политики, в которой оформлены и определены цели, задачи, приоритеты внешнеполитической деятельности РТ на международной арене. Согласно этой концепции наша республика избрала многовекторную политику, которая должна соответствовать национальным интересам. В настоящее время в развитии международных отношений наблюдается ряд серьезных тенденций, которые окажут положительное влияние на дальнейшее развитие международных отношений: во-первых, тенденции падения международных отношений, во-вторых, переход от противоречий к сотрудничеству, в третьих окончание двухполярного правления в мировой политике, в четвертых демократизации и гуманизации мирового политического расширения, в-пятых, расширение международных отношений. Таджикистан вступил в XXI век с ясным пониманием национальных интересов и своей роли на международной арене, близких и долгосрочных внешнеполитических целей и задач. В наше время многие в нашей стране, и это также включает в себя классическое содержание внешней политики, которая должна быть создателем самых благоприятных условий для решения вопросов внутреннего развития. В статье рассматривается сущность и основные направления внешней политики республики в контексте новой концепции внешней политики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRIORITY DIRECTIONS OF INTERNATIONAL RELATIONS OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN IN THE CONTEXT OF THE NEW CONCEPT OF FOREIGN POLICY

The foreign policy of the independent Republic of Tajikistan in the years of independence has acquired a new dynamic. Tajikistan declared itself as a sovereign state and began to build full-fledged mutually beneficial relations with foreign countries. In 2002, the concept of foreign policy was adopted, which formalized and defined the goals, objectives, and priorities of Tatarstan's foreign policy activities in the international arena. According to this concept, our republic has chosen a multi-vector policy that should correspond to national interests. At present, there are a number of serious trends in the development of international relations that will have a positive impact on the further development of international relations: first, the decline in international relations, second, the transition from contradictions to cooperation, third, the end of bipolar rule in world politics, fourth, the democratization and humanization of world political expansion, and fifth, the expansion of international relations. Tajikistan entered the twenty-first century with a clear understanding of its national interests and its role in the international arena, as well as its close and long-term foreign policy goals and objectives. In our time, many in our country, and this also includes the classic content of foreign policy, which should be the creator of the most favorable conditions for solving issues of internal development. The article examines the essence and main directions of the republic's foreign policy in the context of the new concept of foreign policy.

Текст научной работы на тему «МАСОИЛ ВА ДУРНАМОИ ТАТБИҚИ СИЁСАТИ БЕРУНАИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР ҚАРИНАИ КОНСЕПСИЯИ НАВИ СИЁСАТИ ХОРИҶӢ»

Address:734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, Rudaki Avenue, 17. E-mail: saifullo7272@mail.ru

УДК:323.1(575.3)

МАСОИЛ ВА ДУРНАМОИ ТАТБЩИ СИЁСАТИ БЕРУНАИ ^УМ^УРИИ точикистон дАр каринаи консепсияи НАВИ СИЁСАТИ ХОРЩЙ

Мирзоев Н.М., Нурова Л.Н.

Донишгощ миллии Тоцикистон

Дар раванди ташаккул ва рушди Точикистон чун давлати сохибихтиёру мустакил сиёсати хоричии он накши бузург дорад. Шароити мушаххаси таърихии таъсису инкишофи кишвари сохибистиклоли мо хислат ва мухтавои тахаввулоти байналмилалй дар марзи ду садсола табиатан ахамияти хоси омили беруниро дар хаёти кишвари мо ва робитаи наздики дохилиро бо вокеияти байналмилалй муайян ва мушаххас намудаанд.

Холо дар инкишофи муносибатхои байналхалкй як катор тамоюлхои чиддие ба амал омадаанд, ки дар инкишофи минбаъдаи муносибатхои байналхалкй таъсири мусбй мерасонанд: якум, тамоюли гайриидеологй шудани муносибатхои байналхалкй, дуюм, гузаштан аз зиддиятхо ба хамкорй, сеюм аз байн рафтани хукмронии дукутба дар сиёсати чахонй, чорум, демократикунонй ва гуманизатсиякунонии сиёсатй чахонй, панчум, васеъшавии муносибатхои байналхалкй.[1, с.25]

Точикистон ба асри ХХ1 бо дарки возехи манфиатхои миллй ва накши худ дар арсаи байналмилалй, хадафу вазифахои наздик ва дарозмуддати сиёсии хоричй кадам гузошт. Алхол дар мамлакати мо аксарият бар он акидаанд ва он хам аз мазмуни классикии сиёсати хоричй маншаъ мегирад, ки сиёсати хоричй бояд эчодгари шароити мусоидтарин чихати халли масъалахои рушди дохилй бошад.Тавре ба шумо маълум аст, хануз сентябри соли 2002 консепсияи сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон тасдик гардида буд.

Бо фармони Президенти Чумхурии Точикистон аз 27 январи соли 2015, №332 Консепсияи нави сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон тасдик шудааст. Зарурати консепсияи нав дар он аст, ки бо огози асри ХХ1, дар натичаи азнавсозии низоми чахони бисёркутбй, сиёсати байналмилалй низ дигаргунихои амикеро аз сар мегузаронад.Вокеиятх,ои нави сиёсиву иктисодии геополитикии чахони муосир тамоми кишвархоро водор месозад, ки стратегияхои дурусти тахкими сиёсати хоричии хешро коркард намояд. [2,с. 15]

Заминаи хукукии Консепсияро Сарконуни Чумхурии Точикистон, конунхо ва санадхои меъёрии хукукии танзимкунандаи фаъолияти макомоти давлатии кишвар дар сохаи сиёсати хоричй, санадхои хукукии байналмилали эътирофшудаи Чумхурии Точикистон ташкил медиханд.

Чумхурии Точикистон бо пойбандй ба санадхои хукукии байналмилали эътирофшуда сиёсати хоричии худро дар асоси принсипхои зерин амалй месозад: эътирофи баробари ва тамомияти арзии давлатхо, дахлнопазирии марзхо, истифода накардан аз зури ё тахдид ба зури дар муносибатхои байналмилалй, чонибдори аз халли осоиштаи ихтилофу низоъхо, дахолат накардан ба корхои дохилии якдигар; эхтироми хукук ва озодихои бунёди инсон; ичрои ухдадорихое, ки аз хукуки байналмилали бармеоянд; риояи принсипи волоияти хукуки байналмилалй дар муносибатхои байналмилалй; орй будани муносибатхои байналмилалй аз идеология, баркарор намудан ва густариш додани робитахои баробархукук ва мутакобилаи судманд бо тамоми кишвархои чахон; напазируфтани хамагуна шаклхои поймол намудани хукук дар амалияи байналмилалй.

Дар отози асри ХХ1 олам дигаргунихои амикеро, ки дар натичаи азнавсозии низоми чахонии бисёркутбй ба вучуд омадааст, аз сар мегузаронад.Ддр манзараи геополитикй сайёра вокеиятхои нави сиёсиву иктисодй ба вукуъ омадаанд, ки боиси дигаргуншавии низоми муносибатхои байналмилалй дар дах-понзадах соли оянда хоханд гашт.Чараёнхое, ки дар мархалаи кунунй дар чахон зухур намудаанд, арсахои сиёсиву иктисодй ва ичтимоиву маънавиро фаро гирифтаанд.Назарастарин чараёни олами муосир глобализатсия ё худ чахонишавй мебошад, ки табиат ва мазмуни муносибатхои байналмилалй ва интихоботи самтхои сиёсати хоричии давлатхо таъсири бевосита дорад.

Илова бар ин тахти таъсири раванди чахонишавй масъалахои гуногуни глобалии чахони муосир ба вучуд омадаанд, ки ин тахдидхо чунин гурухбанди мешаванд: рушди ноустувор ва нобаробарии иктисодй, шиддат ёфтани ракобат чихати дастёбй ба бозорхои чахонй ва захирахои стратега, афзоиши бухронхои моливию иктисодй; вусъати тероризми байналмилалй, кочоки воситахои нашъадор ва силох, чинояткории муташаккили фаромиллй; густариши ифротгароии сиёсию мазхабй, зиддиятхои кавмиву нажодй, бархурди тамаддун ва тамоюлхои идеологй; низоъхои дохилидавлатй ва минтакавй, таассуб ва чудоихохии кавмиву нажодй, ташаннучй вазъи сиёсй дар минтакахои гуногуни чахон; камбудй ё наросии захирахои хаётан мухими моддй, пеш аз хама обу газо ва гайра.

Дap бapoбapи xaтapy чoлишx,oe, ки aмнияти иизoми мyиocибaтx,oи бaйнaлмилaлй вa as чумга бa aмиияти Toчикиcгoи чуи чузъи тapкибии ии иизoм тaxдид мeкyиaнд, хдмчуиии мacъaлa вa oмилx,oи минтaкaвии зepии вучуд дopaид, ки бapoи мaифиaтx,oи миллй 4yNi^ypHH To^H^crc^ xaтapзo мaиcyб мeшaвaид: бииo бa мaвкeи чypoфии куд rçapop гиpифтaни кишвapaмoи дap мex,вapи мaифиaтx,oи гетолигикии ^axo»™ мyocиp; иaздикии To^rncre« бa минтaкax,oи xyшyиaттaбop, мaибaъx,oи зy^ypи тeppopизм, мapкaзx,oи тaълимии ифpoггapoй, мax,aлx,oи тaвлиди вocигax,oи иaшъaдop; тaвceaи фaъoлияти rypyxxoH тeppopиcгй вa х,избу ^apa^'raoM ифpoггapoй дap минтaкa; имкoии иcтифoдaи кaлaмpaвй кишвap бapoи ^oho^h бaйнaлмилaлии вocигax,oи иaшъaдop вa ингишopи шя^и ифpoтгapoй; x,aлиoшyдa 6o^H мoндaии мacъaлax,oи дeлимигaтеия вa иишoиaгyзopии мapзx,o миёии кишвapx,oи мингaкa вa имкoии бapaигexтaии низoъx,o миёии ^вму xaraxoH минтак^ шбудши xa^xopm вoкeъй дap иcтифoдaи o^raon^ зaxиpax,oи oбивy эиepгeтикии мингaкa вa Faйpa.

Hy^ypm Toчикиcгoи дap мaвкeи мух,ими ApyocHë, ки OcHëH Map^Hpo 6o иимчaвиpaи Хивду Чин мeпaйвaидaд, 4o&rcp aci вa дap paвaндx,oи чax,oиии cai^x.oH мингaкaвию бaйнaлмилaлй, ananxycyc дap ду дax,aи oxMp, Hm-rapo™ фaъoл дopaд. Ba xono мo дap шapoигe rçapop дopeм, ки чax,oнишaвй бa x,aräH paвaнди хщими тax,aввyлoги caйëpa, arap, aз яктapaф, бapoи pyшди ик;гиcoдивy тexиoлoгй вa yмyмaи тaкoмyли кишвapx,o имкoииягx,oи бyзypг фapox,aм opaA, aз cyH диг^, мeгaвoиaд 6ohch тeзтyндшaвии мacъaлx,oи шёшву ичгимoй вa фapx,aигивy aoo^, инчунин тopaфт бeшгap гapдидaии иoбapoбapии ичтимoии мapдyм вa шиддaт гиpифтaии бy^poии мaъиaвии чoмeaи чax,oи гapдaд.Дap чунин шapoиг cиëcaти xopH^HH 4yNi^ypHH To^rncre« бoяд мy^тaвoи пpaгмaтикй вa вoкeъ6ииoиa дoшгa бoшaд вa бa тaтбики пaйгиpoиaи x,aдaфx,oи милливу дaвлaтии кишвap мycoидaт иaмoяд.

Toчикиcгoи, ки 6o caбaби мaвкeи чyFpoфии xyд дap мex,вapи мaифиaтx,oи гeoпoлигикии œpyxoH мук^^и oлaм rçapop гиpифтaacг, дap rnapomn мaвчyдa вa дap oяндaи нaздик иият дopaд cиëcaти xддaфмaндoиapo теш бypдa миибaъд низ cгpaтeгияи x,aмкopиx,oи 6Hcëp4o™6apo дyибoл иaмoяд. Xaдaфx,oи acocHH cиëcaти xopH4HH 4y^ypHH Toчикиcгoи дap дypиaмoи дapoзмyдaт тaвpe, ки зи^ шуд, 6o мaкcaди х,ифзи мaнфиaтx,oи oлии кишвap бoяд aз фapox,aм oвapдaии шapoиги мycoиди бepyий бapoи pyшди ycгyвopй гyиoгyиapcaи мaмлaкaт, инкишoфи миибaъдaи To^H^crc^ бa x,aräH дaвлaти cox,ибиетикдолy cox^'MxE'rep, дapëфти pизoият вa мaифиaтx,oи мyтaкoбилa 6o кишвapx,oи xopH4p вa coзмoнx,oи бaйиaлмилaлй дap 4apaë™ хдлли вaзифax,oe ибopaт бoшaнд, ки ornopo aфзaлиятx,oи cиëcaти xopH^HH дaвлaтaмoн мyaйяи мeкyиaид.

Maвкeи гeoпoлигикии Toчикиcгoи имкoииятx,oи тaбиивy дeмoгpaфии oи инчунин cai^H тapaккиëти ик;гиcoдивy ичгимoии кишвapaмoн пeш бypдaии cиëcaти xopH^HH фaъoл, вoкeъбииoиa вa мyътaдилpo тaкoзo мeкyиaнд.Baзифaи мyx,имгapиии cиëcaти xopH^ э^ди кaмapбaнди эътимoдy aмиияг дap тaмoми тулй capx^H кишвap aз тaъpикн pyrn вa тax,кими мyиocибaтx,oи иeкй хдмшягй 6o хдмш мaмлaкaтx,oи x,aмчaвop мeбoшaд. Бo ии мaкcaд Hy^ypm To^H^crc^ дap мyиocибaтx,oи бaйиидaвлaтй кишвap:^oи x,aммapз вa ^rama^a cиëcaти дуетй, ^мотяти тек, aдaми мyдoxилa бa ropx;oH дoxилии якдигappo пeш мeбapaд вa дap хдлии мacoили бax,cиoк aз чумга мaъaлax,oи capx,aдй вa o6y эиepгeтикa, бa вocигax,oи ocoишгaи хдлли orno, яъиe мyзoкиpoгy гуфтушунидхд aфзaлияги кoмил мeдиx,aд.[3,c.54]

Дap мингaкaи Оотёи Mapкaзй дaвлaтx,oи мaифиaтдopй иaв гайда гapдидaaид, ки x,ap якe кушиши тaъcиpacoииx,opo бa aмaл бapoвapдaий мeшaвaд: PycH^ HMA, Чин, Typкия, Эpoи, X,иидycгoи, Пoкиcгoи дигap кишвapx,oи ИДM вa дaвлaтx,oи Иттифoк;и Aвpyпo.Xaдaфx,oи acocHH гeoпoлигикии инx,opo иaзopaти бeвocигaи фaзoи мapкaзии AspyocHë тaшкил мeдиx,aнд.(aшëx,oи зepизaминй вa ano^ax.oH иaклиëгии мингaкa).

Дap иизoми мyиocибaт^oи бaйиидaвлaтии Toчикиcгoи кишвapx,oи x,aмcoя aB мингaкa мaкoми aвлaвиятpo ишF0л мeиaмoяид.Mo чoиибдopй миибaъд вуешт бaxшидaии тaчpибaи мycбaт, биcëpacpa вa coзaидaи x,aмзиcгии дycгoиaи мapдyмoии Оотёи Mapкaвй мeбoшeм.

Дap paвoбиг 6o ЧУм^ypии Узбeкиcгoи мух,им вa зypyp бyдaии мyиocибaтx,oи бapoбap, мyтaкoбилaи cyдмaнд, бeFapaв вa бoycгyвop oмилx,oи мyaйянкyнaндa бa x,hco6 мepaвaнд.Toчикиcгoи cиëcaтaшpo 6o ии кишвapи x,aмcoя x,aмeшa дap acocH э:^тиpoми мyтaкoбил, x,aмкopии coзaндa вa xaйpxox,й пeш xox,eм бypд.

Умумияги x,aдaфx,o вa вaвифax,oe, ки дap иaзди дaвлaтx,oи мингaкa rçapop дopaид, зapypaти pyшдy тaвceaи мyнocибaтx,opo aз pyH эътимoд, дуетй вa x,aмкopии cyдмaид 6o кишвapx,oи ^aвoкиcгoи, Typкмaииcгoи вa ^иpFивиегoи тaкoзo мeкyнaд. Рox,бapияги дaвлaти Toчикиегoи x,aмкopии гycтypдaи мингaкaвиpo вocигaи мyx,имгapиии x,aлли мaъaлax,oи икгиcoдй, ичтимoй, х,ифзи мух,иги зист вa тaъмиии aмииягy cyбoг дap OcHëH Mapкaзй мeдoиaд вa ии бapдoштpo дap aмaлияи cHëcHH xyд дap тули бeш aз бист coли oxHp 6opx,o иaмoиш дoдaacт. Xaмгиpoии coзaидaи мингaкaвй бa мaнфиaти дaвлaтy xaлкxoи x,aмaи мингaкa вa x,ap як кишвapи OcHëH Map^Hcr

Arap чaиyбтap иигapeм, x,ap4H зуд^ бapкapop гapдидaии cyлx,и пoйдop дap AфF0ииегoии x,aмчaвop, opoмй, aмиияг вa cyбoги cиëcй дap oи чaвoбгyи мaифиaтx,oи миллии Toчикиетoи мeбoшaд.Чyм^ypии Toчикиcтoн кyшишx,oи чoмeaи чax,oий вa ^yкyмaти AфF0ииетoиpo дap ^япли x,aмчoиибaи ^ияи AфF0ииегoи пyшгибoий мeкyиaд вa тaвceaи x,aмкopиx,oи гyиoгyиеox,aи мyтaкoбилaи cyдмaндpo 6o ии

кишвapи дусту хдмшя дap мaбнoи мyштapaкoтй тaъpиxй, зaбoнй вa фapx,aнгии миёни ду xaлк; aß aвлaвиягx,oи cacara xopw^m xyд мeшyмopaд.

Дap мyнocибaтx,oи мo 6o ЧУмxypии иcлoмии Эpoн, чун 6o Афшниетон, oмили умумияги тaъpиxии мapдyмoни мo дap зaбoн, aдaбиëг вa фapx,aнг мaвкeи мух,им дopaд.Toчикиüгoн минбaъд мyнocибaтx,oи yстyвopи дусти вa xa^ra^mo^ мyтaкc6илaн cyдмaнди гyнoгyнoox,apo дap шaклx,oи дyчoнибa вa биüëpчoнибa 6o ин дaвлaтx,o нигщ xoxaA дoшт вa бeш as теш тaвcea xox,aA бaxшид. Бoиcи кaнoaтмaндист, ки дap тули шaш хдфт ücли oxMp шхди бунёдии paвoбити мc-x,aмкopиx,oи тичopaтивy ик;шcoдй-мasмyнy мyxтaвoи aмaлй пaйдo нaмyдa, 6a sинax,oи бaлaнд бapдoштa шyдaaнд.Бyнëд нaмyдaни po^xo^ шви oxa^ мoшингapд, кyбypx,oи нгфту газ, xaтx,oи интикoли 6aprç, нaкшax,oи coзaндae мeбoшaнд, ки x,aдaфи yмдaи orao», Faйp мухдё нaмyдaни зиндaгии opoitfy ocyдa вa 6exrapy xy6xap бapoи мapдyмoни Toчикиcтон, Афшниетон, Эpoн вa кишвapx,oи дигapи минтaкa, чизe дигape нeüг. Рузшмш мyлoкcтy вoxypиx,oи дyчoнибa, üeчoнибa, вa чopгcнaи мo 6o иштиpoки capoни дaвлaтx,oи Эpoн, Афшниетон вa Пoкиüгoн, ки 6opx,o бapгysop шудгянд, м^з чунин мaüoил ибopaт бyд.Мo минбaъд низ бapoи т8х,киму гyüгapиши paвc6иги дyчoнибa вa чaндчoнибaи xyд 6o ин кишвapx,oи 6o мo дуст ca^y тaлoш xox,eм кapд.[4, c.32]

Бo дapнasapдoшти кoнceпcияи xa^rapom гyнoгyнcypъaтy гyнoгyнcaтx, дap фasoи Иттихрди Дaвлaтx,oи Мycгaкил мo мyшaxxaüoт вa чaнд чaнбax,oи cyдмaнди x,aмкopиx,opo 6o дaвлaтx,oи aъзo, яънe шapикoни aнъaнaвии xyд, мyaйян ^д^ 6a инкишcф вa тaкoмyли paвaндx,oи x,aмгиpoй дap фasoи иттихрд 6o мaкüaди истифoдaи бeштapи ик;гидopи ccзaндaи ornp вa гyüгapиши xa^ra^mo^ мyтaкoбилaн cyдмaнд мycoидaт мeнaмceм.

Бo дap нasapдoшти мaвкeи пeшpaвй Pycc™ дap чэхрн вa минтaкa py^ вa т8х,кими мyнocибaтx,oи aнъaнaвии дуетош вa шapикй 6o ин кишвap axa^^ra xoca дopaд.Toчикиcтон гз ^и 19-ум 6o Рyccия дap фaзoи умумии гeoпoлигикй, cиëcй вa тичopaтивy n^mco^ rçapop дopaд. Вycъaт дoдaни мyнccибaтx,o 6o Pycc™ дap acora 6apo6ap мyтaкoбилaн cyдмaнд вa шapикии стpaтeгй дap бaxmx,oи œëra, x,apбй вa x,apбй-тexникй, ик;гиcoдй, тичopaтй, capмoягysopй, мyx,oчиpaти мex,нaтй, фapx,aнгию иттилooтй, илму мaopиф вa camx£M дигap и^уз хдм чaвcбгyи мaнфиaтx,oи миллии Чyмxypии Toчикиüгoн буд^ oмили мух,ими твъмини cyrcxy cyбcти митя^вй мeбoшaд.[5, c.26]

Гyüгapиши минбaъaди мyнoüибaтx,oи xacffi^ ^мотяти, дустй вa xa^oprnoM мyтaкcбилaн cyдмaнд 6o якe x,aмüoя шapики бysypтaмoн Чyмxypии Хелкии Чин 8з вasифax,oи мух^^^ини cиëüaти xopичии Чyмxypии Toчикиcтон дap üaмги Ocиë мeбoшaд.Ин мyнccибaтx,o 6o иpoдa вa тaлomx,oи дyчoниб тo 6a caтx,и шapoкaти стpaтeтй pacидaнд. ,3ap мyнocибaтx,o 6o Чин голхри oxиp нaмyнaи xyби x,aмкopиx,oи ccзaндa, üaмapaбaxш вa cyдмaнд apsи вучуд кapдaaст вa дap ин saминa фasoи фappoxи pyшдy тaвceaи x,aмкopиx,oи гyнoгyнчaнбaи cиëcию aмниягй, x,apбию тexникй, тичopaтивy ик;гиüoдй вa фapx,aнгй фapox,aм oвapдaaнд. Ятcнaгии ^влу aмaли Хуку^™ Чин дap чoдaи гyüгapиши paвcбиги гyнoгyнacpa 6o Ternero™ x,aмчaвop, инчунин мувефик ё нвздик бyдaни мaвкeи ду дaвлaт дap мaüъaлax,oи cиëcaти мингaкaвию чэхрнй 6a oн мycoидaт мeнaмoяд.Аs ин py, вyüъaт бaxшидaни x,aмкopиx,o дap x,aмa 6axmx,o чaвoбгyи мaнфиaтx,oи нaтaнx,o Toчикиcгoнy Чин, бaлки 6a нaфъи cy6ora aмнияги минтае aCT вa мo ин paвaндpo чун üaмги стpaтeгии x,aмкopиx,o x,aдaфмaндoнa тaквияг xox,eм бaxшид.

Аз отши acpи нaв дap мyнccибaтx,oи Toчикиüгoнy Иттихрди Авpyпo г^диши куллй мycбaт 6a вукуъ пaйвaст вa ин тaмoюл coл aз üoл тaквияг мeëбaд.Toчикиcгoн Иттихрди ^pyrnpo, ки 6a ч&лби capмoяи xopичй 6a бaxmxpи aфsaлиягнoки ик;гиcoдй миллй, чyмлa энepгeтикa вa кишoвapзй, pyшди ичгимoй, х,ифзи мух,иги зист вa химюяи üapx,aди дaвлaтй, мycoидaт мeнaмoяд, якe x,aмкopoни мух,ими ик;гиüoдии xyд мeшyмopaд вa минбaъд низ тaлoш xox,aA кapд, ки 6o ин итгихрди бoнyфysи бaйнидaвлaтй x,aмкopиx,oи дapcзмyдaти yüгyвoppo дap aüocи ycyли cyдмaндии мyтaкcбил гycтapишy инкишcф диx,aд.Ин ^мю^й, тaбиaтaн, ниx,oдx,oи гyнoгyни Авpyпo, 8з чyмлa Пapлaмeнги Авpyпo, Шypoи ^pyrn, Бoнки capмoягysopии Авpyпo вa coзмoнy üoxтоpxoи дигappo дap 6ap xoxaA гиpифт.Дap ин pccтc мo мyxтaвoи Стpaтeгияи нaви Авpyпopo ниcбaт 6a Ошёи Мapкasй чoнибдopй нaмyдa, yмeдвopeм, ки oн 6a pyшдy гycтapиши фaъoли x,aмкopиx,oи минтaкaвй дap Ошёи Мapкasй мycoидaт xox,aA кapд.Дap ин зaминa Вasopaти кopx,oи xopичй бoяд нaкmaи мymaxxacи кopx,opo чиx,aти pyшди мyнocибaт, чэлби capмoя вa мacoили дигapи мapбyт 6a Иттиx,oди ^pyTOpo т8х,ия вa пeшниx,oд нaмoяд.

Инкишефи x,aмкopиx,oи гyнoгyнapcaи cyдмaнд 6o кишвapx,oи нимчasиpaи Хрнду Чин дap тули тaмoми дaвpaи cox,ибистик;лoлй x,aмeшa дap мaдди aввaли cиëcaти xopичии мo ^apop дopaд.Haкmy тaъcиpи Чyмxypии X,индycгoн 6a x,aйcи дaвлaти üox,ибнyфysи минтае вa чax,oн, paвcбити биcëpapüaи тaъpиxивy фapx,aнгии xaлки тoчик 6o мapдyми Xиндycгoн, инчунин имкoниягx,oи ик;гиcoдивy тexнoлoгии oнpo 6a инcбaт гиpифтa, мo миëнax,oи coлx,oи 90-уми acpи гysamтa x,aмкopиx,oи гyнoгyнчaнбapo 6o ин кишвap гycтapишy т8х,ким бaxшидeм.

Бapoи Чyмxypии Toчикиüгcн имкoниягx,oи тичopaтивy Пoкиüгoн, мaвкeи гeccтpaтeгй вa

нуфузи oн дap минтaкaи Ocиëи Чднубй вa чax,oни иcлoм мух,им мeбoшaд.Дap ин чax,opчyбa x,apчи syдтap

aмaлй нaмyдaни лoиxaxoe, миcли xanH интищш 6ap^H KACA-1000, зepбииoи xaмкopиxoи зикpшyдapo, бeшaк гaxким xoxaнд бaxшид.

Дaвлaти мo 6o мaкcaди pox ëфтaн 6a 6œopxoH бocypъaг иикишoфëбaидaи еapмoя, гexиoлoгия, aшëи xoм вa мaxcyлoги еaиoaгй pyшдy гaxкими xaмкopиxoи мyтaкoбилaи cyдмaндpo 6o кишвapxoи apa6 вa OcHëH Чaиyбy Шapкй, 6a мoнaнди Apaбиетoии Сayдй, K^ap, Kyвaйг, Бaxpaйи, MHcp, Aлчaзoиp, Aмopoги Myттaxидaи Apa6, Beгнaм, Индoиeзия, Maлaйзия, ЧУмxypии Kopeя вa Ятоиия, aз caмгx,oи aфзaлиятнoк мexиеoбaд.Toчикиетoи 6a гyетapиши мyнocибaгx,oи xaмкopй 6o Ятоиия aз oxHpH acpH гyвaшгa axaмияги зиëд мeдиxaд.Baзъи мyнocибaтx,oи дyчoиибa дap acpH чaдид 6apoH paеидaи 6a ии xaдaф rnapoMm мyеoид фapoxaм мeopaд.ЧУмxypии Toчикиетoи 6a инкишoфи мyнoеибaтx,oи ик;гиеoдивy гичopaгй вa илмиву фapxaигй 6o ЧyMxypии Typкия мaифиaгдop aCT

Myroc^aixoH cHëcHH биcëpчoнибa. Дap ии зaмииa мyнoеибaтx,o 6o Сoзмoни Mиллaли Myттaxид, Сoзмoии X,aмкopии Шaнxaй, Сoзмoии aмнияг вa xaмкopи дap Apyro, Сoзмoии Axдиoмaи aмнияти дaетaчaмъй, Сoзмoии X,aмкopии Иcлoмй, Сoзмoни xaмкopии ик;гиcoдй вa ииxoдxoи бaйнaлмилaлии мoливй бoяд миcли coлxoи шшин aфзaлияг дoшгa бoшaнд.

Чyмxypии Toчикиcтoн чoиибдopи дapoзyмpии Сoзмoии Mилaли Myттaxид вa гaквияг дoдaии щкши мyттaxидкyнaндaи oи дap acpH ХХ1 мeбoшaд.Зepo ии еoзмoи вacилaи иoдиpe 6apoH чyетyчyи мyшгapaки гaвoзyни мaифиa^x,o вa ягoиa мaкoми глoбaлиет, ки caлoxияги ^були rçapopxoH ^нути вoбacтa 6a ma^Hë™ дaетaчaмъй oид 6a xифзи cyлx вa иизoми бaйиaлмилaлиpo тaвaccyти aфзoиши caмapaиoки мaеъyлияги Шypoи Aмнияти xyд дopaд.Бo xaмкopивy кyмaки Сoзмoни Mnnan вa ииxoдxoи мyxгaлифи oн xoлo гeъдoди зиëди лoиxaxo дap кишвap мaвpиди татбик rçapop дopaнд вa мo paвoбиги xyдpo 6o orno дap oяндa низ тaвcea вa гyстapиш xoxeм дoд.

Ишгиpoки фaъoли Toчикиетoи дap Сoзмoии xaмкopии Шaнxaй 6a xoгиpи гaxкими мyнocибaтx,oи иeки xaмеoягй, paвoбиги бoэъ'гимoд вa дyетoиa дap бaйни дaвлaтx,oи aieo вa иoзиp, инчунин гaъмиии aмниягy opoмй вa pyшди yетyвopи H^Ern^^ дap мингaкa мeбoшaд.дap 4axop4y6aH ии Сoзмoн Toчикиетoи чoиибдopй oи aCT, ки дap мyбopивa 6a мyкoбили гeppopизм, ифpoггapoии cиëcй вa ceпapaтизм дap 6apo6apH aъзoи кoмилxyкyкaш дaвлaтx,oи иoзиp вa шapикoии мyкoлaмa низ фaъoлoнa ишгиpoк иaмoяид.

Дap вaзъи ииxoяг мypaккaби еoлxoи oxHp xaмкopии мo дap бaxши Aмиияг axaмияги xaëгaи мyxим кacб кapд вa дap ии чoдa фaъoлияги дap 4axop4y6aH Сoзмoии Axдиoмaи aмиияги дacтaчaмъй 6apoH мyбopизa 6a зидди xarapxoH глoбaлй вa таъмиии aмиияги мypдyми кишвap мyxим aCT. [6, c.42]

Toчикиетoи aв чyмлaи кишвapxoи пacoшypaвй узви Сoзмoии кoифpoиcи иcлoмист, xoлo Сoзмoии X,aмкopии Иcлoмй иoм гиpифтaaст вa дap дoиpaи ии гaшкилoги бoиyфyз мo чoиибдopй гyстapиши мyиocибaтx,oи дyегoиa вa xaмкopиxoи cyдмaнд 6o кишвapxoи чaxoии иcлoм дap acoœ дyчoиибa вa xaм дap 4axop4y6aH ии coзмoи мyaccиcaxoи o^ инчуиин Сoзмoии Xaмкopии Ик;гиеoдй мeбoшeм.

Тибки Koистигyтcияи Чyмxypии Toчикиегoи мyaйяи нaмyдaни caмгy мyидapичaи cиëcaги xopичии кишвap 6a yxaaH пpeвидeнги ЧУмxypии Toчикиcтoн гyвoшгa шудя, мyxимгapиии pyкии дaвлaтй дap coxaH ичpoи вaвифaxoи c^ca™ бaйиaлмилaлй Baзopa'ги кopxoи xopичй мeбoшaд.

Ma^ca^oH acocm c^ca™ xopичии дaвлaт бaлaид бapдoшгaии caix^ зиидaгии мapдyм, pyшди ик;гиcoди 6o истифoдaи oмилxo вa зapфиятx,oи бepyий гaъмии нaмyдaни aмиияги дaвлa'гй, истикдолияш миллй, якпopчaгии xyдyд, бaлaнд бapдoшгaии ^p вa иaкши дaвлaг дap apcaH бaйнaнxaлкй вa f. мeбoшaд.

Хдигоми мyaйян иaмyдaии xocиятx,oи acocHH cиëcaги xopичй вa aфзaлиятx,oи дap пeш гyзoштaaш Чyмxypии Toчикистoи 6a xaдaфxo вa мaифиaгx,oи миллии xyд такя мeкyиaд.Xaдaфxo вa мaифиaтx,oи миллии Чyмxypии Toчикиcтoн дap coxaH c^ca™ xopичй дap мapxилaи куиуий вa дap oяндaи иaздик aв инxo ибopaгaнд:

1. xимoя вa гaxкими истикдолияги дaвлaгии Toчикистoи вa гaъмиии aмиияги миллии oи; эчoдй иaвopи aмиияг вa xycии xaмчaвopй дap гули мapзxoи кишвap;

2. иикишoфи мyиocибaтx,oи бoвapй, дустй вa xaмкopй 6o тaмoми кишвapxoи oлaм дap acocH мaифиaгx,oи мyтaкoбилa;

3. фapoxaм oвapдaни шapoиги мycoид 6apoH pyшди H^rnx^, ичгимoй, фaxaигй вa гaдpичaи бaлaнд бapдoшгaии caix^ зиндaгии мapдyм, тaъмини aмиияги ик;гиеoдии кишвap;

4. таъмиии истикдолияги эиepгeгикии Toчикистoи, дacтëб шyдaн 6a aмиияги oзyкaвopй вa aз бyибacти кoммyиикaтсиoий paxoH бaxшидaии кишвap;

5. гaъмии вa xимoяи xy^yy oзoдиxo, 3Hrn6op вa мaифиaгx,oи шaxpвaндoни Toчикиегoи дap дoxил вa xopичй кишвap;

6. таквияги шииoxги мycбaти Toчикистoи дap чaxoи 6a xaröH дaвлa'гй дeмoкpa'гй, дуиявй, xyкyкбyиëд;

7. мycoидaг 6a фaъoлияги еoзaндa вa чaмъиягx,oи точикoии бypyимapзй вa xaмвaтaнoни xopичи кишвap.

Хулоса, масъалахо ва дурнамои татбики сиёсати хоричии Точикистон дар чахони муосир дар шаклхои гуногун зохир мегардад. Дар Точикисгон масъалахо ва омилхоеро хал бояд намуд, ки барои рушди сиёсати хоричии кишвар халал ворид менамоянд ва дар баробари ин мустахкамнамоии сиёсати авлавиятноки хоричй дар доираи хифзи манфиатхои миллй дар сатхи дучониба ва бисёрчониба дар ояндаи наздик бо кишвархои Осиёи Марказй, ИДМ, кишвархои Аврупо, Амрико, Африко ва гайра муайян намудемДамин тарик, «сиёсати дархои боз» дар рушди кишвар сахми арзанда гузоштааст ва давом додани чунин сиёсати ботадбиронаро хохонем. Х,амкорих,о дар сатхи бисёрчониба барои халли масъалахои гуногуни мухим накши хеле бузург дорад, ки бештар манфиатхои миллии кишварро таъмин менамояд.Хадафх,о ва максадхои сиёсати хоричии кишварро низ мавриди хулосабарорй ва пешниход карор додем, ки инъикоскунандаи манфиатхои миллй мебошанд.

АДАБИЁТ

1. Салимов А. Шарифзода А. Точики оламшумул. / А. Салимов, А. Шарифзода - Душанбе, 2011.-110с.

2. Рахматуллоев Э. Эмомалй Рахмон ва чомеаи чахон. / Э. Рахмагуллоев - Душанбе: Ирфон, 2011.-56с.

3. Нуриддинов Р.Ш. Сиёсати хахонй. / Р.Ш. Нуриддинов - Душанбе: 2016.-63с.

4. Н. Мирзоев, А. Шарипов Асосхои Дипломатия. / Н. Мирзоев, А. Шарипов - Душанбе; Эр-граф, 2012.-134с.

5. 25 кадам дар пахнои олам (Зери тахрири Аслов С). Душанбе:, Ирфон. 2016.-98с.

6. Назриев Д. Сапаров И. Республика Таджикистан: история независимости. (Хроника событий). Т.З. / Д Назриев И. Саттаров - Душанбе, 2006. -342с.

7. Саидзода З. Внешняя политика Президента Рахмонова / З. Саидзода - Душанбе, 2000.-164с.

8. Саидзода З. Внешняя политика республики Таджикистан на современном этапе. / З. Саидзода - Душанбе, 2006.-277с.

9. Назаров Т.Н. Таджикистан: экономический рост, интеграция и региональное сотрудничество. 2007.-122с.

10. Саидзода З. Республика Таджикистан на межгосударственной арене до и после объявления политики «открытых дверей». / З. Саидзода - Душанбе, 2015.-155с.

11. Консепсияи сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон. Бо фармони Президенти Чумхурии Точикистон аз 27 январи соли 2015, №332 тасдик шудааст.

12. Суханронй бахшида ба нахустин тачлили «Рузи кормандони хизмати дипломатий) ва ифтитохи бинои Сарраёсати консулии Вазорати корхои хоричй. 29.09.2016. шахри Душанбе.

13. Суханронй дар вохурй бо кормандони дипломатии кишвар ба ифтихори ифтитохи бинои нави Вазорати корхои хоричии Чумхурии Точикистон. шахри Душанбе.15.03.2013.

ПРИОРИТЕТНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОТНОШЕНИЙ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН В КОНТЕКСТЕ НОВОЙ КОНЦЕПЦИИ ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ

Внешняя политика независимой Республики Таджикистан в годы независимости приобрела новую динамику. Таджикистан заявил о себе как суверенное государство и начал выстраивать полноправные взаимовыгодные отношения с зарубежными странами. В 2002 г. была принята концепция внешней политики, в которой оформлены и определены цели, задачи, приоритеты внешнеполитической деятельности РТна международной арене.

Согласно этой концепции наша республика избрала многовекторную политику, которая должна соответствовать национальным интересам.

В настоящее время в развитии международных отношений наблюдается ряд серьезных тенденций, которые окажут положительное влияние на дальнейшее развитие международных отношений: во-первых, тенденции падения международных отношений, во-вторых, переход от противоречий к сотрудничеству, в третьих окончание двухполярного правления в мировой политике, в четвертых демократизации и гуманизации мирового политического расширения, в-пятых, расширение международных отношений.

Таджикистан вступил в XXI век с ясным пониманием национальных интересов и своей роли на международной арене, близких и долгосрочных внешнеполитических целей и задач. В наше время многие в нашей стране, и это также включает в себя классическое содержание внешней политики, которая должна быть создателем самых благоприятных условий для решения вопросов внутреннего развития.

В статье рассматривается сущность и основные направления внешней политики республики в контексте новой концепции внешней политики.

Ключевые слова: внешняя политика, независимость, республика, отношения, страна, концепция, международные отношения, сотрудничество, национальные интересы.

PRIORITY DIRECTIONS OF INTERNATIONAL RELATIONS OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN IN THE CONTEXT OF THE NEW CONCEPT OF FOREIGN POLICY

The foreign policy of the independent Republic of Tajikistan in the years of independence has acquired a new dynamic. Tajikistan declared itself as a sovereign state and began to build full-fledged mutually beneficial

relations withforeign countries. In 2002, the concept of foreign policy was adopted, whichformalized and defined the goals, objectives, andpriorities of Tatarstan'sforeign policy activities in the international arena.

According to this concept, our republic has chosen a multi-vector policy that should correspond to national interests.

At present, there are a number of serious trends in the development of international relations that will have a positive impact on the further development of international relations: first, the decline in international relations, second, the transition from contradictions to cooperation, third, the end of bipolar rule in world politics, fourth, the democratization and humanization of world political expansion, and fifth, the expansion of international relations.

Tajikistan entered the twenty-first century with a clear understanding of its national interests and its role in the international arena, as well as its close and long-term foreign policy goals and objectives. In our time, many in our country, and this also includes the classic content of foreign policy, which should be the creator of the most favorable conditions for solving issues of internal development.

The article examines the essence and main directions of the republic's foreign policy in the context of the new concept of foreign policy.

Keywords: foreign policy, independence, republic, relations, country, concept, international relations, cooperation, national interests.

Сведения об авторах:

Мирзоев Ниёз Мирзобадалович - доктор исторических наук, профессор, главный научный сотрудник отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ ТНУ. Адрес: Республика Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 E-mail: nmmirzoev@mail.ru Тел: (+992) 919160026

Нурова Лутфия Нуровна — младший научный сотрудник Научно-исследовательского института Таджикского национального университета. Адрес: Республика Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17. Тел: (+992) 919509950 E-mail:lutfiyanurova.83@mail.ru

About the authors:

Mirzoev Niyoz Mrzobadalovich - Doctor of Historical Sciences, Professor, Chief Researcher of the Department of Social, Humanitarian and Economic Sciences, Research Institute TNU. Address: Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 E-mail: nmmirzoev@mail.ru Phone: (+992) 919160026

Nurova Lutfiya Nurovna - Junior Researcher at the Scientific Research Institute of the Tajik National University. Address: Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17. Phone: (+992) 919509950 E-mail: lutfiyanurova.83@mail.ru

ДРЕВНИЙ ПАМИР В ОТЕЧЕСТВЕННОЙ И ЗАРУБЕЖНОЙ ИСТОРИОГРАФИИ

Пирумшоев М.Х

Российско-Таджикский (Славянский) университета

Основными источниками при изучении истории любого региона и государственных образований являются археологические памятники. В этом отношении Памир и Бадахшан не могут быть исключением.

Начало археологическому изучению Памира положил известный советский ученый А.Н. Бернштам. Эту работу он проводил с 1946 по 1956 гг. Следует отметить, что за этот период на Восточном Памире им были открыты 60 стоянок древних кочевых племен, обитавших в этом пространстве.

После смерти А.Н. Бернштама (1956 г.) изучением памятников каменного века на Памире с большим энтузиазмом стал заниматься В.А. Ранов. Результатами его раскопок стали довольно интересные заключения ученого о жизни древнейших обитателей этого горного края. В 1958-1959 гг. на Восточном Памире развернули свою деятельность две экспедиции, возглавляемые видным ученым Б.А. Литвинским. Их открытия, позволяющие в известной степени пролить свет вглубь древнейшей истории края, вскоре стали доступными самому широкому кругу специалистов и простым читателям. Затем раскопки были продолжены в 1960-1961 гг. и в последующие годы учениками Б.А. Литвинского -М.А. Бубновой и А.Д. Бабаевым.

Итоги этих раскопок были обобщены Б.А. Литвинским следующим образом: «Такое комплексное рассмотрение приводит к непреложному заключению, что история и культура племен Восточного Памира (как и Памира в целом) - неразрывная составная часть культуры среднеазиатских племен и народов, тысячами нитей связанная с культурой племен Южной России и Казахстана (особенно скифов и сарматов). Тоже показали и раскопки М.А. Бубновой на средневековом восточно-памирском поселении в Базардаре. Открытые нами памятники культуры, черепа древних жителей, исторические

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.