Научная статья на тему 'МАСЪАЛАҲОИ АМАЛИГАРДОНИИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚҲОИ МЕЪРОСИИ НОБОЛИҒОН'

МАСЪАЛАҲОИ АМАЛИГАРДОНИИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚҲОИ МЕЪРОСИИ НОБОЛИҒОН Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
94
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
Наследство / имущество / обязательство / несовершеннолетний / ребенок / родители / усыновители / опекуны.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ибрагимов Садриддин Нуриддинович

Наследование – это переход имущественных прав и обязанностей умершего лица к его наследникам. Каждый имеет право на собственность и на наследство. Б.С. Антимонов и К.А. Граве допускал возможность наследования несовершеннолетними в возрасте 14-18 лет, если в наследстве речь идет о деньгах, составляющих заработную плату несовершеннолетнего. Аргументы в пользу такого мнения основывались на том, что если законом предусмотрено право несовершеннолетних на свободное использование своей заработной платы, пособий и иных доходов, то лишение их права на использование одного из способов распоряжения по наследству является неоправданный. Такой вывод имел право на существование, ведь статья 534 ГК РФ 1964 года ничего не говорит о возможности или, наоборот, об отсутствии наследования несовершеннолетним

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАСЪАЛАҲОИ АМАЛИГАРДОНИИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚҲОИ МЕЪРОСИИ НОБОЛИҒОН»

МАСЬАЛАХОИ АМАЛИГАРДОНИИ Х.ИФЗИ ХУЦУЦХОИ МЕЪРОСИИ

НОБОЛЖОН

ИБРАГИМОВ САДРИДДИН НУРИДДИНОВИЧ

омузгори кафедраи ху;у; ва идораи давлатй, факултети сиёсат ва идораи давлатй, Донишгохи Давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав

Аннотация Наследование - это переход имущественных прав и обязанностей умершего лица к его наследникам. Каждый имеет право на собственность и на наследство. Б.С. Антимонов и К.А. Граве допускал возможность наследования несовершеннолетними в возрасте 14-18 лет, если в наследстве речь идет о деньгах, составляющих заработную плату несовершеннолетнего. Аргументы в пользу такого мнения основывались на том, что если законом предусмотрено право несовершеннолетних на свободное использование своей заработной платы, пособий и иных доходов, то лишение их права на использование одного из способов распоряжения по наследству является неоправданный. Такой вывод имел право на существование, ведь статья 534 ГК РФ 1964 года ничего не говорит о возможности или, наоборот, об отсутствии наследования несовершеннолетним.

Ключевые слова: Наследство, имущество, обязательство, несовершеннолетний, ребенок, родители, усыновители, опекуны.

Меърос - ин гузаштани х,ук;ук;х,ои молумулкй ва ухдадорихои шахси фавтида ба ворисонаш мебошад30. Х,ар кас х,а; дорад сохиби моликият ва мерос бошад31. Б.С. Антимонов ва К.А. Граве имконияти гузоштани меъросро аз тарафи ноболигон дар синни 14-18 сола раво медонистанд, агар мерос ба маблагхои пулие, ки музди мехнати ноболигро ташкил медихдд, дахл дошта бошад32. Далелхо ба фоидаи чунин а;ида ба он асос ёфтанд, ки агар ;онун х,ук;ук;и ноболигро дар истифодабарии озодона аз музди мехнат, идрокпулй ва даромадхои дигари худ пешбинй намояд, пас махрумсозии хук;ук;и онх,о аз истифодаи яке аз тарзхои ихтиёрдорй бо рохи меросгузорй беасос мебошад. Чунин хулоса ба мавчудият ху;у; дошт, чунки дар моддаи 534 КГ Ч,ШСФР-и соли 1964 дар бораи имконият доштан ё, баръакс, надоштани меросгузорй аз тарафи ноболиг чизе гуфта нашудааст33.

Тиб;и ;исми.1 моддаи 1171 Тафсири Кодекси граждании Чумхурии Точикистон омадааст: "Кудакон ва ба балогат нарасида ва гайри;обили мехнати васиятгар ва хамчунин падару модар (падархонду модархонд), хамсари гайри ;обили мехнат сарфи назар аз мазмуни васиятнома, на камтар аз се ду хиссае, ки ба хар яки онхо хангоми меъроси ;онунй (хиссаи хатмй) тааллу; дошт, мерос мегиранд34".

30 М.А.Махмудов, Ш.М. Менгилиев. Хукуки хусусии римй. Душанбе: "Эр-граф", 2013. Сах.133

31 Тафсири илмй-оммавии Конститутсияи (Сарконуни) Думхурии Точикистон. / Зери тахрири Раиси Суди конститутсионии Думхурии Точикистон, академики Академияи илмхои Думхурии Точикистон, доктори илмхои хукук, профессор М. А. Махмудов. - Душанбе: 2009. сах.313м.32

32 Антимонов Б. С. Граве К. А. Советское наследственное прайс. - М.,-С. 148-149. Сычева О. А., Регламентация и реализация гражданских и семейных имущественных прав несовершеннолетних в РФ. дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.03 -М: 2011-с 185.

33 Барщевский М.Ю. Наследственное право. — М.: Белые альвы, 1996. Сычева О. А., Регламентация и реализация гражданских и семейных имущественных прав несовершеннолетних в РФ. дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.03 -М: 2011-с 186

34 Тафсири Кодекси граждании Ч,умхурии Точикистон. Кисми сеюм. /Зери тахрири доктори илмхои хукукшиносй, профессор Рахимов М.З. -с.131 м.1171

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

Кудак ихтиёрдории амволи тахти моликияташ царордодаро дар асоси талаботи моддахои 27 ва 29 КГ Чумхурии Точикистон амалй мегардад35.

1. Ноболигони аз 14 то 18-сола кисман дорои кобилияти амали гражданй мебошанд. Кобилият дар он зохир мегардад, ки як кисми ахдхоро онхо бо розигии падару модар ва парасторони худ анчом дода, дар холатхои муайяни аз чониби ноболигон расонидани зарар масъулият ба зиммаи падару модар ва парасторон гузошта мешавад.

2. Мутобики коидахои умумй ноболигон ин категорияи ахдхоро бо ризоияти хаттии падару модар, фарзандхондагон ё парасторон анчом медиханд. Мухтавои чунин розигй озод буда, вале бояд иродаи падару модар чихати дастгирии иштироки кудак дар ахд ба сифати тараф дакик муайян карда шавад. Агар ахд ба таври нотариалй ба расмият дароварда шуда бошад, пас нотариус дар шартнома сабти тасдиккунанда мегузорад ва дар он зикр мегардад, ки шартнома аз чониби ноболиг (бо зикри сана ва соли таваллуди у) бо розигии намояндаи конунй ё парастор (бо зикри ном, насаб, номи падар), ки шахсияташ мукаррар ва салохияташ санчида шудааст, ба имзо расидааст.

3. Розигй барои бастани авд метавонад хам пешакй ва хам барои минбаъда дода шуда бошад. Аз тавзехи сахехи модда чунин бармеояд, ки хар ду падару модар бояд розигй диханд.

4. Дар кисми 2 моддаи тафсиршаванда амалхои хукукие номбар гардиданд, ки ноболигони ин категория мустакилона анчом медиханд.

5. Ноболигони чунин категория метавонанд бидуни розигии падару модар ва парасторон даромади худро ихтиёрдорй намоянд. Кобилияти хукукдории ихтиёрдорй аз пардохти мол, кор, хизматрасонй, фарохам овардани маблаг ба ташкилотхои хайрия, тахвил додани даромади худ ба сифати подош ба дигар шахсон ва гайра иборат мебошад. Ба даромади ноболиг музди мехнат, ротиба (стипендия), алимент, ки яке аз падару модар мепардозад, маблагхо чихати чуброни зарар, ки ба саломатй расонида шудааст, фоизхо, ки аз хисоби сахмхои бонкхо ба даст омадаанд ва гайра дохил мешаванд.

6. Азбаски Кодекси мехнат имконияти огози фаъолияти мехнатиро аз синни 14 ичозат медихад ва дар ташкилотхои кинематографй, театрхо, ташкилотхои театрй ва консертй, сиркхо барои иштирок дар ичро ё офаридани асархо аз синни барвакттар хам имконпазир аст, пас ба ноболиг додани хукуки ихтиёрдории музди мехнати худ конунй мебошад.

7. Тахсил дар муассисахои таълимии миёнаи махсуси давлатй ва мактабхои олии таълимй бо пардохти ротиба (стипендия) сурат мегирад. Таълимгирандаи ноболиг метавонад ротибаи (стипендияи) худро мустакилона ихтиёрдорй намояд.

8. Ноболигони чунин категория хукук доранд хукукхои муаллифиро барои натичахои фаъолияти зехнй мустакилона амалй намоянд. Онхо шартномахои муаллифй ва литсензионй мебанданд, бо хаммуаллифон шартнома ба имзо мерасонанд, дар хусуси интишори асар аз хисоби худ шартнома мебанданд ва хакки калам (гонорар) мегиранд.

9. Ноболигон хукук доранд ба муассисахои кредитй амонат гузоранд ва мутобики конун онро ихтиёрдорй кунанд.

10. Ноболиг бидуни розигии падару модар ё парасторон метавонад ахдхои хурди маиширо анчом дихад. Ахдхои хурди маишй ахдхое мебошанд, ки барои конеъгардонии эхтиёчоти одии маишии шахрванд нигаронида шудаанд (пардохти арзиши хуроки чошт дар ошхонаи мактаб, харакат дар наклиёти шахрй, хариди ашёи дафтардорй ва китобхое, ки барои тахсил заруранд ва гайра), ки арзиши онхо он кадар баланд намебошад. Маълум аст, ки чунин маблаг наметавонад аз даромади мохона бештар бошад), ки дар он лахзаи бастани ахд ва ичро чун коида ба хам мувофиканд.

11. Ноболигони синни аз 14 то 18 хамаи ахдхоеро, ки кудакони то 14-сола мустакилона анчом медиханд, мустакилона анчом медиханд (кисми 2 моддаи 27 КГ).

35 Махмудов Махкам, Худоёров Бахтиёр Тафсири Кодекси оилаи Ч,умхурии Точикистон. -Душанбе: "Эр-граф", 2011. -Сах.142

12. Аз синни 16 ноболиг метавонад аъзои кооперативной истехсолй ва истеъмолй, аз синни 8 - аъзо ё иштирокчии иттиходияхои чамъиятии кудакон ва аз синни 14 - аъзо ва иштирокчии иттиходияхои чамъиятии чавонон бошад.

13. Ноболигон оид ба ахдхои бастаашон мутобики коидахои мукарраргардида масъулияти мустакилона доранд, вале агар ахд бидуни розигии падару модар ё парасторон баста шуда бошад (хангоме, ки розигй такозо мегардад), дар ин сурат он метавонад мутобики даъвои падару модар ё парасторон беэътибор эътироф карда шавад (моддаи 200 КГ).

14. Зараре, ки аз чониби ноболиг расонида шудааст, тибки асосхои умумй мустакилона чуброн карда мешавад. Ба зиммаи падар модар (парасторон) метавонад масъулият гузошта шавад, агар онхо исбот карда натавонанд, ки гунох надоранд ва хангоми мавчуд набудани молу мулки дахлдори ноболиг (моддаи 1089 КГ). Дар холати охирин ноболиг, ки зиён ворид кардааст ва намояндаи конунии у хамчун чавобгари муштарак баромад мекунанд.

15. Дар кисми 4 моддаи тафсиршаванд шарт ва тартиби кисман махдуд сохтани кобилияти амали ноболиг (ба истиснои онхое, ки тибки асосхои мукаррарнамудаи конун кобилияти амалро дар хачми пурра ба даст овардаанд) мукаррар гардидааст.

16. Шартхои махдуд сохтани кобилияти амали ноболиг аз «мавчуд будани асосхои кофй» иборат мебошад. Ба чунин асосхо чун коида майпарастй, истифодаи воситахои нашъадор, масрафи гайриокилона бидуни дарназардошти эхтиёчот ба гизо, сару либос дохил мешавад.

17. Карор дар хусуси махдуд сохтани кобилияти амалро суд тибки илтимосномаи падару модар, фарзандхондагон ё парасторон кабул мекунад.

18. Дар карори суд дар хусуси махдуд сохтан ё махрум сохтани хукуки ноболиг чихати мустакилона ихтиёрдорй намудани даромади худ зикр мегардад. Вариантхои зайл имконпазир аст: ичозат дода шавад, ки танхо як кисми даромадро ихтиёрдорй намуда, кисми дигарашро падару модар ихтиёрдорй кунанд; хамаи даромадро танхо бо розигии падару модар ихтиёрдорй намудан мумкин аст, танхо падару модар хамаи даромади ноболигро ихтиёрдорй менамоянд ва гайра.

19. Кисман кобили амал будани ноболиг баркарор карда мешавад: а) бо гузаштани мухлати махдудсозй (агар чунин мухлат бо карори суд муайян карда шуда бошад; б) ба синни 18 расидани ноболиг ё эълон намудани эмансипатсия ё издивоч то синни 18 дар холатхое, ки конун ичозат додааст; в) бо карори суд дар бораи бекор кардани махдудияти кобилияти амал, агар хамаи асосхои чорй намудани махдудият аз байн рафта бошад36.

20. Хурдсолони то синни 6 солагй гайри кобили амал мебошанд. Онхо хукук надоранд ин ё он ахдро анчом диханд ва масъулияти гражданию хукукиро ба зимма дошта бошанд. Ба манфиати онхо ва аз номи онхо дар муомилоти гражданй падару модар, фарзандхондагон ва (ё) васиён баромад мекунанд.

21. Хурдсолон дар синни аз 6 то 14 дорои унсурхои кобилияти амали шахрванд мебошанд. Онхо хукук доранд бидуни розигии падару модар ё васй доираи катъан муайяни ахдхоро анчом диханд.

22. Аввал, хурдсолон мустакилона ахдхои хурди маиширо анчом медиханд (нигар ба тафсири 2 моддаи 27 КГ).

23. Дуюм, хурдсолон хукук доранд ахдхоеро анчом диханд, ки ба ройгон гирифтани даромад нигаронида шудааст ва барасмиятдарории нотариалй ё бакайдгирии давлатиро такозо наменамояд. Чунин ахдхо метавонад шартномаи хадя ва истифодаи ройгон бошад, ки объекти он молу мулки гайриманкул намебошад.

36 Махмудов М.А., Тагойназаров Ш.Т., Бобочонов И.Х,., Бадалов Ш.К. Тафсир ба Кодекси граждании Ч,умхурии Точикистон (кисми якум). - Душанбе, 2010. -сах. 66-68 м.27

24. Сеюм, хурдсолон ахдхо оид ба ихтиёрдории воситахои зайлро анчом медиханд: а) ки намояндагони конунй фарохам овардаанд ё б) бо розигии намояндагии конунй аз чониби шахси сеюм хам бо максадхои муайян ва хам барои ихтиёрдории озодона фарохам овардаанд. Эхтимол меравад, ки тахти мафхуми «воситахо» конунгузор на хама гуна молу мулк, балки танхо пулро дар назар дорад. Ихтиёрдории озоди воситахои пулии пешниходшударо метавон хамчун аз чониби у анчом додани на танхо ахдхои хурди маишй, балки хама гуна ахдхо тавзех дод.

25. Хдмаи дигар ахдхоро ба манфиати хурдсолон (ба истиснои онхое, ки дар кисми 2 моддаи тафсиршаванда мустакиман ичозат дода шудаанд) аз номи онхо падару модар, фарзандхондагон ва васй анчом медиханд.

26. Масъулияти молу мулкй оид ба хама гуна ахдхои анчомдодаи хурдсолон ба зиммаи падару модар, фарзандхондагон ё васй гузошта мешавад, агар онхо бегунох будани худро исбот карда натавонанд.

27. Ахде, ки хурдсолон анчом медиханд, ба истиснои онхое, ки тибки кисми 2 моддаи тафсиршаванда мустакиман ичозат дода шудааст, тамоман эътибор надоранд. Талабот дар бораи татбики окибатхои ахди беэътибори метавонад аз чониби хама гуна шахси манфиатдор пешниход карда шавад. Дамзамон ахде, ки ноболиг ба манфиати худ анчом додааст, метавонад бо талаби падару модар, фарзандхондагон ё васй аз чониби суд дорои эътибор эътироф гардад, агар он ба манфиати хурдсол анчом дода шуда бошад (кисми 2 моддаи 197 КГ)37.

АДАБИЁТ:

1.Тафсири илмй-оммавии Конститутсияи (Сарконуни) Думхурии Точикистон. / Зери тахрири Раиси Суди конститутсионии Думхурии Точикистон, академики Академияи илмхои Думхурии Точикистон, доктори илмхои хукук, профессор М. А. Махмудов. - Душанбе: 2009.- Сах.655

2.Тафсири Кодекси граждании Чумхурии Точикистон. Кисми сеюм. /Зери тахрири доктори илмхои ху;у;шиносй, профессор Рахимов М.З. -Душанбе, 2013

3.Сычева О. А., Регламентация и реализация гражданских и семейных имущественных прав несовершеннолетних в РФ. дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.03 -М: 2011

4. Махмудов М.А., Тагойназаров Ш.Т., Бобочонов И.Д., Бадалов Ш.К. Тафсир ба Кодекси граждании Думхурии Точикистон (кисми якум). - Душанбе, 2010. - ХХХ сах.

37 Махмудов М.А., Тагойназаров Ш.Т., Бобочонов И.Х,., Бадалов Ш.К. Тафсир ба Кодекси граждании Думхурии Точикистон (кисми якум). - Душанбе, 2010. -сах.м.29

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.