Научная статья на тему 'МАЪНАВИЙ ТАРҒИБОТДА ИЛҒОР ХОРИЖИЙ ТАЖРИБАЛАР'

МАЪНАВИЙ ТАРҒИБОТДА ИЛҒОР ХОРИЖИЙ ТАЖРИБАЛАР Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
67
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тарғибот / ишонтириш / ахборот / глобаллашув / ахборот алмашинуви / дезинформация / сиёсий / иқтисодий / ҳарбий / дипламатик / дидактик / мафкуравий тарғибот / тарғиботдан қочиш. / Propaganda / persuasion / information / globalization / information exchange / disinformation / political / economic / military / diplomatic / didactic / ideological propaganda / avoidance of propaganda.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Расулов, Ҳаким Маманович

Мақолада маънавий тарғибот жараёнининг дунё тажрибасида синовдан ўтган энг таъсирчан усуллари таҳлилига эътибор қаратилган. Тарғибот-ташвиқот яъни, ахборот тарақатиш жараёнида муваффақиятга эришиш учун турли манбалардан фойдаланиш йўллари хусусидаги ёндошувлар таҳлилига эътибор қаратилган. Тарғибот жараёни билан боғлиқ дунё тажрибаси жамият ҳаётининг турли жабҳаларида унинг қўлланилиши ва турлари таснифланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ADVANCED FOREIGN EXPERIENCE OF SPIRITUAL PROPAGANDA

The article focuses on the analysis of the most effective methods of the spiritual propaganda process tested in the world experience. Attention is focused on the analysis of approaches to the use of various sources to achieve success in propaganda, that is, in the process of information dissemination. The world experience related to the propaganda process, its application and types are classified in various aspects of society's life.

Текст научной работы на тему «МАЪНАВИЙ ТАРҒИБОТДА ИЛҒОР ХОРИЖИЙ ТАЖРИБАЛАР»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

МАЪНАВИЙ ТАРГИБОТДА ИЛГОР ХОРИЖИЙ ТАЖРИБАЛАР

Расулов Х,аким Маманович

Термиз давлат педагогика институти доценти, сиёсий фанлар номзоди

АННОТАЦИЯ

Мацолада маънавий таргибот жараёнининг дунё тажрибасида синовдан утган энг таъсирчан усуллари таулилига эътибор царатилган. Таргибот-ташвицот яъни, ахборот тарацатиш жараёнида муваффациятга эришиш учун турли манбалардан фойдаланиш йуллари хусусидаги ёндошувлар таулилига эътибор царатилган. Таргибот жараёни билан боглиц дунё тажрибаси жамият уаётининг турли жабуаларида унинг цулланилиши ва турлари таснифланган.

Калит сузлар: Таргибот, ишонтириш, ахборот, глобаллашув, ахборот алмашинуви, дезинформация, сиёсий, ицтисодий, уарбий, дипламатик, дидактик, мафкуравий таргибот, таргиботдан цочиш.

ПЕРЕДОВОЙ ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ ДУХОВНОГО ПРОПАГАНДА

Доцент Термезского государственного педагогического института, кандидат

В статье делается акцент на анализе наиболее эффективных методов духовно-пропагандистского процесса, апробированных в мировом опыте. Акцентируется внимание на анализе подходов к использованию различных источников для достижения успеха в пропаганде, то есть в процессе распространения информации. Классифицируется мировой опыт, связанный с пропагандистским процессом, его применением и видами в различных аспектах жизни общества.

Ключевые слова: Пропаганда, убеждение, информация, глобализация, информационный обмен, дезинформация, политическая, экономическая, военная, дипломатическая, дидактическая, идеологическая пропаганда, уклонение от пропаганды.

Расулов Хаким Маманович

политических наук АННОТАЦИЯ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ADVANCED FOREIGN EXPERIENCE OF SPIRITUAL PROPAGANDA

Rasulov Khakim Mamanovich

Termez State Pedagogical Institute, Candidate of Political Science,

Associate Professor

АBSTRACT

The article focuses on the analysis of the most effective methods of the spiritual propaganda process tested in the world experience. Attention is focused on the analysis of approaches to the use of various sources to achieve success in propaganda, that is, in the process of information dissemination. The world experience related to the propaganda process, its application and types are classified in various aspects of society's life.

Keywords: Propaganda, persuasion, information, globalization, information exchange, disinformation, political, economic, military, diplomatic, didactic, ideological propaganda, avoidance of propaganda.

КИРИШ (ВВЕДЕНИЕ / INTRODUCTION)

Таргибот жараёнининг шаклланиши гарчи узок тарихий тараккиётга эга булса-да, уни назарий ва амалий жихатдарини тахлил килиш, ундан турли замонавий воситаларда фойдаланишга эътибор асосан XX асрнинг бошларидан бошланган. Давлатимиз рахбари Ш.М.Мирзиёев "Янги Узбекистан Стратегияси" номли асарида таргибот жараёнидаги вазифа сифатида, "мамлакатимиз ахолиси, аввало, ёшлар калбида амалга оширилаётган ислохотларга дахлдорлик хиссини кучайтириш, шу йуналишдаги маънавий-маърифий ишларнинг таъсирчанлигини янада оширишимиз зарурлиги давр талабига айланиб бормокда" 1 деб бу борадаги ислохотларнинг провард максадига эътибор каратади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОД

А^Шлик назариётчи-таргиботчилар Гарт С. Жоветт ва Виктория Доннелл узларининг "Таргибот ва ишонтириш" китобида таргиботни "таргиботчининг исталган ниятини амалга ошириш, жавобга эришиш учун хисларни шакллантириш, идрокни манипуляция килиш ва тугридан-тугри хатти-харакатларга касддан, тизимли уриниш" деб таърифлайдилар. Яна бир амарикалик сиёсатшуносга кура, "кенг маънода таргибот - бу вакилликларни

1 Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистан Стратегияси Т.: "Узбекистан" 2021, 280-бет.

819

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10/2

educational, natural and social sciences IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

манипуляция килиш оркали инсон харакатларига таъсир килиш техникаси. Бу тасвирлар огзаки, ёзма, тасвирий ёки мусикий шаклда булиши мумкин"2

МУ^ОКАМА (ОБСУЖДЕНИЕ / DISCUSSION)

Замонавий дунёда хам таргибот масаласига алохида эътибор каратилади. Жумладан, Россияда ташвикот материалларини ишлаб чикариш ва турли ОАВлари оркали матнлар, видео ва аудио материаллар тарзида таркатиш кенг ривожланган. Ахборот маконининг глобаллашуви сабаб интернет, ижтимоий тармоклар, сунъий йулдошлар оркали таргибот жараёни кучайиб бормокда.

Экспериментал тадкикотлар шуни курсатадики, таргибот-ташвикот яъни, ахборот таракатиш жараёнида муваффакиятга эришиш учун турли манбалар мухим ахамиятга эга. а) Бир нечта манбалар биттадан кура ишончлирокдир, айникса бу манбалар бир хил хулосани куллаб-кувватлаш учун турли далиллар келтирса; б) турли манбалардан бир хил ёки ухшаш хабарни олиш анча ишонарлирокдир; в) Одамлар турли манбалардан олинган маълумотлар, эхтимол, турли нуктаи назарларга асосланган ва шунинг учун эътиборга лойик деб хисоблашади.

Таргибот жараёнида манбаларнинг сони ва камрови хам мухим. Бу биринчидан, куп сонли фойдаланувчиларнинг маъкулланиши истеъмолчиларнинг ишончини, уларнинг ахборот ишончлилигига ишончини сезиларли даражада оширишга олиб келади. Шу билан бирга, камдан-кам одам бундай розиликни билдирганларнинг ишончлилиги хакида уйлайди. Иккинчидан, истеъмолчининг кизикиши паст булса, хабарнинг ишончлилиги сифатига эмас, балки уни химоя килишдаги далиллар сонига боглик3.

Таргибот жараёнида муайян вокеа ходисага бошкаларнинг карашлари мухим ахамиятга эга, айникса хабар кабул килувчи билан бир хил хусусиятларга эга булган манбадан келган булса. а) Кабул килувчи тегишли булган гурухлардан келган хабарлар ишончли деб кабул килинади. Худди шу тамойил, агар манба кабул килувчига ухшаш деб хисобса, тугри булади. Агар таргибот канали кабул килувчи шахсини аниклаган гурухга тегишли булса (ёки узини мансуб деб курсатса), у холда канал маълумотлари ишонарли сифатида кабул килиниши эхтимоли юкори; б) ишонч хам ижтимоий булиши мумкин; яъни, агар бошкалар уни шундай деб хисобласа, одамлар маълумот манбасини ишончли деб кабул килиш эхтимоли купрок. Бу таъсир манбанинг

2 Propaganda techniques //https://en.wikipedia.org/wiki/Propaganda_techniques

3 Расулов, Хаким. "СИЁСАТ-МАДАНИЯТ, ХОДИСА ВА ФАН СИФАТИДА." Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences 2.7 (2022): 691-702.

820

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

umOH^nunuruHH öaxOnam ynyH eTapnu MatnyMOT öynMaraH mapOHTga aHaga Ky^nupOKgup; b) axöopoT MHKgOpu khhhk öynca, OnyBHHnap эксперт ^HKpnapuHH MatKynnaögunap, aMMO MatnyMOTnap Kyn öynca, ynap ÖOmKa ^OöganaHyBHHnap TOMOHHgaH ÖHngupunraH $HKp Ba MatnyMOTnapra KynpoK xafipuxOxgHK öunaH Kapamagu. r) OHnaÖH ^OpyMnapga OnnOHeHTnapHHHr Ta^puöacu, öunuMH ökh HmOH^nunurura Kapmu Ta»OBy3KOp H3O^nap ynapHHHr HrnoHHHHH OÖpycronaHTHpagu Ba yKyBHHnap yKuraH MatnyMOTnapra acOcnaHHÖ önpop Hapca Kunum эxтнмonннн KaMaÖTHpagu.

HnMHH-TaxnunHH agaöueTnapga MyaMMOHHHr gapa^acn, TapKanraH нн$opмaцнanap TeHr Kynra эгa öynca, KynpoK x,a^Mga Ba Typnu MaHÖanapgaH onHHraH MatnyMOTnap HmoH^nnpoK öynagu. ^eMaK, MHKgopHHHr y3uga CH^ar 6op. BnpHHHHgaH, Kyn COHnu xaöapnap эtтнöopнн ®:anö Kunumu, myHHHrgeK, пoтeнцнan aygHTOpHaHHHr MaB^yg HMKOHuaTnapuHH KeHraHTupumu Ba paKOÖargOm xaöapnapHH ÖOCTupumu MyMKHH. HKKHHHHgaH, Kyn COHnu xaöapnap paKOÖargOm xaöapnapHH TaHKHgnap okhmh öunaH öochö KeTHmH MyMKHH. YHHHHHgaH, öup HenTa TapKaTHm KaHannapu MaKcagnu ayguTOpua TOMOHHgaH Kaöyn KunuHaguraH xaöapnap эx1тнмonннн Omupagu. TypTHHHHgaH, xaöapHH Typnu öynnap öunaH Ba Typnu MaHÖanapgaH Kaöyn Kunum, 6y xaöapHH umOH^nu geö Kaöyn KunumHH KynaHTupagu.

TapFHÖOT ÖOpacHga gyHe Ta^puöacu myHH KypcaragHKH, Ä^ffl, Opaнцнa, repMaHHa POCCHa Kaöu MaMnaKarnapga TamBHKOT ^apaeHH OnepaTHB, y3nyKCH3 Ba цнкnнкgнp. KynHHHHK xpnnnapga TapFHÖOT BOCHTanapuHHHr acOCHH MaKcagu OÖteKTHB BOKenHKHH epHTHmra KaparunMaraH SynraHnuru ynyH TapFHÖOTHHnapura ^aKTnapHH TeKmupum Ba ^HKpnapHH TacgHKnam acOCHH Macana öynMaögH. BOmKana aÖTraHga MaB3ynapHH Kynnaö-KyBBarnam Ba MaKcagnapura эpнmнm ynyH энг axmu xH3MaT KunaguraH BOKeanap TanKHHHHH TapFHÖ Kunumagu. ByHgaö eHgamyB эсa TapFHÖOTHHgaH Te3KOpnHKHH Tanaö этaцн.

KynHHna "aHrunuKnap" (myHHHrgeK, COXTa aHrunuKnap, atHH x,aKHKarga

COgup ÖynMaraH) x,aKuga öhphhhh öynuö xaöap öepagu. KeöuH ynap geзнн$opмaцнaнн TaKpOpnaögunap. X,a$TanHK geзнн$opмaцнoн PeBuew ^ypHanHHHHr 2016-HHn 14-aHBap COHHga unrapu pag этнnгaн POCCHa TapFHÖOTH XHKOanapHHHHr aHru öockh^h xaKuga xaöap öepunraH. ByHra nOntma npe3HgeHTH ÄH^eö Ayga ryeKH YKpauHaHH coöhk nOntma xygygnapHHH KaHTapumra

yHgaeTraHH, "HcnOMHH gaBnaT" ^aHrapunapu yKpauHanapacT Kynnap ca^ura KymunraHH Ba KueBgaru TyHTapumHH Fapö Kynnaö-KyBBaTnaraHH xaKugaru

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

хабарлар киради4. Баъзида Россиянинг ташвикот хабарлари конуний оммавий ахборот воситалари томонидан олинади ва келтирилади деб хисобланади. Аммо купинча ижтимоий тармокларда Россия ташвикотини таркатиш учун турли каналлардан ахборот майдонида пайдо буладиган мавзулар, хабарлар ва тулдиришлар такрорланади. Мисол учун, 2014 йил бошида Германиядаги ахборот манбалари Украинадаги вахшийликлар хакида Россиянинг дезинформациясини таркатди ва Европа Иттифокининг украиналик эркак ёшлар учун визани бекор килиш режалари хакидаги ёлгон маълумотлар Украина оммавий ахборот воситаларида шунчалик тез-тез тилга олиндики, мамлакат расмийлари буни рад этиш зарурлигини англаб этди5.

Одатда биринча манбада олинган маълумотлар, хабарлар, таассуротлар жуда баркарор булади. Умуман олганда, такрор такрор курилган ва эшитилган маълумотлар охир окибат мазкур ахборотларни кабул килишга олиб келади: а) Баёнотни доимий равишда кабул килиш уни хакикат деб кабул килиш имкониятини оширади; б) бу "хаёлий хакикат эффекти" яхши урганилган. Одамлар, агар у бутунлай янги хабар булганидан кура, уни илгари эшитган булса, уни хакикат деб кабул килиш эхтимоли купрок; в) одамлар бирор мавзуга унчалик кизикмай колса, улар такрорлаш натижасида танишликни ахборотнинг хакикат белгиси сифатида кабул киладилар. г) ахборотни кайта ишлашда истеъмолчилар тез-тез эшитган нарсаларига купрок ишониб, вакт ва кучни тежашлари мумкин; д) кулгили хикоялар ва шахар афсоналари булса хам, уларни куп марта эшитганлар уларга ишонишади; е) агар бирор киши у ёки бу гап ёки аргумент билан аллакачон таниш булса (аллакачон курган булса), у бу маълумотни камрок танкидий кабул килади ва купинча заиф далилларни кучлилардан ажрата олмайди6.

Таргибот жараёни билан боглик дунё тажрибаси жамият хаётининг турли жабхаларида унинг кулланилиши ва турларини куйидагича таснифлаш имконини беради:

1. Сиёсий таргибот-ташвикот. Хркимиятни эгаллаш ёки урнатиш ва саклаб колишга каратилган ташвикотнинг барча турларини уз ичига олади. Бу нафакат

4 Disinformation, "Weekly Disinformation Review," Disinfo, January 14, 2016// https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/PE100/PE198/RAND_PE198z1.russian.pdf

5 Примеры размножения российской дезинформации взяты соответственно из Milan Lelich, "Victims of Russian Propaganda," New Eastern Europe, July 25, 2014, и Paul A. Goble, "Top 10 Fakes of Russian Propaganda About Ukraine in 2015," Euromaidan Press, December 26, 2015.

https://www.rand.org/content/dam/randpubs/perspectives/PE100/PE198/RAND_PE198zLmssianpdf

6 Расулов, Хаким Маманович. "ВЫБОРНЫЙ ЯВЛЕНИЕ И ПРОБЛЕМА СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ЭЛЕКТРОКУЛЬТУРЫ НАСЕЛЕНИЯ." Восточно-европейский научный журнал 11-6 (75) (2021): 28-32.

822

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

paKOÖaTnamaeTraH napTHanap ypTacugaru KapaMa-KapmunuK, öanKH cuecHH XOKHMHaTHHHr acOCHHH TamKHn этyвнн xanKpapBapnHK, BaTaHnapBapnHK, MHnnaTnapBapnHK, ^yKaponHK HToaTKopnuru KypuHHmuga xaM HaMoeH öyngu. BaöpOKnap, 3a$apnap, Magxuanap, cuecHH xokhmhathh MycTaxKaMHnamra KapaTHnraH Ba yHHHr xaB^cronurHHH TatMHHnoBHH cuecHH TamBHKOT BOCHTanapugup. ro.^3ap, HanOneOH, ruTnep Kaöu cuecHH apÖOÖnap öy ycynnapHHHr Ky3ra KypuHraH aManueTHHnapu öynraH.

2. HKTHCOguH TamBHKOT. ByHra TOBapnap, xom ame, eKHnFH, ep, nyn, aкцнanapнн coTHm Ba cothö onum Ba caKnam oпepaцнanapнga umoHTupumHHHr öapna maKnnapu Kupagu. By HKTHCogueTHHHr ncuxonoruK upogacura afinaHraH cuecHH HMHg^HHHr HKTHCogHH эквнвaпeнтн - hmohh Ba Max^HÖnHK MyxuTHHH apaTHmgup.

3. X,apöHH TapFuöOT. ÄxöOpOT TatcupuHHHr anoxuga maKnu CH^aTHga, ypym naHTHga gymMaHnapHH ^Om Kunumra, y3 xanKHHH, apMuacuHH Ba HTTH^OKHHnapHHHr FanaöacHHH pyxnaHTupumra HHTHnum. ByHra Kyponnu peögnapra naKupyBHH BapaKanap Ba TacnHM öynumra naKupyBHH BapaKanap Kupagu.

4. ^unnOMaTHK TapFHöoT-TamBHKOT. Ymöy Typgaru axöOpOT Tatcupu OgaTga потeнцнan HTTH^OKgom eKH потeнцнan gymMaHnuKra MOHunnHK eKH gymMaHnHK apaTHm ynyH umnaTHnagu. BucMapKHHHr xyggu my xy^^aTgaH $paH^3 xanKHga ypymra canöuH MyHOcaöaT, y3 xanKH ypTacuga ^aHrapu Kafi^uaTHH maKnnaHTupum MaKcaguga ^ofiganaHumuHH aHa myHgaö TamBHKOTHHHr KnaccHK HaMyHacH geö xucoönam MyMKHH.

5. ^ugaKTHK TamBHKOT. By axpnuHH öupranuKga amam TaMOHHnnapura ypraTagu: xaTO Ba KacannHKnap, axnoKCH3nHK Ba TapraöcronHK, aнтнсоцнan eMOH OgaTnap öunaH Kypamum, axpnuHHHr xaggaH TamKapu Kynanumu MyaMMOCHHH xan KHnum. ÄTpO^-MyxHTgaru xaB^nu тeнgeнцнanapgaн xaöapgOp öynraH öyryHru MypaKKaö ^aMHaT öyHgaö TamBHKOTra TOöOpa KynpoK Mypo^aaT KunMOKga. Y ce3unapnu Kynra эгa Ba xaTTO HOTOTanHTap gaBnaTnapga xaM Kaöyn KunuHagu, ^aMHaTHH aHaga pHBO^namupum Ba MycTaxKaMnam BOCHTacu, myHHHrgeK, MyMKHH öynraH y3rapumnap BOCHTacu xaMgup.

6. Ma^KypaBHH TapFHöoT. FOanapHHHr öyTyH th3hmhhh eHum, gHHHH конвepтaцнa Kunum öunaH öoFnHK. By KynHHna, hhcoh OHrHHH xhcchh ^ux,aTgaH KaHTa KypumHH aHrnaTagu. ByHgaö TapFuöoTHHHr aManueTHHnapu, naHFaMöapnap, gHHHH apöoönap, gHHHH coxa xoguMnapu, MHCCHOHepnap xucoönaHagu.

7. TapFuöoTgaH KOHHm. ByHH cuecHH TamBHKOTHHHr öup KypuHHmu geö XHCoönam MyMKHH, neKHH yHHHr y3ura xoc ^apKgu xycycuaTnapu öop. Y öat3aH

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

нотугри йул тутади, келишувга эришиш учун оммавий ахборот воситаларидан уйин-кулги сифатида фойдаланади. Масалан, Кадимги Римдаги цирклар, томошалар, оммани тинчлантирувчи таъсир курсатадиган барча турдаги томошалар хар кандай гояларни пассив кабул килишга олиб келишга ёки ахолини маълум бир йуналишга карши куйишга хизмат килган. Бошкача айтганда ахолининг асосий диккат марказини жамиятининг огрикли нуктасидан узоклаштиришга каратилганлиги билан фаркланади7.

Табиийки, таргибот таъсирининг санаб утилган хар бир йуналиши нафакат соханинг узига хос хусусиятлари билан белгиланади. Таргибот- ташвикот интегратив характерга эга булиши мумкин. Биринчи холда, максад одамларнинг эътиборини муайян муаммоларга каратишга харакат килишдир, одатда тез ва аник кайд этилган узгаришларда узини намоён килади. Иккинчи холда, таъсир интеграция характерига эга булиб, унинг якуний натижаси назорат вазифалари учун макбул булган пассив ёндошувни шакллантиришдан иборат. Куриниб турибдики, интеграциялашган ташвикот анча нозик ва мураккаброк булиб, шунчаки ташвикот эмас, балки ходиса хамдир. У инсонга вактинчалик таъсир курсатишга эмас, балки уни уз хохишига кура ичкаридан бутунлай кайта куришга интилади. Бунда таргибот-ташвикот тез ва самарали таъсир курсатади, интегратив таргибот эса аста-секин ва сезилмасдан харакат килади. Ахолининг ижтимоий фаол катлами, зиёлилар, дехконларга караганда интеграция ташвикотига купрок мойил булдади. Шундай килиб, ижтимоий вокеликнинг турли сохаларида таргибот-ташвикотнинг мавжудлиги ва натижада ушбу сохаларни тартибга солувчи ижтимоий институтлар билан узаро таъсири хакида хулоса килиш мумкин. Шу муносабат билан АКШлик олим Т.Парсонснинг узаро таъсир килувчи тизимлар ва куйи тизимларнинг ахборот алмашинуви хакидаги концепциясига мурожаат килайлик. Т.Парсонснинг асосий гояси шундан иборатки, энг мухим ижтимоий жараён ахборот харакати жараёнидир. Ахборотни узатиш жараёни жамиятнинг ижтимоий ривожланиши ва унинг баркарорлиги билан бевосита богликдир. Т.Парсонс фикрича, ижтимоий жараёнларнинг катализатори узаро таъсир килувчи тизимлар ва куйи тизимларнинг ахборот алмашинувидир. У хар кандай тизим катта ахборот потенциалига эга булган ва энг кам энергия сарфлайдиган кичик тизим томонидан бошкарилади, деган нихоятда мухим тезисни илгари

7 Mamanovich, Rasulov Hakim. "THE MASS MEDIA AS A SUBJECT OF POLITICAL AND LEGAL PROPAGANDA." European International Journal ofMultidisciplinary Research and Management Studies 2.10 (2022): 122-128.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

суради. Парсонснинг бу тезиси бизнинг саволимизнинг ечими билан бевосита боглик.

НАТИЖАЛАР (РЕЗУЛЬТАТЫ / RESULTS)

Юкорида таргиботнинг тизимли хусусияти "гоялар таркалиши" эканлигини белгилаб олдик. Бундай холда, ташвикотнинг узи маълумот ишлаб чикармаслиги, гоялар яратмаслиги, у бошка ижтимоий институтлар томонидан ишлаб чикилган нарсадан фойдаланади, билимларни, хабарларни, афсоналарни ва хоказоларни талкин килади. унинг асосий вазифасини хал килиш -жамиятдаги мавжуд ижтимоий муносабатлар тизимини мустахкамлашдир.

Тахлиллар шуни курсатмокдаки, таргибот-ташвикот очик, уз-узидан ривожланаётган тизим дейиш имконини беради. Бирок, тарихий тадкикот ушбу тизимнинг ички тузилиши ва узаро богликлигини курсатишдан кура, купрок ташки холатларни белгилаб, ташвикот динамикасини белгиловчи шарт-шароитларни шакллантиришга кисман имкон берди. Шунингдек, ташвикотнинг мавжудлиги ва узгаришининг ташки ва ички омилларини батафсилрок тахлил килиш вазифаси турибди.

Хулоса килиб айтганда ривожланган мамлакатлар томонидан ахборот таркатишдан максад уз турмуш тарзини ташвикот килиш натижасида гоявий хукмронликка эришишдан иборат. Бундай хукмронлик, уз навбатида: сиёсий, иктисодий, маданий ва бошка хукмронликларга олиб боради.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон Стратегияси Т.: "Узбекистон" 2021, 280-бет.

2. Propaganda techniques //https://en.wikipedia.org/wiki/Propaganda_techniques

3. Расулов, Хдким. "Сиёсат-маданият, ходиса ва фан сифатида" Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences 2.7 (2022): 691-

4. Disinformation, "Weekly Disinformation Review," Disinfo, January 14, 2016// https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/PE 100/PE198/RAND_PE 1 98z1.russian.pdf

5. Примеры размножения российской дезинформации взяты соответственно из Milan Lelich, "Victims of Russian Propaganda," New Eastern Europe, July 25,

2014, и Paul A. Goble, "Top 10 Fakes of Russian Propaganda About Ukraine in

2015," Euromaidan Press, December 26, 2015. https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/PE 100/PE 198/RAND PE1 98z1.russian.pdf

702.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

6. Расулов, Хаким Маманович. "Выборный явление и проблема совершенствования электрокультуры населения." Восточно-европейский научный журнал 11-6 (75) (2021): 28-32.

7. Mamanovich, Rasulov Hakim. "THE MASS MEDIA AS A SUBJECT OF POLITICAL AND LEGAL PROPAGANDA." European International Journal of Multidisciplinary Research and Management Studies 2.10 (2022): 122-128.

8. Mustafayev, U. U., Mustafayeva, S. U., & Haydarov, O. E. (2022). TURMUSHDAGI ISLOM: NAMOYON BO 'LISHI VA MOHIYATI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(1), 914-921.

9. Хайдаров, О. Э. (2022). СУРХОН ВОДАСИ АДОЛИСИНИНГ ЁЗ ВА КУЗ МАВСУМИ БИЛАН БОЕЛЩ МАРОСИМЛАРИ ВА УРФ-ОДАТЛАРИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(7), 134-140.

10. Хайдаров, О. Э. (2022). ДУНЁ ХАЛКЛАРИНИНГ ЙИЛ ДИСОБИ БИЛАН БОЕЛЩ КАРАШЛАРИ ВА АСТРОНОМИК ВАКТ ДИСОБИ УСУЛЛАРИНИНГ ПАЙДО БУЛИШИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10), 658-667.

11. Хайдаров, О. Э. (2022). КАДИМГИ ТУРКИЙ ЙИЛ ДИСОБИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10), 675-680.

12. Мустафаев, У. У. (2022). ИСЛАМ В СФЕРЕ БЫТА: СУЩНОСТЬ, СТЕПЕНЬ ПРОЯВЛЕНИЯ. Academic research in educational sciences, 3(NUU Conference 2), 386-390.

13. Мустафаев, У. У. (2021). УЧИНЧИ РЕНЕССАНС ПОЙДЕВОРИ ШАКЛЛАНАЁТГАН ДАВРДА ФАЛСАФИЙ ФАНЛАРНИ УКИТИШНИ ИСЛОД КИЛИШ ЯНГИ УЗБЕКИСТОН ЭДТИЁЖИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, ^(Special Issue 2), 99-108.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

14. Mустафаев, У. У., & Жураев, А. Н. (2022). ЯНГИ УЗБЕКИСТОН: КАДРИЯТЛАРНИ ДИМОЯЛАШ ФАЛСАФИЙ ФАНЛАРНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАСИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(7), 124-133.

15. Mустафаев, У. У. (2022). ТИББИЙ ТАЪЛИМ ВА ФАЛСАФА. Academic research in educational sciences, (Conference), 49-54.

16. Mустафаев, У. У., & Мустафаева, С. У. (2022). ДОЗИРГИ ТРАНСФОРМАЦИОН ЖАРАЁНЛАР ВА ЁШЛАР ТАЪЛИМ-ТАРБИЯСИНИНГ ДОЛЗАРБ МУАММОЛАРИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 23), 697-706.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.