Научная статья на тему 'МАМЛАКАТИМИЗДА МЕХНАТ МИГРАЦИЯСИ ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ'

МАМЛАКАТИМИЗДА МЕХНАТ МИГРАЦИЯСИ ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Социологические науки»

174
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
донор мамлакат / рецепиент мамлакат / қонуний миграция / ноқонуний миграция / хорижга чиқиш / иденцифткацион рақам. / donor country / recipient country / legal migration / illegal migration / travel abroad / identification number

Аннотация научной статьи по социологическим наукам, автор научной работы — Нозимахон Авазхоновна Имомова

Ушбу тадқиқотда Ўзбекистонда ишчи кучи миграциясининг ҳисобини тўғри олиб бориш, фуқароларнинг хорижга қонуний чиқиши ва меҳнат қилишини таъминлаш мақсадида фуқароларга ягона иденцификацион рақам бериш тизимини ишлаб чиқиш бўйича таклиф ва хулосалар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This study presents proposals and conclusions on the development of a system of a single identification number of citizens in order to accurately record labor migration in Uzbekistan, to ensure the legal departure and employment of citizens abroad.

Текст научной работы на тему «МАМЛАКАТИМИЗДА МЕХНАТ МИГРАЦИЯСИ ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ»

МАМЛАКАТИМИЗДА МЕХНАТ МИГРАЦИЯСИ ТИЗИМИНИ

РАЦАМЛАШТИРИШ

Нозимахон Авазхоновна Имомова

Фаргона давлат университети укитувчиси PhD

АННОТАЦИЯ

Ушбу тадкикотда Узбекистонда ишчи кучи миграциясининг хисобини тугри олиб бориш, фукароларнинг хорижга конуний чикиши ва мехнат килишини таъминлаш максадида фукароларга ягона иденцификацион ракам бериш тизимини ишлаб чикиш буйича таклиф ва хулосалар келтирилган.

Калит сузлар: донор мамлакат, рецепиент мамлакат, конуний миграция, ноконуний миграция, хорижга чикиш, иденцифткацион ракам.

ABSTRACT

This study presents proposals and conclusions on the development of a system of a single identification number of citizens in order to accurately record labor migration in Uzbekistan, to ensure the legal departure and employment of citizens abroad.

Keywords: donor country, recipient country, legal migration, illegal migration, travel abroad, identification number.

КИРИШ

Глобаллашув шароитида мамлакатлар уртасида узаро богликликнинг ортиши, узаро иктисодий, ижтимоий ва сиёсий жараёнларнинг чукурлашуви ишчи кучи миграциясига хам таъсир этмай колмаганлигини назарда тутиб ишчи кучи миграциясини урганишнинг ахамияти ортиб борди.

Ахоли миграцияси - бу, жамиятнинг иктисодий ва ижтимоий-сиёсий хаётининг турли жихатлари, улардаги узгарувчан тенденцияларнинг шаклланиши ва намоён булиши билан боглик булган мураккаб ижтимоий-иктисодий ходиса. Шу билан бирга, миграцияни урганиш жараёнида унинг икки жихатини ажратиб курсатиш ва куриб чикиш зарурияти тугилади. Биринчидан, тор маънода, миграция доимий яшаш жойининг узгариши билан боглик булган худудий харакатларнинг тулик тури сифатида намоён булади; миграция эса кучиб утишни англатади.

April, 2022

1093

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Бундай шароитда йигирманчи асрнинг биринчи чорагида Чикаго социология мактаби тадкикотчилари томонидан ишлаб чикилган ахоли миграциясини урганиш методологияси бугунги кунда хам долзарб булиб колмокда Чикаго мактаби 1915 йилдан 1935 йилгача Америка социологиясида устун мавкени эгаллади ва умуман социология ривожланишига сезиларли таъсир курсатди, унинг эмпирик йуналишини белгилаб берди. Ушбу мактаб вакиллари томонидан ахоли миграцияси муаммоси етарлича батафсил урганилган. 1860 йилдан 1920 йилгача Кушма Штатларда энг йирик иммигрант гурухлар: Шаркий Европадан келган ирландлар, италияликлар, яхудийлар ташкил топди. Шу муносабат билан, мослашиш ва шунга кура, мигрантларнинг янги жамиятга кушилиши масаласи долзарб эди. Миграцияни социологик нуктаи назардан урганиш миграция жараёнларини тартибга солиш, этник низоларни хал килиш, мухожирларнинг девиант хатти-харакатлари олдини олиш ва бошка муаммоларни хал килиш механизмларини ишлаб чикишга имкон берди [1].

Шунингдек, «миграция» атамасининг биринчи марта назарий жихатдан тушунтириб бериш одатда инглиз географи Ровенстейн номи билан богланади.

Ровенстейн таъкидлаганидек, шахар ахолиси кишлок ахолисига нисбатан кам харакатдадир. Шунингдек, инфратузилмалар тараккиёти, транспорт ва алока воситаларининг ривожланиши, савдонинг кенгайши хамда саноатнинг усиши хам миграцияни кучайтиради.

Ишчи кучи миграциясини ижтимоий жихатдан олиб карайдиган булсак, мамлакат мехнат ресурсларининг бир худуддан бошка бир худудга кучиб юриши тушунилса, иктисодий нуктаи-назардан эса, ижтимоий мазмуни билан богланган холда, иктисодиёт тармокларида иш билан банд ахолининг минтака ва худудлараро кучиб юриши тушунилади. [2-6]

Мехнат миграциясининг окибатларини очиб беришда икки хил ёндашув мавжуд булиб, биринчидан, мамлакатнинг мехнат ресурсларига булган эхтиёжни таъминлайди, янги худудларни барпо этилишига олиб келади, иктисодий фаол ахолини иктисодиётдаги холатини тартибга солади ва шунингдек ахолининг ижтимоий-маданий хаёт тарзига сезиларли таъсир утказади.

Иккинчи ёндашув эса, мехнат ресурсларининг миграцияси натижасида катта шахарлар пайдо булади, экологиянинг кескинлашуви, турли муаммолар тугилиши,

April, 2022

1094

мигрантларнинг янги хаётдаги муаммоларнинг вужудга келиши билан изохланади.

Шундай экан, мехнат миграциясининг донор мамлакатлар (ишчи кучини экспорт килувчилар) ва рецепиент мамлакатлар (ишчи кучини импорт килувчилар)га ижобий ва салбий таъсирларни урганиш хам мухимдир. [7]

Мехнат миграциясининг донор мамлакатлар иктисодиётига утказадиган ижобий таъсирлари:

- эмиграция мамлакат мехнат бозорини анча юмшатади, яъни ишчи кучи миграцияси натижасида ортикча мехнат ресурслари сони камаяди, айникса, ахолиси зич жойлашган мамлакатларга сезиларли даражада ижобий таъсир утказади (Хитой, Х,индистон, Мексика, Покистон, Туркия).

- ишчи кучи экспорти - донор мамлакатларнинг эмигрант ишчиларига текин янги мутахассисликни узлаштиришга, уларнинг малакаси ошишига, янги техника ва технологиялар билан алока кила олишига олиб келувчи жараён;

- мигрантлар уз ватанига кайтаётганда узи билан кимматбахо буюм, пул ва шунга ухшаган ноёб нарсаларни олиб келишади ва шунингдек турли пул жунатмаларини амалга оширадилар:

- ишчи кучи экспорти - валюта кириб келишининг асосий манбаи булиши билан бирга уларнинг оила аъзолари турмуш даражаси кутарилишининг йулларидан бири;

- донор мамлакатлар уз фукароларининг хорижда ишлашини ташкиллаштирадиган воситачи фирмалардан давлат бюджетига соликлар ундиради.

окибатларини куйидагиларда куриш мумкин:

- эмиграция киладиган мамлакатлар узларининг мехнат ресурслари ёки мехнатга лаёкатли иктисодий фаол ахолининг маълум кисмидан ажраладилар;

- донор мамлакатлар эмигрантларнинг билим олиш ва малакасини ошириш учун маблаг сарфлайдилар;

- малакали кадрларнинг камайиши, яъни билимли ва малакали кадрларнинг чикиб кетиши содир булади. Бунинг натижасида эса давлат йирик микдордаги пул маблагини йукотади.

Рецепиент мамлакатлар иктисодиётига эса ишчи кучи миграцияси куйидагича ижобий самара беради:

Донор мамлакатлар иктисодиётига ишчи кучи миграциясининг салбий

April, 2022

- хориж ишчиларининг кириб келиши юкори даражадаги сафарбарликни келтириб чикаради, миллий иктисодиётнинг таркибида айрим тармокларини шакллантиради;

- иммигрантлар миллатнинг ёш таркибини яшартиради, чунки одатда эмиграция килинганлар ёшлардан иборат булади;

- кабул килиб олаётган мамлакатлар харажатларини тежашга эришади, чунки уз ишчи кучларини билим ва малакасини оширишга жунатаётган донор мамлакатлар буни олдиндан тулашган булади;

- иммигрантлар ички бозор хажмини оширадилар, товар ва хизматларга талабни ва ишлаб чикариш хажмини оширадилар;

- ишчи кучи импорти товарнинг ракобатбардошлигини оширади, чунки арзон ишчи кучи келиши билан ишлаб чикариш харажатлари тежалади;

- иммигрантларнинг вактинчалик буш турган маблаглари, кабул килувчи давлат томонидан уз иктисодиёти учун молиялаштирилади;

- иммигрантлар демографик холатни яхшилайдилар, бу айникса, умумий ахолиси таркибида кариялар улуши юкори хисобланган Гарбий Европа мамлакатлари учун хосдир;

Мехнат миграциясининг рецепиент давлатлар учун салбий томонлари эса куйидагиларда намоён булади:

- мамлакатнинг иктисодий тармоклари хориж ишчи кучларига карам булиб колади;

- ички ишчи кучларини нг бахоси пасаяди ва хориж ишчи кучларининг таклифи ошиб кетади;

- туб ахоли билан иммигрантлар уртасида турли зидди ятлар пайдо булади ва натижада ма млакатлараро низолар хам пайдо булиши мумкин;

- иммигрантлар мехнат фаолиятини олиб бораётган мамлакатда узок ва кийин мослашадилар.

Шу уринда, хорижий мамлакатларда ишчи кучи миграцияси, унинг асосий йуналишлари ва муаммоларини урганар эканмиз, унда миграция окими, ривожланаётган мамлакатлардан ривожланган мамлакатларга йуналади. Ривожланган мамлакатларда иктисодий билим, таълим ва маданий холати юкори булган ахолининг юкори тажаурмуш даражаси миграцион омилга кучли таъсир утказади. Ишсизлик даражаси юкори, иш хаки кам булган мамлакатларда, хаётни таъминловчи асосий зарурати булган бирламчи эхтиёжларни кондириш, оилани моддий-иктисодий

April, 2022

таъминлаш муоммоси хам ривожланган мамлакатларга кучишга туртки беради.

Ишсизлик даражаси юкори, иш хаки кам булган мамлакатларда, хаётни таъминловчи асосий зарурати булган бирламчи эхтиёжларни кондириш, оилани моддий-иктисодий таъминлаш муоммоси хам фаровон мамлакатларга кучишга туртки беради.

Миграция жараёнларини мазмунига кура икки хил турга:

1) иктисодий мулжаллар ва;

2) маънавий-интелектуал хамда сиёсий омиллар асосида вужудга келадиган миграцияга ажратиш мумкин.

Халкаро иктисодий ва сиёсий жараёнларда мехнат миграцияси мураккаб муаммолардан бири булиб колмокда. Хрзирги пайтда миграция жараёни жадал ривожланаётган мамлакатлатларнинг катта кисмини шимолий мамлакатлар ташкил этмокда.

Шунингдек, хорижий мамлакатлардан Германияда мехнат мигрантлари ва уларнинг мамлакатда яшаши учун ижтимоий шароитлар ва миграция жараёнларининг мамлакатга таъсири урганилганда, Германия Европада иммиграция буладиган мамлакатларидан бири хисобланади. Европа Иттифокининг бу энг катта мамлакатининг ахолиси таркибида хар ундан бири Германия фукароига эга булмаган чет эл фукаролари бор. ХХ аср 50-йилларида тахминан 30 миллион лигчет элликлар ва немислар Шаркий Германиядан, Германия Федератив Республикасига кучиб кетишган. 2002 йил охирида Германияда конуний равишда яшаётган чет элликлар сони 7,3 миллион кишини ёки жами ахолининг 8,9 фоизини ташкил этган булса [2], 2020 йил маълумотларига кура, бу курсаткич 1,36 миллион кочок билан бойиди, бу Европа давлатлари учун уртача курсаткичдан (5,1%) сезиларли даражада ошди [3]. Купгина холларда, иммигрантларнинг асосини, бу Европа давлатлари учун уртача асосини 1950-1960 йилларда тузилган мехнат шартномаларида иштирок этувчи мамлакатларнинг фукаролари ташкил этади. 2003 йилдаги статистик маълумотларга кура, 28 фоизи Туркиядан, 16,2 фоизи собик Югославиядан, 8,4 фоизи Италиядан, 5 фоизи Грециядан ва 4 фоизи Польшадан келганлар ташкил этади[4]. 2020 йил маълумотларига мувофик, булар каторига Якин Шарк мамлакатларидан келганлар кушилиб, 1,36 миллион кочокнинг факат 80 фоизигина Германия хукумати томонидан расмий химояни олган[5]. Сунгги пайтларда Якин Шаркдан келувчи мигрантлар окими кучаймокда, буни куйидаги омиллар билан изохлаш мумкин:

April, 2022

- Якин Шарк мамлакатлари иктисодиётини ислох килиш ва узгартириш шароитида куплаб иктисодий тармокларда иктисодий ва ижтимоий бекарорликнинг юзага келганлиги;

- Сиёсий бекарорлик, этник низолар ва жиноятларнинг купайиши ахолининг Якин Шарк мамлакатларидан чикиб кетишига олиб келганлиги;

- атроф-мухитнинг экологик жихатдан ёмонлашиши, кургокчилик, кишлок хужалигининг ривожланмаганлиги ёки табиий офатлар туфайли тупрокнинг емирилиб бораётганлиги;

- Якин Шарк мамлакатларининг ривожланган Европа мамлакатлари билан якинлиги, яъни геосиёсий омиллар сабабли мухожирлар кучиб утиш жараёнини нисбатан соддалаштирганлигини кузатиш мумкин.

2017 йил маълумотларига кура, Германия ахолисининг 24 фоизини миграцион утмишга эга булганлар ташкил килар эди. Аммо 2018-2019 йилларда ушбу окимнинг пасайиш тенденцияси кузатилди[14]

Германияда утказилган суровномалар натижасида[15] Германия ахолисининг 24 фоизи фикрига кура, мамлакатдаги асосий ижтимоий, маънавий ва сиёсий муаммолардан бири мигрантлар ва кочоклар хисобланади.

Миграция ходисаси жамиятнинг ижтимоий, иктисодий, сиёсий ва маънавий хаётига салбий ва ижобий жихатдан таъсир курсатади.

Бугунги кунда иммиграцияга доир конун ва тартибларнинг бузилиши, шунингдек, Европа давлатлари туб жой ахолиси уртасида ишсизликнинг кучайиши муайян зиддиятли холатларни юзага келтирмокда. Хусусан, Германияда бошка муаммолар билан бир каторда, немислар бошка миллатлар феъл-атворига, маданиятига муросасизлигининг кучайиши ва бу холатни улар экстремизмга карши кураш билан боглаётганларини айтиш мумкин. Шу уринда таъкидлаш жоизки, Германиядаги хорижликлар билан интеграция фаолияти 1978 йилда бошланган, мамлакат хукуматининг иммигрантлар ва уларнинг оилаларининг интеграциясини куллаб-кувватлаш учун Комиссар идорасини очиш буйича карори хам айнан шу йил кабул килинган. 2005 йилда кучга кирган янги конунга кура эса, доимий яшаш хукукини олган барча мухожирлар махсус интеграция курсларида катнашишлари шарт хисобланади. Шу билан бирга, замонавий Германиянинг миграция сиёсати мухожирларни ижтимоий химоя килишдаги жавобгарлик функциясини нодавлат макомга эга булган ижтимоий агентликларга топшириши билан тавсифланади. Замонавий немис интеграцияси моделининг ажралиб турадиган энг мухим хусусияти бу мамлакатнинг ижтимоий

April, 2022

1098

институтлари, шу каторда мехнат бозори, таълим тизимлари, кочокларни жойлаштириш ва мухожирларни нодавлат секторлардан давлат ижтимоий химояси ва ижтимоий-сиёсий тизимига киритиш зарурати ортиб бормокда. Айни вактда мигрантлар, сиёсий социологик нуктаи назардан ёндашилганда, немис жамияти таркибига расман киритиламайди.

Мигрантнинг фукароликни олиш фактисиз давлат ижтимоий химоя килиш тизимига кира олмаслиги амалдаги Германия миграцион модели мигрантларнинг идентификация интеграциясини амалда рад этишини англатади. Аммо 2000 йилга келиб, Германияда тугилган чет элликларнинг фарзандларига нисбатан «тупрок конуни» тамойилидан фойдаланган холда фукаролик тугрисидаги янги конун кабул килинди.

1991-2017 йилда Германияга келган мигрантлар сони [16]

Йиллар Германияга келган немислар (киши) Германияга келган хорижий мигрантлар (киши)

2017 164 199 1 381 439

2010 114 752 683 530

2000 191 909 649 249

1991 273 633 925 345

Германияда миграция конунчилигининг янги вазифалари куйидагилар эди [17]:

- миграция идоралари ва Германия миграция конунчилигини бузадиган хар кандай харакатга карши туриш, шу жумладан, чегараларни ноконуний кесиб утиш, расмий ташкилотлар рухсатисиз ишга жойлашиш, шунингдек, сохта никохларни тузиш, холатларига карши курашни кучайтириш;

- мухожирларнинг мехнат малакаси ва умумий моддий таъминоти даражасига куйиладиган талабларни ошириш оркали иммиграция субъектларини укитиш, касб бериш билан боглик булган харажатларини камайтириш;

- мухожирларга, шунингдек, бошпана излаётганларга бериладиган ижтимоий туловларни камайтириш оркали Германияга кирадиган ва яшаб коладиган мухожирлик жозибадорлигини пасайтириш;

April, 2022

1099

- Германияда немис тилини, шунингдек, Германия тарихи, давлат ва фукаролик тузилишини билиш талабларини ошириш оркали ижтимоий таркокликнинг олдини олиш.

Германия миграция сиёсатининг XXI асрдаги жадал эволюцион ислохотлари натижалари уларок куйидаги асосий йуналишларни курсатиш мумкин:

1) хавфсизлик масалаларининг ута мухим ахамият касб этиши;

2) миграция сиёсатининг табиатга купрок фойда келтирувчи хусусиятга эга булиши ва эътиборни иктисодий фойда олишга каратила бошлаши;

3) эволюциялар мухожирларни ижтимоий куллаб-кувватлашни кискартириш, шунингдек, миграция сиёсатининг хукукий жихатларига зарар етказиш хисобига таъминланди.

Бизнингча, бугунги кунда юкорида куриб чикилган Германия тажрибасидан фойдаланган холда Узбекистонда миграция сохасида ислохотлар олиб бориш, муваффакият козонган ва амалда кулланилган ташаббуслар тажрибасидан вилоятлар микёсда фойдаланиш, мамлакат вилоятларини махаллий узига хосликларни хисобга олган холда мигрантларнинг интеграциялашуви ва мослашуви буйича лойихалар ва дастурларни ишлаб чикиш ва амалга ошириш максадга мувофикдир.

Узбекистон Республикаси мехнат миграцияси нуктаи назаридан донор мамлакат хисобланади. Сунгги йилларда узбекистонлик мигрантларнинг хориждаги ноконуний харакати, чет элга ноконуний чикиши ва дедарак йуколиши, ишга ёлланиш тартибининг инсон хавфсизлига зид холатларнинг тез-тез такрорланиши хукумат томонидан ягона ракамли базага утиш ва шу оркали хорижга чикувчиларни назорат килиш эхтиёжини келтириб чикармокда.

Ушбу тизим куйидагиларни уз ичига олиши лозим:

- Хорижий мамлакатларда булгани каби хар бир фукарога идентификацион ракам бериш ва фукароларнинг банк хисоб ракамларини, пул утказмаларини, харидларини, авиа ва темир йул чипталарини сотиб олиш тизимини, солик туловларини ушбу иденцификацион ракамга боглаб куйиш. Бундай тизимни йулга куйиш мигрантлар томонидан мамлакатимизга юборилаётган пул утказмалари ва уларнинг микдорини назорат килиш имконини беради.

- Фукароларнинг иденцификацион ракамларини уларнинг паспорт маълумотларига боглаб куйиш. Ушбу харакат оркали фукароларнинг кайси мамлакатда ва нима

April, 2022

1100

учун руйхатдан утганлигини кузатиб бориш имконига эга булинади.

- Фукароларнинг иденцификацион ракамлари куз тасвири ва кул изларини узида саклаши лозим. Ушбу тизим хорижда жиноят килган ёки бедарак йуколган мигрантларни топиш имконини бериши лозим.

- Узбекистан фукароларининг миграцияси фаол тарзда амалга оширилаётган рецепиент давлатларнинг ракамли тизимларига ушбу идентификацион ракамни боглаш тизимини йулга куйиш. Бундай тизимнинг йулга куйилиши ноконуний миграциянинг олдини олишда мухим омил булади. Жумладан, Узбекистондан ноконуний чикиб, аммо рецепиент давлатга конуний кирган мигрантларнинг хисобини олиб боришда фойдали хисобланади.

ХУЛОСА

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Бу каби дастурлар Х,индистон ва Хитой тажрибасида кенг кулланилган булиб, дунёда ахолиси энг куп булган ушбу икки мамлакатда уз самарасини курсатган.

Аммо улар тажрибасида фукароларнинг маълумотларини ягона иденцификацион ракам оркали кодлаш тизими ишчи кучининг тулик хисобини олишда, уларнинг солик туловчи сифатидаги хисобини юритишда, ишчи кучи мигрантларининг хориждаги хатти-харакатларини кузатиб боришда ва керакли пайтда уларга ёрдам беришда фойдали булган булса, бундай тизимнинг айрим холларда хаккерлар хужуми остида колаётгани тизимни химоя килиш-фукароларнинг персонал маълумотларини химоя килишнинг кучли асоси эканлишини курсатади.

Ушбу сингари тизимнинг йулга куйилиши, мигрантларнинг хисобини тулик олиб бориш билан биргаликда мамлакатнинг уз фукаролари тугрисида хорижда хам кайгуриш ва уларни химоя килиш имконини кенгайтиради.

REFERENCES

1. Ситникова Идеи Чикагской школы социологии в современных исследованиях миграции населения // Вестник Нижегородского университета им. Н.И.Лобачевского. Серия: Социальные науки. 2009. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/idei-chikagskoy-shkoly-sotsiologii-v-sovremennyh-issledovaniyah-migratsii-naseleniya (дата обращения: 08.02.2021).

2. Статистика международной миграции Практическое руководство для стран Восточной Европы и Центральной Азии. О. О. Н. 2011. https: // unece. Org / fileadmin / DAM /

April, 2022

1101

stats / publications / RUS International Migration Statistics Practical Guide.

3. Российская газета (https: // rg. Ru / 2020 / 07 / 29 / в германии подвели итоги кризиса мигрантами htm.)

4. Статистика международной миграции Практическое руководство для стран Восточной Европы и Центральной Азии. О. О. Н. 2011. https: // unece. Org / fileadmin / DAM / stats / publications / RUS International Migration_Statistics Practical Guide.

5. Российская газета (https://rg.ru/2020/07/29).

6. В,А,Ионцев. Международная миграция населения: Россия и современный мир / М., 2002.

7. П.Сорокин "Социальная и культурная мобильность" // 1992 г.32-40стр

8. Руткевич М. Н., Филиппов Ф.Р.Социальное перемещение. М., 1970,

9. Аванесова Г.А. Социальная стратификация // Социология. Основы общей теории. "Российская социологическая энциклопедия".1998 г.срт234

10. Генкин Б.М. Экономика и социология труда. Учебник для вузов. -М.: Норма, 2006. - С. 416.

11. Убайдуллаева Р.А. Демографическая ситуация Узбекистана и перспективы ее развития // Социально-демографические процессы в современном Узбекистане. - Т.: 2009.стр76-82

12. А.И. Евокимов. Международное экономики отношения. Учебник. Москва «Проспект» 2004. С. 480

13. Имомова, Н. А. (2020). МАМЛАКАТДА ИШЧИ КУЧИ МИГРАЦИОН ХАРАКАТЛАРИ ХОЛАТИ ВА УЗИГА ХОС ХУДУДИЙ. Журнал Социальных Исследований, 3(3).

14. Численность населения Германии в 2019 году достигла рекордного уровня. https: //www. dw. com/ru.

15. https: //www. tupa- germania.ru/zhizn/problemy- germanii.htm.

16. Численность русских мигрантов, беженцев и переселенцев в Германии, а также мигрантов из других стран https: //ru- geld. de/statistik/how-many-migrants.htm.

17. Карачурина Л. Иммиграционная политика Германии: успешный -неуспешный опыт // Мировая экономика и международные отношения. 2008. №

7. С. 55 - 65.

18.Имомова, Н. А. (2021). УЗБЕКИСТОНДА ИШЧИ КУЧИ МИГРАЦИЯ ЖАРАЁНЛАРИНИНГ ЗАМОНАВИЙ ЖАРАЁНЛАРИ. Журнал Социальных Исследований, 4(1).

April, 20221 ©

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.