Научная статья на тему 'МАМЛАКАТИМИЗДА ДАВЛАТ ФУҚАРОЛИК ХИЗМАТЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШ, КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА АМАЛГА ОШИРИЛАЁТГАН ИСЛОҲОТЛАРНИНГ РОЛИ'

МАМЛАКАТИМИЗДА ДАВЛАТ ФУҚАРОЛИК ХИЗМАТЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШ, КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА АМАЛГА ОШИРИЛАЁТГАН ИСЛОҲОТЛАРНИНГ РОЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

68
95
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Феруза Улугбековна Юлдашева

Мақолада давлатимиз томонидан давлат фуқаролик хизматчиларнинг касбий тайѐрлаш тизимини такомиллаштиришга қаратилган ислоҳотлар, шунингдек, хизматчиларни тайѐрлаш, қайта тайѐрлаш ва малакасини оширишга доир норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар таҳлил қилинган. Ўрганишлар натижасида давлат фуқаролик хизматчиларнинг фаолияти самарадорлигида кадрларни тайѐрлаш, қайта тайѐрлаш ва малакасини ошириш тизимининг аҳамияти аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье рассмотрены реформы, направленные на совершенствование системы профессиональной подготовки государственных гражданских служащих, а также, проведѐн законодательный анализ подготовки, переподготовки и повышения квалификации служащих. В результате проведенного исследования была определена важность системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров в эффективности деятельности государственных служащих.

Текст научной работы на тему «МАМЛАКАТИМИЗДА ДАВЛАТ ФУҚАРОЛИК ХИЗМАТЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШ, КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА АМАЛГА ОШИРИЛАЁТГАН ИСЛОҲОТЛАРНИНГ РОЛИ»

^^pecialists^n^heFieldof^eamePmm

МАМЛАКАТИМИЗДА ДАВЛАТ ФУКАРОЛИК ХИЗМАТЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШ, КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА МАЛАКАСИНИ ОШИРИШДА АМАЛГА ОШИРИЛАЁТГАН ИСЛО^ОТЛАРНИНГ РОЛИ

Феруза Улугбековна Юлдашева

Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси докторанти ю.ф.ф.д ( PhD)

АННОТАЦИЯ

Маколада давлатимиз томонидан давлат фукаролик хизматчиларнинг касбий тайёрлаш тизимини такомиллаштиришга каратилган ислохотлар, шунингдек, хизматчиларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини оширишга доир норматив-хукукий хужжатлар тахлил килинган. Урганишлар натижасида давлат фукаролик хизматчиларнинг фаолияти самарадорлигида кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимининг ахамияти аникланди.

Калит сузлар: давлат фукаролик хизмати, давлат фукаролик хизматчиси, касбга тайёрлаш, малака ошириш, кайта тайёрлаш.

АННОТАЦИЯ

В статье рассмотрены реформы, направленные на совершенствование системы профессиональной подготовки государственных гражданских служащих, а также, проведён законодательный анализ подготовки, переподготовки и повышения квалификации служащих. В результате проведенного исследования была определена важность системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров в эффективности деятельности государственных служащих.

Ключевые слова: государственная гражданская служба, государственный гражданский служащий, профессиональная подготовка, повышение квалификации, переподготовка.

ABSTRACT

The article considers the reforms aimed at improving the system of professional training of civil servants, as well as a legislative analysis of training, retraining and advanced training of civil servants. As a result of the study, the importance of the system of

April 21-22

Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 1 | 2022

Google Scholar indexed Prospects for Training International

training, retraining and advanced training of personnel in the efficiency of civil servants was determined.

Keywords: state civil service, civil servant, professional training, advanced training, retraining.

Глобаллашув ва сиёсий ракобатнинг жадаллашуви инсон онги ва билимини ошириш заруриятини келтириб чикаради, бу эса давлат фукаролик хизматида кадрларни шакллантириш ва ривожлантириш стратегиясини доимий равишда узгартиришни такозо килади. Бундай шароитда давлат кадрлар сиёсатининг устувор йуналишлардан бири - бу кадрларнинг малакасини оширишдир.

Сунгги йиллар давомида мамлакатимизда хам миллий ва хорижий тажрибалар асосида юксак салохиятли давлат фукаролик хизматчиларини тайёрлаш, танлаш ва жой-жойига куйиш, шунингдек, давлат фукаролик хизматини уташ жараёнини тизимли ва самарали ташкил этиш тубдан янги боскичга кутарилди.

Жумладан, давлат фукаролик хизмати конунчилигини такомиллаштириш ва тизимлаштириш, жамиятда профессионал давлат фукаролик хизматининг нуфузи ва ракобатбардошлигини ошириш, давлат фукаролик хизматчиларининг фаолият самарадорлигини бахолаш, давлат хизмати тизимида коррупцияга карши курашишнинг таъсирчан механизмларини жорий этиш, давлат бошкаруви сохасида мутахассислар тайёрлаш йуналишларида эришилган натижалар эътиборга молик. Зеро, давлат хизматини ривожлантириш купгина давлатларда давлат сиёсатининг мухим йуналиши сифатида белгиланган.

Давлат фукаролик хизматчиларнинг билими ва малакасини ошириш хукукига тухталадиган булсак, давлат фукаролик хизматчиси уз фаолияти давомида "кушимча билим ва куникмаларни эгаллаш максадида касбга тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш хукукига эга"[1]. Мазкур хукук давлат томонидан кафолатлангандир. Яъни давлат хизматчиси кайта тайёрлаш ва малака оширишга юборилган давр оралигида лавозим, иш хаки, рахбатлантириш чораси саклаб колиниши кафолатлангандир.

Давлат фукаролик хизматчисини касбга тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш давлат хизматчисининг касбий усиши билан бевосита богликдир. "Касбий усиш" тушунчасининг мазмуни куп киррали булиб, унинг куйидаги таркибий кисмларини ажратиб курсатиш мумкин: касбий-малака ошириш, одатда

April 21-22

18

давлат хизматчиларини тайёрлаш ва мустакил таълим, яъни, уларнинг янги билим ва тажрибага эга булиши билан боглик; касбий-лавозим буйича ривожланиш, бу лавозимда усиши билан богликдир, хизматчини хам муайян давлат органида, хам (хизмат ротациясини хисобга олган холда) давлат бошкарувининг бутун тизими манфаатлари йулида ишлатиш имконияти беради; шахсий-касбий ривожланиш, хизматчи уз фаолияти давомида уз-узини ривожлантириш ва узини намоён килишга тайёрлик ва имкониятларни таъминлайдиган, шахсий ва касбий хусусиятларнинг узгариши билан боглик динамик интегратив жараён сифатида тушунилади [2].

Олимларимиз Ф.Равшанов[3], К.Куранбаев[4], Н.Саид-Газиева[5], Ж.Юсубов[6] ва бошкалар илмий ишларида давлат хизматидаги кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш, малакасини ошириш ва стажировка масалаларига доир тадкикотлар амалга оширилган.

Бошкарувда давлат фукаролик хизматчиларини кайта тайёрлаш мамлакатда демократик ислохотларни чукурлаштириш ва мамлакатни модернизация килиш, давлат ва жамият бошкаруви сохасида халкаро стандартлар ва талабларни хисобга олган холда ишлаб чикилган таълим дастурлари асосида давлат ва жамият бошкаруви буйича янги зарурий хамда етарли билим, куникма ва малакаларни узлаштиришдан, янги касбий фаолиятга йуналтиришдан иборат[7].

Узгариб бораётган глобаллашув даврида давлат фукаролик хизматчиларини тайёрлаш, кайта тайёрлаш малакасини ошириш жараёнлари янги технологияларни куллаган холда замонга хамоханг тарзда амалга оширилишни талаб этилади.

Юртимизда 2021 йилдаги холатга кура кадрларни тайёрлаш буйича 85 та махаллий, 19 та хорижий - жами 104 та олий таълим муассасалари ва уларнинг филиаллари фаолият юритади[8]. Бу руйхатга харбий олий таълим муассасалари киритилмаган. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси ва унинг худудий филиаллари, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси кошидаги Ёшлар муаммоларини урганиш ва истикболли кадрларни тайёрлаш институти, Узбекистон Республикаси Бош прокуратураси академияси, Узбекистон Республикаси Давлат божхона кумитасининг Божхона институти, Узбекистон Республикаси Банк-молия академияси, Адлия вазирлиги кошидаги Юристлар малакасини ошириш маркази, Ички ишлар академияси,

April 21-22

19

^^pecialists^n^heFieldof^eamePmm

Миллий хавфсизлик институти иш фаолияти бевосита давлат хокимияти ва бошкаруви органлари кадрларини тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини оширишга йуналтирилган.

Мамлакатимиз давлат хизмати тизимида рахбар кадрларни тайёрлаш буйича ягона талабларни урнатиб берган хужжат Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 19 сентябрдаги "Бошкарув кадрларини тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишга доир норматив-хукукий хужжатларни тасдиклаш тугрисида"[9] ги 745-сон карори саналади. Ушбу карорда давлат бошкаруви сохасидаги рахбар кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш буйича давлат талаблари белгиланган.

Давлат фукаролик хизматчиси бажараётган вазифаларга ижодий ёндашиш, эгаллаган мавкеидан катъи назар, бутун фаолияти давомида назарий билим даражасини доимий равишда ошириб бориш талаб этилади. Давлат органлари ва ташкилотларининг турли сохалардаги ютуклари давлат хизматчисининг малака коникмаси, мослашувчанлиги ва масъулиятига богликдир. Булар эса, авваламбор, уларни тайёрлаш учун яхши ишлаб чикилган таълим дастурлари билан таъминланади.

Президентимиз кадрлар тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малака ошириш масаласига тухталиб, "Олдимизга куйган максад-муддаоларга етиш учун кадрларнинг амалий захирасини шакллантириш, уларни тайёрлаш ва кайта тайёрлашнинг мухим масалаларини уз ичига оладиган максадли дастурни ишлаб чикиш вакти келди, деб уйлайман. Асосий вазифа - бу юкори касб махорати ва замонавий тафаккурга эга, пухта уйланган, хар томонлама тугри карорлар кабул кила оладиган, белгиланган максадларга эришадиган рахбарлар ва мансабдор шахсларнинг янги таркибини шакллантиришдан иборат" [10], дея таъкидлаган.

Узбекистон Республикаси Президентининг 28 январь 2022 йилда кабул килинган "2022 — 2026 йилларга мулжалланган янги Узбекистоннинг Тараккиёт стратегияси тугрисида"ги ПФ-60-сонли Фармонида "Давлат фукаролик хизмати тизимини замонавий стандартлар асосида ташкил этиш" максади белгиланган. Ушбу максаддан келиб чикиб, "Давлат хизматчилари ва давлат органлари фаолиятини энг мухим самарадорлик курсаткичлари (KPI) асосида бахолаш тизими буйича «Миллий рейтинг» тизимини жорий этиш"[11] вазифаси белгиланди. Мазкур тизим урнатилиши давлат фукаролик хизматчилардан доимий равишда уз билим ва малакасини оширишни талаб килади. Чунки давлат

April 21-22

20

органлари фаолиятини энг мухим самарадорлик курсаткичлари (KPI) асосида бахолаш тизими давлат фукаролик хизматчилар натижадорлиги ва бажарган ишига караб холисона бахо беришни кузда тутади.

2022 — 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегиясини «Инсон кадрини улуглаш ва фаол махалла йили»да амалга оширишга оид Давлат дастурининг йуналишлардан бири булиб давлат хизматчиларининг касбий тайёргарлик, моддий ва ижтимоий таъминот даражасини ошириш белгиланди. Амалга ошириш механизмларидан бири булиб, барча даражадаги рахбар кадрлар ва ходимларнинг «хаёт давомида таълим олиш» (Life Long Learning) тамойили асосида бутун фаолияти давомида узларига зарур булган куникмаларини ривожлантириб боришга каратилган малака ошириш тизимининг ягона коидаларини белгилаш вазифаси белгиланди.

Давлат фукаролик хизматчиларнинг билимини ва малакасини оширишда амалга оширилган мухим ислохотлардан бири бу «Эл-юрт умиди» жамгармаси кайта тузулганлигидир. Хорижда яшаётган ва профессионал фаолиятини юритаётган ватандошларимиз, айникса, катта илмий салохиятга эга олимлар, мутахассислар ва истеъдодли ёшлар билан якин хамкорликни йулга куйиш, шунингдек, Узбекистоннинг хар томонлама ва жадал ривожланиши учун зарур, жахон мехнат бозорида ракобатбардош ва юкори малакали мутахассисларни етакчи хорижий таълим муассасаларида хамда Узбекистонда тайёрлаш ва малакасини ошириш оркали кадрлар билан таъминлаш максадида «Эл-юрт умиди» [12] жамгармаси ташкил этилди.

Хрзирда хорижда кадрлар малакасини ошириш, уларнинг стажировкадан утишини ташкил этиш ва хорижий тилларга укитиш тегишли вазирликлар, идоралар ва ташкилотлар учун Давлат бюджетида назарда тутилган максадли маблаглар, буюртмачиларнинг бюджетдан ташкари маблаглари ва конун хужжатлари билан такикланмаган бошка манбалар хисобидан ташкил этилиши белгиланган [13].

Юкоридагиларни хулоса килиб, давлат фукаролик хизматчиларнинг малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш уларларнинг касб билимлари ва куникмаларини янгилаш хамда чукурлаштиришга каратилгандир ва давлат хизматини уташда мухим боскич булиб хисобланади.

Мамлакатда амалга оширилаётган маъмурий ислохотларни инобатга олиб, давлат фукаролик хизмати тизимига кадрлар тайёрлаш тизимини такомиллаштириш

April 21-22

21

лозим. Биламизки, барча илгор давлатларда давлат хизматига кадрларни тайёрлашнинг биринчи боскичи бу олий таълим тизимини тугри ташкил этишдир. Чунки таълим тизимини тугри ташкил этиш оркали давлат хизматига малакали кадрларни етиштириш, давлатимиз ривожига керакли мутахассислар тайёрлашда керакли натижаларга эришилади. Фикримизча, масофавий таълим бериш тизимининг конуний тартибини ва регламентларини белгилаш керак. Чунки амалда таълим бериш тизими узгариб кетган. Шунингдек, А^Ш, Франция, Германия, Россия ва бир канча илгор давлатларнинг давлат фукаролик хизматчиларини тайёрлайдиган махсус муассасаларида олий таълим (бакалавр) боскичидан бошлаб таълим йулга куйилган . Фикримизча, Узбекистон Республикаси давлат бошкаруви академияси бакалавр йуналиши буйича тингловчилар кабул килинса, давлат фукаролик хизматида кадрлар захирасини шакллантиришда ва айнан давлат сектори эхтиёжларига мос кадрларни тайёрлашда амалий ёрдам булади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Мехнат кодекси // ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 04.12.2019 й., 03/19/586/4106-сон.

2. Бушуева, И.П. Управление профессиональным развитием государственных гражданских служащих: региональный аспект: Дисс. .. .канд. соц. наук / И.П.Бушуева. - Нижний Новгород, 2015. - 202 с.

3. Равшанов Ф.Р. Узбекистон Республикасида рахбар кадрларни танлаш асослари.с.ф.д. илмий даражасини олиш учун такдим этилган диссертация.2009. - Б. 212.

4. Куранбаев К.К. Давлат бошкаруви кадрлари тизими: шакллантириш ва ривожлантириш муаммолари (сиёсий-ижтимоий жихатлари). - Т.: ДЖ^А, 2008. - Б. 229

5. Саид-Газиева Н. Узбекистон Республикаси давлат хизматини ислох этиш масалалари./Монография. Масъул мухаррир: З.М.Исломов. - Т.:ТДЮИ нашриёти,2008, 85-86 б.

6. Юсубов Ж. Кадрлар тайёрлаш тизимининг ижтимоий-тарихий хусусиятлари /масъул мухаррир КД.Куранбоев; Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги; Мирзо Улугбек номидаги Узбекистон Миллий университети. - Тошкент: Янги аср авлоди, 2013. - 244 б.

April 21-22

22

7. Давлат хизмати. Укув кулланма / Х.Азизов, А.Йулдошев, Ш.Асадов, Х.Хайитов, Д.Каримов, Д.Бекчанов, Д.Атажанова, Ф.Юлдашева. - Тошкент, 2019 й. - 54-55 б.

8. Узбекистон Республикаси Президентининг "2021/2022 укув йилида Узбекистон Республикасининг Олий таълим муассасаларига укишга кабул килишнинг давлат буюртмаси параметрлари тугрисида"ги Карори // Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 23.06.2021 й., 07/21/5157/0591-сон

9. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Бошкарув кадрларини тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишга доир норматив-хукукий хужжатларни тасдиклаш тугрисида"ги карори // Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 13.08.2021 й., 09/21/511/0793-сон.

10. Мирзиёев Ш. Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттитириб, янги боскичга кутарамиз. - Тошкент: «Узбекистон» НМИУ, 2017. - Б 162.

11. Узбекистон Республикаси Президентининг 28 январь 2022 йилда кабул килинган "2022 — 2026 йилларга мулжалланган янги Узбекистоннинг Тараккиёт стратегияси тугрисида"ги ПФ-60-сонли Фармони // Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 18.03.2022 й., 06/22/89/0227-сон

12. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги мутахассисларни хорижда тайёрлаш ва ватандошлар билан мулокот килиш буйича «Эл-юрт умиди» жамгармаси фаолиятини ташкил этиш тугрисида" ги Фармон // Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 30.04.2021 й., 06/21/6218/0398-сон

13. Узбекистон Республикаси Президентининг "Давлат хизматчилари ва мутахассисларни хорижда тайёрлаш хамда уларнинг салохиятини янада ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида" ги Фармони // Конунчилик маълумотлари миллий базаси, 09.11.2021 й., 06/21/3/1037-сон

April 21-22

23

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.