Научная статья на тему 'Халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида «Миллий ғоя ва маънавият асослари» модули ўқитилишининг долзарблиги ва мақсади'

Халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида «Миллий ғоя ва маънавият асослари» модули ўқитилишининг долзарблиги ва мақсади Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
304
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
«Миллий ғоя ва маънавият асослари» / иммунитет / жаҳолат ва зўравонликка қарши маърифат билан курашиш / фидойилик / ватанпарварлик / садоқат / фаол фуқаролик / дахлдорлик / миллий ғоя тарғиботи / глобаллашув / таҳдид ва хатарлар / маънавий-маърифий ишлар самарадорлиги / «Национальная идея и основы духовности» / иммунитет / борьба с невежеством и насилием с помощью просвещения / самоотверженность / патриотизм / преданность / активная гражданская позиция / причастность / пропаганда национальной идеи / глобализация / угроза и опасность / эффективность духовно-просветительской работы.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Тўхтасинов Муҳаммаджон Ғуломжон Ўғли

Мақолада халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимида «Ижтимоий фанлар» блоки таркибидаги «Миллий ғоя ва маънавият асослари» модули ўқитилишининг зарурлиги ва аҳамияти таълимга оид давлат талаблари – меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида тушунтирилган. Хусусан, ушбу модулнинг малака ошириш тизимидаги ўрни ва роли, уни ўқитишнинг мақсади ва вазифалари алоҳида-алоҳида асослаб, тушунтириб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

АКТУАЛЬНОСТЬ И ЦЕЛЬ МОДУЛЯ «НАЦИОНАЛЬНАЯ ИДЕЯ И ОСНОВЫ ДУХОВНОСТИ» В СИСТЕМЕ ПЕРЕПОДГОТОВКИ И ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ РАБОТНИКОВ НАРОДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье на основе соответствующих нормативно-правовых документов и государственных требований аргументируется необходимость и значение модуля «Национальная идея и основы духовности» в составе блока «Общественные науки» в системе повышения квалификации и переподготовки работников народного образования. В частности, обоснованы роль и место данного модуля в повышении квалификации кадров и в отдельности разъяснены его цели и задачи.

Текст научной работы на тему «Халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида «Миллий ғоя ва маънавият асослари» модули ўқитилишининг долзарблиги ва мақсади»

Тухтасинов Мух,аммаджон fуломжон угли,

Наманган вилояти халк, таълими ходимларини к,айта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Ижтимоий-ик,тисодий фанлар» кафедраси мудири в.б.

ХАЛК, ТАЪЛИМИ ХОДИМЛАРИНИ КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИНГ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ ТИЗИМИДА «МИЛЛИЙ ГОЯ ВА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИ» МОДУЛИ УКИТИЛИШИНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ ВА МАКСАДИ

ТУХТАСИНОВ М.Г. ХАЛК, ТАЪЛИМИ ХОДИМЛАРИНИ КАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИНГ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ ТИЗИМИДА «МИЛЛИЙ €ОЯ ВА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИ» МОДУЛИ УКИТИЛИШИНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ ВА МАКСАДИ

Маколада халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимида «Ижтимоий фанлар» блоки таркибидаги «Миллий Fоя ва маънавият асослари» модули уки-тилишининг зарурлиги ва ахамияти таълимга оид давлат талаблари - меъёрий-хукукий хужжатлар асосида тушунтирилган. Хусусан, ушбу модулнинг малака ошириш тизимидаги урни ва роли, уни укитишнинг максади ва вазифалари алохида-алохида асослаб, тушунтириб берил-ган.

Таянч суз ва тушунчалар: «Миллий Fоя ва маънавият асослари», иммунитет, жахолат ва зуравонликка карши маърифат билан курашиш, фидойилик, ватанпарварлик, садокат, фаол фукаролик, дахлдорлик, миллий Fоя тарFиботи, глобаллашув, тахдид ва хатарлар, маънавий-маърифий ишлар самарадорлиги.

ТУХТАСИНОВ М.Г. АКТУАЛЬНОСТЬ И ЦЕЛЬ МОДУЛЯ «НАЦИОНАЛЬНАЯ ИДЕЯ И ОСНОВЫ ДУХОВНОСТИ» В СИСТЕМЕ ПЕРЕПОДГОТОВКИ И ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ РАБОТНИКОВ НАРОДНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье на основе соответствующих нормативно-правовых документов и государственных требований аргументируется необходимость и значение модуля «Национальная идея и основы духовности» в составе блока «Общественные науки» в системе повышения квалификации и переподготовки работников народного образования. В частности, обоснованы роль и место данного модуля в повышении квалификации кадров и в отдельности разъяснены его цели и задачи.

Ключевые слова и понятия: «Национальная идея и основы духовности», иммунитет, борьба с невежеством и насилием с помощью просвещения, самоотверженность, патриотизм, преданность, активная гражданская позиция, причастность, пропаганда национальной идеи, глобализация, угроза и опасность, эффективность духовно-просветительской работы.

TUXTASINOV M.G. THE AIM AND IMPORTANCE OF TEACHING «NATIONAL IDEA AND SPIRITUAL BASES» IN THE SYSTEM OF THE RETRAINING AND INCREASING SKILLS OF PEDAGOGICAL STAFF

In there is discussed in the article the necessity and the importance of teaching «National idea and spiritual bases» which is component of «Social science», according to educational state requirements and normative-legislative documents. Particularly, the importance and the role of this module in the retraining system, then the aim and the task of teaching are explained thoroughly.

Keywords: «National idea and spiritual bases», immunity, fighting against ignorance and violence with the help of enlightenment, selflessness, patriotism, devotion, active citizenship, involvement, propaganda of national idea, globalization, threat and danger, efficiency of spiritual-enlighten affairs.

«5угунги KyHda dyHëda гno6annaмyв wapaëHnapu Kynauu6, muHWuK Ba 6apçapopnuKKa ^apwu пнгu maydud Ba xamapnap moôopa Kynauuô 6opMoyda. ByHdau MypaKKa6 Ba maynuKanu Ba3unm coyada aMama owupumaH uwnapHu maHyuduu 6ayo-na6, yнuнг 0aonunmuHu 3aMOH mana6napu acocuda maKOMun-nawmupuwHu may030 эmмoцдa»1.

Кадрларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизими миллий таълим модели-нинг мухим таркибий кисми сифатида таълим муассасаларининг рахбар ва педагог кад-рлари томонидан янги маълумотларни олиш, билим, куникма ва малакаларни янгилаш ва чукурлаштиришнинг бош манбаи хисоб-ланади. Шунинг учун хам мазкур тизим, маъ-лум маънода, педагог ходимларнинг сохада амалга оширилаётган ислохотлар ва модернизация жараёнларига тайёрлиги учун масъул-дир.

Хозирги даврда илм-фан, технология ва ишлаб чикариш сохаларининг тез суръат-лар билан ривожланиб бораётганлиги таъ-лим-тарбия, айникса, кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оши-ришга куйиладиган талабларни кайта куриб чикиш, таълимни такомиллаштиришни талаб этмокда. Бугунги кунда «... ислохотларнинг муваффакияти, мамлакатимизнинг дунёдаги ривожланган, замонавий давлатлар каторидан

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 28 июлдаги «Маънавий-маърифий ишлар самара-дорлигини ошириш ва сохани ривожлантиришни янги боскичга кутариш туFрисида»ги ПК-3160-сон карори. // http://uza.uz/oz/documents/manaviy-marifiy-ishlar-samaradorligini-oshirish-va-so-ani-ri-28-07-2017

Шавкат Мирзиёев

муносиб урин эгаллаши аввало илм-фан ва таълим-тарбия сохасининг ривожи билан, бу борада бизнинг дунё микёсида ракобатдош була олишимиз билан узвий боFлик»2. Сунгги йилларда мамлакатимизда таълимга оид дав-лат сиёсатида фаннинг янги ютуклари, илмий тадкикотлар натижаларини таълим-тарбия жараёнига жорий килиш, таълим жараёни-нинг реал хаёт билан узвийлигини таъмин-лашга алохида эътибор каратилмокда.

Маълумки, хар бир фаннинг кадр-киммати ва ахамияти шу фаннинг хаётдаги урни хамда вазифалари билан белгиланади. Шундан келиб чикиб, таълимнинг барча боскичларида фанни укитиш уз олдига маълум бир максад ва вазифалар куяди.

Шахс жамиятда уз урни ва вазифаларини тушуниб олишида, хаётий мулжалларини узининг максади ва эхтиёжларига мос тарзда туFри белгилашида ижтимоий фанлар мухим урин тутади.

Юртимиз ва жахон майдонида содир булаётган ижтимоий-сиёсий вокеалар, маф-куравий, маънавий-маърифий хамда илмий-техникавий сохалардаги узгаришлар ва

2 O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev-ning O'qituvchi va murabbiylarga bayram tabrigi. // «Ma'rifat», 2017-yil 30-sentabr.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 2

янгиликларни республикамиз халк таълими ходимлари, улар оркали укувчи-ёшлар ва умуман кенг жамоатчиликка етказишда, мам-лакатимизда кабул килинаётган конун хуж-жатлари, давлат дастурларини тушунтириш ва тарFиб килишда, умуман олганда, мамла-катимиз ижтимоий-маънавий мухитини янада соFломлаштиришда зиёлилар, педагог ходим-ларнинг урни ва роли каттадир.

Бугунги мураккаб даврда педагоглардан ёш авлод таълим-тарбиясида жуда масъулиятли ва фидойи булиш билан бирга сиёсий ва маъ-навий жихатдан етук, юксак ахлокий фазилат-ларга эга шахс, жамиятимиз хаётида эса фаол маънавият тарFиботчиси, намунали инсон булиши талаб этилади. Бундай кадрларни тайёрлаш ва малакасини оширишда мазкур тизимда укитиладиган ижтимоий фанлар, хусусан, «Миллий Fоя ва маънавият асослари» модулини укитиш мухим роль уйнайди.

Шунга кура, Узбекистон Республикаси Пре-зиденти Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кадрларни тайёрлаш, халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК.-3289-сон хамда 2017 йил 28 июлдаги «Маънавий-маърифий ишлар сама-радорлигини ошириш ва сохани ривожлан-тиришни янги боскичга кутариш туFрисида»ги ПК-3160-сон карорларининг кабул килиниши айни хаётий зарурият эди1. Мазкур карорлар ижросини таъминлаш «Миллий истиклол Fояси: асосий тушунча ва тамойиллар» тур-кумига кирувчи «Миллий Fоя ва маънавият асослари» фани зиммасига алохида вазифа ва масъулиятлар юклайди.

Зотан, Ватанимиз мустакиллигининг ижти-моий-маънавий асосларини мустахкамлаш, ёш авлод тафаккури ва дунёкарашини юксал-тириш, уларда фидоийлик, ватанпарварлик, юрт такдири учун дахлдорлик, мустакиллик Fояларига садокат, фаол фукаролик позицияси каби эзгу фазилатларни шакллантиришда мазкур фанни укитишнинг роли жуда катта.

Бугунги мураккаб ва тахликали замонда ёшларимизни турли тахдидларга бардош бера оладиган, мустахкам иродали ва юксак маъна-виятли, айни вактда билимли ва интеллектуал салохиятли, ватанпарвар инсонлар этиб тар-биялаш хаётий эхтиёж.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг таъбири билан айт-ганда «... биз илгари сураётган «Жахолат ва зуравонликка карши маърифат билан кураша-миз» деган Fоя ва ташаббус халкаро майдонда катта эътибор ва кизикиш уЙFотмокда хамда куллаб-кувватланмокда»2.

Зеро шундай экан, таълим тизими ходимла-рининг хукукий, сиёсий, иктисодий, маънавий-маърифий билимларини доимо бойитиб, такомиллаштириб бориш зарур. Буларсиз укувчи-ёшлар таълим-тарбиясида кузланган максадларга эришиб булмайди.

Мустакиллик йилларида мамлакатимизда жамият хаётининг маънавий-маърифий асос-ларини мустахкамлаш, миллий истиклол Fоя-сининг асосий тушунча ва тамойилларини хаётга жорий этиш, юртдошларимиз, айникса, ёш авлод калбида Ватанимиз такдири ва келажаги учун дахлдорлик ва масъулият хис-сини ошириш, ёт Fояларга карши мафкура-вий иммунитетни кучайтиришда маънавий-маърифий ишлар, миллий Fоя тарFиботининг урни ва ахамияти бекиёсдир.

Ана шу максад ва вазифалардан келиб чиккан холда Узбекистон Республикаси Президентининг «Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сохани ривож-лантиришни янги боскичга кутариш туFри-сида»ги карори кабул килиниб, унда маъ-навий-маърифий тарFибот ишларининг маз-мун-мохиятини тубдан яхшилаш, уларнинг кулами ва микёсини кенгайтириш, тизимда фаолият курсатаётган соха ходимларининг билим ва малакасини изчил ошириб бориш зарурат сифатида бахоланган3.

1 Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш таълимида «Ижтимоий фанлар» блоки таркибидаги модуллар укитилишининг долзарблиги. Тузувчилар: М.Тухтасинов, А.Бустонов ва бошк. - Наманган, 2017. -5-б.

2 О^Ье^оп Respublikasi Prezidenti Shavkat М^-yoyevning O'qituvchi va murabbiylarga Ьаугат tabrigi. // «Ma'rifat», 2017-yil 30^е^аЬг.

3 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 28 июлдаги «Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сохани ривожлантиришни янги боскичга кутариш туFрисида»ги ПК-3160-сон карори. // http://uza.uz/oz/documents/manaviy-marifiy-ishlar-samaradorligini-oshirish-va-so-ani-ri-28-07-2017

Зеро, шундай максадларни амалга оши-ришда катта имкониятларга эга булган халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимида замон талаб-лари асосида такомиллаштирилган миллий Fоя ва маънавият асослари модулида укув машFулотларини олиб боришнинг урни ва таъсири бенихоя каттадир.

Хозирги кунда мамлакатимизда халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва улар-нинг малакасини ошириш буйича 14 та х,уду-дий институт фаолият курсатаётган булиб1, уларда «Миллий Fоя ва маънавият асослари» модулидан олиб борилаётган машFулотлар А.Авлоний номидаги ХТХКТМОМИ профессор-укитувчилари томонидан тузилиб, таклиф этилган «Халк таълими ходимларини малакасини ошириш курслари укув режаларининг «Ижтимоий фанлар» блоки таркибига кирувчи «Миллий Fоя ва маънавият асослари» модули2 буйича давлат талаблари, намунавий укув-мавзу режалари ва дастурлари»га мувофик ташкил этилган3.

Миллий Fоя ва маънавият асослари модулидан машFулотлар Халк таълими тизимининг барча малака тоифалари учун олиб борилади. Жами 14 соатни ташкил этувчи ушбу модул-нинг б соатини маъруза, 8 соатини амалий машFулотлар ташкил этади. Булардан ташкари мазкур модуль доирасида тингловчилар мус-такил таълим олишлари, институт Ахборот ресурс маркази укув-методик адабиётлари хамда электрон-ахборот базасидан фойдала-нишлари хам мумкин.

Малака ошириш даврида ушбу модулни урганиш натижасида тингловчилар:

- истиклол ва тинчликнинг буюк неъмат эканлиги, уни асраб-авайлаш, баркарорлик ва

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кадрларни тайёрлаш, халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК.-3289-сон карори.

2 Халк таълими ходимлари малакасини ошириш курслари укув режаларининг «Ижтимоий фанлар» блоки таркибига кирувчи модуллар буйича давлат тала-блари, намунавий укув-мавзу режалари ва дастур-лари. I туплам. Миллий Fоя ва маънавият асослари. . Н.Рахманкулованинг умумий тахрири остида. Тузувчи-муаллифлар: Fуломов С., Пахрутдинов Ш., Маткурбанов Р. ва бошк. - Т.: А.Авлоний номидаги ХТХКТМОМИ, 2017.

3 Халк таълими вазирлигининг 2016 йил 30 декабрдаги 308-сонли буйруFи билан тасдикланган.

тараккиётга эришишда ватанпарвар ва баFри-кенг авлодни вояга етказиш мухим ахамиятга эга эканлиги;

- дунёда юз бераётган мураккаб геосиёсий ва Fоявий-мафкуравий жараёнларнинг маз-мун-мохиятини хар томонлама чукур ёритиш, терроризм, диний экстремизм, акидапараст-лик, одам савдоси, оммавий маданият, наркобизнес ва бошка тахдидларга карши самарали кураш олиб боришни;

- ёшларда соFлом дунёкараш куникмасини шакллантириш, уларда Fоявий ва ахборот хуружларига карши иммунитетни кучайтириш чора-тадбирларини;

- ёшлар уртасида динлараро баFрикенглик, миллатлараро тотувлик ва узаро мехр-окибат мухитини мустахкамлашни;

- миллий истиклол Fоясининг асосий тушунча ва тамойилларини хаётга жорий этиш, ёт Fояларга карши мафкуравий иммунитетни кучайтириш, дунёда глобаллашув жара-ёнлари окибатида ортиб бораётган тинчлик ва баркарорликка карши турли тахдид ва хатарларга карши курашишни;

- хар кандай жамиятнинг истикболи ёш авлоднинг аклий-интеллектуал салохияти хамда маънавий ва Fоявий соFломлиги билан бевосита боFлик эканлигини;

- миллий Fоя тарFиботи ва маънавий-маъ-рифий ишларни ташкил этиш, унинг самара-дорлигини хамда таъсирчанлигини ошириш борасида мамлакатимизда олиб борилаётган бунёдкорлик ишлари, кенг камровли исло-хотлар, кабул килинган фармон, фармойиш ва карорлар мазмунини хамда бу сохада респуб-ликамизда амалга оширилаётган амалий ишларни;

- таълим-тарбия билан боFлик республика микёсида, вазирлик тизимида олиб борилаётган ишларни таълим-тарбия муассасаси фао-лияти билан мувофиклаштиришни, ташкил этишни, уни янада такомиллаштиришни, янги-лаш ва ривожлантириб боришни;

- таълим-тарбияга соханинг замон талаб-ларига жавоб бериш, бу борадаги ютук ва муаммоларни олдиндан куриш, унинг узок муддатли стратегик йуналишларини белгилаб олиш ва уларни амалга ошириш ишларида купрок рахбарлик махорати роль уйнашини эътиборга олишни;

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 2

- тарбияда барча сохалар буйича, яъни оила, махалла ва мактаб уртасида узаро хам-корликни таъминлашни;

- Узбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов томонидан асос-лаб берилган Миллий мафкура туFрисидаги ва Миллий-маънавий юксалиш борасидаги наза-рий методологик концепцияларнинг мазму-нини;

- «Юксак маънавият - енгилмас куч» аса-рининг мохиятини англаш ва хаётга татбик этишни;

- янги авлод кадрларини тайёрлашда «Миллий Fоя ва маънавият асослари» фани-нинг роли ва ахамиятини тушунишни;

- дунё хамжамиятида узининг ва миллати-нинг салохиятини курсатиб бера олиш йул-ларини, аждодларимиз билан фахрланиш, миллий Fурурга эга булиш;

- «Кучли давлатдан - кучли фукаролик жамияти сари» тамойилининг мохиятини;

- мафкурада, маънавият сохасида Fоявий бушлик булмаслигига эришиш учун кура-шишни;

- бугунги дунёнинг мафкуравий манзара-сини билиш ва туFри тушунтириб бера олиш куникмаларини;

- жахонда юз бераётган маънавий узга-ришлар, мафкуравий муаммолар ва тахдид-ларни билиши хамда уларга карши мафкуравий иммунитетни хосил килишни;

- четдан кириб келаётган «оммавий мада-ният», миссионерлик, диний экстремизм син-гари маънавий ва мафкуравий хуружлардан ёшларни химоя килиш, тинч-осойишта хаёти-мизга хавф туFдириши мумкин булган тажо-вузларга карши изчил кураш олиб бориш йулларини;

- миллий кадриятлар билан умумбашарий кадриятларни уЙFун, муштарак холда олиб бориш йулларини;

- мутеликдан холи булиш, уз фикрини эркин ифодалай олиш ва уни химоя кила олиш йулларини;

- ёш авлодни мустахкам иродали ва миллий Fоя эътикодига собит, иймонли, баркамол инсонлар этиб тарбиялаш йулларини урга-надилар, маънавий-маърифий тадбирларни

амалга ошириш механизмлари хакида куник-малар хосил киладилар1.

Шулардан келиб чикиб малака ошириш тингловчиларига куйидаги талаблар куйилади:

• ёшларни мустакил фикрлашга ургатиш, бугунги мураккаб тахликали замонда локайд булмай, огох булиб, уларда дахлдорлик туй-Fусини кучайтириш;

• ёшлар онгига миллий Fояни сингдириш борасида олиб борилаётган маънавий-маъ-рифий чора-тадбирларни янада такомиллаш-тириш ва самарадорлигини ошириш;

• миллий маданиятга хурмат ва она Ватанга садокат туЙFуларини шакллантириш, маънавий-мафкуравий тахдидларга карши курашиш куникмаларига эга булиш;

• ёшлар маънавиятини юксалтириш, сал-бий таъсирларни узида мужассам этган диний экстремизм ва «оммавий маданият» нико-бидаги маънавий тахдидлар таъсирига тушиб колмайдиган, комил инсон булиб шакллани-шига доир тарбиявий ишларни мунтазам олиб бориш;

• ахлокий тарбиянинг умумбашарий тамо-йиллари билан бирга миллий жихатларига хам алохида эътибор бериш;

• мамлакатимиз мафкуравий хавфсизли-гини таъминлаш, турли мафкуравий тазйик, маънавий тахдидларнинг олдини олиш йули-даги саъй-харакатларни ривожлантириш ва самарадорлигини ошириш;

• хар кандай жамиятнинг истикболи ёш авлоднинг аклий-интеллектуал салохияти хамда маънавий ва Fоявий соFломлиги билан бевосита боFликлигини англаш;

• дунё хамжамиятида узининг ва миллати-нинг салохиятини курсатиб бера олиш йул-ларни билиш, аждодларимиз билан фахрланиш ва уларга муносиб ворисларни тарбиялай олиш;

• мамлакатимизда олиб борилаётган бунёдкорлик ишлари, кенг камровли исло-хотлар, кабул килинган фармон, фармойиш ва карорлар мазмунини билиш хамда бу сохада

1 Халк; таълими ходимлари малакасини ошириш курс-лари укув режаларининг «Ижтимоий фанлар» блоки таркибига кирувчи модуллар буйича давлат тала-блари, намунавий укув-мавзу режалари ва дастур-лари. I туплам. Миллий Fоя ва маънавият асослари. / Н.Рахманкулованинг умумий тахрири остида. Тузувчи-муаллифлар: Fуломов С., Пахрутдинов Ш., Маткурбанов Р. ва бошк. - Т.: А.Авлоний номидаги ХТХКТМОМИ, 2017.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 2

республикамизда амалга оширилаётган ама-лий ишлардан хабардор булиш;

• четдан кириб келаётган «оммавий мада-ният», миссионерлик, диний экстремизм син-гари маънавий ва мафкуравий хуружлардан ёшларни химоя килиш, тинч-осойишта хаёти-мизга хавф тугдириши мумкин булган тажовуз-ларга карши изчил кураш олиб бориш йул-ларини билиши;

• жахонда юз бераётган маънавий узга-ришлар, мафкуравий муаммолар ва тахдид-ларни билиши хамда уларга карши мафкуравий иммунитетни хосил килиш;

• миллий узликни англаш, бугунги мурак-каб, тахликали замонда, ахборот хуружлари авж олган бир пайтда ёшларимиз узининг хаётий ва фукаролик позициясига эга булиш куникмаларини шакллантира олиши.

Шуни алохида таъкидлаш керакки, хозирги кунда малака ошириш таълимида ушбу модуль мавзулари тингловчиларга маъруза хамда амалий машFулотлар давомида турли педаго-гик ва ахборот технологияларидан фойдала-нилган холда тушунтириб келинмокда. Бирок педагогик ва касбий кайта тайёрлов курсла-рида укиётган тингловчиларга ушбу модулдан дарслар ташкил этилмаган. Укув курслари якунланганидан кейин педагог касбига эга буладиган ёки янги фан укитувчиси сифатида иш бошлайдиган педагог-ходим, таълим билан бир каторда тарбия хам бера олиши керак булган устозга нафакат мутахассислик фан-лари, балки ижтимоий фанлар, хусусан, миллий Fоя ва маънавият асослари модулидан машFулотлар олиб борилса максадга мувофик булар эди.

Шу билан бирга, бугунги глобаллашиб бо-раётган давр талабларидан келиб чикиб миллий Fоя ва маънавият асослари модулининг укитилишида ва бундан кузланган максад сифатида куйидаги тамойил, вазифа ва маса-лалар назарда тутилиши керак, деб хисоб-лаймиз.

Биринчидан, маънавий-маърифий таълим-тарбия сохасидаги фаолиятимизда амал килиши керак булган тамойиллар:

• оддийлик ва доимийлик. Тарбиявий ишлар мазмун-мохиятан укувчининг ёши, рухий-педагогик хусусиятларига мос булиши лозим. Шу билан бирга оила мухити, махаллий ижтимоий мухит, албатта, диккат эътиборда

булиши талаб этилади. Маънавий-ахлокий тарбия жараёни узлуксиз, изчил ва собитлик билан олиб борилсагина, укувчи-ёшлар калби ва онгига етиб боради;

• тарбия ишида расмиятчилик, турачилик ва шиорбозликка йул куйиб булмайди. Акс холда узимизни узимиз алдаган буламиз. Асо-сий эътибор жараённинг узигагина эмас, пировард натижа ва самарага каратилиши керак;

• тизимлилик, фикр, суз ва амал бирлиги, шахсий урнак курсатиш тамойили. Тарбиявий жараён концептуал асосда, яхлит тизим ва аник чора-тадбирлар куламида, барча боскич ва йуналишларда, ижтимоий хаётнинг барча сохаларини камраб олган булсагина кузлаган натижага эришиш мумкин1.

Иккинчидан, укувчи-ёшларда мафкуравий иммунитет ва медиамаданиятни шаклланти-ришда хозирги замон педагоги олдида турган вазифалар:

- ёшларни мустакил фикрлашга ургатиш, уларда дахлдорлик туЙFусини кучайтириш, локайдлик ва бефаркликка йул куймаслик;

- глобаллашув ва ахборот алмашинуви жадаллашган бир вактда укувчи-ёшларда медиасаводхонлик, медиамаданиятни ривож-лантириш оркали турли ахборот хуружлари, бузFунчи ёт Fоялардан асраш, ватанга мухаб-бат рухида тарбиялаш;

- глобаллашув шароитида хар жихатдан баркамол, комил инсонни вояга етказишда интернетдан таркалиб келаётган турли хил миллий Fоя ва маънавиятимизга ёт булган хуружлардан асраш, укувчиларни мустакил фикрлайдиган, фаол фукаролик позициясига эга, илм-фан, замонавий технология ютукла-рини пухта эгаллаган хар томонлама етук ва баркамол этиб вояга етказиш;

- ёшлар маънавиятини юксалтириш макса-дида вояга етмаганлар орасида, салбий таъ-сирларни узида мужассам этган диний экстремизм, терроризм, миссионерлик, «оммавий маданият» каби тахдидларга карши тарбиявий ишларни мунтазам олиб бориш;

1 Бустонов А. Глобаллашув жараёнлари шароитида ёшлар тарбиясининг долзарб масалалари. // Таълим-даги ислохотлар стратегиясида соFлом бола масаласи. Республика илмий-амалий конференцияси материал-лари туплами. - Карши: Насаф, 2014. -216-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 2

- интернет тарбия ва таълимнинг улкан имкониятлар майдони булиб, ёшларга асосан ундан энг сунгги ва узокдаги янгиликларни билиш, ноёб китоб, хаётий мехнат ва илмий фаолиятларида фойдали хамда ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий, иктисодий-молиявий кийматга эга булган маълумотларни ва узокдаги дустлар хамда бошка якин киши-лар билан сухбатлашиш каби эзгу максадлар, шунингдек, вакт меъёрига амал килган холда фойдаланиши лозимлигини тушунтириш;

- мамлакатимизда интернетдан фойдала-ниш тизимини янада такомиллаштириш билан бирга, мазкур тармокка миллий хусусиятлари-миз акс этган ахборотларни турли шакл ва тилларда киритиб бориш1;

- ёшлар онги ва калбида Ватанга мухаббат хамда садокат, инсонпарварлик фазилатла-рини шакллантириш;

- миллий урф-одат, анъана ва кадрият-ларнинг хаётимиздаги урни ва ахамиятини хар томонлама очиб беришга йуналтирилган давра сухбати ва учрашувлар ташкил килиш;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- ёшлар онгига ота-она, оила ва махалла, тарихий хотира, миллий Fурур, комил инсон тарбияси билан боFлик туЙFу ва тушунчаларни сингдириш;

- миллий Fоя тарFиботини миллий ва умум-башарий кадриятлар уЙFунлигида ташкил этиш;

- Ислом дини ва фалсафасини урганишни миллий Fоя тамойиллари асосида амалга оши-риш;

- ёшларда касби, маслаги ва эътикодига содиклик тушунчаларини шакллантириш ва бошкалар.

Учинчидан, хозирги глобаллашув ва интеграция жараёнлари шароитида тарбиявий ишларнинг долзарб масалалари:

• рахбар ва педагог кадрларда Узбекистон Республикасининг ёшларга оид конун хужжат-лари ва улар асосида ишлаб чикилган тарбиявий ишларнинг хукукий-меъёрий асослари

1 Абдурахмонова Б. Глобаллашув шароитида укувчилар медиамаданиятини ошириш масалалари. Глобаллашув шароитида ёшларнинг медиасаводхонлигини ошириш. // Республика илмий-амалий семинари материаллари. Биринчи китоб. - Наманган, 2015. -42-б.

буйича билим даражасини ошириш. Тажри-бали педагоглар томонидан ёшлар тарбиясига оид хукукий-меъёрий хужжатларни янада такомиллаштириш буйича таклифлар ва тав-сиялар ишлаб чикиш;

• укувчи-ёшлар тарбиясига куйилаётган асосий талаблар мактаб, оила ва кучада хар доим хам бир-бирига мос келавермайди. Шундан келиб чикиб, дарслар жараёнидаги ва дарсдан ташкари олиб борилаётган тарбиявий ишлар, шунингдек, бу йуналишда таълим муассасаси-оила-махалла хамкорлигидаги ишларнинг узвийлиги, узлуксизлиги ва изчил-лигини таъминлаш масаласи;

• назариётчи олимлар ва тажрибали ама-лиётчи педагоглар хамкорлигида ёшлар муам-молари, уларнинг хаётий мулжаллари, эхтиёж ва кизикишлари махсус урганилиши лозим. Аникланган «диагнозлар», яъни хулосалар асосида тарбиявий ишларни хам ташкилий-бошкарув жихатдан, хам мазмун-мохиятан йулга куйиш лозим;

• ота-она ва фарзанд, укитувчи ва укувчи уртасидаги узаро муносабатлардаги зидди-ятли холатлар педагогик-психологик жихатдан тадкик килиниши керак2.

Укитувчи-мураббийлар укувчиларнинг ички хамда ташки дунёсини урганиши асосий вазифаларидан хисобланиб, бундан максад укувчиларнинг билим олиб, баркамол шахс булиб етишишини таъминлашдир, зотан, укитувчи уз йулидан адашса, жамият узлигини йукотади.

Хулоса килиб айтганда, халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида «Миллий Fоя ва маънавият асослари» модулининг укити-лиши янги хаёт ва янги жамият асосларини кураётган бир даврда фукароларимиз, педа-гогларда янгича карашлар, янгича ижтимоий муносабатларни шакллантиришда, юрт тинч-лиги, Ватан равнаки ва халк фаровонлигини амалга оширишда долзарб ахамиятга эгадир.

2 Тухтасинов М. Глобаллашувнинг мазмун-мохияти, унинг педагогик фаолиятга таъсири. - Наманган: 2017. -47-б.

/- 10 к. КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ МИЛЛИЙ ДАСТУРИ АМАЛДА / НАЦИОНАЛЬНАЯ ПРОГРАММА ПОДГОТОВКИ КАДРОВ В ДЕЙСТВИИ

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 28 июлдаги «Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сох,ани ривожлантиришни янги боск,ичга кутариш тyFрисида»ги ПК-3160-сон карори. // http://uza.uz/oz/documents/ manaviy-marifiy-ishlar-samaradorligini-oshirish-va-so-ani-ri-28-07-2017

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 26 сентябрдаги «Педагог кадрларни тайёрлаш, халк, таълими ходимларини к,айта тайёрлаш ва уларнинг малака-сини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тyFрисида»ги ПК-3289-сон карори.

3. О^Ье^^п Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning O'qituvchi va murabbiylarga Ьаугат tabrigi. // «Ма'^аЬ, 2017-yil 30-sentabr.

4. Абдурах,монова Б. Глобаллашув шароитида укувчилар медиамаданиятини ошириш масалалари. Глобаллашув шароитида ёшларнинг медиасаводхонлигини ошириш. // Республика илмий-амалий семинари материаллари. Биринчи китоб. - Наманган, 2015.

5. Бустонов А. Глобаллашув жараёнлари шароитида ёшлар тарбиясининг долзарб масалалари. // Таълимдаги ислох,отлар стратегиясида соFлом бола масаласи. Республика илмий-амалий конференцияси материаллари туплами. - Карши: Насаф, 2014.

6. Milliy д'оуа va ma'naviyat asoslari. O'quv-uslubiy majmua. / Tuzuvchilar: B.Abduraxmonova va boshq. - NVXTXQTMOI, 2017.

7. Тухтасинов М. Глобаллашувнинг мазмун-мох,ияти, унинг педагогик фаолиятга таъ-сири. - Наманган: 2017. -56-б.

8. Халк таълими ходимлари малакасини ошириш курслари укув режаларининг «Ижтимоий фанлар» блоки таркибига кирувчи модуллар буйича давлат талаблари, намунавий укув-мавзу режалари ва дастурлари. I туплам. Миллий Fоя ва маънавият асослари. / Н.Рахманкулованинг умумий тах,рири остида. Тузувчи-муаллифлар: Fуломов С., Пахрутдинов Ш., Маткурбанов Р. ва бошк. - Т.: А.Авлоний номидаги ХТХКТМОМИ, 2017. -42-б.

9. Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш таълимида «Ижтимоий фанлар» блоки таркибидаги модулларни укитилишининг дол-зарблиги. / Тузувчилар: М.Тухтасинов, А.Бустонов ва бошк. - Наманган, 2017. -24-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.