CC BY
0«MAKTABGACHA TALIM TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIJIY TAJRIBA»
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 2024 YIL 23-24 MAY
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA DIDAKTIK O'YINLAR VOSITASIDA KITOBXONLIK MADANIYATINI
SHAKLLANTIRISH
Axmadaliev Sidiqjon Yigitalievich
https://doi.org/10.5281/zenodo.11259825
Annotasiya. Ushbu maqolada maktabga tayyorlov guruhi bolalarida kitobxonlik madaniyatini shakllantirish uchun avvalo bolada ijodiy qobiliyatni shakllantirish asosida ularda milliy o'zlikni anglash, vatanparvarlik, o'z vatani uchun iftixor tuyg'usini kamol toptirish muhim omil bo'lib xizmat qilishi haqida so'z boradi. Kitobxonlik madaniyati maktabga tayyorlov guruhi bolalarining bilim, ko'nikma va malakalarini shakllantiribgina qolmay, balki, ularning umummadaniy tafakkurini, milliy va umumbashariy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalanishiga xizmat qilishi ta'kidlanadi.
Kalit so'zlar: kitobxonlik, axloqiy tarbiya, maktabga tayyorlov guruhi, ma'naviy kamolot, bola shaxsi, sog'lom avlod, ma'naviy qadriyat.
O'zbekiston Respublikasining "Yosh avlodni ma'naviy - axloqiy tarbiyalashda halqning boy milliy madaniy - tarixiy an'analariga asoslangan samarali tashkiliy , etish Maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish chora - tadbirlar to'g'risida " gi qaror Shaxsni tarbiyalash va uni xar amonlama kamol toptirishning ustuvorligi ta'minlanadi , deb alohida ko'rsatib o'tilgan. Jamiyat taraqqiyotining barcha davrlarida ham rivojlanishining mohiyati , uning sur'atlari insonlarning ma'naviy kamoloti darajasiga bog'liq bo'lgan. Qaysi yerda ma'naviy kamolot yuksak bo'lib ma'rifiy - tarbiyaviy tadbirlar oqilona yo'lga qo'yilgan bo'lsa , shu jamiyat gullab rivojlangan, taraqqiy etgan.
Maktabga tayyorlov guruhi bolalarida ijodiy qobiliyatni shakllantirishning poydevori kitobxonlik hisoblanib, ta'lim va tarbiya jarayonida bolalar ongiga ijodiy qobiliyatni singdirish, inson va jamiyat hamda uning taraqqiyoti haqidagi tushunchalar, bilimlar haqida muayyan tasavvurni hosil qilish , ma'naviy - axloqiy xatti - harakatlari o'zlashtirish , shaxsning utimory yo'nalishi haqidagi ko'nikma shakllantiriladi. Ya'ni, maktabga tayyorlov guruhi bolalarida ijodiy qobiliyatni shakllantirishda bola 6-7 malakalari yoshli davr mobaynida muhim o'zgarishlarga uchraydi.
Bu yoshning oxirgi davrlariga kelib ijodiy qobiliyat haqidagi bilimlar tasavvurlar va mulohazalar sezilarli darajada boyiydi . Ya'ni, maktabgacha ta'limning asosiy vazifasi har tomonlama rivojlangan yetuk, barkamol shaxsni tarbiyalashdan iborat ekanligi tufayli har bir tarbiyachi mashhalot jarayonida bolalarda ijodiy izlanuvchanlikka yo'naltirilgan faoliyatni tashkil etish , bu borada samaradorlikka erishish yo'lida beriladigan bilimlar muhim ahamiyatga ega Maktabga tayyorlov guruhi bolalarida kitobxonlik mashg'ulotlari samarasi bolada ijodiy qobiliyatni shakllantirish asosida ularda milliy o'zlikni anglash, vatanparvarlik , o'z vatani uchun iftixor tuyg'usini kamol toptirishda o'qish darslari muhim omil bo'lib xizmat qiladi. Chunki, kitob o'qish darslari maktabga tayyorlov guruhi bolalarining bilim, ko'nikma va malakalarini shakllantiribgina qolmay, balki, ularning umummadaniy tafakkurini, milliy va umumbashariy qadriyatlarga asoslangan ijodiy izlanuvchanlikni, insonlarga va atrof - muhitga bo'lgan munosabatini rivojlantiradi.
Har bir tarbiyachi dastlab kitobxonlik darslarida bolalami maktabga tayyorlov davrida davlatimiz madhiyasining mohiyati, mazmunini tushuntirish bilan birga uning satrlarida
«MAKTABGACHA TALIM TIZIMI XODIMLARINI RIVOJLANTIRISH: AMALIYOT VA XORIJIY TAJRIBA»
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI 2024 YIL 23-24 MAY
ifodalangan ijodiy izlanuvchanlikka alohida e'tibor berishi maqsadga muvofiqdir. Chunki, maktabga tayyorlov guruhi bolalarida jodiy qobiliyatni shakllantirish jarayonida tarbiyachi quyidagi vazifalami amalga oshirishlari lozim.
1. Bolalarda ijodiy qobiliyat hatti - harakatlarini tarbiyalash,
2. Maktabga tayyorlov guruhi bolalarida odamiylik, do'stlik, to'g'rilik, adolatparvarlik munosabatlarini kamol toptirish;
3. Bola shaxsida ma'naviy - axloqiy fazilatlarni shakllantirish, Milliy istiqlol mafkurasining asosiy g'oyalari bo'lgan - Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq faravmligi komil inson kabilarni maktabga tayyorlov guruhi bolalari qalbiga va ongiga singdirish Zamonaviy dars faqat o'qitishning metod va formalari bilan cheklanib qolmay, balki ta'lim - tarbiya, shakllantirish maqsadlarini amalga oshirish , tarbiyachi va bola faoliyatida birgalikdagi o'zaro bog'liqligini ro'yobga chiqarishni, ijodiy pedagogik tafakkur, pedagogik mahoratni talab qiladi.
Bu tarbiyachi ning ixtisosligiga , uning qiziquvchanligiga, ehtiyojlariga, intellektual faolligiga bog'liq. Albatta bunda o'rganilayotgan material mazmunini tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. Dars bir nechta omillardan iborat . Shularning asosiysi davlat tomonidan qabul qilingan programma Tarbiyachi yo'nalishlarini bilishi har bir darsda 3 ta masalaga e'tibor qaratishi kerak.
1. Tarbiyaviy masalalar - maktabga tayyorlov guruhi bolalarining atrofga bo'lgan dunyoqarashini shakllantiradi. Ularda ijodiy izlanuvchanlik, vatanparvarlik ruhini tarbiyalaydi.
2. Ilm oshiradigan masalalar o'z ichiga maktabga tayyorlov guruhi bolalari bilim, ko'nikma va malakalar qurollantirishni oladi maktabga tayyorlov guruhi bolalarida o'rganilayotgan materiallardan.
3. Bilish masalalari asosiysini, muhim joylarini ajrata olish qobiliyatini, o'quv faoliyatida va fikrlashda mustaqil bo'lishni, o'qishdagi kiyinchiliklarni yengishini shakllantiradi.
Maktabgacha ta'limi bosqichlarida ma'naviy - ma'rifiy ishlarni takomillashtirishda yaqindan yordam beradi, ijodiy qobiliyatni shakllantirish asosida umuminsomy qadriyatlarga sadoqatlilik , xalqimizning ma'naviy merosini mustahkamlash va shakllantirish, tarbiyachi va maktabga tayyorlov guruhi bolalarining imkoniyatlarini erkin namoyon qilish, vatanparvarlik, huquqiy madaniyat , ekologik tarbiya , Sog'lom avlod shaxsini shakllantirish , maktab , oila, mahalla hamkorligi yo'nalishlarida ish olib boradi.
REFERENCES
1. Mirziyoev Sh/M.Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz . Toshkent , " O'zbekiston " , 2017 yil , 488 bet .
2. Mirziyoeyv Sh.M. Erkin va farovon , demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz . Toshkent , " O'zbekiston " , 2016 yil , 56 bet .
3. Adamskiy M. Ya , Yanovskaya Ye.V. Bolshaya didaktika i 1000 melochey . SPb . , 2000
4. Alekseeva M. M , Yashina V. Metodika razvitiya rechi i obucheniya rodnomu yaziku . Uchebnoe posobie. M. , 1998.
5. Valiyeva F.R, Sharipova G. N Innovative technologies in improving the management of preschool educational organizations// International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE) DOI:10.9756/INTJECSE/V14I5.94 ISSN: 1308-5581 Vol 14, Issue 05 2022
