Научная статья на тему 'МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМТАШКИЛОТИДАПСИХОЛОГИК МАСЛАҲАТНИ ТАШКИЛ ЭТИШ'

МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМТАШКИЛОТИДАПСИХОЛОГИК МАСЛАҲАТНИ ТАШКИЛ ЭТИШ Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
58
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПСИХОЛОГИК ХИЗМАТ / ПСИХОЛОГИК МАСЛАҲАТ / ПСИХОЛОГИК ЗЎРИқИШ / ИЖТИМОИЙ РИВОЖЛАНИШ / КОРРЕКЦИЯЛАШ / СЮЖЕТЛИ РОЛЛИ ЎЙИН / МУЛОқОТ / "МЕН-КОНЦЕПЦИЯСИ"

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Носирова Р.Х.

Ушбу мақолада мактабгача таълим ташкилотида психологик маслаҳат беришнинг назарий ва амалий жиҳатлари асосланган. Психологик маслаҳат турлари келтирилган. Психологик маслаҳат беришда болалар ва ота-оналар билан ишлаш йўллари кўрсатилган. Ота-оналарга психологик тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZING PSYCHOLOGICAL COUNSELING IN SCHOOL EDUCATIONAL ORGANIZATION

In the article the theoretical and practical aspects of psychological counseling in preschool education.The given hands-on experience of working with children and their parents are offered psychological recommendations to parents.

Текст научной работы на тему «МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМТАШКИЛОТИДАПСИХОЛОГИК МАСЛАҲАТНИ ТАШКИЛ ЭТИШ»

Носирова Р.Х.

Чирчиц давлат педагогика университети "Мактабгача таълими методикаси" кафедраси педагогика фанлари буйича фалсафа доктори

(PhD)

МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМТАШКИЛОТИДАПСИХОЛОГИК МАСЛАХДТНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

Аннотация: Ушбу мацолада мактабгача таълим ташкилотида психологик маслауат беришнинг назарий ва амалий жщатлари асосланган. Психологик маслауат турлари келтирилган. Психологик маслауат беришда болалар ва ота-оналар билан ишлаш йуллари курсатилган. Ота-оналарга психологик тавсиялар берилган.

Калит сузлар: психологик хизмат, психологик маслауат, психологик зурициш, ижтимоий ривожланиш, коррекциялаш, сюжетли ролли уйин, мулоцот, "Мен-концепцияси".

Nasirova R.Khdoctor of philosophy in pedagogical sciences

Department of Preschool Education Chirchik State Pedagogical University

ORGANIZING PSYCHOLOGICAL COUNSELING IN SCHOOL EDUCATIONAL ORGANIZATION

Abstract: In the article the theoretical and practical aspects of psychological counseling in preschool education.The given hands-on experience of working with children and their parents are offered psychological recommendations to parents.

Keywords: psychological service, psychological consultation, psychological stress, social development,compensation, role-playing game,communion, "I-Kontsepsiya".

КИРИШ: Узбекистан Республикаси Президентининг мактабгача таълим тизимига доир Фармонида "мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш, самарали давлат бошкаруви тизимини яратиш, мактабгача таълим ташкилотлари давлат ва нодавлат тармоFини кенгайтириш, моддий-техника базасини мустах,камлаш, уларни малакали педагог кадрлар билан таъминлаш, мактабгача таълим ташкилотларига болаларни камраб олишни кескин ошириш, таълим-тарбия жараёнларига замонавий таълим дастурлари ва технологияларини татбик этиш оркали болаларни х,ар томонлама интеллектуал, маънавий-эстетик, жисмоний ривожлантириш хдмда уларни мактабга тайёрлаш сифатини тубдан

яхшилаш"[1] вазифаларининг белгиланиши соха ходимлари зиммасига катта масъулият юклайди.

Шахснинг хар томонлама шаклланиши, ривожланиши ва мослашуви, болалар ривожланишининг барча ёш даврларида психологик саломатлигини мухофаза килиш учун психологик-педагогик шарт-шароит яратишдан иборат. Мактабгача таълим ташкилоти психологи-болани яхши билиши, чукур тушуниши, психик ривожланиш конуниятларини фарклай оладиган, турли ёш ва индивидуал хусусиятларини билиши лозим.Психолог уз фаолиятида нафакат болаларнинг балки, катта ёшдагилар психологиясихакида маълумотга эга булиши, уларнинг болаларга булган муносабати ва карашларини аниклай олиши зарур. Психологик хизматнинг асосий йуналишларидан бири бу психологик маслахат хисобланади.

АСОСИЙ ^ИСМ:Психологик маслахат мактабгача таълим ташкилотлари ходимлари ва ота-оналарга болаларнинг интеллектуал, шахсий ва ижтимоий ривожланишининг ёш хусусиятлари, ривожланишдаги бузилишлар хамда кечикишлар, уларни коррекциялаш, шунингдек, болаларни бошланFич синфда укишга ва мактабга мослашувига психологик тайёрлаш масалалари буйича маслахатлар беришдан иборат.

Психологик маслахат турлари куйидагича булади.

^ Болаларнинг мактаб таълимига бориши, бошлаетич синфдан урта синфга утиши, шунингдек, мактабни битириш ва булFуси касб-хунар хамда таълим ташкилотини танлаш масалаларида укувчилар, ота-оналар ёки конуний вакилларга маслахатлар бериш;

> Мактаб-интернатлар, мехрибонлик уйлари, шунингдек, етим болалар таълим олаётган умумтаълим ташкилотлари ходимларига таълим -тарбия, болаларнинг ижтимоийлашуви ва мослашувини психологик кузатиш масалалари буйича маслахатлар бериш;

> Болалар, усмирлар ва ёшларга катталар ва тенгдошлари билан буладиган узаро муносабатлар, оилавий муаммолар, хулк-атвордаги OFишларни бартараф этиш, уз-узини тарбиялаш ва ривожлантириш, шунингдек, хаётий ва касбий узлигини англаш масалаларида маслахатлар бериш;

> Мактабгача таълим, умумтаълим ташкилотлари, мехрибонлик уйлари рахбарларига педагогик жамоани бошкаришни оптималлаштириш, кул остидаги ходимлар билан шахслараро муносабатлар, юзага келиши мумкин булган низоларни хал этиш хамда соFлом психологик мухитни таъминлаш масалаларида маслахатлар бериш;

> Маслахат бериш жараёнида тарбияланувчиларда мустакил таълим олиш, уз-узини тарбиялаш, уз-узини коррекциялашга ижобий муносабатларни шакллантириш хамда уларни амалиётда куллаш буйича тавсиялар ишлаб чикиш.

Ота-оналарда уз фарзандларини мактаб таълимига тайёрлашларида турли хил психологик муаммолар вужудга келади, яъни бола китоб билан ишлашни хохламаслиги, топширикларни бажармаслиги ёки бошка сабаблар. Мана шу жараёнда ота-оналарда хам психологик зуркиш ёки фарзанди билан мулокот вактида муаммолар пайдо булиши мумкин. Айнан шу масалада мактабгача таълим ташкилоти психологи ота-оналарга ва болаларга психологик маслахат бериши зарур. Психологик маслахат вактида психолог имкон даражасида ота-оналарга муаммонинг ечимини узлари топишларига кумак бериши хамда уларни туFри хулоса чикаришларига туртки бериб туриши керак.

Психологга ота-оналар турлича сабаблар оркали мурожаат киладилар. Хдётда шундай мураккаб вазиятлар буладики, хатто катталар хам бундай холатларни хал этишда кийинчиликларга дуч келадилар. Бунга мисол килиб якин одамидан айрилиш, ота-оналарни ажрими, оила аъзоларига янги одамни кушилишини айтиш мумкин. Х,ар бир вазиятда психолог боланинг кучли хаяжонланиши, хавотирга тушишини аниклай олиши лозим. Оилага эса бундай вазиятлардан чикишларида психологик ёрдам курсатиш керак.

Юкоридаги муаммоларни хал этиш учун болаларда куркинчни енгиш, уз-узини англаш ва бошкариш, узлигини намоён этиш малакаларини ривожлантириш лозим. Болаларда куркинч ва хавотирни енгиш ва уз-узини бошкаришларида психологик маслахатни туFри ташкил эта олиш талаб этилади. Бунда психолог куйидаги вазифаларни белгилаб олиши лозим.

1. Мактабгача ёшдаги болаларни психологик хусусиятларини чукур билиш;

2. Мактабгача ёшдаги болаларга маслахат беришнинг узига хос хусусиятларини урганиш ва аниклаш;

3. Болалардаги куркиш хисси муаммосини хал этиш йулларини аниклаш.

Х,ар бир боладаги куркиш хиссини олдини олиш зарур, бунда оилада ота-оналар болагаишончли муносабатда булиши, хиссий алокаларни бузмаслик ёки хиссий томондан узларига буйсундурмасликлари лозимлиги хакида психологик курсатмалар берилади. Юкоридаги холатларда психолог ижтимоий вазиятларни хам урганиш зарур булади,чунки болалар мактабгача таълим ташкилотига келиши билан шахслараро муносабат мухити янада кенгаяди.

Аввалооилавий мухит (тулик оила, нотулик оила, она билан узаро муносабатнинг хусусиятлари, буви ва бувалар муносабати, онанинг уз фарзандига эътиборсизлиги), бола ва ота муносабати, ота-оналарнинг фарзанд тарбиясидаги бирдамлиги, хамфикрлилиги, бир-бирларига тайзик утказмаслиги чукур тахлил килинади.

ХУЛОСА: Ота-оналар ва мактабгача ёшдаги болаларга психологик маслахат беришда ёш хусусиятлариинобатга олиниши зарур. Оиладаги мураккаб вазиятлар болаларни катталар билан мулокоти ва боланинг мустакил булишга интилиши, унинг психик ривожланишига салбий таъсир курсатади. Бундан ташкари, болаларда юз берадиган муаммолар ота-оналарнинг оиладаги узаро муносабатларига хам боFлик булиши мумкинлигини эътиборга олиш керак. Психолог болага ва ота-оналарга психологик маслахатни баравар ташкил этиши максадга мувофик. Ана шундагина бола тарбиясидаги хар кандай муаммоларни хал этиш осонрок кечади.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг 2019 йил 16 декабрдаги 595-сонли "Мактабгача таълим ва тарбия тугрисида"ги К,онуни // https://lex.uz/docs/4646908

2. Возможности практической психологии в образовании: Из опыта работы психологов УЦ «Перспектива». Вып.2 / Под ред. Н.В. Пилипко. - М.: УЦ «Перспектива», 2000.

3. Немов Р.С. Психологическое консультирование: Учеб. для студ. Педвузов.-М.:Гуманит.изд.центр ВЛАДОС, 2000.

4. Венгер А.Л. Психологическое консультирование и диагностика.-М.: Смысл, 2001.-145 с.

5. Возрастно-психологический подход в консультировании детей и подростков: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений/ Г.В.Бурменская, Е.И.Захарова, О.А.Карабанова и др.- 2002.-416 с.

6. Узбекистон Республикаси Халк таълими тизими ташкилотларида психологик хизмат туFрисида Низом. Тошкент-2010 й

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.