Научная статья на тему 'ЗАМОНАВИЙ ПСИХОЛОГИЯ: МУАММОЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР'

ЗАМОНАВИЙ ПСИХОЛОГИЯ: МУАММОЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
1002
97
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
психолог / ривожланиш / педагоглар жамоа / жисмоний ва ақлий қобилият / иқтидорли ўқувчилар. / psychologist / development / team of educators / physical and mental abilities / gifted students.

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Жамила Фазлиддиновна Мамажанова

Ушбу мақолада бугунги кунда психологиянинг замонавий босқичлари ва унинг инсонлар ҳаётидаги ўрни хусусида сўз юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MODERN PSYCHOLOGY: PROBLEMS AND PROSPECTS

This article discusses the modern stages of psychology today and its role in human life.

Текст научной работы на тему «ЗАМОНАВИЙ ПСИХОЛОГИЯ: МУАММОЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР»

ЗАМОНАВИЙ ПСИХОЛОГИЯ: МУАММОЛАР ВА ИСТЩБОЛЛАР

Жамила Фазлиддиновна Мамажанова

Наманган вилояти Косонсой тумани 39-умумий урта таълим мактаб психологи

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада бугунги кунда психологиянинг замонавий боскичлари ва унинг инсонлар хаётидаги урни хусусида суз юритилган.

Калит сузлар: психолог, ривожланиш, педагоглар жамоа, жисмоний ва аклий кобилият, иктидорли укувчилар.

MODERN PSYCHOLOGY: PROBLEMS AND PROSPECTS

Jamila Fazliddinovna Mamajanova

Namangan region, Kosonsoy district, School № 39, Psychologist

ABSTRACT

This article discusses the modern stages of psychology today and its role in human life.

Keywords: psychologist, development, team of educators, physical and mental abilities, gifted students.

КИРИШ

Бугунги кунда купчилик умумий урта таълим мактаблари узининг психологларига эга. Бирок шунга карамай директор ва укитувчилар купинча психологнинг кулидан нима келиши мумкинлигини яхши тасаввур этолмайдилар. Уларга психолог хамма муаммоларини бир зумда хал килиб берадигандек туюлади. Аммо психологнинг мактабда иш бошлаганидан кейин мактабда ташки жихатдан хеч нарса узгармаганини куришгач, уларда «Мактаб психологининг узи нима кераги бор?» деган типдаги саволлар тугилади. Шуни алохида таъкидлаш керакки, мактабдаги амалий иш учун психолог урганган назарий билимлар етмай колади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Мактабга келиб колгач, психологлар купинча амалиетнинг улар олдига куйган муаммоларидан довдираб коладилар. Шундай ахволга тушиб колмаслиги учун психолог аввало мактабга нима максадда бораетганлигини аниклаштириб олиши керак. Психологик хизматнинг умумий максадларидан келиб чикиб,

психолог умумий урта таълим мактабида куйидаги вазифаларни бажариши талаб этилади:

1. Болаларнинг хар-бир еш боскичида шахс сифатида ва интеллектуал жихатдан тулаконли ривожланишини таъминлаш, уларда уз-узини тарбиялаш ва ривожлантириш кобилиятини шакллантириш:

2. Х,ар бир болага индивудуал ендашувни ва унинг психологик- педагогик урганилишини таьминлаш:

3. Боланинг интеллектуал жихатдан ва шахс сифатида ривожланиш жараенида юз бериши мумкин булган четга чикишларни профилактика килиш.

Шундай килиб, психолог мактабга аввало болалар учун келади. Лекин бу психолог укитувчилар билан ишламайди, дегани эмас.

Психолог мактабда енгиб утиши керак булган биринчи тусик - бу мактабнинг педагогик жамоасига кушила олишдир. Борди-ю психолог бу мураккаб организмга кушилиб кета олмаса, уз ишида муваффакиятга эришиши даргумондир.

Психолог адаптацион даврининг кийин кечишига бир неча омил сабаб булади. Купинча укитувчилар психологни болаларни кандай килиб тарбиялашни, кандай яшашни ургатувчи инсон сифатида куриб, дастлабки кезлардаек унга нисбатан салбий установкани шакллантириб оладилар. Уз- узига ишончи суст булган укитувчилар психологни гуе унинг камчиликларини ошкор этувчи шахс сифатида идрок этиб, уни кандайдир инспектор сифатида кабул киладилар. Булар эса психологнинг мактаб шароитига тез куникиб, мактаб хаетига чукур сингиб кетишга халакит беради. Бунинг олдини олиш учун психолог укитувчилар билан узаро тенг муносабатларга киришиши, иккала тараф хам узини билагон килиб курсатмаслиги, энг мухими бир-бирини ракиб деб хиссобламаслиги зарур. Шунга эришиш керак-ки, укитувчилар психологни уларга ердам бера оладиган бошка мутахассис сифатида кабул килсинлар.

МУ^ОКАМА

Мактабдаги илк кадамларданок психолог маъмуриятга уларнинг фаолият доирасига нималар кирмаслигини, мужизалар курсатиш унинг кулидан келмаслигини тушунтириши лозим.

Укитувчи билан булган сухбатда у еки бу боланинг муаммоси психологик муаммо булмагани учун у буйича хеч нарса кила олмаслигини тан олишдан куркмаслик керак. Дастлабки кадамларни куйишда ота - оналар билан алока урнатиш жуда мухим. Дастлабки алока ихтиерий характерда булиши ва узи мурожаат килган ота-оналар билан амалга оширилиши керак. Бунинг учун психолог алохида кун ва соатларни ажратиши лозим.

Демак, умумий урта таълим мактабида ишни бошлашдан аввал психолог:

1. Узининг педагоглар жамоаси ва мактаб маъмурияти билан булган муносабатларни тугри йулга куйиши.

2. Уз ишининг асосий максади - бу боланинг оптимал ривожланишини таъминлаш эканини доим едда саклаши.

3. Узининг фаолиятида профилактик ишга у билан бевосита боглик булган диагностик ва ривожлантирувчи ишга алохида эътибор билан караши (ахир касални тузатгандан унинг олдини олган маъкулрок- да) лозим булади. Демак, психологнинг замонавий функционал вазифалари куйидагича:

а) укувчиларнинг (тарбияланувчиларнинг) муассасаларда тарбиялаш ва укитиш жараенида рухий, жисмоний (соматик) ва ижтимоий фаровонлигини мухофаза килишга йуналтирилган касбий фаолиятни амалга ошириш;

б) Бола хукуклари тугрисидаги Конвенцияга мувофик шахс хукукларини химоя килишга, таълим муассасаси ижтимоий сохасини уйгунлаштиришга кумаклашиш ва ижтимоий жихатдан куника олмаслик холлари юзага келишининг олдини олиш буйича тадбирларни амалга ошириш;

в) укувчилар (тарбияланувчилар) ривожланишига тускинлик килаетган омилларни аниклаш ва турли куринишдаги психологик ердам (психокоррекция, реабилитация ва маслахат) бериш буйича тадбирларни амалга ошириш, укувчилар (тарбияланувчилар), ота-оналар (уларнинг урнини босувчи шахслар), педагогик жамоага аник муаммоларни хал килишда ердам бериш;

г) турли йуналиш ва максадлардаги психологик диагностикаларни утказиш, рухий, жисмоний ва аклий, кобилият, мойиллик, имконият каби сифатларни аниклаш учун тестлар утказиш, тест натижаларини тахлил килиш ва бахолаш;

д) болаларни биринчи синфга кабул килиш комиссияси таркибида болаларни олти ешдан укишга тайерлигини аниклашда иштирок этиш;

е) укитувчилар жамоаси ва ота-оналарга укувчиларнинг (тарбияланувчиларнинг) шахс ва ижтимоий жихатдан ривожланиши муаммолари буйича йуналиш бериш максадида урганиш натижаларига кура психологик-педагогик хулоса тузиш;

ж) укувчилар (тарбияланувчилар) шахсининг индивидуал ва еши, жинсини хисобга олиб таълим фаолиятини ривожлантирувчи ва тузатувчи дастурларни режалаштириш ва ишлаб чикишда иштирок этиш, уларда хаетий ва касбга йуналиш олишнинг турли вазиятларига мослашувчанликка тайергарликни ривожлантиришга кумаклашиш;

з) ижодий иктидорли укувчиларни (тарбияланувчиларни) психологик жихатдан куллаб-кувватлаш, уларнинг ривожланиши ва изланишларига кумаклашиш;

и) укувчиларнинг (тарбияланувчиларнинг) ривожланишидаги (аклий, жисмоний, хиссий), турли куринишдаги ижтимоий ривожланишидаги муаммосини аниклаш ва уларни психологик-педагогик жихатдан тузатишни амалга ошириш;

к) укувчилар (тарбияланувчилар), педагогик жамоа, ота-оналар (уларнинг урнини босувчи шахслар) психологик ва жинсий тарбия маданиятини шакллантириш; л) таълим муассасаси ходимларини укувчилар (тарбияланувчилар), педагог ходимлар, ота-оналар (уларнинг урнини босувчи шахслар) ижтимоийпсихологик хабардорлик даражасини оширишга йуналтирилган психологияни амалда куллаш, муассасанинг ривожланиши масалаларида маслахатлар бериш; м) санитария-гигиена талаблари, мехнатни мухофаза килиш, техника ва енгин хавфсизлиги коидалари талабларига риоя килиш.

НАТИЖА

Таклифлар: 1. Психолог куйидагиларни билиши учун амалий семинарлар ташкил этиш

а) амалдаги умумий урта таълим сохасидаги, болалар хукукларини тартибга солувчи норматив-хукукий хужжатларни;

б) жамоадаги ижтимоий-психологик мухитга таъсир курсатувчи омилларни;

в) умумий ва ижтимоий психология, еш психологиясини, тиббий психология, мактабгача ва мактаб ешидаги болалар психологияси хусусиятларини, болалар нейропсихологиясини;

г) психодиагностика ютукларини, индивидуал фарк психологиясини, дефектология асосларини, психотерапия, психогигиена, касбга йуналтириш ва мехнат психологиясини;

д) ташхистлаш методологияси ва методикасини, психопатология, индивидуал ва гурухлар буйича касбга маслахат беришнинг замонавий методларини, боланинг меъерий ва нотугри ривожланишини ташхислаш ва тузатишни, хулк этикаси ва маданиятини;

е) тадкикот ишларини утказиш технологиясини, тадкикот натижаларини компьютерда кайта ишлашни, психодиагностиканинг долзарб илмий маълумотларини;

ж) укувчиларнинг (тарбияланувчилар) мехнати мухофазаси, соглигини саклаш, касбга йуналтириш масалаларини тартибга солувчи норматив-хукукий хужжатлар ва уларнинг ижтимоий мухофазасини;

з) энг мухим муаммоларни аниклай олиши ва уларни хал килишнинг самарали йулларини топишни;

и) лавозим мажбуриятлари доирасига кирувчи масалалар буйича мажлислар, сухбатлар утказиш, маслахатлар беришни;

2. Психолог лавозимига куйилган малака талаблари: камида бакалавр даражасидаги махсус психологик еки олий педагогик маълумот.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, психолог уз вазифасини яхши бажара олганда мактабда психологик мухит соглом булади.

REFERENCES

1. www.uzedu.uz

2. www.ziyonet.uz

3. www.psixolog.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.