Научная статья на тему 'Мактабгача таълим муассасаси тарбияланувчилари учун «Smart Baby» дастури'

Мактабгача таълим муассасаси тарбияланувчилари учун «Smart Baby» дастури Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
224
53
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Smart Baby / Python / Microsoft Office PowerPoint / tkinter / pygame / speech / Image / filedialog / Smart Baby / Python / Microsoft Office PowerPoint / tkinter / pygame / speech / Image / filedialog

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Тоғаев Илхом Бахтиёрович, Эгамбердиев Элёр Хайитмаматович

Мақолада Python муҳитида яратилган «Smart Baby» дастури ва унинг функционал имкониятлари тўғрисида фикр-мулоҳазалар юритилган. Бу дастур ёрдамида муаллифлар томонидан янги «Smart Baby» дастури ишлаб чиқилган. «Smart Baby» дастури мактабгача ёшдаги болаларга сўзларни тўғри талаффуз қилишга, фикрларини аниқ ва равон баён қилишга ўргатувчи дастурдир. Бундан ташқари бу дастур боланинг хотирасини мустаҳкамлаш учун ҳам хизмат қилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРОГРАММА «SMART BABY» ДЛЯ ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ

В статье приводится обзор программного обеспечения «Smart Baby» и его функциональных возможностей, созданных в среде Python. С помощью этой программы авторами разработна новая программа «Smart Baby». Программа «Smart Baby» является обучающей программой, помогающей детям дошкольного возраста освоить правильное произношение слов, точное и складное изложение своих мыслей. Вместе с тем, данная программа способствует укреплению памяти ребёнка.

Текст научной работы на тему «Мактабгача таълим муассасаси тарбияланувчилари учун «Smart Baby» дастури»

ToFaeB Илхом Бахтиёрович,

Карши давлат университети «Информатика укитиш методикаси» кафедра укитувчиси; Эгамбердиев Элёр Хайитмаматович,

Карши давлат университети «Информатика укитиш методикаси» кафедра укитувчиси

МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИ УЧУН «SMART BABY» ДАСТУРИ

УДК 372.21: 371.036

TOFAEB И.Б., ЭГАМБЕРДИЕВ Э.Х. МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИ УЧУН «SMART BABY» ДАСТУРИ

Маколада Python мух,итида яратилган «Smart Baby» дастури ва унинг функционал имкони-ятлари т^рисида фикр-мулох,азалар юритилган. Бу дастур ёрдамида муаллифлар томонидан янги «Smart Baby» дастури ишлаб чикилган. «Smart Baby» дастури мактабгача ёшдаги болаларга сузларни тyFри талаффуз килишга, фикрларини аник ва равон баён килишга ургатувчи дастур-дир. Бундан ташкари бу дастур боланинг хотирасини мустах,камлаш учун х,ам хизмат килади.

Таянч суз ва тушунчалар: Smart Baby, Python, Microsoft Office PowerPoint, tkinter, pygame, speech, Image, filedialog.

ТОГАЕВ И.Б., ЭГАМБЕРДИЕВ Э.Х. ПРОГРАММА «SMART BABY» ДЛЯ ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ

В статье приводится обзор программного обеспечения «Smart Baby» и его функциональных возможностей, созданных в среде Python. С помощью этой программы авторами разработна новая программа «Smart Baby». Программа «Smart Baby» является обучающей программой, помогающей детям дошкольного возраста освоить правильное произношение слов, точное и складное изложение своих мыслей. Вместе с тем, данная программа способствует укреплению памяти ребёнка.

Ключевые слова и понятия: Smart Baby, Python, Microsoft Office PowerPoint, tkinter, pygame, speech, Image, filedialog.

TOGAYEV I.B., EGAMBERDIYEV E.H. THE PROGRAM «SMART BABY» FOR PRESCHOOL EDUCATIONAL ESTABLISHMENT

There is provided in the article an overview of the Smart Baby software and its functionalities created in Python. With the help of this program, a new program «Smart Baby» was developed. «Smart Baby» is a program that teaches the younger generation to pronounce words correctly, exact and clearly express their thoughts. This program also helps improve memory.

Keywords: Smart Baby, Python, Microsoft Office PowerPoint, tkinter, pygame, speech, Image, filedialog.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

Кириш.

Бугунги кунда ёш авлодга берилаётган таълим-тарбия сифатига катта эътибор каратилмокда. Узлуксиз таълимнинг дастлабки боскичи булган мактабгача таълим тизимида амалга оширилаёт-ган ислох,отлар ёш авлод келажаги учун мух,им ах,амият касб этади. Бола етти ёшгача булган даврда уз фаолиятидаги билимларнинг катта кисмини эгаллайди.

Усиб келаётган ёш авлодни рух,ан тетик, жис-монан бакувват, х,ар томонлама интеллектуал, ахлокий, эстетик ва маънавий ривожлантириш учун бугунги даврнинг узи педагоглар олдига мух,им вазифалар куймокда. Бу эса уз навбатида мактабгача таълим муассасалари тарбиячила-ридан чукур билим ва кучли масъулият талаб килади.

Мацоланинг долзарблиги.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 сентябрдаги «Мактабгача таълим тизими бошкарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПФ-5198-сон фармонида Узбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазирлигининг асосий вазифалари ва фаолияти йуналишлари каторида «Замонавий инновацион педагогик технологияларни, таълим ва тарбиянинг самарали шакллари х,амда усул-ларини таълим-тарбия жараёнига, шу жумладан нодавлат секторида жорий этиш»1 белгиланган.

Бундан ташкари, мамлакатимизда мактабгача таълим муассасалари замонавий ахборот-коммуникацион технологиялар билан жих,оз-ланмокда. Бу эса педагог ходимлар учун таълим-тарбия жараёнида замонавий ахборот техноло-гияларидан фойдаланиб, тарбияланувчиларга турли хил анимацион уйин дастурлари оркали машFулотлар олиб боришга имкон яратади.

Мацоланинг мацсади.

Уйин - боланинг ижтимоий ривожланиши-нинг мух,им шартидир. ТуFри танланган яхши уйин психотерапевтик таъсирга эга. Уйин туфайли болада барча психик жараёнлар, аклий опера-циялар, моделлаш ва лойих,алаш кобилиятлари ривожланади, математик тушунчалар шаклла-нади, мактабга муваффакиятли тайёргарлик амалга оширилади. Бола эртанги мактаб хаётига дадил кириб бориши ва унда муваффакиятли

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 сентябрдаги «Мактабгача таълим тизими бошкарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида» ПФ-5198-сон Фармони.

ижтимоий мослашиши учун уни мактабгача таълим муассасасидаёк компьютер билан таниш-тириш ва ундан фойдаланиш имкониятларини курсатиш зарур.

Маколада келтирилган компьютер дастурини ишлаб чикишдан асосий максад - МТМда тар-бияланадиган ёшдаги болаларда билишга булган мотивация ва компетентликни янада ошириш-дан иборат.

Мавзу буйича бошка олимлар илмий асар-лари.

Мактабгача таълим муассасаларининг таъ-лим-тарбия жараёнида компьютердан фойдаланиш Fояси ва дастлабки назарий асослари илк бор 1964 йилда Сеймур Пейперт томонидан берилган2.

В.И.Варченко ва А.В.Лариналарнинг ишларида мактабгача ёшдаги нутки равон булмаган бола-ларга таълим беришда компьютерли ургатувчи дастурлардан фойдаланиш яхши натижаларга олиб келиши ёритилган3.

Дастурни ишлаб чикишда кулланган усул.

Юкорида келтирилган олимларнинг ишлари тах,лил килинди ва замонавий ахборот-коммуникацион технологиялардан самарали фойдаланиш максадида мактабгача таълим муассасаси тарбияланувчиларининг фикрий-аклий фаолиятларини фаоллаштирадиган янги «Smart Baby» дастури, «Python» мух,итида ишлаб чикилди.

Мацоланинг асосий мазмуни.

Одатда ахборот-коммуникацион технологиялар ёрдамида тарбияланувчиларга машFулотлар, анъанавий усулда, яъни, «Microsoft Office» паке-тининг «Microsoft Office PowerPoint» илова дастурида турли хил слайдлар оркали олиб борилмокда. Бу усул бир хилликни узида акс этганлиги учун тарбияланувчилар кизикишини бир мунча сусайтиради. «Smart Baby» дастури эса, бундан мустасно х,исобланиб, тарбияланув-чиларда куйидаги сифатлар пайдо булишига хиз-мат килади: нутки шаклланади; тафаккури ошиб боради; маданий тушунчаларни англайди. Маънавий озикланиши учун турли хил анимацион

2 Полат Е. Проблемы использования компьютеров в система образования развитых капиталистических стран // Информатика и образование.- № 4. 1987. -С. 106107.

3 Варченко В.И., Ларина А.В. Использование компьютерных обучающих программ для дошкольников // XVIII Международная конференция. Троицк, 27-28.06.2007.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

1-расм. Бош са^ифа

2-расм. Мундарижа

лавх,алар оркали кизикишларини орттириб-гина колмай, уларнинг хотирасида узок муддат сакланиб колишида кумак беради.

Мактабгача таълим тизими укув-тарбиявий жараёнларида «Smart Baby» дастуридан фой-даланиб маш^улотлар утказишда, тарбияланув-чиларнинг ёши, тарбияланувчиларнинг тайёр-гарлиги, маш^улот утказиш вакти ва маш^улотга гурух,нинг кизикишларини эътиборга олиш лозим.

«Smart Baby» дастурини яратишда «Python» дастурлаш тилининг бир канча кутубхоналари-дан фойдаланилган. Дастур 2 та Меню, Аннотация, Мундарижалардан иборат. Меню сатрида 2 та меню мавжуд. Булар Бош сах,ифа ва Ёрдам. Ёрдам менюсида 2 та банд келтирилган. 1. «Help». 2. «About». «Help» бандидан дастурдан фойдаланиш йурикномаси, «About» бандида эса муаллифлар х,акида маълумот берилган. Мундарижа 10 та банддан ташкил топган. Улар куйидагилардан иборат: 1. АЛИФБО, 2. СОНЛАР, 3. РАНГЛАР, 4. ГЕОМЕТРИК ШАКЛЛАР, 5. КАРРА ЖАДВАЛИ, 6. ТЕЗ АЙТИШЛАР, 7. УЗБЕК ХАЛК ЭРТАКЛАРИ, 8. ШЕРЛАР, 9. МУСИКА, 10. ИБОРА-ЛАР.

Дастурнинг Бош сах,ифаси ва Мундарижаси куйидаги куринишга эга (1- ва 2-расмлар).

Дастур кодининг бошланиши куйидагича:

from tkinter import*

from tkinter.filedialog import*

from sys import argv

from PIL import Image, ImageTK

import pygame

import speech

from gtts import gTTS

root = Tk()

root.title('Annotatsiya') root.geometry('1024x768') m = Menu(root) root.config(menu = m) fm = Menu(m)

m.add_cascade(label=»Bosh sahifa», menu=fm, ) fm.add_command(label=»Quit»,command=root. destroy)

hm = Menu(m)

m.add_cascade(label=»Yordam», menu=hm)

hm.add_command(label=»Help»)

hm.add_command(label=»About»)

Label(root, text=", bg='gold', fg='yellow').place(x = 0, y = 0, width = 1024, height = 670)

Label(root, text='A NNOTATSI Y A', bg = 'blue', fg='yellow', font='arial 18').place(x = 375, y = 50, width = 270, height = 50)

Label(root, text='USHBU DASTUR O'SIB KELAYOTGAN YOSH AVLODNI\nRUHIY TETIKLIKKA YETAKLAYDI,\nVATAN TUYG'USINI TUYISHIGA KO'MAKLASHADI,\nTO'G'RI SO'ZLIKKA O'RGATADI,\ nMUSTAHKAM XOTIRA VA O'Z FIKRINI\nANIQ-RAVON BAYON QILA OLADI,\nAXLOQIY, ESTETIK VA MA'NAVIY OZUQA OLIB\nRIVOJLANISHIDA

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

3-расм. Дастурнинг биринчи 5 та банди

XIZMAT QILADI', bg='yellow', fg='blue', font='arial 20').place(x = 160, y = 120, width = 700, height = 350)

Button(root, text = 'M U N D A R I J A', bg='blue', fg='yellow', font='arial 18', command=bbi238). place(x = 375, y = 550, width = 270, height = 50)

root.mainloop()

root.mainloop()

(изох,: код 9573 сатрдан иборат)

Дастурнинг «ALIFBO» банди, лотин ёзувига асосланган янги узбек алифбосининг барча харфлари к,изик,арли анимациялар оркали 3 та куринишда берилган. 1. Босма, 2. Ёзма, 3. Талаф-фуз. Мисол учун: Сиз босма бандини танласан-гиз, экранда алифбодаги барча харфлар намоён булади. Харфлар ичидан «D» харфини танла-сангиз, экранда танланган харф бош ва кичик шаклда, шу харфга оид предметлар анимацион тарзда намоён булади. Харфга оид предметлар номи овоз кучайтиргичлар оркали таништири-лади. Ёзма бандди эса харфлар анимация оркали ёзилади. Болани чиройли хуснихатга эриши-шига кумак беради. Талаффуз бандида харфлар айтилиши талаффуз килинади. Бола эшитади ва биргаликда кайтаради. Бу эса бола талаффуз килишда кийналадиган харфларни аник ва равон булишига ёрдам беради.

«SONLAR» бандида санокда ишлатилади-ган «1 дан 100 гача» булган сонлар анимацион лавхалар оркали таништирилади.

«RANGLAR» бандида «12» хил ранглардан ташкил топган. Х,ар бир ранг ёдида колиши учун шу рангларга оид предметлар келтирилган.

«GEOMETRIK SHAKLLAR» бандида «8» турдаги шакллардан ташкил топган. Бола геометрик шак-лларни бир-биридан фарклай олиши учун хар бир геометрик шаклга оид бир канча предметлар анимацион лавхалар оркали келтирилган.

«KARRA JADVALI» банди «1х1 дан 10х10 гача» булган карра жадвалидан иборат. Карра жадва-лини урганишига кумаклашувчи бир канча содда усуллар оркали ёритилган.

«TEZ AYTISHLAR» банди «50» дан зиёд хоти-рани мустахкамлайдиган ва нуткни тиник-равон булишига кумак берадиган тез айтишлардан иборат.

«O'ZBEK XALQ ERTAKLARI» банди «10» дан зиёт миллий кадрятлар, халоллик, т^ри сузлик, бировнинг хакига хиёнат килмаслик, табиатни асраш ва мехнаткаш уFил-кизлар хакидаги узбек халк эртаклардан иборат.

«SHERLAR» банди «10» дан зиёт мустакиллик ва Ватан матхини баён килган шерлардан ташкил топган.

«MUSIQA» банди «20» га якин узбек мумтоз ва чет эл классик мусикаларидан ташкил топган.

«IBORALAR» банди «100» га якин маънавиятни узида акс этган иборалардан ташкил топган.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

4-расм. Дастурнинг иккинчи 5 та банди

Ишлаб чикилган дастурнинг амалда кулланиш натижалари.

Ушбу дастур ёрдамида Карши шах,ридаги 8 сонли МТМда бир соатлик укув машFулоти утказилди. МашFулот давомида тарбияланувчи-ларнинг берилганларни узлаштириши, доимги ургатишларга Караганда 25% самаралирок булди.

Дастурни куллаш жараёнида асосан МТМла-рининг моддий-техник базасини етишмовчилиги билан изох,лаш мумкин.

Хулоса.

Мактабгача таълим тизимида «Smart Baby» дастурини куллаш, ижобий натижа беради. Бериладиган билимлар самарадорлиги ошади. Бу эса уз урнида келажак учун билимли, маъ-

навиятли ва малакали кадрлар етказиб бериш учун хизмат килади. Дастур содда ва тушунарли булганлиги учун ота-оналар мустакил равишда дам олиш кунларида кушимча машFулотлар олиб боришлари мумкин.

Таклифлар.

Ишлаб чикилган дастурий восита асосан мактабгача ёшдаги булган болаларда уй шарои-тида ёки МТМда компьютер воситасида куллаш тавсия этилади. Дастурни маълумотлар база-сини бойитиш максадида чет тилларни урганиш максадида х,ам ишлаб чикиш мумкин. Х,озирда ушбу дастурнинг мобил версияларини ишлаб чикиш устида изланишлар олиб борилмокда.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 30 сентябрдаги «Мактабгача таълим тизими бошкарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида» ПФ-5198-сон Фармони. - http://www.lex.uz/docs/3362886

2. Полат Е. Проблемы использования компьютеров в системе образования развитых капиталистических стран // Информатика и образование.- № 4. 1987. -С. 106-107.

3. Варченко В.И., Ларина А.В. Использование компьютерных обучающих программ для дошкольников // XVIII Международная конференция. Троицк, 27-28.06.2007.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.