CC BY
5INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "CURRENT ISSUES OF SPECIAL PEDAGOGY AND PRE-SCHOOL EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT PROSPECTS" _April 25, 2024
MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTIDA KICHIK GURUH BOLALARINING MATEMATIK TASAVVURLARINI SHAKLLANTIRISH USULLARI 1Saidova N.O., 2Ahmadjonova D.M.
1 FarDU, P.f.f.d.(PhD), katta o'qituvchi 2 FarDU, magistr https://doi.org/10.5281/zenodo.11047896 Annotatsiya. Ushbu maqolada maktabgacha ta'lim tashkilotlarida tarbiyalanuvchi kichik guruhdagi bolalarni matematik tasavvurini shakllantirish ishlarini tashkil etish, ilk yoshdagi bolalarni buyumlar to'plami bilan ishlash, buyumlar o'lchami va shaklini farqlash haqida yoritilgan.
Kalit so'zlar: elementar, buyum,usullar, yosh,o'lcham, idrok
Аннотация. В данной статье рассказывается об организации работы по формированию математического воображения детей первого возраста, воспитывающихся в дошкольных образовательных учреждениях, работе детей первого возраста с набором предметов, дифференциации размеров и форм. Объектов
Ключевые слова: элементарный, предмет, методы, возраст, размер, восприятие Abstract. In this article, it is explained about the organization of work on forming the mathematical imagination of children of the first age educated in preschool educational institutions, the work of children of the first age with a set of objects, the differentiation of the size and shape of objects
Keywords: elementary, item, methods, age, size, perception
Bolalarda elementar matematik tasavvurlarni shakllantirishda tarbiyachi o'qitishning har xil usullari- amaliy, ko'rsatmali, og'zaki, o'yin usullaridan foydalanadi. Usulni tanlashda bir qator omillar - mazkur bosqichda yechiladigan dastur masalalari, bolalarning yosh va individual xususiyatlari, zarur didaktik vositalarning mavjudligi va boshqalar hisobga olinadi. Tarbiyachining metod va usullarining asosli tanlanishiga, har bir aniq holda ulardan ratsional foydalanishga doimo e'tibor berib turishi quydagilarni ta'minlaydi:
-elementar matematik tasavvurlarning muvaffaqiyatli shakllanishi va ularning nutqda aks ettirilishi,
-tenglik va tengsizlik munosabatlarini (buyumni soni o'lchami, shakli bo'yicha) idrok qilish va ajratish, natijaviy munosabatlar (o'lchami yoki soni bo'yicha orttirish yoki kamaytirish) ni, analiz qilinayotgan obyektning miqdori, shakli, kattaligini umumiy belgi bo'yicha ajratish, aloqa va bog'lanishlarni aniqlash malakasi,
-bolalar o'zlashtirgan amaliy ish usullari (masalan, qarshi qo'yish, sanash, o'lchash bilan taqqoslash) ni yangi sharoitlarda qo'llashga yo'naltirish va mazkur vaziyatda ahamiyatga ega bo'lgan belgilar, xossalar bog'lanishlarni aniqlash, topishning amaliy usullarini mustaqil izlashga yo'naltirish. Masalan, o'yin shart sharoitlaridagi belgilarning tartibi, almashinib kelish qonuniyati, umumiy xossalarini topishni o'rgatish mumkin. Elementar matematik tasavvurlarni shakllantirishda amaliy metod yetakchi metod hisoblanadi. Uning mohiyati bolalarning buyumlar yoki ularning o'rnini bosuvchilar (tasvirlar, grafik rasmlar, modellar va h.k) bilan ishlashning jiddiy aniqlangan usullarini o'zlashtirishga yo'naltirilgan amaliy usulning xarakterli xususiyatlari quydagilardan iborat:
-aqliy faoliyat uchun asos bo'ladigan har xil amaliy ishlarni bajarish, - didaktik materiallardan keng foydalanish,
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "CURRENT ISSUES OF SPECIAL PEDAGOGY AND PRE-SCHOOL EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT PROSPECTS" _April 25, 2024
-didaktik materiallar bilan amaliy ishlash natijasi sifatida tasavvurlarining paydo bo'lishi, - eng elementar usulda sanash, o'lchash va hisoblash ko'nikmalarini hosil qilish, -turmushda, o'yinda, mehnatda, ya'ni faoliyatning har xil turlarda shakillangan tasavvur va o'zlashtirgan harakatlardan keng foydalanish. Mazkur usul maxsus mashqlardan foydalanishni nazarda tutadi. Bu mashqlar ko'rsatish uchun belgilangan material shaklida, tashkil qilinishi yoki tarqatma material bilan mustaqil ish ko'rishda topshiriq shaklida berilishi mumkin. Mashqlar hamma bolalar bir vaqtda yoki bitta bola doska yoki tarbiyachining stoli oldida bajaradigan yakka tarzda bo'lishi mumkin. Hamma bolalar bajaradigan mashqlardan bilimlar o'zlashtirish va mustahkamlashdan tashqari, nazorat qilish uchun ham foydalanish mumkin. Yakkama-yakka tarzda bajariladigan mashqlar ham o'sha vazifalarni bajaradi-yu, ammo ular bolalar faoliyatida yo'nalish oladigan obraz (namuna) sifatida ham xizmat qiladi.
Xulosa o'rnida shuni aytish joizki hamma yoshdagi guruhlarda bajariladigan mashqlar o'yin elementlari kichik guruhda syurpriz moment ko'rinishida, o'xshash harakatlar, ertak qahramoni va boshqalardan iborat bo'ladi. Katta guruhlarda bunday mashqlar izlanish musobaqa harakterini oladi. Mashqlar har bir yosh guruhiga qarab qiyinlashtirib boriladi.
REFERENCES
1. O'zbekistonRespublikasiPrezidentiSH.Mirziyayevning "2017-2021-yillarda maktabgachata'limtiziminiyanadatakomillashtirishchoratadbirlarito'g'risida"gi 2016-yil 29-dekabrdagi PQ-2707-son qarori
2. O'zbekistonRespublikasiPrezidentiSH.Mirziyoyevning 2017-yil 9-sentabrdagi "Maktabgacha ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-3261-son qarori.
3. "Maktabgacha pedagogika" F.Qodirova, Sh.Toshpo'latova, N.Kayumova, M.A'zamova-Toshkent,Tafakkurnashriyoti,2019.
4. Булажак ук;итувчиларнинг компетентлигини шакллантириш муаммолари. НО Саидова/INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE" THE TIME OF SCIENTIFIC PROGRESS" Vol. 1 No. 1 (2022), 147-150
5. Formation of quantitative representations in the secondary groups in pre-school educational organizations, SN Olimovna, INTERNATIONAL JOURNAL OF RESEARCH IN COMMERCE, IT, ENGINEERING AND SOCIAL SCIENCES ISSN: 2349-7793 Impact Factor: 6.876, VOL. 16 NO. 01 (2022): JANUARY , 58-60
6. АХБОРОТ-КОММУНИКАТИВ ТАЪЛИМ МУХДТИНИНГ ТАРКИБИЙ ^ИСМЛАРИ, НО Саидова, МШ Йигиталиева, Miasto Przyszlosci 28, 395-398
7. БОШЛАНТИЧ СИНФ У^ИТУВЧИСИНИНГ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ ТАРКИБИЙ ^ИСМЛАРИ, НО Саидова, INTERNATIONAL CONFERENCES 1 (10), 260-263
8. MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARIDA HAR BIR YOSH GURUHIDA TEVARAK ATROFNI IDROK ETISHNING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI, SN Olimovna, Results of National Scientific Research International Journal 1 (1), 115-119
9. BOLAJAK BOSHLANGICH SINF OQITUVCHILARI KOMPETENTLIGINI OSHIRISHDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING ORNI, N Saidova, Педагогика и психология в современном мире: теоретические и практические исследования, Tom 1№22 (2022), 4-7
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "CURRENT ISSUES OF SPECIAL PEDAGOGY AND PRE-SCHOOL EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT PROSPECTS"
_April 25, 2024
10. MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARNING MATEMATIK QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISH, NO Saidova, MS Yigitaliyeva, Results of National Scientific Research International Journal 1 (3), 53-59
11. Б OШЛAHFИЧ СЖФ У^ИТУBЧИСИИИHГ AХБOРOТ-КOMMУHИКAТИB КOMПEТEHТЛИГИHИ РИBOЖЛAИИШ КOMПOHEHТЛAР, N Saidova, Science and innovation 1 (B6), 865-868
12. MAKTABGACHA TA'LIM MUASSASASINING HAR XIL YOSH GURUHLARIDA ELEMENTAR MATEMATIK TASAVVURLARNI RIVOJLANTIRISHGA OID ISHLARNI TASHKIL QILISH, NO Saidova, Academic research in educational sciences 2 (11), 1612-1614
13. MAКТAБГAЧA ЁШДAГИ БOЛAЛAРДA MAТEMAТИК ТУШУHЧAЛAРHИ ШAКЛЛAИТИРИШИИHГ ЗAMOHABИЙ ТEХHOЛOГИЯЛAРИ, HO Саидова, ШШК Рустамова, Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences 1, Special Issue 2, 290-293
14. DIFFERENT APPROACHES TO DETERMINE THE ESSENCE OF PROFESSIONAL COMPETENCES OF FUTURE TEACHERS, N Saidova, Science and innovation 2 (B2), 503-506
15. MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARIDA BOLALARDA ELEMENTAR MATEMATIK TASAVVURLARNI RIVOJLANTIRISHDA TANGRAM USULIDAN FOYDALANISH, NO Saidova, TS Axmedova, Mолодые ученые 1 (18), 28-30
16. BO'LAJAK BOSHLANGICH SINF О 'QITUVCHILARINING AXBOROT-KOMMUNIKATIV KOMPETENTLILIGINI RIVOJLANTIRISHNI MODELI, SN Olimovna, AB Sayfutdinovna, Scientific journal of the Fergana State University, 5-5
