Научная статья на тему 'МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИДА ЧАҚҚОНЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСЛУБИ'

МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИДА ЧАҚҚОНЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСЛУБИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
187
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
чаққонлик / янги машқ / гимнастика машқлари / қўл ҳаракати / ўнгда / олдинда / юқорида / чапда / ўнг қўл / чап қўл / оёқ ҳаракати / сакраш / югуриш. / ловкость / новое упражнение / гимнастическое упражнение / движение руки / вправо / вперед / вверху / влево / правая рука / левая рука / движение ноги / прыжки / бег.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Тошмурадов Шерзод Ғуломжонович

Ушбу мақолада ҳар бир машқ тури чаққонликни ривожлантиришга таъсир этиши алоҳида характерга эга эканлигига алоҳида эътибор қаратилган. Ўргатилаётган машқлар ҳаракатни қандай олиб бориш кераклигига, ўйинлардаги ўзгарувчан шароитларда ориентир олишни ривожлантириш услублари очиб берилган. Мактаб ўқувчиларини чаққонликка ўргатиш жараёнида ҳаракатни тез-тез мураккаблаштириши кераклиги тавсия қилинган. Чаққонликни ривожлантиришга шунингдек, ҳар хил ноодатий ҳолатдан ҳар хил ҳаракатни бажаришга ўтиш йўллари кўрсатилган. Умумий ривожлантирувчи машқ комплексида, яъни ҳар бир дарсда бажариладиган имкон борича ҳар доим акробатика машқлари киритилиши зарурлигига ҳамда ҳар бир дарсда, жумладан, бир неча дақиқани ҳаракатли ўйинга бағишланиши мақсадга мувофиқлиги хусусида таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МЕТОД РАЗРАБОТКИ ЛОВКОСТИ У ШКОЛЬНИКОВ

В данной статье особое внимание уделяется тому, что каждый вид упражнений влияет на развитие ловкости. Изученные упражнения показывают, как двигаться и как развивать ориентацию в меняющихся условиях игры. Высказано предположение, что в процессе обучения школьников ловкости движения часто должны быть усложнены. Также показаны способы развития ловкости, а также переход от разных нештатных ситуаций к разным действиям. Разработаны предложения и рекомендации о необходимости включения по возможности акробатических упражнений в общий развивающий комплекс на каждом занятии, целесообразности посвящать несколько минут на каждом занятии подвижным играм.

Текст научной работы на тему «МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИДА ЧАҚҚОНЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСЛУБИ»

Тошмурадов Шерзод fуломжонович,

Самарканд давлат университети "Бошла^ич ва технологик таълим" кафедраси ассистенти

МАКТАБ УКУВЧИЛАРИДА ЧАККОНЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСЛУБИ

УУК: 796

ТОШМУРАДОВ Ш.¥. МАКТАБ УКУВЧИЛАРИДА ЧАЩОНЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УСЛУБИ

Ушбу маколада х,ар бир машк тури чакконликни ривожлантиришга таъсир этиши алох,ида характерга эга эканлигига алох,ида эътибор каратилган. Ургатилаётган машклар х,аракатни кандай олиб бориш кераклигига, уйинлардаги узгарувчан шароитларда ориентир олишни ривожлантириш услублари очиб берилган. Мактаб укувчиларини чакконликка ургатиш жараё-нида х,аракатни тез-тез мураккаблаштириши кераклиги тавсия килинган. Чакконликни ривожлантиришга шунингдек, х,ар хил ноодатий х,олатдан х,ар хил х,аракатни бажаришга утиш йуллари курсатилган. Умумий ривожлантирувчи машк комплексида, яъни х,ар бир дарсда бажарилади-ган имкон борича х,ар доим акробатика машклари киритилиши зарурлигига х,амда х,ар бир дарсда, жумладан, бир неча дакикани х,аракатли уйинга баFишланиши максадга мувофиклиги хусусида таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилган.

Таянч суз ва тушунчалар: чакконлик, янги машк, гимнастика машклари, кул х,аракати, унгда, олдинда, юкорида, чапда, унг кул, чап кул, оёк х,аракати, сакраш, югуриш.

ТОШМУРАДОВ Ш.Г. МЕТОД РАЗРАБОТКИ ЛОВКОСТИ У ШКОЛЬНИКОВ

В данной статье особое внимание уделяется тому, что каждый вид упражнений влияет на развитие ловкости. Изученные упражнения показывают, как двигаться и как развивать ориентацию в меняющихся условиях игры. Высказано предположение, что в процессе обучения школьников ловкости движения часто должны быть усложнены. Также показаны способы развития ловкости, а также переход от разных нештатных ситуаций к разным действиям. Разработаны предложения и рекомендации о необходимости включения по возможности акробатических упражнений в общий развивающий комплекс на каждом занятии, целесообразности посвящать несколько минут на каждом занятии подвижным играм.

Ключевые слова: ловкость, новое упражнение, гимнастическое упражнение, движение руки, вправо, вперед, вверху, влево, правая рука, левая рука, движение ноги, прыжки, бег.

ТОSHMURADOV SH.G. A METHOD OF DEVELOPING ACCELERATION IN SCHOOL STUDENTS

This article focuses on the fact that each type of exercise affects the development of dexterity. The exercises learned show how to move and how to develop orientation in changing play conditions. It has been suggested that in the process of teaching schoolchildren dexterity of movement should often be difficult. It also shows the ways of developing dexterity, as well as the transition from different emergency situations to different actions. Proposals and recommendations have been developed on the need for the frequency of acrobatic exercises in the general developmental complex in each lesson, and on the advisability of devoting a few minutes to each lesson, including an outdoor game.

Key words and concepts: dexterity, new exercise, gymnastic exercise, arm movement, right, forward, top, left, right arm, left arm, leg movement, jumping, running.

Кириш.

Бола ота-оналаридан маълум кобилиятларни х,аракатлантирувчи фаолиятига мерос тарикасида кабул килади, лекин уларни мустакил равишда уйнаб табиий йул сифа-тида ривожлантиради. Шундай килиб, мак-табда максадга йуналтирилган машк воситаси сифатида ривожлантиради. Шунинг учун х,ар бир ёшда х,аракатлантирувчи сифатни маълум сонли, сифатли даражасида ривожлантириш узига хослигидир. Бунда аник жинсий ривожла-нишига акс этган булади. Шунинг учун жисмо-ний тарбия укитувчиси мактаб укувчиларида х,аракатлантирувчи сифатни шаклланиши конуниятларини аник тасаввур килиши керак.

Чакконликни ривожланиши тузилиши, х,аракатлантирувчи анализаторини мия KобиFи майдони х,ажми, куриш анализаторини кобилиятини дифференциаллашни 10-13 ёшли болаларни мия фаолияти буйича катталарни шунга ухшаш курсатгичларига якинлашади, нерв-мушак аппаратини х,аракатчанлиги кат-талар нормасига етади. Бу эса чакконликни ривожлантириш учун кулай шароитни яра-тади. Янги х,аракатларни тезда урганиб олади, х,аракатлантирувчи фаолиятида эксперимен-тал ёки ноодатий шароитда тезда х,ал этишни топади.

Мавзунинг долзарблиги. Ташки эколо-гик таъсирлар ва касалликлар купайиб бораёт-ган бир даврда, 10-13 ёшлардаги мактаб бола-лари орасида чакконликни ривожлантириш х,аракатчанликни ошириш билан бирга, улар-нинг жисмоний ривожланиши, иммунитетининг кучли булиши ва аклан етуклиги учун х,ам фой-дали булади. Шу жих,атдан олганда х,ам, илмий макола мавзуси долзарб булиб, тадкикотларни талаб этади.

Мавзу буйича илмий изланишларнинг кискача тах,лили.

Мактаб укувчиларининг жисмоний тарби-яси сох,асидаги энг кузга куринган олимлардан бири Г.Н. Сатиров: «Бу хислат ва кобилиятлар мажмуасига эга булмасдан туриб, узини, тана-сини, х,аракатини назорат килишни урганиб булмайди», деб таъкидлаган1.

Н.А.Бернштейннинг сузларига кура, чакконлик «жуда куп киррали, куп жих,атли»2.

1 Сатиров Г. Н. Школа движений // Физическая культура в школе. - 19 79. -№ 6.

2 Бернштейн Н.А. О ловкости и ее развитии. - М., 1991

Бу жисмоний сифат х,ак,ида куп гапириш мум-кин: у х,ам назорат функцияси булиб, шу билан боFлик х,олда уни амалга оширишда марка-зий асаб тизими етакчи уринни эгаллайди. Чакконликни амалга ошириш учун жисмоний кучни туFри бошкариш керак. Аввало, х,аракат эпчиллиги барча турдаги х,олларда намоён булади: касбий мах,орат, мех,нат х,аракатлари, кундалик х,аётда, уй-рузFорда, гимнастикада, енгил атлетикада, спорт уйинларида, акро-батикада, х,арбий х,аракатларда ва х,оказо. Чакконликнинг жозибали хусусияти, унинг кулайлиги, яъни уртача жисмоний маълумот-ларга эга булган одамга энг кийин вазиятларда устунлик килиш имкониятини берадиган хусусияти, эпчиллик узгармас туFма хусусият эмас, у жисмоний машклар учун узига хос хусуси-ятдир, уни ишлаб чикиш мумкин, унинг дара-жасини устириб боришга х,ам эришиш мумкин. Н.А Бернштейн ёзганидек, «у х,аракат ва х,аракатлар нуктаи назаридан х,аётий таж-риба концентратидир»3. Бежиз эмаски, эпчиллик ёшга караб ортади ва одамда унинг бошка барча психофизик фазилатларига караганда узокрок сакланиб колади. Двигатель эпчиллиги - бу восита кобилиятларининг бир тури.

Чакконлик ва х,аракатларнинг асосий мувофиклаштирилиши бошланFич мактаб ёшида ривожланишга энг мойил булади. Кей-инчалик, эпчилликни ривожлантиришда, агар сиз уни яхшилаш учун мунтазам равишда машкларни бажармасангиз, камайиб бориши х,ам мумкин. Бу шуни курсатадики, бошланFич мактаб ёши нафакат мактаб укувчиларида, балки умуман одамларда х,ам эпчилликни ривожлантириш учун энг кулай даврдир. Чакконликнинг намоён булиши куп жих,атдан асабий кортикал жараёнларнинг пластисия-сига, одамнинг х,аракат тезлиги, амплитудаси ва йуналишини, кучланиш ва бушашиш даража-сини ажрата олиш кобилиятига боFлик.

Мацоланинг илмий янгилиги шундаки, Узбекистон олимлари орасида ушбу мавзуда тадкикотлар олиб борилмаган, аммо муаллиф томонидан 10-13 ёшдаги мактаб укувчиларида чакконликни ривожлантириш буйича тажриба-лар утказилган ва ушбу натижалар маколада уз аксини топган.

3 Бондаревский Е.Я. Чтобы росла двигательная устойчивость: Упражнения в равновесии в школьной программе// Физическая культура в школе, 1966. - № 5.

Тадцицотнинг мацсади 10-13 ёшдаги мак-таб укувчиларида жисмоний тарбия дарсларида эпчилликни ривожлантириш буйича экспери-ментал машклар мажмуасини ишлаб чикиш самарадорлигини асослаш.

Тадк,ик,отнинг объекти сифатида 10-13 ёшдаги мактаб укувчилари танланди.

Тадкикотда мавзуни эркин ёритиб бериш усулидан фойданилган х,олда, тизимлилик, асос-лилик асосида тадкикот олиб борилди.

Шунингдек, илмий-услубий адабиётлар тах,лил килинди, чакконликни ривожлантурувчи машклар буйича тажрибалар утказилди.

Асосий к,исм.

Чакконлик - янги х,аракатлар ва улар-нинг комбинацияларини тезда узлаштириш кобилияти, шунингдек, узгарувчан шароитларда туFри, тез ва зукколик билан х,аракат килиш кобилияти.

Чакконликни ривожлантиришнинг юкори даражаси болалар томонидан узгарувчан шароитларда ёки кушимча вазифалар (илон югуриш, тусикларни четлаб утиш ва бошкалар) билан мураккаблашган очик уйинларга кири-тилган х,аракатларни яхши бажаришидан дало-лат беради.

Чакконлик иккита йул билан ривожлантири-лади.

Биринчидан, мактаб дастурига кирган янги машкни барчасини урганиладиганига интеграл йул билан таъсир этишдир. Хаммадан купрок уларни гимнастикада куллаш мумкин, лекин ва шунингдек машклар сифатида, маса-лан, чанFида алмашлаб туртта кадамда юриш, шунингдек кам булмаган даражада х,аракат координациясини талаб килади. Умуман эса хар бир машк тури чакконликни ривожлан-тиришга таъсир этиши алох,ида характерга эга. Шундай экан, гимнастика машклари каттали-гида х,аракатни бушликда - кучланиши ривож-ланишига ёрдам беради. Уйинларда узгарувчан шароитларда ориентир олишни ривожланти-ради. Мактаб укувчиларини ургатиш жараёнида х,аракатни тез-тез мураккаблаштиришни тавсия килинади. Масалан, тепаликка югуриб чикиш ва пастга тушишини бирорта буюмлар билан бажариш. Чакконликни ривожлантиришга шунингдек, х,ар хил ноодатий х,олатдан х,ар хил х,аракатни бажаришга ёрдам беради, масалан, турган жойдан узунликка сакраш, ён томон билан туриб ёки х,аракат йуналишига орка

билан турган х,олда. Умумий ривожлантирувчи машк комплексида, яъни х,ар бир дарсда бажа-риладиган имкон борича х,ар доим акробатика машклари киритилиши зарур Хар бир дарсда, жумладан, бир неча дакикани х,аракатли уйинга баFишлаши максадга мувофик булади.

Чакконликни ривожлантиришни иккинчи йули танлаш хусусиятига эга (табакалаштириш) таъсир этиши. Катта даражада чакконликни ривожлантириш вактни ва бушликни х,ис этишни такомиллаштириш билан боFлик булади ва шунингдек мушакни таранглашиши билан боFлик булади. Чакконликни ривожлантириш учун машк тугма рефлекслар асосида курилиши керак, улар танани туFри х,олатини кабул килишга ёрдам беради (бу бошни буриш-ларда ва энгашишларда келиб чикадиган буйин ва лабиринтли), урнатилган одатдаги х,олатдан кийинлашган х,олатни саклашни таъминлайди. Вестибуляр ва куриш анализаторларида про-приорецторм тери рецепторларида кон айла-ниш х,аракатларида келиб чикадиган стато-кинетик ва бошка кузни, айланиш релаксла-рида, лифтли, эгилиш, туриши ренимикликни узгаришини келтириб чикарадиган. Хар хил турдаги машклар кулланилади, уларни энг асосий вазифаси- охирги х,олатни аниклигида укитувчи томонидан курсатилаётган х,олатни кайтадан тиклаш, х,ар хил х,олатдан сакраб маъ-лум нуктага кучиш билан, маълум х,олатни кабул килиш билан масофа шунгача алмашти-рилади ва х,оказо.

Координация х,аракатни келишилган х,олда укувчилар кобилиятини параллел х,олда ривож-лантиради. Улар усиб бораётган мураккаблиги тартибида урганилади.

1. Циклик х,аракат билан координация туридаги бир-бирини келишиб утган юриш ва югуриш х,ар хил турлари

2. Бир вактда- битта йуналишга кул х,аракати, масалан, иккала кул олдинда, унгда, олдинда, юкорида, олдинда, чапда ва х,оказо.

3. Кул х,аракатини бир вактда х,ар хил йуналишга йуналтирилганлиги, масалан, унг кул олдинда, чап кул оркада, шундан сунг тескари-сига бажариш.

4. Навбат билан бир ва х,ар хил йуналишларда кул х,аракати, масалан, унг кул ён томонга, кейин чап кул ёнга узатилади, унг кул юкорига, чап кул юкорига, унг кул ён томонда, чап кул ён томонга, унг кул пастда, чап кул

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 2 (111)

пастда. Ёки булмаса навбат билан унг кул ва чап к,ул белда, елкада, ён томонда, елкага, юкори ён томонга, елкага, белга, пастга туширилади. Шунинг узини икки- уч текисликда бажариш, масалан, унг кул ён томонга, чап кул олдинга, унг кул олдинга, чап кул ён томонга, унг кул олдинга, чап кул юкорида, унг кул пастда, чап кул пастда.

5. Хар хил йуналишларда айланма харакат, масалан, куллар юкори холатдан доирасимон харакатни - унг кул юкорига, чап кул пастда (юкорига ва пастда ухшаш булиши керак).

6. Ойна куринишидаги харакат. Укитувчи юзи билан укувчиларга караб туради ва хар хил харакатларни курсатади. Укувчилар эса уни худди ойнадек харакатни бажаради, агарда укитувчи унг кулини юкорига кутарса, улар чап кулларини кутарадилар ва тескарисига. Бу машклар нафакат координационлигини, лекин диккат билан бажаришни талаб килади. Укувчиларнинг диккатини ошириш учун шун-дай машклар фойдали булади: олдиндан кели-шиб олинади, укувчилар кандай харакатни укитувчини оркасидан бажармасликлари керак, албатта утказиб юборишлари керак. Качонки харакатлар барча сериясини бажарганда, у канча хатога йул куйганлигини хар бирини эълон килади.

Машкни турларини хар бирини курсатилгандан кейин дастлаб нисбатан секин меъёрда бажарилади, кейин эса секин-аста тез-лигини ошириб боради.

7. Кул ва оёк харакатини келишилган холда бажариш: кул харакатини оёк харакатини чалинтириш билан бирга кушиб бажариш, худди юришдагидек; бир оёкда силташ харакати билан ( бошкаси таянч вазифасини бажаради); бир ва икки оёкда ва утириш билан сакрашлар.

Чакконликни намоён булишидан бири харакат вактида ва статик холатда муво-занат саклаш кобилияти хисобланади. Бу кобилиятни ривожлантириш учун укувчиларни кискартирилган таянч шароитларида маъ-лум холатда кабул килишларини таклиф килиниши лозим- гимнастика якка чупда туриб, тунтарилган уриндикда турган холатда. Шундан сунг харакатда машк бажарилади-яъни бир оёкда утириш, «хурозлар жанги» ва хоказо. Машклар якунида вестибуляр аппа-ратчи фаолиятини такомиллаштириш учун бурчакли тезлаштириш билан машк якунла-

нади - 45, 90 ва купрок градуслар билан унча катта булмаган майдонда баландликка сакраш вазифаси куйилгандан кейин кунганда муво-занатни саклаш, акробатик тунтаришлар вазифаси билан улар тамом булгандан кейин муво-занатни яхшилаб саклаш мумкин.

Чакконлик машки, коида буйича, дарсни асосий кисмини бошида бажарилади, качонки тайёргарлик кисмини таъсири остида диккати оширилади, мушаклар етарли даражада тай-ёрланади ва куч эса тоза булади. Бушликдаги, вактинчалик куч тайёргарлиги ва координация харакатини комплекс ривожлантириш тав-сия этилади, яъни дарсга биринчи машк кири-тилади, улардан хар бири чакконликни хар хил намоён булишини ривожлантиришга йуналтирилади. Бундай комплексларни аста-секин мураккаблаштириб бориш ва бир вактда шунингдек купрок, тезрок бажаришга эриши-лади.

Сунгги ун йилликларда олиб борилган куплаб тадкикотлар шуни курсатдики, жисмоний тар-бия, спорт, мехнат, харбий фаолият ва кундалик хаётда инсоннинг турли хил мувофиклаштириш намоён булиши жуда узига хосдир. Шунинг учун, полисемантик, Fалати ва «дунёвий» булиб чиккан мавжуд эпчиллик атамаси урнига мувофиклаштириш кобилиятлари тушунча-лари киритилди; бундай кобилиятлар тизими ва уларни ривожлантиришга дифференциал ёндашиш зарурлиги хакида хам мухокамалар олиб борилмокда. Эпчилликни ривожлантиришга каратилган педагогик таъсирлар айнан шу ёшда тизимли ва максадли кулланилса, харакатни мувофиклаштиришнинг калити булиши билан бирга, энг катта самара беради. Чакконликни ривожлантириш тизимлилик тамойилига катъий риоя килишни талаб килади. Синфлар орасидаги асоссиз танаффусларга йул куймаслик керак, чунки бундай кучланиш пай-тида мушакларнинг хис-туЙFуларини ва улар-нинг нозик фаркланишини йукотишига олиб келади. Машклар пайтида «мувофиклаштириш учун» умумий муносабат куйидаги коидаларга асосланиши керак:

а) яхши психофизик холатда шугулланиш керак;

б) юклар сезиларли чарчокка олиб келмас-лиги керак;

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 2 (111)

в) алох,ида дарс тузилмасида асосий кисм бошида эпчилликни ривожлантириш машкларини режалаштириш максадга мувофик;

д) индивидуал машкларни такрорлаш ораси-даги интерваллар булиши керак;

е) машкларнинг х,ар хил турларини укитиш бошка восита кобилиятларини ривожлантириш билан чамбарчас боFлик булиши керак.

Хулоса ва таклифлар.

Олиб борилган тах,лиллар асосида куйидаги хулосалар шаклланди:

1. Чакконлик энг хилма-хил сифат-дир. Мамлакатимизда энг кенг таркалган ва умумэътироф этилган эпчиллик курсаткичлари куйидагилардир: узлаштирилган х,аракат вазифасини мувофиклаштириш мурак-каблиги; маълум бир х,аракатнинг фазовий, вактинчалик, куч-кувват, ритмик хусусиятла-рини бажаришнинг аниклиги ва узгарган вази-ятга (яъни, мураккаб восита реакцияси вакти) мувофик янги х,аракатни узлаштириш ва восита фаолиятини узгартириш учун зарур булган вакт.

2. Чакконликни ривожлантириш восита-лари ва усуллари янги х,аракатларни тизимли равишда урганиш ва х,аракат фаолиятини (спорт уйинлари ва бошкалар) бир зумда кайта ташкил

этишга мажбур киладиган машклардан фойда-ланишга кискартирилади.

Хулосалар натижасида куйидаги таклиф ва тавсиялар шакллантирилди:

1. Чакконлик машкларини машFулотнинг биринчи учдан бир кисмида кискача, 15 дакикадан куп булмаган кетма-кетликда кири-тиш яхши натижа беради.

2. Харакатни мувофиклаштириш (чакконлик) намоён булишини оширадиган турли хил услубий усуллардан куйидагилар тав-сия этилади:

- Fайриоддий бошланFич позициялар-дан фойдаланиш (тик турган жойдан югуриш); турли позицияларни тез узгартириш (утириш, ётиш, туриш); тезлик ёки х,аракат тезлигини узгартириш; машкларни бажариш усулларини узгартириш: юкоридан, пастдан, ён томондан улоктириш; бир ёки икки оёкка сакраш, бури-лиш билан;

- машкларда турли шаклдаги, мас-сали, х,ажмли буюмлардан фойдаланиш; мак-таб укувчилари иштирокчилари томонидан келишилган х,аракатларни бажариш (иккитаси кулни ушлаб туриш, утириш ва туриш, эгилиш, сакраш); тизимли ва максадли равишда очик уйинларни киритиш, уйин шартларини мурак-каблаштириш.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. - Т.: "Узбекистон", 2017.

2. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон демократик Узбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2016.

3. Мирзиёев Ш.М. Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаравонлигининг гарови. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2016.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантиришнинг Харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сонли Фармони.

5. Botirov Х.А. Jismoniy 1агЫуа va sport 1апхК - Т.: "О^^сЫ", 1993.

6. Xo'jaev F. O'zbekistonda jismoniy 1агЫуа. - Т.: 1997.

7. Goncharova O.V. Yosh sportchilarning jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish. o'quv qo'llanma. - Т.: О^ DJTI, 2005. - 171 Ь.

8. Maxkamdjonov К, Tulenova Х.В. Maktabgacha ta'lim muassasalari uchun umumiy va kengaytirilgan "Jismoniy tarbiya" dasturi. - Т.: 2006.

9. Сатиров Г. Н. Школа движений // Физическая культура в школе. - 19 79. - № 6.

10. Бернштейн Н.А. О ловкости и ее развитии. - М., 1991.

11. Бондаревский Е.Я. Чтобы росла двигательная устойчивость: Упражнения в равновесии в школьной программе// Физическая культура в школе, 1966. - № 5.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.