CC BY
6Philol.ogi.cal. Studies 19, 2, (2021), 238-241
Стручен труд
УДК: [821Л63.3-31:821Л63.41-31].09"20"(049.3) DOI: 10.17072/1857-6060-2021-19-2-238-241
МАКЕДОНСКИОТ И СРПСКИОТ РОМАН НА ПРЕМИНОТ ВО
НОВИОТ МИЛЕНИУМ (СПОРЕДБЕНИ АСПЕКТИ) (Зборник од трудови од Мегународната работилница одржана во Институтот за книжевност и уметност во Белград, 23 - 24.10.2019 година, Скоще: Институт за македонска литература, стр. 178 )
Дарин Ангеловски
Институт за македонска литература — Скоп/е Универзитет Св. „Кирил и Методи/" во Скощ'е
Изданието Македонскиот и српскиот роман на преминот во новиот милениум (споредбени аспекти) произлезе како резултат од работата на истоимената мегународна работилница, ко] а, во организацща на Институтот за македонска литература од Скоще и во партнерство со Институтот за книжевност и уметност од Белград, се одржа на 23 и на 24 октомври 2019 година во Белград. Централната оска на внимание во Зборникот е насочена кон книжевниот вид на романот, ко], според специфичниот уметнички идентитет, се восприема како отворена порта за речиси сите познати облици на книжевниот израз. Во то] поглед Зборникот претставува природно надоврзуваае и продолжуваае на дискусщата за романот како „слика на светот" во ко]а, сфакааата за уметноста се прекршуваат со доминантните текови во философщата и во хуманистичките науки што го обележаа минатиот век. Како не помалку битни фактори што ги поттикнуваа размислувааата на оваа тема можат да се посочат промените во начинот на мислеае, во чувственоста и во начинот на живот што го одбележаа периодот на премин во дваесет и првиот век како резултат на глобализирачките процеси. Во поткрепа на изнесените стсуалишта говорат и размислувааата на уредниците на Зборникот, проф. д-р Jасмина Мо]сиева-Гушева од Институтот за македонска литература при УКИМ во Скоще и д-р Бо]ан Jовик од Институтот за книжевност и уметност од Белград: „...[П]оводот да се зафатиме со оваа тема, [е] да ги осознаеме насоките по кои се одвиваат новите тенденции во македонското и српското современо книжевно творештво во последниве децении, токму преку романот како на]податлива и на]адекватна форма низ ко]а успешно се согледуваат
сите подробности на современата реалност, кои потем прецизно се транспонираат во конкретно уметничко творештво со соодветни иде]ни и естетски вредности. Дополнителна причина поради ко]а се зафативме со оваа тема е не]зината применливост во смисла на содржинската поставеност, ко]а опфака размислува&а што се однесуваат на: критиката на конзумирачкото општество, свесноста за еколошките проблеми, согледува&ето на функцщата на глобализмот и постколонщализмот, истакнувааето на етничките и сексуалните идентитети, заложбите за маргинализираните групации, нагласувааето на носталгичноста и дезориентираноста во заемните односи мегу книжевните протагонисти, со еден збор, теми блиски до нас и до нашето секо]дневно живее&е."
Како особено важна карактеристика на изданието се издво]ува неговата намера научно да ги презентира процесите на препознаваае, прифакаае, вреднуваае и обмислуваае на рецентните книжевно-културни вредности, трендови и феномени во романескното творештво од двете средини според начелата на заемно, реципрочно и избалансирано толкуваае. Потврда за тоа се трудовите од седумнаесет угледни проучувачи на поетиката на современиот роман од РС Македонща и Србща, изведени според принципите на културолошката почит и интелектуалното лубопитство со кои пристапуваат кон промислуваае на современиот роман како општа и заедничка тема: Jасмина Мо]сиева-Гушева, Флуидноста на новиот милениум ('Дваесет и првиот на Т. Османли' и 'Милениум во Белград' на В. Пиштало)
Валентина Миронска-Христовска, Преводната рецепци/а на
македонскиот и српскиот роман во двете културни средини Лорета Георгиевска^аковлева, Односот кон болеста во романите
'Двадесет четири sида' од Игор Мароjевuк и 'Одброjувак>е' од Фросина Пармаковска Бо]ан Чолак, Траума и наратив: Ото Хорват Сабо jе стао Гоце Смилевски, Белградскиот хронотоп во 'Insomnia' и 'Бледи сенки,
далечни гласови'од Димитрие Дурацовски Радомир Виденовик, Миризмата на егзилот, миризмата на копнежот Игор ПеришиЙ, Троjuца Владимира (Арсен^евиЬ, КецмановиЬ,
ТабашевиЬ): постколони/ална, транспостмодернистичка и постсоци/алистичка еманципаци/а српскогромана Соаа Сто]менска-Елзесер, Моделот на роман-биографикци/а каj
Владимир Пиштало и Гоце Смилевски Тщана Тропин Несавршено сеЬате на смрт: историографска
метапроза у савременом српском и македонском роману
Желко Милановик Политичко-поетичка очекивата од савременог
српског романа Ана Мартиноска, Семе^ото насилство како тема во новиот
македонски и српски роман Марща Грузик, Истор^а и сексуалност у женском српском
роману: 'Страх и тегов слуга ' Мирjане НоваковиЬ и 'Каjа, Београд и добри Американац ' Мирjане Ъур^евиЬ Владимир Перик Окцидентализам у романескноj прози српских и
македонских писаца генерац^е 'Y': транзици/а и идентитет Дарин Ангеловски, Баснословното време на детството во романите 'Мацун ' од Влада Урошевик и 'Очев нови мандат ' од СлободанМандик Анкица Вучковик, Српски роман за децу у nрвоj деценщи XXI века
Марко Аврамовик, Емиграцща и документи 'Стаклени зид ' Владимира ТасиЬа Бил]ана Jоновска-Стефковска, Лубовниот триаголник во романите 'Прелубници ' од Вида Огненовик и 'Одброjувате ' од Фросина Пармаковска.
Овие назови и досега необ]авени промислувааа посветени на поетиката на македонскиот и на српскиот роман насто]уваат да дадат одговор на различните интелектуални предизвици врз кои почива проучувааето на современата романескна продукцща. Такви се супспецщалистичките прашааа што го преиспитуваат карактерот, содржината и интензитетот на книжевната рецепцща во различни средини, интеркултурните и интерлитерарните модалитети што ги обликуваат односите мегу двете културни средини, како и потрагата и проучувааето на мотивско-тематските врски во современата македонска и во современата српска литература. Апликативниот и аналитичкиот аспект на Зборникот е сочинет од проучувааата на романескните остварувааа на пле]ада современи автори од двете книжевни средини: Томислав Османли, Владимир Пиштало, Фросина Пармаковска, Игор Маро]евик, Ото Хорват, Димитрие Дурацовски, Кица Колбе, Владимир Арсениевик, Владимир Табашевик, Владимир Кецмановик, Гоце Смилевски, Радослав Петковик, Венко Андоновски, Горге Кир]аник, Мир]ана Новаковик, Мир]ана Гургевик, Лана Басташик, Саша Савановик, Филип Грбик, Живко Гроздановски, Стефан Марковски, Сашо Димоски, Влада Урошевик, Слободан Мандик, Владимир Тасик, Вида Огаеновик и др.
Има^и ]а предвид не само тематската разнообразност, туку и актуелноста на мноштвото нови перспективи што ги отвораат посочените прилози, понуденото издание претставува не само
суштински придонес во интеркyлтyрното согледува&е и проучува&е на македонската култура и литература, туку то], едновремено претставува инспирацща и поттик за идни продлабочени истражувааа на духовните и на културните струеаа мегу македонската и српската културна средина.
