CC BY
16
10.00.00.ИЛМ^0И ФИЛОЛОГЙ Ю.ОО.ОО.ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ lO.OO.OO.PHILOLOGICAL SCIENCES
10.01.00. АДАБИЁТШИНОСЙ 1О.О1.ОО.ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ 10.01.00. LITERATURY CRITIERSM
10.01.03.АДАБИЁТИ МАРДУМИ КИШВАР^ОИ ХОРЩЙ 10.01.03.ЛИТЕРАТУРА НАРОДОВ СТРАН ЗАРУБЕЖЬЯ 10.01.03. LITERATURE OF FOREIGN COUNTRIES PEOPLES
УДК 8Т1 МИРЗОЮНУС М. (ХО^АЕВА)
ББК 83,3
МА^АСТЙ ДАР ОСОРИ ШАР^ШИНОСОНИ ГАРБ
Дар Fap6 нахустин асаре, ки дар бораи Махастй маълумот чой дорад, китоби барон А.Руссо «Парнаси шаркй» (1841) буд. Падари А. Руссо солиёни зиёд хини хидмати сафорат дар Эрону Багдод ва Туркиё дастхатхои бисёре чамъ оварда буд. Бо истифода аз онхо А.Руссо китоберо дар шакли тазкира тахия намуд ва дар он оид ба шахсият ва мероси адабии Низомй, Хоконй, Анварй, Сузанй, Махастй маълумот чо дода, аз ашъори хар кадоме намунахоеро дар тарчумаи фаронсавй сабт намуд. Мухаккиконе, ки дар даст ин китобро доштанд, кайд кардаанд, ки А. Руссо Махастиро шоири мард пиндоштааст(6, 46).
Шаркшиноси немис Паул Хррн (1863-1908) низ дар асари маъруфаш «Таърихи адабиёти форсй^> (1901), ки чилди аввалаш адабиёти кадими эронй ва чилди дувумаш адабиёти классикии форсу точикро дар бар гирифтааст, дар бораи Махастй хабар дода, уро хамчун Хонум Санжен муаррифй кардааст. Зимнан кобили тазаккур аст, ки шахсияти Махастй таваччухи Хорнро хануз хини тахияи «Лугати фурс»-и Асадии Тусй ба худ кашида буд.
Паул Хорн каробати баъзе рубоиёти Махастиро бо ашъори шуарои дигар пайдо кардааст. Аз чумла рубоии «^ассоб аз он ки одати уст маро», ба фикри у дар ашъори Шохй (XVI) такрор шудааст. Ва шояд ба хотири дифои шоира ва як навъ шарх додани сабаби мавчудияти рубоиёти кабех дар ашъори у, Хорн гуфтааст: Махастй дар зери мафхуми «кассоббача» сарвари Султон Санчарро дар назар дошта буд. Ин гуфтаи Хорн ба назар кобили тардид аст.
Донишманди маъруфи англис Э. Браун аз руи осори ба у дастрас дар бораи Махастй менависад, ки у зани шухтабъ буд(6, 292-296).
Шаркшиноси украин Агафангел Кримский (1871-1942) дар бораи Махастй андеша ронда, якчанд масоили бахсталабро таъкид мекунад (2, 489). Ба кавли у, «шахсияти муосири султон Санчар, зани сабукфикру шух, агар аз ин бештар нагуем, шоира Махастй ё Мехистй ва ё чунон ки аксар ном мебаранд, Махсатй хеле норушан аст». А. Кримский уро зодаи Ганча мехисобад ва шучоату истиклоли уро бо заифиву нотавонии занони хамватанаш мукобил мегузорад.
А. Кримский хамохангии ашъори Махастиро бо суруду таронахои халкй, бо таронахои сайёри байналмиллй пай бурда, айнан такрор шудани матни яке аз рубоиёти Махастиро дар бораи кассоббача дар эчодиёти шоири мутасаввифи араб Умар ибн-ал Фориз (1181-1235) ёдовар шудааст.
Яке аз мухимтарин нуктахое, ки таваччухи мухаккикро ба худ кашидааст, мансубияти хубсиёт ба калами шоира аст. А. Кримский тахмини Хорнро дар бораи ба Султон Санчар бахшида шудани шахрошуби Махастй ба он далел, ки симои кассоббачаи чавони навхат ба Санчари пахлавончуссаи миёнсол ягон шабохате надорад, катъиян инкор мекунад. Ин фикри у низ кобили пазироист, ки тамоми натичаву хулосахо ва асноду далели мухаккикон дар бораи Махастй тахминй буда, ба калами у танхо ашъори боадабона тааллук дорад, хубсиёт бошад, аз чониби мухлисони хар гуна «хавасномахо» аз номи у бофта шудааст».
Хамин тарик, А. Кримский бо он ки тахминй будани аксари аснодро перомуни шахсияти Махастй зикр мекунад, ба у бо таваччухи бузург менигарад ва уро «шоирае сохиби истеъдоди фавкуллода» мехисобад. Андешахои А. Кримскийро вокеан нуктасанчона ва
мушикофона метавон номид, зеро у ба хар як санади чузъй ва хатто дувуму сеюмдарача эътибор дода, дар хар маврид акидаи шахсии худро баён кардааст.
Шаркшиноси бузург Е.Э. Бертелс (1890-1957) дар ду китоби худ «Таърихи адабиёти форсу точик»(2) ва «Низомй ва Фузулй»(3) ба шахсияти Махастй таваччух зохир мекунад.
Е. Э. Бертелс ба «Таърихи адабиёти форсу точик» номи Махастиро ворид накарда, танхо дар он фасле, ки сухан дар бораи Чдвхдрй меравад, аз киссаи «Пури Хатиб ва Махастй» ёдовар шудааст. Аз нигохи у асари мазкур намунаи одии насри бадей мебошад, ки ба хеч вачх хакикати таърихй надорад. Ба фикри у, ашъореро, ки дар ин кисса аз номи канизи нимустуравии Султон Санчар Махастй оварда шудааст, дар асл наметавон чун рубоиёти Махдстй пазируфт, зеро дар ин сурат ашъори бокимондаи ин киссаро, ки аз номи шохони салчукиву волидайни Амир Ахмад ва дигарон оварда шудааст, мебояд ба онх,о нисбат дод. Аммо гумон аст, ки тамоми персонажхои асар дар зиндагй харфи манзум мегуфта бошанд. Хдмин тарик, Е.Э. Бертелс хакикати таърихй доштани ин асарро инкор мекунад ва бад-ин далел шахсияти таърихй будани Махастиро низ зери шубха мегузорад. Бертелс ба он мухаккикони озарй, ки ашъори ба номи Махастй омадаро берун кашида, ба озарй тарчума кардаанд ва ба хонандагон бе ягон шарху баён чун осори ин шоира манзур кардаанд, катъиян мукобил аст. Эроди шаркшиноси маъруф вокеан дуруст аст. Танхо пас аз мукоиса ва омузиши хеле чиддй, баъди пайдо кардани ашъори тамоми шуарое, ки то Ч,авхарй ва дар як вакт бо у зиндагй кардаанд, метавон ошкор кард, ки ин рубоиёт моли кист: аз Махастй аст ё аз каси дигар. Вагарна ба кавли худи Бертелс, бе омодагии каблй интишор кардани маводи ин кисса ба мисли биноест, ки руи рег сохта шуда вайрон шуданаш ногузир аст .
Дар китоби дигари худ «Низомй ва Фузулй» Е.Э Бертелс боз хам ба шахсияти таърихй будани Махастй ба назари шубха нигариста, тамоми ахбори сарчашмахоро (аз чумла ахбори «Тазкират-уш-шуаро»- и Давлатшох, «Хдфт иклим», «Хайроти хисон» ва г.) кобили тардид мепиндорад. Ба кавли у, агар дар охири асри XII дар бораи Махастй аллакай роман навишта бошанд, пас маълум мешавад, ки дар ин давра шахсияти у аллакай афсонавй шудааст. Аммо гумон аст, ки чунин зуд (агар у дар хакикат канизи Санчар бошад) як нафар ба кахрамони афсонавй табдил ёбад. Бинобар ин, ба фикри Е. Бертелс, дар байти зерини Низомй сухан дар бораи он шоирахое меравад, ки дар дарбори шох чунин тахаллус доштанд:
Ситиву Мауситиро бар газалуо, Шабе сад ганц бахши бар масалуо.
Зимнан, гуфтаи Е. Бертелс беасос нест, зеро дар хакикат гумон аст, ки пиразане (дар вакти таълифи шеър Махастй солхурда буд) дар базми шох Тугрил (шеъри Низомй дар васфи уст) ширкат мекарда бошад. Аммо Е. Бертелс хулосахои нодурусте хам дорад ва ба баъзе акидахои у наметавонем розй шавем. Аввал он ки ба фикри у, барои офаридани образи Махастй ким-кадом як сарояндаи таърихй, ки кобилияти бадохатан рубой гуфтан доштааст, сабаб шудааст. Ва ин Махастии аввал шояд хеле пештар аз Султон Санчар умр ба сар бурда бошад, зеро ки ба достони Саной ворид шудааст. Аммо, ин чо батакрор бояд гуем, ки киссаи Махастй дар достони «Хддика»-и Саной ба Махасии шоир иртибот надорад. Ва дигар ин ки Аттор дар «Илохинома» махсус таъкид кардааст, ки: Мауастии дабир он покцавуар, Муцарраб буд пеши тахти Санцар (9)
Дигар, Е. Бертелс гуфтааст, ки кисми зиёди шеърхои Махастй рубоиёти беадабона аст. Дар ин маврид низ хак ба чониби у нест. Зеро аз миёни такрибан 300 рубоие, ки ба номи у мансуб медонанд, камтар аз 10 рубой чунин хусусият дорад ва онхоро хам аз эхтимол дур аст, ки худи Махастй гуфта бошад. Хдмчунин наметавонем, ба он акидаи Е. Бертелс розй шавем, ки ба эчодиёти Махастй гуё танхо рубоиёте муштамил аст, ки дар онхо сабукфикрй ва хохиши лаззат бардоштан аз зиндагй таргиб шуда, садокати заношуй мавриди тамасхуру истехзои шоира карор гирифта бошад. Ба фикри мо, даххо рубоиёти баландмазмуни Махастиро, ки дар онхо тараннуми зебоиву ишк, иффату садокат ва назокату часорат тараннум ёфтааст, ба тарики шохид ва аксулдаъво метавон зикр кард.
Хдмин тарик, Е.Э.Бертелс Махастиро хамзамони Низомй намешуморад ва се саволро бечавоб мепиндорад: 1) Оё Махастиро шахсияти вокей хисобидан мумкин аст? 2) Агар Махастй шахсияти вокей бошад, фаъолияти адабиаш дар кучо гузаштааст: дар Осиёи Марказй, Эрон ё Озарбойчон? 3) У дар миёнахои асри XII зиндагй кардааст ё хеле пештар?
№2(55) 2O18 • НОМАИ ДОНИШГО^ • УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ • SCIENTIFIC NOTES
Ховаршиноси маъруф, профессори донишгохи Прага Ян Рипка (1886-1968) дар номае, ки санаи 18-уми марти соли 1967 таълиф шуда ва посух ба номаи Тохирии Шахоб аст, дар бораи китоби мавсуф андешахои худро баён намуда, рочеъ ба Махастй низ изхори назар кардааст, ки мураттиби китоб онро дар шакли охирсухан дар поёни асари худ чой додааст (5, 89-93).
Чунончи, у кайд мекунад, ки «кудрати баён ва тасаллути комили Мехситй дар талфики алфоз ба кадре устодона ва шевост, ки монанди нагамоти дилнишини мусикй ва садои обшору навои хазордастон гуши чони одамиро навозишгар ва хотири пажмурдаро нишотовар аст» ( 5, 89).
Ба кавли ин донишманди чехй «Тадвини ашъори Мехситй барои адабиёти Эрон неъматест ва сабкеро зинда мекунад, ки хеч як аз шуарои номдори кадим ба таклиди он даст наёфтаанд ва ба он поя аз малохат ва халовати гуфтор натавонистаанд, бирасанд. Дар байни шуарои магрибзамин танхо касе, ки тавонист, аз ухдаи тачассуми манозири табиат ва рухиёти чомеа барояд, ва ба кавли Шумо, эрониён, ки мегуед, «чоно, сухан аз забони мо мегуй»-ро ба вачхи ахсан адо намояд, Андре Шене - сарояндаи франсавй (1762-1794 -М.М.) аст. Вале бо хама таровате, ки дар баёни уст, дар мукобили суханони аз дил бархостаи Мехситй чун киёси зарра бо офтоб аст ва катра ба дарё » (5, 90) Дар идомаи ин нома - охирсухан Ян Рипка мегуяд: Ман вакте ки ин рубоии Мехситро, ки мегуяд:
Дар тоси фалак цуръаи шодию гам аст, Га% меунату давлат асту га% бешу кам аст. Осуда диле бувад, ки %ар цуръаи чарх, Нушиду нанолид, агар цумла дам аст. -хондам, ба фикри амик фуру рафтам ва бар озодандешии зане, ки таровишоти табъи салимаш то бад-ин поя дар авчи олй аст, сари таъзим фуруд овардам» (5, 92)
Ян Рипка дар идомаи сухан дар бораи якчанд рубоии дигар, аз чумла рубоиёти зерин изхори назар мекунад:
«Он руз, ки тавсани фалак зин карданд» «То кай ба рухи ту рух ба хун шуяд дил» ««Чандон ки ба кори хеш во мебинам» «Дар доми гами ту хастае нест чу ман» Ч,олиб он нукта аст, ки у Махастиро беназир мешуморад ва бо суолхои риторикй ба хонанда мурочиат мекунад, ки кадом табибе, файласуфе ё орифе ба ин хубй метавонад, гудозхои даруниро шифо бахшад ё баён кунад, ки посухи он «хеч кадом» аст.
Ин мусташрики маъруф дар китоби худ «Таърихи адабиёти форсу точик» (1970) Махастиро аз дарбори салчукихо ва хамзамони Адиб Собиру Анварй хисобида, ин се нафарро дар як фасл чо додааст (8).
Ян Рипка Махастиро устоди рубой, шоираи хозирчавоб ва багоят хуб номидааст. Дар маколаи худ ин ховаршинос ба нуктахои зерин ишора кардааст:
1. Аз Ганча будани Махастии дабира
2. Муосири Умари Хайём ва Низомй будани Махастй ва бо онхо мулокот доштани у
3. Мукарраби Султон Санчар ва атобаки у Султон Махмуд ибни Мухаммад ибни Маликшох будани шоира
4. Имконпазир набудани исботи мансубияти тамоми рубоиёти «Киссаи Амир Ахмад ва Махастй» ба Махастй
5. Тафовут доштани ашъори Махастй аз навиштахои шоирахои дигари адабиёти классикй
6. Заминаи вокей надоштани рубоиёти ошикона дар бораи ахли хунар
7. Муаррифии Махастй хамчун хонум Санжени Эронй зимни рубоиёт ва ривоёт. Маколаи Ян Рипка хеле фишурда аст, бо вучуди ин аксари асноди маълумро дар бораи
Махастй шомил буда, рочеъ ба хар нукта фикри шахсии мухаккик низ ба зехн мерасад.
Бехтарин ва мукаммалтарин тадкикоте, ки рочеъ ба зиндагй ва ашъори Махастй дар Fарб анчом пазируфтааст, ба фикри ахли тахкик, асари Фритс Майер "Махситии зебо" мебошад (7). Фритс Майер (1912-1928) донишманди суисй, шогирди шаркшиносон Рудолф Чуди ва Хелмут Риттер буда, солиёни зиёд дар кишвархои Шарк, аз чумла Туркияву Миср умр ба сар бурда, борхо ба Эрону Афгонистон ва Марокко сафар кардааст, беш аз сй сол мудири кафедраи исломшиносии Донишгохи зодгохаш - шахри Базели Швейтсария (Суис) будааст. Панч асари монографй аз у ба ёдгор мондааст, ки ба хаёт ва фаъолияти Абуисхок ал Козарунй, Махсатй, Абусаиди Абулхайр, Бахои Валад - падари Мавлоно Ч,алолиддини Румй
ва дар бораи накшбандия мебошанд. Асари Фритс Майер «Махситии зебо» зимнан аз ду чилд иборат аст. Ба кавли шогирди у Бернд Радтке, чилди аввали китоб хануз дар соли 1941 дар шакли рисолаи докторй таълиф шуда буд, вале муаллиф ба чопи он шитоб накарда, танхо соли 1963 дар хачми 412 сахифа онро ба табъ расонд. Ч,илди дувум дар шакли роман навишта шудааст ва то имруз руи чопро надидааст (1, 36). Дар асар сухан дар бораи жанри рубой, маншаъ ва мабдаи он, хусусиятхои асосии ашъор ва хаёту эчодиёти Махастй рафтааст.
Фритс Майер дар бораи мавзуъхои асосии рубоиёти Махастй, сабки фардии шоира, воситахои бадеие, ки дар ашъори у ба кор рафтаанд, андеша ронда, мавзуи мухаббатро дар он батафсил шарх додааст Профессор Х,елмут Риттер ба у дастнависи достони «Амир Ахмад ва Махастй»-ро додааст, ки муаллиф дар хеле маворид аз ин китоб истифода бурдааст. Ба андешаи у, Махастй дар нимаи дувуми асри Х11 зиндагй кардааст. Ф.Майер андешахои гуногунро дар бораи макони зисти у оварда, аз чумла Радкон (дар наздикии Тус), Ганча, Нишопурро ном мебарад. Гузашта аз ин, бо такя ба маълумоти дастхати фавкуззикр дар сахифаи 69-и китобаш дар Хучанд ба дунё омадани Махастиро низ зикр мекунад. Муаллиф гунахои мухталифи номи Махастиро овардааст, ки дар байни онхо «Мах -астй» низ чой дорад.
Мундаричаи китоби Майер чунин матрах шудааст. Дар огози китоб пешгуфтор, сипас панч боб ва дар поёни китоб фехрасти номхо ва истилохот оварда шудааст. Дар боби аввал дар бораи жанри рубой маълумот дода шудааст, дар боби дувум, ки «^адимтарин шоирахои форс» ном дорад, дар бораи ду тан шоирахои форсизабон Робиаи Балхй ва Мутрибаи Кошгарй маълумот дода шудааст. Боби се «Махсатии таърихй» ном гирифтааст, ки дар он дар бораи номи шоира, замон ва макони зисти у, касбу хунари у ва муносибаташ ба образхои шеърй сухан рафтааст. Боби чахорум «Рубоиёти Махсатй ва сарчашмахои онхо» ном гирифта, масъалаи тасхех ва баркарор кардани асолати матн, интисоби рубоиёт ва хусусиятхои ашъори Махсатиро фаро гирифтааст. Дар боби охирин девони Махсатй мураттаб шуда, тарчумаи олмонии он ва шархи рубоиёт ва ашъори дигар аз назари Майер чой дода шудааст. Имтиёзи рисолаи мазкур дар он аст, ки Фритс Майер хануз дар соли 1941 хини таълифи рисолаи докторй сарчашмахои зиёдро омухта, онхоро ба кор гирифтааст. Аз чумла дар рисолаи у осори мухиме чун «Мунис-ул ахрор»-и Бадриддини Чрчармй, «Нузхат-ул-мачолис», Ч,унги рубоии асри 1Х хичрй, Ч,унги Искандарй, «Анис-ул-хилват»- и Музаффар ибни Носир, «Ч,унги Гуё»- и Ч,уё Эътимодии Кобулй, «Хайр-ул-баён»- и Шоххусайни Каёнй, Тазкираи Такиуддини Балёнй, «Мунтахаб-ул-ашъор»-и Мухаммадхони Мубтало, Тазкираи Волехи Догистонй, Тазкираи «Оташкада»-и Озар, Тазкираи Исхокбек, «Махзан-ул-гароиб»-и Ахмад Алихони Х,ошимй, «Риёз-ул-чаннат»-и Занузии Хуй, Ч,унги Табрез, «Мачмуаи Махмудй»-и Махмуди ^очор, мачмуаи Ягмо, Тазкираи Козим, Ч,унги Харобот, тазкираи «Х,афт иклим», «Натоич-ул-афкор», «Мачмаъ-ал-фусахо», тазкираи «Рузи равшан», «Ч,унги Х,абиб» - и Мирзо Хдбиби Исфарангй, «Тазкират-ул-хавотин»-и Зехнии Афандй, «Ч,унги шеър»-и Ахмад Сухайлии Табрезй, «Донишмандони Озарбойчон»-и Мухаммад Алии Тарбият, «Гулчини чахонбонй», «Райхонат-ул адаб», «Достони Ахмад ва Махастй» ва гайра ба сифати сарчашма хидмат кардаанд.
Хамин тарщ маълум мешавад, ки шахсият ва хунари шоирии Махастй таваччухи мусташрщони хоричиро ба худ кашида, боиси бахсхои доманадоре шудааст. Аз миёни ишорот ва нукоте, ки перомуни зиндагй ва рубоиёти Махастй аз осори А. Руссо , П. Хорн, Э. Бертелс, А. Кримский, Я. Рипка ва Ф. Майер ба даст омадааст, осори монографии Ф. Майер "Махастии зебо" арзиши баландй илмй дорад ва мабнй бар аснод ва сарчашмахои муътамад аст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Бернд, Радтке. Памяти Фритца Майера. / Радтке Бернд //Суфизм в Центральной Азии (зарубежные исследования) Сборник статей памяты Фрейца Майера. Сост. И атв. Ред. А.А. Хисматулин - Санкт-Петербург, 2001-394
2. Бертельс, Е. Э.. История персидско - таджикской литературы/ Е. Э. Бертельс. - М: 1960. -С. 489 - 490.
3. Бертельс, Е. Э.. Низами и Фузули -/ Е. Э.Бертельс. М: Восточная литература, 1962-553с.
4. Браун, Э. Таърихи адабиёти форсй. ч. 1.
5. Девони Мехситии Ганчавй. Бо эхтимом, тасхех, тахшияи Тохирии Шахоб. Техрон, чопи севум, 1347, с. 89- 93.
6. Крымский, А. Е.. Низами и его современники/ А. Е. Крымский. - Баку: Элм, 1981. - С. 46.
7. Майер, Фритс. Махастии зебо. - Вестбаден, 1963
8. Рипка Ян. История персидской и таджикской литературы. - М: Прогресс, 1970. - С. 194.
№2(55) 2O18 • НОМАИ ДОНИШГОХ • УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ • SCIENTIFIC NOTES
9. Фаридаддини, Аттор. Илохинома.Тасхехи Хелмут Риттер/ Аттор Фаридаддини.- Техрон, Тус, 1359
REFERENCES:
1. Bernd Radtke. In the memory of Fritz Mayer. Inthebook. Khismatulin A.A.Sufism in Central Asia (Foreign Studies) - St. Petersburg, 2001.
2. Bertels, E.E. History of the Persian-Tajik Literature / E.E.Bertels. - М: 1960.- p. 489 - 490.
3.Bertels, E.E. Nizami and Fuzuli/ E.E. Bertels - М: 1962
4. Brown, E. History of the Persian Literature. / E. Brown, Vol. 1.
5.Devoni Mehsiti Ganjavi. Introduction, revision and commentaries of Tohirii Shahob.Tehron, the third edition, 1347, p. 89- 93.
6.Krymskyi ,A. E. Nizami and his contemporaries/ A. E. Krymskyi . - Baku: «Elm», 1981. - p. 46.
7.Meyer,Fritz. BeautifulMahasti. - Westbaden, 1963
8.Ripka Jan. History of the Persian-Tajik Literature.- М: «Progress», 1970.- p. 194.
9.Faridaddini, Attor.Ilohinoma. Introduction of Helmut Ritter/ Attor Faridaddini.-Tehron, Tus, 1359
Махастй дар осори шаркщшиносони Гарб
Вожа^ои калидй: Махастй, рубой, шарцшиносон, Паул Хорн, Е.Э.Бертелс, А.Крымский, Ян Рипка, Фритс Майер
Дар мацола осори шарцшиносони Гарб, ки ба шахсият ва рубоиёти Махастй марбут аст, баррасй шудааст. Кайд карда мешавад, ки нахустин касе, ки дар китобаш зикри номи Махастй ба мушоуида меояд, А.Руссо буд. Муаллиф дар мацола асаруои шарцшиносон Паул Хорн, Е.Э.Бертелс, А.Крымский, Ян Рипка, Фритс Майерро баррасй намуда, хидмати уар кадоми онуоро дар шинохти Мауастй тайин мекунад. Дар мацола хулоса карда мешавад, ки хидмати донишманди суисй Фритс Майер, ки дар монографияи худ «Мауастии зебо» анцом додааст, воцеан хеле мууим ва мондагор аст.
Махасти в трудах западных востоковедов
Ключевые слова: Махасти, рубаи, востоковеды, Пауль Хорн, Е.Э.Бертельс, А.Крымский, Ян Рипка, Фриц Майер
В статье расматриваются труды западных востоковедов, посвященные творчеству Махасти. Отмечается, что первым среди западных востоковедов, назвавших имя Махасти, был А.Руссо. Исследуя работы Пауля Хорна, Е.Э.Бертельса, А.Крымского, Яна Рипки, Фрица Майера, автор определяет заслуги каждого из них в махастиведении. В статье делается вывод об особых заслугах Фрица Мейера, которые можно проследить в его монографии «Прекрасная Махасти».
Mahasti in Western Scholars in Oriental Studies" Works
Keywords: Mahasti, rubai, scholar in oriental studies, Paul Horn, E.E Bertels, A. Krymsky, Yan Ripka, Fritz Meyer
The article dwells on the research dealing with the writings of Western Orientalists, dedicated to Mahastis creation. It is noted that the first among Western Orientalists, who marked the name of Mahasti, was A. Rousseau. The author examines the works of Paul Horn, Ye. E Bertels, A. Krymsky, Yan Ripka, Fritz Mayer and determines the merits of each of them in Mahasti studies. The author underscores the special merits that Fritz Meyer displayed in his monograph "Beautiful Mahasti."
Маълумот дар бораи муаллиф:
Мирзоюнус Матлуба(Хоцаева Матлуба Юнусовна), доктори илмуои филологй, профессори кафедраи адабиёти муосири тоцики Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров(Цумуурии Тоцикистон, ш. Хуцанд), E- mail: matluba.khojaeva@gmail. com Сведения ою автора:
Мирзоюнус Матлуба (Ходжаева Матлуба Юнусовна),доктор филологических наук, профессор кафедры современной таджикской литературы Худжандского государственного университета имени академика Б.Гафурова(Республика
Таджикистан, г.Худжанд),E- mail: matluba.khojaeva@gmail.com Information about the author:
Mirzoyunus Matluba (Khojaeva Matluba Yunusovna) Professor of modern Tajik literature department under Khujand State University named after academician B. Gafurov (Tajikistan, Khujand), E- mail: matluba.khojaeva@gmail.com
