CC BY
2
ЭОЖ 614.446.3
!Г.Б. Ажигалиева, !Г.А. Арынова, 2А.Ш. Букунова, !А.Б. Даниярова
1эл-Фараби атындагы Цазак улттыкуниверситету Цазакстан, Алматы к, 2Д. Серкбаев атындагы Шыгыс Цазакстан техникалыкуниверситету Цазакстан, вскемен к
МАХАМБЕТ АУДАНЫ Т¥РГЫНДАРЫНДА КОРОНАВИРУСТЫК ИНФЕКЦИЯСЫНЬЩ
ЖАГ ДАЙЫНА ТАЛДАУ
МакаладаАтырау облысыныц Махамбет ауданы ещртде ЦРДСМ«Статистика департаментiмен ащараттыкжуйе» мэлiметтерi бойынша аудан келемшде коронавирустык инфекцияныщ тiркелу жагдайынына талдау жасалган. Тургындар денсаулыгы казiргi пандемия жагдайында елдщ элеуметтк-экономикалык эл-аукатыныц керша, куатты экономикалык, ещбектк, корганыс жэне мэдени элеуетi реттде когамныщ дамуыныц мацызды индикаторы болып табылады.
Жумыстыщ негiзгiмаксаты аудан келемтде тургындар денсаулыгын коронавирустык инфекцияныщ кезде^жиШгте байланысты бага беру, сонымен бiрге COVID-19 инфекциясыныщ аудан тургындарында ай бойынша, мамандыгы бойынша жэне жас ерекшелiктерi бойынша тiркелуте талдау жасау. Аткарылган жумыстыщ с жyзiндегi мащыздылыгы букы элемде короновирустыщ инфекция туралы, оныщ шыгу себебу таралу жолдары, алдын алу шаралары туралы жарыса жазып жатканда, осы макала аркылы ез елiмiзде, аудан келемшдегу елдi мекендегi статистикалык тiркелу мэлiметтерт талдай отырып, шынайы кертiстiжетюзуде болып отыр. Зерттеу эдстемеснщ негiзiне эпидемиологиялык, статистикалык эдктер жатады. Жyргiзiлген талдаудыщ кундылыгы коронавурис инфекциясыныщ динамикасын накты тiркелу фактшерше байланысты аныктауында. ТYйiндi свздер: коронавирустык инфекция, пандемия, тургындар денсаулыгы, биологиялык каут
бзектШп
К^рп пандемия жэне одан кешнп ы;тимал эпидемиялар жагдайында на;ты елдi мекендердеп тургындардыц коронавирус инфекциясымен ауырган жагдайыныц кершюш зерттеп, оны гылыми баспаларда керсету, халы;тыц а;паратты элеуметтж желщен емес сенiмдi кездерден алып, о;ып танысуы бупнп тацда мацызды болып табылады. Денсаулы; са;тау жуйесш галымдардыц тарапынан ;олдау к^рп уа;ытта республика хал;ыныц эл-ау;атын ;амтамасыз етудщ ец басты мшдет болып табылады. КYHделiктi емiрде Covid-19-дан биологиялы; кэушазджт арттыру Yшiн адам агзасын ;оргаудыц ;арапайым шараларын ;олдануды Yйрену, эпидемияга ;арсы ю-шаралар ЖYЙесiн KYшейту Yшiн барлы; MYДДелi тараптарды Yйлестiру бiрiншi кезекте Каза;станныц биологиялы; к;аушаздж саласындагы гылыми орталы;тармен ;амтамасыз етiлуiн ;адагалау мацызды [1].
Коронавирустар адам мен жануарлардыц мацызды патогендерi болып табылады. Коронавирустык; инфекция (CОVID-2019) - бул коронавирустар тектес вирустыц жаца штаммынан туындайтын жедел вирусты; ауру, олардыц 44 TYрi бар. 2019 жылдыц соцында жаца коронавирус Хубэй провинциясыныц Ухань ;аласындагы пневмония жагдайларыныц жиналу себебi ретшде аны;талды [1,2].
Жу;палы аурулардыц эпидемиясына байланысты биологиялы; к;ауштер, аурулар жаhанды; сипат;а ие. COVID-19 эпидемиясы ХХ1 гасырдагы соцгы ;ауш емес. Коршаган ортадагы болып жат;ан езгерiстер, жаhанды; жылыну, халы; тыгыздыгыныц артуы, биотехнологияныц дамуы, кешш-;ону агындарыныц жэне экономиканыц жаhандану YPДiстерiне у;сас факторлар инфекцияныц таралуына ез Yлестерiн тигiзуде. Барлы; елдер Yйлесiмдi ю-;имылдарга дайын болуы керек. Инфекцияныц пайда болуы мен таралуыныц алдын-алу бойынша оларды уа;тылы диагностикалау, емдеу жэне алдын-алу эд^терш
эзiрлеп, вакциналар жасап шыгаруды ойлаулары ;ажет [3,4].
Covid-19 эпидемиясы биологиялы; ;аушазджт ;амтамасыз етуде элемдiк ЖYЙедегi мацызды сiлтемелердi керсеттi. Адамзат осындай ;ауш-;атерлерге ;арсы туруды Yйренуi керек. Сонымен ;атар, ;арапайым гигиенаны са;тау ягни ;олды жуу, бетперде кию, карантин режимш са;тау, кепшшк жиналган жерге бармау адамныц ез емiрiн са;тап калуга бiр септтн тигiзедi. Коронавирус жэне бас;а да экзотикалы; аурулармен KYресу кешендi, жедел жэне жан-жа;ты, ец бастысы гылыми-зерттеу жумыстарына негiзделген болса, ауру тез ауыздыщталып, елiмiздiц биологиялы; жэне осыган негiзделген бас;а да к;аушаздт толы; ;амтамасыз етiлетiнi сезсiз [5]. Елдщ биологиялы; к;аушаздт бул ел азаматтарыныц емiрi мен денсаулыгына елеулi к;ауш тендiретiн, мемлекеттегi экономикалы; жэне саяси процестерге, оныц ултты; к;аушаздтне терiс эсер етуi MYмкiн кэушт инфекциялардыц пайда болуыныц, таралуыныц алдын алу жэне жою, саяси, уйымдастырушылы;, ;у;ы;ты;, гылыми, экономикалы;, медициналы;, жедел, а;паратты;, болжамды; жэне бшм беру сипатындагы шаралармен ;амтамасыз етiледi [6]. Зерттеу нэтижелерi мен талдау
Атырау облысыныц Махамбет ауданы ещршде КР ДСМ «Статистика департамент мен а;паратты; ЖYЙе» мэлiметтерi [7] бойынша аудан келемшдеп коронавирустык; инфекцияныц тркелу жагдайынына талдау жасау барысында келесiдей керiнiс аны;талды. Махамбет ауданында коронавирустык; инфекцияныц 238 жагдайы, 1 тамыздан бастап пневмонияныц (вирус сэйкестендiрiлмеген) 16 жагдайы тiркелдi (сурет 1). Аудан келемшде елдi мекендердiц эпидемиологиялы; ахуалы бойынша ец KYPДелi эпидемиологиялы; жагдай Махамбет ауылында орын алган 97 (40,7%) о;ига. Екiншi орында Алмалы ауылында 32 (13,4%) адам инфекция жу;тырса, Yшiншi орында Бейбарыс пен
Сарайшьщ ауылдарында 19 (7,9%) о;игадан тiркелiп отыр. Covid-19 бойынша ен темен жу;тыру орын алган ягни эпидемиологиялы; ;олайлы аймак; деп осы ендр бойынша Енбекшш ауылында 1 о;ига (0,4%), А;тогай мен Есбол ауылдарында 3 о;игадан (1,2%) тркелген. Вирус сэйкестендiрiмеген пневмониямен нау;астану
жагдайына то;талса;, 2020 жылдын 1 тамызынан бастап тiркелген жагдайларды алганда барлыгы 16 о;ига тiркелген. Онын шшде Орта;шыл ауылында 5 адам ауырса (31,2%), Махамбет ауылында 4 адам (25%), Есбол ауылында 3 адам (18,7%) ауырганы белгш болды.
Сурет 1 - Махамбет ауданында коронавирусты; инфекциянын жагдайы
СОУШ-19 инфекциясынын жыл мезгiлiндегi жагдайы коронавирус инфекциясымен ауырган адам тiркелiп осы
темендегi кестеде ай;ын керсетiлген (кесте 1). Айлар жылгы барлы; о;иганын 63,4% ;ураган. Калган
бойынша алганда шiлде айы ен эпидемиологиялы; айлардагы жагдай кестеде жа;сы керсетiлген.
;олайсыз кезен болганын керемiз. Шiлде айында 149
Кесте 1 - СОУШ-19 инфекциясынын ай бойынша тiркелуi_
Елдi мекен наурыз сэуiр мамыр маусым шшде тамыз ;ыркуйек ;азан ;араша
Махамбет 1 33 59 2 1 1
Сартогай 1 8 1 1
А;жайы; 0 5 1
Бейбарыс 7 11 1
Талдыкел 7 3 1
Сарайшы; 5 14
А;тогай 1 2
Орта;шыл 1 4
Тандай 3 6
Алга 3 4 2
Жалгансай 5 5
Есбол 0 3
Енбекшiл 0 0
Алмалы 7 24 1
Барлыгы 0 0 1 73 149 8 1 1 2
СОУШ-19 инфекциясынын маманды; бойынша 6ндiрiстiк мекемелер ;ызметкерлершде аудан
тiркелуiне келсек ен жогаргы пайыз ендiрiстiк бойынша 109 коронавирусты; инфекция жу;тыру
мекемелер ;ызметкерлершде орын алганын керемiз. тiркелген, екiншi орында жумыссыз отыргандар 33
о;ига, одан кешн 26 о;игамен банк, халы;;а ;ызмет керсету орталы;тары, жеке кэсшкерлер болса, негiзгi топтар шшде зейнеткерлерде 24 о;ига тiркелген. Вирус сэйкестендiрiмеген пневмониянын керiнiсi сэл езгеше алдынгы орында жумыссыздар (6 о;ига) мен
зейнеткерлер (4 о;ига) ауырганын керемiз (сурет 2). Осы суреттеп мэлiметтер коронавирус жу;тыру MYMкiндiгi бойынша ен осал маманды; топтары мен ен тура;ты маманды; топтарын керсетедь
баск,алары (банк, ЦОСУ, ЖК) жумыссыздар зейнеткер eндiрiстiк мекемелер '
мемлекетпк к,ызметкер | 2 балабак,ша, мектеп к,ызметкерлер1 1 медк,ызметкер и1
студенттер ' 1 окушылар 10
топтастырылмаfан балалар ^ £
26
33
24
11 13
0 20 40 60
■ Пневмония ■ СОУЮ-19
80
109
100
120
Сурет 2 - Маманды; бойынша тiркелуi
СОУЮ-19 инфекциясынын жас ерекшелiктерi бойынша тiркелуiне келсек ен кеп инфекция жу;тыргандар 20-29 жас аралыгындагы тургындар болып отыр 21,2%, екiншi орында 30-39 жас аралыгындагы тургындар 19,1%, одан кейiнгi кезекте 40-49 жастагылар 17,4% болса, 50-59 жэне 60 жастан ас;андарда 15,7 пайыздан келiп отыр. Вирус сэйкестендiрiмеген пневмониянын жас ерекшелiгiн талдау жасаганда ен кеп ауыргандар 50-59 жас жэне 60 жастан ас;андар екенше назар аударамыз (сурет 3).
СОУЮ-19 инфекциясынын ен темен керсетк^ болган жэне вирус сэйкестендiрiмеген пневмонияга шалды;паган жас тобы 15-19 жас аралыгындагы тургындар болып отыр. Ягни осы нэтижелер болаша;та бас;а да зерттеулерде ;айталанып дэлелденiп жатса, иммунолог тагы да бас;а галымдарга осы жастагы тургындардын ауруды жу;тырмауы олардын алган екпелерiнiн белгiлi-бiр кезенге дейiн осы ;атерл1 ауруга ;арсы тура алуына кемектесуi MYMкiн деген болжам жасауга болады.
60 ж жоfары 50-59 40-49 30-39
37
37
41
45
1
04 1 21
50
10
40
20 30
■ Пневмония ИСОУЮ-19 Сурет 3 - Жас ерекшелiктерi бойынша
50
60
Пневмония (вирус сэйкестендiрiлмеген) ауруынын ай бойынша тiркелуiне то;талса; тамыз айынан басталады
жэне осы тамыз айында ен жогары тiркелу орын алган екен 11 о;ига (кесте 2).
Кесте 2 - Пневмония (вирус сэйкестендiрiлмеген) ауруынын ай бойынша тiркелуi
Елдi мекендер тамыз ;ыр^йек ;азан ;араша
Махамбет 4
Сартогай 2
А;жайы;
Бейбарыс 1
Талдыкел
Сарайшы; 3 1 1
А;тогай 1
Орта;шыл
Тандай
Алга 1 1 1
Жалгансай
Есбол
Енбекшiл
Алмалы
Барлыгсы 11 3 1 1
0
Цорытынды
Атырау облысынын Махамбет ауданы енiрiнде коронавирусты; инфекция мен пневмониянын вирус сэйкестендiрiлмеген TYрiнiн тркелу жагдайынына талдау жасау барысында ен KYPДелi эпидемиологиялы; жагдай Махамбет ауылында орын алган 97 (40,7%) о;ига. Екiншi орында Алмалы ауылында 32 (13,4%) адам инфекция жу;тырса, Yшiншi орында Бейбарыс пен Сарайшы; ауылдарында 19 (7,9%) о;игадан тiркелiп отыр. Covid-19 бойынша ен темен жу;тыру орын алган ягни эпидемиологиялы; ;олайлы аймак; деп осы енiр бойынша Енбекшш ауылында 1 о;ига (0,4%), А;тогай мен Есбол ауылдарында 3 о;игадан (1,2%) тiркелген.
Вирус сэйкестендiрiмеген пневмониянын тiркелуiне то;талса; 2020 жылдын 1 тамызынан бастап тiркелген жагдайларды алганда барлыгы 16 о;ига ^ркелген. Онын iшiнде Орта;шыл ауылында 5 адам ауырса (31,2%), Махамбет ауылында 4 адам (25%), Есбол ауылында 3 адам (18,7%) ауырган. Ай бойынша алганда шшде айы ен эпидемиологиялы; ;олайсыз кезен болганын керемiз. Шiлде айында 149 коронавирус инфекциясымен ауырган адам тiркелiп осы жылгы барлы; о;иганын 63,4% ;ураган. Пневмониянын вирус сэйкестендiрiлмеген TYрi ай бойынша ^ркелуше
то;талса; тамыз айынан басталады жэне осы тамыз айында ец жогары тiркелу орын алган екен 11 о;ига. Маманды; бойынша тiркелуiне келсек, ец жогаргы пайыз COVID-19 инфекциясы бойынша ендiрiстiк мекемелер ;ызметкерлершде орын алган, аудан бойынша 109 коронавирусты; инфекция жу;тыру ^ркелген, екiншi, орында жумыссыз отыргандар 33 о;ига, одан кейiн 26 о;игамен банк, халы;;а ;ызмет керсету орталы;тары, жеке кэсiпкерлер болса, негiзгi топтар шшде зейнеткерлерде 24 о;ига ^ркелген. Вирус сэйкестендiрiмеген пневмонияныц керiнiсi сэл езгеше алдыцгы орында жумыссыздар (6 о;ига) мен зейнеткерлердiц (4 о;ига) ауырганы аны;талды. Осы мэлiметтер коронавирус жу;тыру MYMкiндiгi жогары маманды; топтары мен ец тура;ты маманды; топтарын керсетедi.
COVID-19 инфекциясыныц жас ерекшелiктерi бойынша ^ркелуше келсек, ец кеп инфекция жу;тыргандар 20-29
жас аралыгындагы тургындар болып отыр 21,2%, екiншi орында 30-39 жас аралыгындагы тургындар 19,1%, одан кешнп кезекте 40-49 жастагылар 17,4% болса 50-59 жэне 60 жастан аскандарда 15,7 пайыздан келiп отыр. Ал вирус сэйкестендiрiмеген пневмониямен ец кеп ауыргандар 50-59 жас жэне 60 жастан аскандар екенi аны;талды.
COVID-19 инфекциясыныц ец темен керсетк^ болган жэне вирус сэйкестендiрiмеген пневмонияга шалды;паган жас тобы 15-19 жас аралыгындагы тургындар болып отыр.
Аткарылган талдау коронавирус жэне баска да пандемиялык; аурулармен KYресудiц кешендi, жедел жэне жан-жа;ты, ец бастысы гылыми-зерттеу жумыстарына негiзделiп, елдiц биологиялык; каушаздтн камтамасыз етуге ез Yлесiн косуы Yшiн, осы багытта терецдетiлген зерттеулер ЖYргiзу кажет.
1 Центр СМИ Европейского регионального бюро ВОЗ «Заявление - Последняя информация о ситуации с COVID-19 в Европейском регионе ВОЗ» URL: https://www.euro.who.int/ru/media-
2 «Коронавирусная инфекция COVID-19» [Электронный ресурс]. URL: https://www.coronavirus2020.kz/ (дата обращения 23.12.2020)
3 Международные методические рекомендации по удостоверению и кодированию COVID-19 в качестве причины смерти [Электронный ресурс]. URL: https://www.who.int/classifications/icd/Guidelines_Cause_ of_Death_C0VID-19-20200420- RU.pdf (дата обращения 23.12.2020)
Т1З1М1
4 Rampatige R, Mikkelsen L, Hernandez B, Riley I, Lopez AD. Systematic review of statistics on causes of deaths in hospitals: strengthening the evidence for policy-makers // Bull World Health Organ. - 2014. - №92(11). - Р. 807-816.
5 Романов Б. К. Коронавирусная инфекция COVID-2019 // Безопасность и риск фармакотерапии. - 2020. - Т.8, №1. - С. 87-96.
6 Владыко А. С. Происхождение инфекций и соматических заболеваний: COVID-19 // Школа науки. -2020. - №2. - С. 10-13.
7 Ир ДСМ «Статистика департамент мен ак;параттык; жуйе» мэлiметтерi. - 2020.
!Г.Б. Ажигалиева^Г.А. Арынова, 2А.Ш. Букунова, !А.Б. Даниярова
1Казахский национальный университет имени Аль-Фараби, Казахстан, г.Алматы 2Восточно-Казахстанский технический университет имени Д.Серикбаева, Казахстан, г.Усть-Каменогорск
АНАЛИЗ СОСТОЯНИЯ КОРОНАВИРУСНОЙ ИНФЕКЦИИ У НАСЕЛЕНИЯ МАХАМБЕТСКОГО РАЙОНА
Резюме: В статье проведен анализ случаев регистрации коронавирусной инфекции в регионе Махамбетского района Атырауской области по данным Департамента статистики и информационной системы МЗ РК. Здоровье населения как отражение социально-экономического благополучия страны в условиях нынешней пандемии, мощный экономический, трудовой, оборонный и культурный потенциал является важным индикатором развития общества. Основной целью работы является оценка здоровья населения района в зависимости от частоты встречаемости коронавирусной инфекции, а также анализ регистрации инфекции COVID-19 у населения района по месяцам, по специальности и возрасту.
Практическая значимость проделанной работы заключается в том, в статьи мы анализируем данные статистической регистрации в населенном пункте нашей страны, чтобы показать реальную картину по состоянию коронавирусной инфекции. В основу методики исследования положены эпидемиологические, статистические методы. Ценность проведенного анализа состоит в том, что динамика заражения коронавирусом показаны фактическими данными регистрации по данной инфекции.
Ключевые слова: коронавирусная инфекция, пандемия, здоровье населения, биологический риск
1G.B. Azhigalieva, 1G.A. Arynova, 2A.SH. Bukunova, 1A.B. Daniyarova
1al-Farabi Kazakh National University, Kazakhstan, Almaty 2D.Serikbayev East Kazakhstan Technical University, Kazakhstan, Ust-Kamenogorsk
ANALYSIS OF THE STATE OF CORONAVIRUS INFECTION IN THE POPULATION OF MAKHAMBET DISTRICT
Resume: The article analyzes the cases of registration of coronavirus infection in the region of the Makhambet district of the Atyrau region according to the Department of Statistics and Information System of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan. Population health as a reflection of the socio-economic well-being of the country in the current pandemic, powerful economic, labor, defense and cultural potential is an important indicator of the development of society.
The main purpose of the work is to assess the health of the population of the district, depending on the frequency of occurrence of coronavirus infection, as well as to analyze the
registration of COVID-19 infection in the population of the district by months, by specialty and by age. The practical significance of the work done lies in the fact that in the article we analyze the data of statistical registration in the village of our country in order to show the real picture of the state of coronavirus infection.
The research methodology is based on epidemiological and statistical methods. The value of the analysis is that the dynamics of coronavirus infection is shown by the actual registration data for this infection
Keywords: coronavirus infection, pandemic, public health, biological risk
