CC BY
11
Вестник Ка^НЖУ №2-2019
12A.B. Jumagaziyeva, xZh.A. Iskakbayeva, 2U.M. Datkhayev, XA.I. Ilin
1JSC "Scientific Center of anti-infectious drugs" 2Asfendiyarov Kazakh National medical university
STUDY OF THE ANTIMICROBIAL ACTIVITY OF THE COMBINED OINTMENT WITH IODINE ADDUCT
Resume: Results of antimicrobial activity research of the combined ointment with iodine adduct in the relation both sensitive, and multidrug resistant reference strains of S. aureus, E. coli and P. aeruginosa, St.pneumoniae are presented. It is established that the combined ointment with adduct of an iodine has the expressed antibacterial effect both concerning sensitive, and resistant test strains. Keywords: the combined ointment with iodine adduct, antimicrobial activity, multidrug resistant bacteria
ЭОЖ 616.981.42:616-084
Б. Дуйсенбайкызы1, А. Уалиева2
1 "Атырау облыстъщ санитарлыц-эпидежиологиялъц сараптама орталыяы" ШЖК, РМК МСЭЦК 2 Эл-Фараби атындагы Цаз¥У, Биомедициналъщ статистика жэне дэлелд1 медицина кафедрасы
АТЫРАУ ОБЛЫСЫНЬЩ Т¥РГЫНДАРЫ АРАСЫНДАГЫ БРУЦЕЛЛЕЗДЫН ТАРАЛУ YРДIСТЕРI
Атырау облысында Адам бруцеллезiнiц квптеген жагдайлары инфекция жуцтырган малдардан пастерленбеген сут внiмдерiн тутынудан туындаган. Инфекцияныц мацызды квзi ауырган ауыл шаруашылыгы жануарлары болып табылады. Бул мацалада соцгы жылдары Атырау облысындагы адам бруцеллез iндетi, 2013 жылдан бастап 2017 жылга дейiн аурушацдыцца баса назар аудара отырып соцгы онжылдыцта жузеге асырылган ауруларга царсы курестщ негiзгi стратегиялары жэне ауыл тургындарыныц секторлары арасында цогамдыцденсаулыцсацтаудыц турацты проблемасына айналган факторлар талцыланады. ТYШндi свздер: бруцеллез, аурушацдыц, Атырау облысы
К1р1спе. Атырау облысында Адам бруцеллезшщ квптеген жагдайлары инфекция жу;тырган малдардан пастерленбеген сут вшмдерш тутынудан туындаган. Инфекцияныц мацызды квзi ауырган ауыл шаруашылыгы жануарларына кэаби бешмдшк болып табылады. Ауруларды ба;ылау жэне алдын алу бойынша б1рк;атар багдарламалар вткен онжылды;тарга ;араганда твмен ;алган аурушацды; кврсеткштерше оц эсер етть Алайда 1990 жылдардыц аягында жэне 2000 жылдардыц басында твмендегеннен кешн аурушацды; децгеш ;айтадан все бастады.
Материалдар мен эд^тер. Атырау облысында Адам бруцеллезi 2000 жылдан бастап ^ркеледь Аурудыц жаца жагдайлары МСЭКК "Атырау облысты; санитарлы;-эпидемиологиялы; сараптама орталыгы" ШЖК РМК-га жеткiзiледi, ал ултты; деректердi Министрлжтщ эпидемиология бвлiмi жинайды жэне талдайды. Тiркелген жагдайлардыц шамамен жартысы эпидемиологиялы; тексерiстердi ая;тау Yшiн жеткiлiктi болды. Ба;ылаудыц
пассивтi ЖYЙелерi сия;ты, жете багаламау жэне жеткiлiксiз есептiлiк дэрежес белгiсiз. Соцгы уа;ытта есеп беру эд^тершде еш;андай взгерiстер немесе хабарламаны жа;сарту бойынша ма;сатты KYш-жiгер болган жо^ болгандьщтан, сыр;аттанушылык; туралы деректер на;ты эпидемиологиялы; YPДiстер Yшiн кврсеткш болып саналады. Ауру жагдайын аны;тау зертханалы; растаумен жэне/немесе зертханалы; расталган жагдаймен эпидемиологиялы; байланысымен тиiстi клиникалы; сипаттамага негiзделген. 2013 жылдан 2017 жылга дешн тiркелген жагдайлардыц 64% серологиялы; зерттеу нэтижелерi бойынша расталган.
Нэтижелерь 2013 жылы аурушацды;тыц жыл сайынгы кврсеткiштерi 100 000 адамга ша;;анда 23 жагдайга дейiн ескен, Атырау облысында адам бруцеллез сыр;аты бай;алды. Алайда 2014 жылы сыр;аттанушылы; 65,2%- га темендегенмен (23-тен 14 жагдайга дешн), ол ;айта все бастады жэне 2015 жылга ;арай 2013 жылдыц децгейiне ;айта оралды [1-Диаграмма].
0
2013 2014 2015 2016 2017
Диаграмма 1 - Атырау бойынша тургындардыц бруцеллезбен аурушылыгы 2013-2017 ж.ж. 100 мыц халы;;а ша;;андагы улест1к кврсетк1ш1
2016 жэне 2017 жылдары ауру 2013 - 2015 кезецшдеп орташа жылды; кврсеткштен жогары болды. 2016 - 2017 жж. бруцеллез сыр;аты инциденттерiнiц орташа улгаюы ластанган тагамдарды пайдалану жэне жу;тырган жануарлармен жумыс жасаумен байланысты. 2013 - 2017
жылдардагы 4 жылды; кезецде Атырау облысында адам бруцеллезшщ 162 о;игасы тiркелген. Бул жагдайлардыц ;ыры; Yш пайызы ауруханага жат;ызылды; ;аза болган жо;. Эсер ету квзi белгiлi болган жагдайлардыц шшде 66% -ы ластанган тама; внiмдерiн ;олданудан, ал 34% - ы
ЮеиЫ1к ХажМММ №2-2019
инфекцияланган ауыл шаруашылыгы жануарларыныц эсерiнен пайда болды. Тiркелген жагдайлардыц 42% - ында инфекция квзi аньщталган жо^, алайда инфекция кeзi белгiлi болган жагдайларда 4 жылды; кезецде (р = 0,15) жануарлармен ;арым-;атынаста болганмен салыстырганда, ластанган тама; внiмдерiмен байланысты ауру керсеткштершде елеулi айырмашыльщтар аньщталмаган (р = 0,15). Кэсштж эсер ету факторларыныц бiрi болып табылатын зоонозды; аурулар сия;ты адам бруцеллез ауруымен сыр;аттанушыльиы эйелдер арасында (42%) (р < 0,0001) Караганда ерлер арасында (58%) айтарлы;тай жогары болды. Ауру жагдайларыныц терттен уш кезецiнде аурудыц басталуы кектемгi немесе жазгы айларга тура келдi, алайда кектем/жаздыц жылды; ара;атынасында 6282% (Р = 0,017) шегшде тербелiстер бай;алды. 2013 жылы 100 000 адамга шаадандагы ауру керсеткiшi Атырау
облысыныц ауыл хал;ы арасында 4,1-дi ;урады, Атырау облысыныц ауыл тургындары арасында ец жогары керсеткiш 2016 жылы болды (100 000 адамга ша;;анда 8,6-ды ;урады), ал Атырау ;аласыныц тургындары арасында керсеткiш 2016 жылы 0,7^ ;урады [2-Диаграмма]. Айма;ты; децгейде ауру керсеткiшi К^ызыл^ога ауданында жэне Индер ауданында ец жогары болды. 2013-2017 жылдар кезецiнде Атырау облысында адам бруцеллез ауруыныц 93,2% осы ей облыс;а келед^ызыл^ога ауданынан 62,3% -ы жэне Индер ауданынан 30,9% - ы. Атырау облысыныц хал;ы арасында адам бруцеллез аурушацдыгыныц децгейi Атырау ;аласыныц тургындары арасында элде;айда жогары болгандьщтан. Соцгы деректер инфекцияныц жаца оша;тарыныц жо;тьиы туралы жэне аурудыц жаца жагдайларыныц кезi ;азiргi бар жу;тыру аудандары болып табылатындыгын куэландырады.
10 8 6 4 2 0
0
2013
0
2014
2015
2016
2017
кала т^ргындары
ауыл т^ргындары
Диаграмма 2 - Атырау облысы ;ала мен ауыл тургындардыц салыстырмалы бруцеллезбен аурушылыгы, 100 мыц халы;;а ша;;андагы улестж керсетк1ш1
Тал^ылау. Эткен жылгыдай Атырау облысы мен ;ала хал;ыныц арасында адам бруцеллезi 4 жылды; кезецде аудан хал;ыныц сегменттерiне шогырланды, онда ауру дэстYрлi эндемиялы; деп саналды [4]. 2013 жылдан бастап 2017 жылга дейiн аудан хал;ы жалпы халы; саныныц шамамен 70% - ын ;ураган кезде, бул секторда адам бруцеллезшщ 85% - дан 95% - га дейш о;игалары тiркелген. Жу;тыру кэсiби жэне диеталы; эсер ету кездерiне байланысты себептерге байланысты болады. ¥са; жэне iрi ;ара малдыц отбасылы; табыны жш о;шауланбаган жэне вакцинацияланбаган, ал ауру малдар инфекцияны оларга KYтiм жасайтын адамдарга бередi. Сонымен ;атар, осы табындардыц енiмдерiнен алынган YЙ пастерленбеген CYт енiмдерiнiц нарыгы" Есiктен есжке дейiн " бар, бул Атырау облысында Адам бруцеллезшщ кептеген жагдайларыныц кезi болып табылады [3,4].
Атырау облысында сэуiр айынан ;ыр^йек айына дейiн ец жогары болып табылатын адам бруцеллез аурушацдыгыныц маусымды; белiнуi CYт уса; жэне iрi ;ара малдарда лактация кезецiмен тYсiндiрiледi. Атырау облысында шагын отбасылы; табындар арасында босану непзшен желто;сан айынан наурыз айына дейiн ЖYргiзiледi, ал кектемп жэне жазгы айларда олардыц соцынан CYт жэне бас;а да CYт енiмдерiн (негiзiнен жумса; CYзбе мен сары май) ендiру ;ажет. Бул YЙ CYт енiмдерiнiц ендiрiсi бруцеллез ауруымен сэйкес келедi жэне тамыз жэне ;ыр^йек айларында сауу маусымыныц соцына дейiн жалгасады. Босану, аборт жэне лактация эдетте адам бруцеллезшщ маусымдылыгын аны;тайды жэне кептеген климатты; жагдайларда ауру кектем мен жаз айларында аса жогары.
Атырау облысында 2013-2017 жылдар аралыгында тексерiлген 63% жагдайдыц 52% азы;-тYлiк енiмдерiмен байланысты, 22% белггаз кездерден жэне 26% инфекцияланган жануарлардыц эсерiнен туындаган. Yй жануарлары арасында бруцеллездi ба;ылау - бул ауыл шаруашылыгыныц ветеринарлы; ;ызмет белiмiнiц мiндетi. 2001 - 2015 жылдар арасында орын алган адамдар арасында бруцеллездщ жогары керсеткiшiне байланысты ветеринарлы; ;ызметтер ¥са; жэне iрi ;ара малдар
арасында аурудыц таралуын ба;ылауга тырысты. Жаппай тестiлеудi ;амтитын жоба шецберiнде 2011 жылдан 2015 жылга дейiнгi кезецде бYкiл ел бойынша бруцеллезбен ауыратын 300 мыцнан астам мал басы жойылды жэне олардыц иелерiне етема;ы телендi. ¥са; жэне iрi ;ара малдар арасында осы аурумен ^ресу бойынша KYш-жiгер ец алдымен жас жануарларды РЕВ-1 тiрi аттенуирленген кез вакцинасымен жаппай вакцинациялауга багытталган. Денсаулы; са;тау министрлiгi Азы;-тYлiк тауарларыныц реттелуше жауап бередi, алайда "Есжтен есжке дейш" пастерленбеген CYт енiмдерiнiц ендiрiсi мен сатылуын ба;ылау проблемалы деп санайды, бул ауыл хал;ыныц кейбiр секторларында эдеттеп тэжiрибе болып табылады. ¥са; жэне iрi ;ара малдарынан алынган YЙ азы;-тYлiгiне арналган базарлар бар елдерде мундай реттеулер ете ;иын. Атырау облысында бруцеллез ауруларыныц кептеген хабарламалары толы; емес мэлiметтердi ;амтиды жэне эпидемиологиялы; зерттеулерде пайдаланыла алмайды. Yй жануарларды егуге, сондай-а; пастерленбеген CYт енiмдерiн пайдалануга байланысты денсаулы; Yшiн ;ауш-;атерлер туралы хабардарлы;ты арттыруга багытталган табысты а;паратты;-насихаттау нау;аны еткiзiлдi. Мысалы, 2016 жылдыц басында адам бруцеллез ауруымен ауырганнан кейш К^ызыл^ога ауданында санитарлы;-эпидемиологиялы; сараптама орталыгы ауданды; ветеринариялы; бас;армасымен бiрлесе отырып, бруцеллез ауруына ;арсы ^рестщ ;ауымды; багдарламасын эзiрледi. Ол денсаулы; са;тау саласында халы;ты азарту женшдеп ;ар;ынды нау;анды еткiзудi жэне ¥са; жэне iрi ;ара малды мерзiмдi тексеру мен вакцинациялауды ;амтыды. 2015 жылдан бастап санитарлы;-эпидемиологиялы; сараптама орталыгы езiнiц агартушылы; жумысын жогары ;ауiп-;атер топтары арасында кецейтть Санитарлы; азарту багдарламаларында жануарларды ЖYЙелi тYPде вакцинациялаудыц жэне лицензияланган ендiрушiлерден пастерленген CYт енiмдерiн сатып алудыц мацыздылыгы атап етiледi.
Соцгы уа;ытта алдын алу жэне санитарлы; азарту багдарламалары ;ажет болтан жэне жергшкл басшылы;
Вестник Ка^НЖУ №2-2019
;ауым децгешнде ынтымак;тастык;к;а кемек керсете алатын жерлерде жузеге асырылды.
Алайда, осындай б1р;атар багдарламаларга ;арамастан, кейб1р ауылды; елд1 мекендерде ;огамдык; денсаулы; са;таудыц тура;ты проблемасы болганымен, адам бруцеллез1 шектеул1 болып ;алуда, жэне жогарыда айтылгандай, инфекция оша;тары кептеген жылдар бойы тура;ты болып ;ала беред1. Жануарларды вакцинациялау жэне сут ен1мдер1н пастерлеу сия;ты ма;сатты денсаулы; са;тау саласындагы б1л1м беру шаралары кейде са;тамаудыц экономикалы; проблемаларын ецсере алмайды. Шагын уй1рд1ц иелер1 жануарларды т1ркеуге жэне егуге кеткен шыгындардан аула; болып, езшщ пастерленбеген азы;-тул1ктерш "Есжтен есжке дешн" базары ар;ылы темен багамен сатады.
Цорытынды. Атырау облысы аурушацды;тыц тарихи децгей1мен салыстырганда адам бруцеллезшщ едэу1р ;ыс;аруына ;ол жетк1зд1. Дегенмен, 2013-2017 жылдар аралыгындагы деректер бул ауру бурынгысынша тура;ты болып табылатынын, ауыл тургындарыныц кейб1р
бел1ктер1нде ;огамдык; денсаулы; са;тау проблемасы тежелет1н1н куэландырады. Соцгы жылдары табысты жумыс [степ келе жат;ан жеке багдарламалар бойынша модельдеуге багытталган табысты иммунизациялауды ;амтамасыз ету жен1ндег1 жаца куш-ж1гер б1ршш1 кезекте к1ш1г1р1м лицензиясыз малга жэне зацсыз енг1з1лген жануарларга багытталуы тшс. Бул куш-ж1герд1 жузеге асыру ушш ;осымша ;у;ы; ;олдану багдарламалары ;ажет болуы мумк1н.
Цаз1рп уа;ытта адам бруцеллезше ;арсы вакцина жо; болгандыщтан, денсаулы; са;таудыц лауазымды тулгалары табынды иммундауга жэне жу;тырылган жануарлар мен олардыц сут ен1мдер1н1ц адамга эсерш азайтуга умтылуы ти1с. Атырау облысында Адам бруцеллезш негурлым ти1мд1 ба;ылау - ;алыптас;ан мэдени мшез-;улык;к;а, экономикалы; орындылыада жэне ец1рл1к саяси орта ;иынды;тарын жецуге байланысты болады. Медициналы; агарту саласында, ;у;ы; ;олдану ;ызметшде ец1рл1к ынтыма;тасты;ты жа;сарту - басты басымды;тардыц б1р1 болып ;ала бередь
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Цаза;стан Республикасыныц Президентi Н. Э. Назарбаевтыц Цаза;стан Хал;ына Жолдауы 5 ;азан 2018 ж.
2 World Health Organization. Европейская база данных регионального бюро ВОЗ.
3 WHO. Global health sector strategy on viral hepatitis 2016-2021 URL: http://www.who.int/hepatitis/ strategy2016-2021/ghss-hep/en/
4 "Атырау облысты; санитарльщ-эпидемиологиялы; сараптама орталыгы" ШЖЦ РМК МСЭЦК.
Б. Дуйсенбай^ызы1, А. Уалиева2
1 РГПна ПХВ «Атырауской областной центр санитарно-эпидемиологической экспертизы» КГСЭН 2 КазНУ им. Аль-Фараби, кафедра биомедицинской статистики и доказательной медицины
ТЕНДЕНЦИИ РАСПРОСТРАНЕНИЯ БРУЦЕЛЛЕЗА СРЕДИ НАСЕЛЕНИЯ АТЫРАУСКОЙ ОБЛАСТИ
Резюме: Многие случаи бруцеллеза человека в Атырауской области связаны с употреблением непастеризованных молочных продуктов от инфицированных животных. Важным источником инфекции является профессиональная склонность к заболевшим сельскохозяйственным животным. Ряд программ по контролю и профилактике заболеваний положительно повлиял на показатели заболеваемости, оставшиеся ниже, чем в предыдущие десятилетия. Однако после снижения в конце 1990-х и начале 2000-х годов уровень заболеваемости вновь начал расти. В данной статье обсуждаются эпидемия бруцеллеза человека в Атырауской области за последние годы, основные стратегии борьбы с болезнями, осуществленные за последнее десятилетие с акцентом на заболеваемость с 2013 по 2017 годы и факторы, ставшие устойчивой проблемой общественного здравоохранения среди секторов сельского населения.
Ключевые слова: бруцеллез, заболеваемость, Атырауская область
B. Duissenbaykyzy1, A. Ualieva2
1 "Atyrau Regional Center for Sanitary and Epidemiological Examination" 2Al-Farabi Kazakh National University, Department of Biomedical Statistics and Evidence-Based Medicine
TRENDS IN THE DEVELOPMENT OF BRUCELLOSIS AMONG THE POPULATION OF ATYRAU REGION
Resume: Many cases of human brucellosis in Atyrau region are associated with the use of unpasteurized dairy products from infected animals. An important source of infection is a professional tendency to sick farm animals. A number of disease control and prevention programmes have had a positive impact on morbidity rates, which remain lower than in previous decades. However, after a decline in the late 1990s and early 2000s, the incidence began to rise again. This article discusses the human brucellosis epidemic in the Atyrau region in recent years, the main disease control strategies implemented over the past decade with an emphasis on morbidity from 2013 to 2017 and the factors that have become a sustainable public health problem among the rural sectors. Keywords: brucellosis, incidence, Atyrau region
