Научная статья на тему 'Қазақстандағы колоректалды рак эпидемиологиясы'

Қазақстандағы колоректалды рак эпидемиологиясы Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
139
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
колоректалды рак / аурушаңдық / көрсеткіштер динамикасы / колоректальный рак / заболеваемость / динамика показателей

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Ж. Ж. Жолдыбай, Ж. М. Аманкулов, Ж. С. Абдрасилова, А. М. Каримбаева, Б. К. Исаматов

Мақалада колоректалды рактың Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайына баға берілді. Колоректалды рак ең көп таралған бес онкологиялық аурулардың қатарында. Қазақстан стандартты халқы және Еуропаның стандарты халқы бойынша стандартталған аурушаңдық көрсеткіштері сәйкесінше 14,73/100,000 және 20,85/100,000 құрады, ал жас бойынша стандартталған өлім көрсеткіштері сәйкесінше 14,6/100,000 және 8,74/100000 құрады. Колоректалды рак барлық онкологиялық өлім себептері ішінде үшінші орынды алады. Колоректалды рактың аурушаңдығы мен өлім көрсеткіштері әйелдерга қарағанда ерлерде өте жоғары. Тоқ ішек рагының дамуы жас ұлғайған сайын жоғарылай береді, әсіресе 50 жастан асқанда. Осылайша, колоректалды рак Қазақстандағы онкологиялық қызметтің маңызды мәселесі болып қала береді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЭПИДЕМИОЛОГИЯ КОЛОРЕКТАЛЬНОГО РАКА В КАЗАХСТАНЕ

В нашей статье приводятся современные данные по заболеваемости и смертности колоректальным раком в Казахстане. Колоректальный рак находится в пятерке самых распространенных онкологических заболеваний. Стандартизированные по возрасту показатели заболеваемости, по стандартному населению Казахстана и Европейским стандартным населением, составили 14,73/100,000 и 20,85/100,000, соответственно, а стандартизированные по возрасту показатели смертности были 14,6/100,000 и 8,74/100000, соответственно. Колоректальный рак занимает третье место среди всех причин онкологической смертности. Заболеваемость и смертность колоректального рака у мужчин были значительно выше, чем у женщин. Частота развития рака толстой кишки значительно увеличивается с возрастом, особенно после 50 лет. Таким образом, колоректальный рак по-прежнему остается значительной проблемой онкологической службы Казахстана.

Текст научной работы на тему «Қазақстандағы колоректалды рак эпидемиологиясы»

А.Ш. ТЛЕГЕНОВ, Г.А. Б0ГЕНБАЙ

С.Д. Асфендияров атындагы Шк аурулар клиникасы, Алматы цаласы

ОМИКС ЕНД1РУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ-ДЕРБЕСТЕНД1Р1ЛГЕН МЕДИЦИНА ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

ТYЙiн: Ма;алада «от^» жогары етюзгшт эдютердщ ;урамына енетiн метаболомды; зерттеулердi ;олдану ;ажеттшп сипатталган. Метаболомды; багыттыц негiзгi идеясы ;ал;анша бездщ жацатузшмдерше диагноз ;оюдыц ;осымша немесе непзп эдiсi ретiнде ;анныц басты биомаркерлерш табу болып саналады. Метаболиттер немесе басты биомаркерлер эртYрлi биологиялы; тшдердщ немесе суйык;тык;тардыц ушпалы органикалы; бiрiкпелерi TYрiнде зат алмасудыц соцгы енiмдерi болып табылады. ¥сынылган тэсiл к;атерл1 жацатYзiлiмдерге ерте диагноз ;ою мэселелерш жэне ;атерлi жацатYзiлiмдердi ;ал;анша бездщ ;атераз жацатYзiлiмдерiмен салыстырмалы диагноз ;оюмен байланысты мэселелердi шешуге кемектеседi.

ТYЙiндi сездер: дербестендiрiлген медицина, метаболомды; зерттеулер, ;атерл1 жацатYзiлiмдер, ;атераз жацатYзiлiмдер, ;ал;анша без.

A.SH. TLEGENOV, G.A. BOGENBAY

Asfendiyarov KazNMU, Clinic of internal diseases, Almaty

THE PROSPECTS OF IMPLEMENTATION OF OMICS - TECHNOLOGIES OF PERSONALIZED MEDICINE

Resume: The article describes the need for the use of metabolomic researches which are a part of high-throughput 'omics' methods. The main idea of the metabolomic direction consists in the detection of key biomarkers of blood as an additional or main method of diagnostics of thyroid gland neoplasms. Metabolites or key biomarkers are the final products of metabolism in the form of volatile organic inclusions of various biological tissues or liquids. The presented approach will help to solve problems of early diagnostics of malignant neoplasms and problems connected with differential diagnostics of the latter and benign tumors of thyroid gland.

Keywords: personalized medicine, metabolomic researches, malignant neoplasms, benign tumors, thyroid gland

УДК 616.345-006

Ж.Ж. ЖОЛДЫБАЙ1,2, Ж.М. АМАНКУЛОВ1,2, Ж.С. АБДРАСИЛОВА1, А.М. КАРИМБАЕВА1, Б.К. ИСАМАТОВ2, А.К. САДИБЕКОВА1

Щазац онкология жэне радиология гылыми-зерттеу институты 2С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац улттыцмедицинауниверситетi

KДЗАK£ТАНДАFЫ КОЛОРЕКТАЛДЫ РАК ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ

Мацалада колоректалды рактъщ Цазацстандагы эпидемиологиялыц жагдайына бага берыдь Колоректалды рак ец квп таралган бес онкологиялыц аурулардыц цатарында. Цазацстан стандартты халцы жэне Еуропаныц стандарты халцы бойынша стандартталган аурушацдыц кврсеткiштерi сэйкестше 14,73/100,000 жэне 20,85/100,000 цурады, ал жас бойынша стандартталган влiм кврсеткiштерi сэйкестше 14,6/100,000 жэне 8,74/100000 цурады. Колоректалды рак барлыц онкологиялыц влiм себептерi штде yшiншi орынды алады. Колоректалды рактыц аурушацдыгы мен влiм кврсеткштерi эйелдерга цараганда ерлерде вте жогары. Тоц шекрагыныц дамуы жас улгайган сайын жогарылай бередi, эаресе 50 жастан асцанда. Осылайша, колоректалды рак Цазацстандагы онкологиялыц цызметтщ мацызды мэселеа болып цала бередь

Tyürndi сездер: колоректалды рак, аурушацдыц, кврсетюштер динамикасы

бзектыт: Колоректалды рак (КРР) к;атерл1 южтердщ кец таралган Typi жэне дуние жузшде онкологиялы; ел1мнщ непзп себептершщ 6ipi болып табылады. Жэне де ;огамды; денсаулы; са;таудыц мацызды мэселеа болып ;ала бередь КРР дуние ЖYзi бойынша ерлерде онкологиялы; аурулардыц шшде екпе ;атерл1 iciri жэне куык;асты безшщ ;атерл1 iciгiнен кешнп Yшiншi орында, ал эйелдерде CYT безi ;атерл1 iciгiнен кешнп екiншi орынды алады. Хальщаралы; ;атерл1 южт

зерттеу агентпгшщ (Х^1ЗА) деpектеpi бойынша 2012 жылы КРР-пен алгаш;ы аньщталгандар саны 1,3 миллионнан ас;ан жэне барлы; онкопатологияныц 10% ;ураган. КРР ец жш онкологиялы; елiмнiц себептершщ шшде теpтiншi орында (барлы; онкологиялы; елiмнiц шамамен 8,5%) жэне эр жыл сайын шамамен 700 мыц адам ;айтыс болады [1].

ХК^ЗА деpектеpi бойынша элемнiц дамыган елдершде КРР аурушацдыгы аз дамыган елдермен салыстырганда

шамамен он есе жогары. КРР жогары аурушацды; Австралия, АКШ, СолтYCтiк жэне Батыс Европа елдерiнде (ерлерде 100 мын, адамга шакданда 44,8 дейiн жэне эйелдерде 32,2 дешн) кездеседi. Темен керсетюштер Азия жэне Сахаранын, он^спгшдеп Африка елдерiнде (ерлерде 100 мын, адамга ша;;анда 4,5 дейiн жэне эйелдерде 3,8 дешн) тiркелген. Б1ра;, дамушы елдерде КРР-пен темен емiрсYPУ уза;тыгы жэне жогары елiм керсеткiштерi бай;алады (барлы; жагдайдын, шамамен 52%) [1]. Болаша;та КРР-тын, Yздiксiз есуi KYтiледi.

Азия елдерi арасында КРР-пен аурушан,дылык;тын, ен, жогаргы керсеткiштерi Казахстан Республикасы, Жапония жэне Малайзия елдершде тiркелген. Бул елдерде аурушацды; керсеткiштерi 18.0%ооо-тан жогары, ал Йемен, Пэюстан жэне Ауганстан елдерiнде 5.8%ооо-тен темен керсетюштер бай;алган (1-сурет). Жогаргы елiм керсеткiштерi, 10.7%ооо-тан жогары Казахстан Республикасы, Жапония, Иордания жэне Израиль елдершде ^ркелген. Теменп керсеткiштер Йемен, бзбекстан жэне Пэкiстан елiдерiнде 4.1%ооо-тен темен екендт аньщталган (2-сурет).

I I <5.8

М Мэл1мет бертмеген

Сурет 1 - Азия елдершщ КРР-пен аурушацдык; керсетиштер1 (СЬОВОСАИ 2012]

Мэл1мет бершмеген

Сурет 2 - Азия елдершщ КРР-тан ел1м керсеткштер1 (СЬОВОСАИ 2012]

2012 жылгы керсеткiштер бойынша Казахстан Орта Азия елдершщ iшiнде КРР аурушацды; керсеткiшi бойынша алгаш;ы орынды алды. Ерлерде аурушацды; 29.1%ооо, ал эйелдерде 19.4%ооо тiркелген. Одан кешнп жогары керсеткiштер Иран жэне ТYркменстан

елдерiнде, ерлерде 11.6%ооо, эйелдерде 10.5%ооо,

сэйкесiнше 9.3%ооо жэне 9.0%ооо. Ал ен теменп

аурушанды; керсеткiшi Непалда, ерлерде 3.8%ооо, эйелдерде 2.7%ооо ^ркелген.

6лiм керсеткiштерi бойынша да Казахстан алгаш;ы орында, ерлерде 16.9%ооо, эйелдерде 10.7%ооо. Ал ен теменп керсеткiш Шри Ланкада (2.3%ооо жэне 2.1%ооо) тiркелген (3-сурет).

2015 жылы Каза;станда ;атерлi iсiк ауруларынын шшде бiрiншi орынды терi ;атерлi iсiгi, меланомамен

бiрге, сосын CYт безшщ ;атерлi iсiгi, кещрдек, бронх жэне екпе ;атерл1 iсiгi, КРР жэне ас;азан ;атерлi iсiгi алады [2-11]. Айта кету керек, КРР-пен ауру саны жыл сайын артуда. Сонымен ;атар, Каза;станда скрининг багдарламасын енпзгеннен сон КРР-пен ауру саны кетерiледi деп KYтiлуде [12].

Сурет 3 - Оцтустж-ортальщАзия елдершде КРР-пен аурушацдык; жэне ел1м керсеткштер1 (СЬОВОСАИ 2012]

КРР-тын эртYрлi территорияда бiрдей денгейде таралмауы организмге тек гана тама;тану тэртiбi гана емес, сонымен ;атар канцерогендi факторлармен ;оса климатты; ерекшелжтердщ де эсер етуш жо;;а шыгармайды.

Каза;станда КРР онкологиянын ен манызды мэселелершщ бiрi болып табылады. Эпидемиологиялы; зерттеу ЖYргiзу КРР профилактикасы мен диагностикасын жетiлдiруге багытталган зерттеу-негiзделген шараларды эзiрлеуде манызды орын алады. Зерттеу мацсаты. Каза;стандагы 2006-2015 жылдар аралыгындагы КРР-тын аурушанды; жэне елiм керсеткштершщ динамикасын зерттеу. Материалдар жэне эд^ер. Талдау Статистика бойынша комитеттщ ресми деректерше жэне КР бойынша 2006-2015 жылдардагы онкологиялы; аурулардын электронды регистршщ мэлiметтерiне негiзделген. КРР ауруы бойынша емiрiнде алгаш рет аныщталган жагдайлар жайлы деректер ;олданылды. Талдау барысында демографиялы; жэне математикалы; сатистика эдiстерiмен ;оса, аурушанды; жэне елiмнiн, жасы бойынша жэне стандартталган коэффициенттерш (Еуропалы; жас стандарты) стандартын ;олданып есептеу жэне т.б. эдiстер ;олданылды.

Зерттеу нэтижелерi жэне талцылаулар. Сонгы он жыл шшде КР бойынша КРР-пен шалдыкдан барлыгы 26422 нау;ас,онын шшде 47.12% ерлер, ал 52.88% эйелдер, ал жас тобы бойынша 0-49 жас аралыгында 3157 (2.4%ооо), 5о-69 жас аралыгында 13678 (55.6%ооо), ал 70 жастан ас;андар 9567 (145.88%ооо) нау;ас статистикалы; талдауга алынды.

2015 жылы КР КРР онкологиялы; аурулардын шшде ею жыныс арасында да терi ;атерлi iсiгi, CYт безi iсiгi жэне екпе iсiгiнен кешнп тертiншi орынды алды. Сонымен ;атар, ерлер арасында КРР екпе ;атерл1 iсiгi, ас;азан ;атерлi iсiгi жэне терi ;атерлi iсiгiнен сон 4^ орынды, ал эйелдер арасында CYт безi ;атерлi iсiгi, терi жэне жатыр мойны ;атерлi iсiгiнен кешнп 4^ орында. Зерттелiп жат;ан онжылдьщтын алгаш;ы бес жылында барлы; халы; арасында КРР барлы; онкологиялы; аурулардын шамамен 8.2% ;урап, екпе ;атерл1 iсiгi, CYт безi ;атерлi iсiгi, меланомамен бiрге терi ;атерлi iсiгi жэне ас;азан ;атерлi iсiгiнен кешнп 5 орында болган. Ал 2012 жылы 8.7% меншжт салма;пен ас;азан ;атерлi iсiгiн бiр саты темен тастап тертiншi орынга кетерiлдi. Содан берi тура;ты TYPДе тертiншi орында. Каза;станда 2ооб-2015 жылдар арасында ЖYргiзiлген КРР-тын аурушанды; талдауы ерлер мен эйелдер арасында орта есеппен жыл сайын 1.3%-га керсеткштердщ жогарылауы бай;алады. Карастырып отырган онжылды;та КРР стандартты керсеткiштерi 100 мын адамга ша;;анда 16.1-ден 18.2-ге дейiн жогарылады. 2006 жылмен салыстырганда 2015 жылы Каза;станда КРР аурушанды; 13% жогарылады. Сонымен бiрге 2006-2010 жылдары КРР аурушанды; керсеткiштерi бiрдей денгейде болган жо;, дегенмен 2011 жылы Каза;станда КРР скрининг багдарламасы енгiзiлуiмен байланысты орны;ты TYPДе есе бастады. 2006, 2008 жэне 2011 жылдары есудщ терю ;ар;ыны тiркелiп, Тпр -3.1 %, -3.3% жэне -0.2% ;урады. КРР-тын абсолютты санынын ен жогаргы есу ;ар;ыны 2010 жылы тiркелдi жэне 8.6% курады.

ДYние ЖYзiнде КРР аурушанды; керсеткiштерi ерлерде жогары. Каза;станда да сонгы он жылда КРР

аурушацдыктыц стандартталган керсеткш ерлерде эйелдерге караганда орташа 26.1%-ке (Уилкоксон критери1 = -2.8031, p = 0.05) жогары болды. Каралган уакыт аралыгында ерлерде аурушацдыктыц стандартты

керсетк1ш1 100 мыц адамга шакканда 19.6-тен 22.6-ге (R2 = 0.70), ал эйелдерде 10.14%-ке, сэйкесшше 13.8-тен 15.2-ке (R2 = 0,56) жогарылады.

д? & Ф 4? & Ф 4* <§> &

Сурет 4 - К;Рхалк;ынын, жас топтары бойынша КРР-пен аурушацдык; керсетиштер1

Аурушацдыктыц керсетк1штер1н жас бойынша талдау барысында КРР-тыц пайда болу ыктималдылыгы 50 жастан бастап артады жэне 2015 жылы КРР аныкталган наукастардыц шамамен 89.7% 50 жастан жогары топтагылар. 30-49 жастагы наукастар барлык КРР жагдайыныц шамамен 9.2% курады. Баска да катерл1 туз1л1стер секшд1 КРР та жас кезде аз туындайды жэне 39 жас;а дешнп наукастар шамамен 1.1% курайды (4-сурет). Каралган уакыт аралыгында ерлердеп аурушацдыктыц жас бойынша талдауы 80 жастан жогары топтагы аурушацдык айтарлыктай езгермегенд1г1н керсетт1. 50-59 жастагыларда 34.5%-га (p<0.0182), ал 60-69 жастагы жэне 70-79 жастагы ерлер мен эйелдерде аурушацдык сэйкес1нше 40.7%- га (p<0,0007) жэне 28.0%-га (p<0,0012) жогарылаган. Казакстан облыстары бойынша КРР-пен аурушацдыктыц стандартты керсеткштерш талдау КРР Казакстанда территориялык ай;ын айырмашылыктары бар екен1н керсетл.

2006 жылы ец жогаргы аурушацдык Павлодар облысында (100 мыц адамга шакканда 28.9), Костанай облысы (100 мыц адамга шакканда 25.3) жэне Солтустж Казакстанда (100 мыц адамга шакканда 25.1) т1ркелген. Ал темен керсеткштер Оцтустж Казакстан облысы (100 мыц адамга шакканда 4.5), Атырау облысы (100 мыц адамга шакканда 5.8) жэне Кызылорда облысында (100 мыц адамга шакканда 4.5) байкалган [12]. 2015 жылы ец ебедейаз жагдай Павлодар облысы (31.3%000), Костанай облысы (32.8%000) жэне Солтуст1к Казакстан облысы (32.9%000) болып кала бередь Сонымен катар ец теменг1 аурушацдык Мацгыстау облысы (6.8%000), Оцтуст1к Казакстан (7.8%000) жэне Кызылорда (6.4%000) облыстарында байкалган. КРР-пен ауыл халкына караганда кала тургындары жи1 ауыратыны жайлы кызыкты деректер аныкталган. Сонымен катар, Казакстанныц эртурл1 этникалык топтарыныц арасында да б1ркелк1 емес таралуы

байкалады. Орыстар арасындагы жацадан аныкталган КРР казактар арасындагы жагдайлармен салыстырганда 4.8 есе, ал баска улт екшдер1мен салыстырганда 3.3 есе асып тусед1 [13]. КРР аурушацдык керсетк1штер1н1ц осылай ерекшелену1 эртурл1 факторлардыц эсер етуше байланысты, мысалы тамактану ерекшел1г1, жеке облыстардагы тургындардыц жастык курылымыныц езгешелт, темек1 тарту, алкоголизм, урбанизация жэне баска да элеуметтж-экономикалык факторлар. Соцгы 5 жылда Казакстанда III дэрежел1 аурумен наукастар саныныц улес1 азайып жэне I-II дэрежел1 КРР аныкталу улес1 артуга беталысы байкалады. Егер 20062010 жылдары Казакстанда I-II дэрежел1 КРР наукастарыныц улес1 барлык КРР жагдайыныц орташа 39% кураса, ал 2011-2015 жылдары бул керсеткш 50.8% курады. Сонымен коса, аурудыц III сатысындагы барлык наукастардыц менш1кт1 салмагы 2006-2010 жж караганда 2011-2016 жылдар аралыгында 41%-тен 31.4%-ке темендед1.

Соцгы он жылда IV дэрежел1 КРР-пен алгаш аныкталушылар саны жогары болып кала беред1 жэне орташа 15.8% курайды. Дегенмен, 2011-2015 жылдары аздаган темендеу байкалады.

Сатысы аныкталмаган КРР-пен наукастар улес1 2015 жылы 2% курады, ал бул керсеткш 2006 жылы 5.0% кураган болатын.

Осылайша 10 жылда I-II дэрежел1 КРР аныкталу жи1л1г1 айтарлыктай жогарылауы жэне III дэрежел1 КРР аныкталуы темендеу1 байкалады. IV дэрежел1 КРР-пен наукастар саны жогары болып кала беред1, б1рак аздаган темендеу каркыны байкалады.

КРР-тан ел1м керсеткш1 дуние жуз1 бойынша артуда. Дегенмен, АКШ жэне Европаныц кейб1р елдершде КРР-тан ел1м керсетк1ш1 темендегеш байкалады [14]. 2006-2015 жылдар аралыгында онкологиялык аурулардыц 1ш1нде КРР ел1м децгей1 бойынша туракты турде 3 орынды алады. 2015 жылы екпе катерл1 1с1г1

(16.8%) жэне ас;азан катерлi iсiгiнен (12.2%) сон 9.7% меншжт салма;пен 3 орын алды.

2006 жылды; керсеткiшке ;араганда 2015 жылы КРР-тан ;айтыс болгандардын абсолютты саны 2.4%-ке жогарылады. Айта кету керек, осы жылдар шшде КРР-тан тургындар арасында аурушанды;тын жогарылауына ;арамастан КРР-тан елiмнiн стандартты керсеткiшi темендегенi бай;алады. 2006 жылы бул керсеткш 100 мын адамга ша;;анда 9.27 ;ураса, ал 2015 жылы 8.11;урады. Бiрак; бул жылдар аралыгындагы есу темпы ;атты ерекшеленш, терiс керсеткiштер де орын алган. 2013жылы жогаргы есу темпы 6,9% ;ураган, ал ен теменгi азаю темпы 2014 жылы тiркелген (Тпр = -4,2%). КРР-тан ен теменп елiм керсеткiшi 2015 (1529 елiм, 100 мын адамга ша;;анда 8.7) жэне 2011 жылы (1530 елiм, 100 мын адамга ша;;анда 9.2) ^ркелген. Осылайша, 10 жыл шшде КРР-

тан елiм керсеткiшiнiн жыл сайын орташа есеппен 0.12% темендеуi бай;алады.

КРР-тан елiм керсеткiштерi 40 жас;а дейiнгi жас топтарындагы нау;астарда салыстырмалы TYPДе темен болган, ал 70 жастан ас;ан нау;астарды шары;тау шегiне жеткен жэне ерлерде елiм керсеткiштерi жогары (Кесте 1).

2й11-2015 жылдары елiм керсеткiшi 2006-2СЮ жылдармен салыстырганда 9.4% темен болган (R = -0.8695, р = 0.001). Бул 50 жэне одан жогары жастагы ерлер мен эйелдердегi то; шектщ катерлi TYзiлiмдерiн ерте аны;тауга багытталган профилактикалы; тексерулердiн нэтижесi болуы MYмкiн. 2Сйб-2015 жылдардагы 100 мын адамга ша;;андагы елiмнiн стандартты керсеткiштерiнiн темендегенш ескере отырып, КРР-тан елiм керсеткштершщ тура;талгандыгын айтуга болады.

Кесте 1 - Жас топтары бойынша ЦазацстандаFы КРР влiм жиiлiгi, 1/105

Жас о Я* 0

топтары 1Л тН тН N N П п « /У

О О О о о о

тН тН N N п п 1Л 1Л УО УО

БарлыFы о,о о,о о,1 о,1 о,3 о,б о,9 1,5 3,1 7,8 11,о 21,б 35,5 53,4 85,3

Ерлер о,о о,о о,2 о,2 о,о о,7 1,о 1,8 4,о 8,9 12,о 23,5 43,4 б7,4 118,о

Эйелдер о,о о,о о,о о,о о,7 о,4 о,9 1,1 2,2 б,8 16,1 2о,1 29,7 44,2 б9,2

КРР-тан аурушанды; керсеткiштерiмен ;оса елiм керсеткiштерi де солтYCтiк айма;тарда жогары. Ол жалпы республикалы; орташа керсеткiштен шамамен ею еседен жогары. Бiрак; онтуслк айма;тарда темен денгейдегi керсеткiштер бай;алады. Осылайша, 2006-2015 жылдары аздаган ауыт;умен елiмнiн темендегенiн айтуга болады.

Кумулятивт ;аушт есептегеннен кейiн келесi мэлiметтердi алды;. КРР-пен ауырудын кумулятивтi ;ауш 55 жастан бастап жогарылай бередь 50 жас;а жеткенге дейiн КРР-пен нау;астану ;ауш ерлер мен эйелдерде бiрдей денгейде, ал 50 жастан бастап ерлерде шамамен 1,5 есе жогары (5-сурет).

Сурет 5 - КР халк;ынын, КРР-пен наук^станудын, кумулятивти к;аут

Цорытынды жэне тYЙiн. Он жыл iшiндегi аурушацды; пен елiм кеpcеткiштеpiне ЖYpгiзiлген талдау Казахстан Республикасындагы КРР негiзгi статистикалы; тенденциясын кеpcеттi. 2006-2015 жылдар аралыгында ерлер мен эйелдерде КРР аурушацдыгы жогарылагандыгы бай;алды. 2006 жылдан бастап КРР аурушацдыгы ерлерде 30%, ал эйелдерде 22% жогарылаган. КРР аурушацды; децгейiнiц жогарылаганына ;арамастан, КРР-тан

елiм кеpcеткiшiнiц темендеу тенденциясымен

салыстырмалы тура;тану бай;алады.

Бас;а да елдеpдегi cекiлдi Каза;станда да эpтYpлi

айма;тарда КРР-тыц аурушацдыгыныц

географиялы; жагдайына байланысты езгергштт

аны;талады.

Осылайша, КРР жогары аурушацды; децгейлi ;атеpлi TYзiлicтеpдiц iшiнде алдыцгы ;атарда ;ала беpедi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Ferlay J, Soerjomataram I, Ervik M, Dikshit R, Eser S, Mathers C, Rebelo M, Parkin DM, Forman D, Bray F. Cancer Incidence and Mortality Worldwide: sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012//International journal of cancer. -2014. №136(5). -С.359-386.

2 Казахстан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжРГЗИ, - Алматы-2007.

3 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2008.

4 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2009.

5 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2010.

6 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы! мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2011.

7 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы! мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ,- Алматы-2012.

8 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы! мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2013.

9 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2014.

10 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы! мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ,, - Алматы-2015.

11 Каза;стан Республикасындагы онкологиялы; мэлiметтер) - КазОжР ГЗИ, - Алматы-2017.

12 Здоровье населения Республики Казахстан и Министерство здравоохранения и социального развития РК. - Астана: 2016. - №39. -С. 17-18.

13 Турбекова М.Н., Камхен В.Б. Региональные особенности эпидемиологии колоректального рака i Казахстане//1П:етаИопа1 Journal of Experimental Education.-2015. - №11. -С.52-53.

14 Torre LA, Bray F, Siegel RL, Ferlay J, Lortet-Tieulent J, Jemal A. Global cancer statistics, 2012//CA Cancer J Clin.-2015. №65. -С.87-108.

;ызметтщ 2006 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2007 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2008 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2009 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2010 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2011 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2012 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2013 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2014 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

;ызметтщ 2015 жылгы кеpcеткiштеpi (статистикалы;

деятельность организаций здравоохранения в 2015 году. -

Ж.Ж. ЖОЛДЫБАЙ1,2, Ж.М. АМАНКУЛОВ1,2, Ж.С. АБДРАСИЛОВА1, А.М. КАРИМБАЕВА1, Б.К. ИСАМАТОВ2, А.К. САДИБЕКОВА1

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1Казахский научно-исследовательский институт онкологии и радиологии 2 Казахский национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ЭПИДЕМИОЛОГИЯ КОЛОРЕКТАЛЬНОГО РАКА В КАЗАХСТАНЕ

Резюме: В нашей статье приводятся современные данные по заболеваемости и смертности колоректальным раком в Казахстане. Колоректальный рак находится в пятерке самых распространенных онкологических заболеваний. Стандартизированные по возрасту показатели заболеваемости, по стандартному населению Казахстана и Европейским стандартным населением, составили 14,73/100,000 и 20,85/100,000, соответственно, а стандартизированные по возрасту показатели смертности были 14,6/100,000 и 8,74/100000, соответственно. Колоректальный рак занимает третье место среди всех причин онкологической смертности. Заболеваемость и смертность колоректального рака у мужчин были значительно выше, чем у женщин. Частота развития рака толстой кишки значительно увеличивается с возрастом, особенно после 50 лет. Таким образом, колоректальный рак по-прежнему остается значительной проблемой онкологической службы Казахстана. Ключевые слова: колоректальный рак, заболеваемость, динамика показателей

ZH.ZH. ZHOLDYBAY12, ZH.M. AMANKULOV12, ZH.S. ABDRASSILOVA1, A.M. KARIMBAYEVA1, B.K. ISSAMATOV2, A.K. SADIBEKOVA1.

1Kazakh Research Institute of Oncology and Radiology, 2Asfendiyarov Kazakh National Medical University

EPIDEMIOLOGY OF COLORECTAL CANCER IN KAZAKHSTAN

Resume: This article provides the most up-to-date overview of colorectal cancer burden in Kazakhstan. The data of the Electronic Cancer Registry of Kazakhstan was analyzed. Colorectal cancer ranked fourth in all cancer sites with rate of 14.60/100,000. The age-standardized incidence rate by standard population of Kazakhstan and by European standard population were 14.73/100,000 and 20.85/100,000, respectively, and the age-standardized mortality rate were 13.0/100,000 and 8.1/100,000, respectively. Colorectal cancer ranked third leading cause of cancer-related death in all cancer sites. For both of incidence and mortality, the rates of colorectal cancer were much higher in males than in females. The rate of colorectal cancer increases greatly with age, especially after 50 years old. There by, colorectal cancer still remains as a significant problem in the oncology service in Kazakhstan. Keywords: colorectal cancer, morbidity, incidence trends

УДК 616.31-006-084

Г.С. РАХМАНКУЛОВА, К.А. ТУЛЕБАЕВ, С.С. ЖОЛДЫБАЕВ

^зНМУ им С.Д. Aсфeндиярoвa Кaфeдрa «Пoлитиmуnрaвлeния здрaвooхрaнeниeм с куртм мeдицинскoгo прaвa и судeбнoй мeдицины»

ОНКОЛОГИЧЕСКАЯ НАСТОРОЖЕННОСТЬ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ПОЛОСТИ РТА

(ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ)

Шнятш «oнкoлoгичeскaя нaстoрoжeннoсть полости рта» - прeждe всeгo кoнкрeтных зшний oнкoлoгии, пoзвoляющaя врaчу прoвeсти рaннюю или свoeврeмeнную дшгтстику рaкa. В этo тнятш вхoдит тaкжe зтнш прeдрaкoвых зaбoлeвaний и их лeчeниe, знaниe oргaнизaции oнкoлoгичeскoй пoмoщи, сeти oнкoлoгичeских лeчeбных учрeждeний, быстрoe нaпрaвлeниe бoльнoгo т нaзнaчeнию. Ключевые слова: Онкология, рак, настороженность, профилактика.

Введение.

По данным Всемирной организации здравоохранения (далее-ВОЗ) частота онкологических заболеваний челюстно-лицевой области с каждым годом растет. По данным ВОЗ, основные причины запущенности при злокачественных опухолях от 45 до 65% -несвоевременное обращение пациента, от 25 до 40% -бессимптомное течение болезни. От 9 до 15% -ошибки врачей, в том числе несоблюдение принципа онконастороженности. Одной из самых распространенных причин смерти от рака стали заболевания в области, наиболее доступной для самопроверки [1].

Раком полости рта чаще болеют мужчины. Среди женщин рак этих органов встречается крайне редко. Злокачественные опухоли полости рта и глотки объединены в одну группу ввиду схожести этиологии [2]. Для всех них основными этиологическими факторами являются табак, включая оральные формы его потребления, и алкоголь. Самая высокая заболеваемость раком полости рта и глотки среди мужчин зарегистрирована во Франции, в провинции Кальвадос, Бразилии (Сан-Паоло), канцеррегистрах Индии (Тривандрум, Мадрас), Белоруссии, Германии. Низкая заболеваемость регистрируется в Восточной Азии, Африке и некоторых странах Западной Европы и Скандинавии. В России (Санкт-Петербург) заболеваемость раком полости рта и глотки среди мужчин достаточно высока. У женщин высокая заболеваемость

отмечается только в Индии (Мадрас и Тривандрум) [3].

Заболеваемость и смертность от рака полости рта и глотки растет в большинстве стран мира. Пятилетняя выживаемость при этом заболевании в развитых странах равна 55%, в США — 63 %. В России относительная 5-летняя выживаемость среди мужчин равна 24%, среди женщин — 37%. По данным ВОЗ за 2005 г., смертность от рака полости рта и глотки наиболее высока (>10) в странах Восточной Европы, в частности Венгрии, Словакии, Молдове, Румынии, Эстонии, Литве, Украине. В России смертность от рака полости рта и глотки среди мужчин также высока [4].

По данным Казахского научно-исследовательского института онкологии и радиологии в Республике Казахстан состоят на учете 2701 больных со злокачественными опухолями полости рта и глотки, только за 2о15 год взято на учет 823 (2,3 на 100 тыс.населения) больных с впервые в жизни установленным диагнозом злокачественного новообразования. Злокачественными опухолями гортани - 2015 году взято на учет 398 больных (1,1 на 100 тыс. населения, состоят на учете 1688 больные), щитовидная железа - б19 (1,7 на 100 тыс. населения состоят на учете 5269 больные), остальные локализации онкопатологии головы и шеи включены в раздел прочих локализации.

Предраковые заболевания - патологические процессы, обязательно предшествующие

злокачественной опухоли, но не всегда переходящие

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.