Научная статья на тему 'МАҲАЛЛАМ – УЙИМ, ТАРБИЯ МАСКАНИМ'

МАҲАЛЛАМ – УЙИМ, ТАРБИЯ МАСКАНИМ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

2196
152
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
оила / маҳалла / оқсоқол / тарбия / билим / тафаккур / тизим / family / mahalla / elder / education / knowledge / thinking / system

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Самин Рахимов

Маҳалла инсоннинг ҳаѐтида, турмуш тарзида, тақдирида, энг муҳими тарбиясида асосий роллардан бирини ўйновчи катта куч. Зеро, инсон ҳаѐтининг болалик ва ўсмирлик, шунингдек, кексалик йиллари айнан маҳаллада ўтади. Ушбу мақолада маҳалла тушунчаси ва унинг ўзига хос хусусиятлари фалсафий таҳлил этилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Mahalla is a huge force that plays one of the key roles in a person's life, lifestyle, destiny and, most importantly, education. After all, the years of childhood and adolescence pass in the neighborhood, as well as the old age of human life. The article provides a philosophical analysis of the problem of makhalla. The article provides a philosophical analysis of the concept of "makhalla" and its specificity

Текст научной работы на тему «МАҲАЛЛАМ – УЙИМ, ТАРБИЯ МАСКАНИМ»

МАХДЛЛАМ - УЙИМ, ТАРБИЯ МАСКАНИМ

Самин Рахимов

Чирчик давлат педагогика институти профессори

АННОТАЦИЯ

Махалла инсоннинг хаётида, турмуш тарзида, такдирида, энг мухими тарбиясида асосий роллардан бирини уйновчи катта куч. Зеро, инсон хаётининг болалик ва усмирлик, шунингдек, кексалик йиллари айнан махаллада утади. Ушбу маколада махалла тушунчаси ва унинг узига хос хусусиятлари фалсафий тахлил этилади.

Калит сузлар: оила, махалла, оксокол, тарбия, билим, тафаккур, тизим.

Samin Rakhimov

Professor, Chirchik State Pedagogical Institute

ABSTRACT

Mahalla is a huge force that plays one of the key roles in a person's life, lifestyle, destiny and, most importantly, education. After all, the years of childhood and adolescence pass in the neighborhood, as well as the old age of human life. The article provides a philosophical analysis of the problem of makhalla. The article provides a philosophical analysis of the concept of "makhalla" and its specificity.

Keywords: family, mahalla, elder, education, knowledge, thinking, system.

КИРИШ

Янгиланаётган Узбекистонда яратилаётган имкониятлар туфайли мамлакатимизда халкчил бошкарув тизими махалла кайтада кашф этилди. Азалий маънавиятимиз ва миллий кадриятларимиз маскани булган махалла бугун кучли тарбия учоги сифатида миллий истиклол гояси ва мафкураси билан бойиб, янгиланиб жамият тараккиётига тобора самарали, холисаона хизмат килувчи хаёт дорилфунунига айланиб бормокда. Зеро, махалла ахли авваломбор ёшлар калбини, онгини 'Тояга карши факат гоя, фикрга карши факат фикр, жахолатга карши факат маърифат билан бахсга кириша олиш" оркали забт этишга, эзгу-амалларга, бунёдкорликка йуналтиришга астойдил бел богланган.

Президентимиз Ш.М.Мирзиёевнинг 2016 йил 30 декабрдаги "Республика Нуроний жамгармаси фаолиятини тубдан кайта куриш чора тадбирлари

тугрисида" ва 2017 йил 3 февралдаги "Махалла институти фаолиятини такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш чора тадбирлари тугрисида"ги фармонларида махалла оксоколлари ва кекса фахрийлар олдига ёшлар тарбияси борасида ута мухим вазифалар куйилди. Хусусан, мухтарам юртбошимиз таъкидлаганларидек, махаллаларда "уюшган ёшлар катлами билан ишлаш, уларнинг дарду-ташвишлари, муаммоларини эшитиш ва уларни ечишга амалий ёрдам бериш мустакил хаётга кираётган ёш йигит-кизлар, ёш оилаларни куллаб-куватлаш учун хаммамиз давлат, жамоат ташкилотлари биргаликда хали куп иш килишимиз керак".

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Мустакиллик шарофати билан мамлакатимизда давлат ва жамият бошкарувининг халкимизга хос тарихий анъанавий, шу билан бирга замонавий, янги, самрали, жахон андозалари даражасидаги миллий тизими шаклланди.

Биринчи Президентимиз Ислом Каримовнинг ташаббус ва таклифлари билан "кучли давлатдан кучли жамият сари" деган тамойилга асосланиб, ижтимоий-сиёсий харакатларни ривожлантира бориб, демократик мезонларга асосланган адолатли фукаролик жамиятини барпо этиш йулидаги кенг камровли вазифаларни бажаришда узини-узи бошкариш идораси - махалла асосий таянч килиб олинди.

Махалла Узбекистон худудида минг йиллар давомида инсонларнинг буюк дахолари томонидан эътироф этилган, демократиянинг асосий тамойилларига ва жамоа фикрига асосланган, халикимизнинг анъанавий урф-одатларни, тарихий, миллий давлат бошкаруви, маданияти ва халкчил жамият тизимини шакллантиришга хизмат кладиган, юридик макомга эга булган, узини-узи бошкаришни ташкил этишга асосланган бирламчи худудий маскан-Ватан ичра ватан вазифасини утаб келмокда.

Ха, махалла -Узбркистонга хос миллий демократик, тарихий, анъанавий, махаллий узини узи бошкариш институтидир. Унинг демократик тузум сифатида асосоий мохияти аввало узлуксиз эканлигида, бу тузумда жамиятни бошкаришнинг демократлашиб боришида, кенг халк оммасининг давлат ва жамиятни бошкаришда эркин, ихтиёрий иштрок этишидадир.

Махалла-ахолини жипслаштриш ва сафарбар этиш, жамиятини тараккий эттириш, шунингдек, уз худудида поклик, тугрилик, холислик, бегаразликни карор топтуриш, жамиятнинг корупсияга карши курашишни кучайтиришда хам окил ва забардаст кучдир. Махалла миллий урф-одат ва анъаналар, хашар ва бошка тадбирларни амалга ошириш воситаси хамдур. Шунингдек, махалла

одамлар бир-бирини иссик-совугидан, гам-ташвишидан хабар топиб турадиган энг табаррук маскан хамдур.

НАТИЖАЛАР

Махаллада истикомат килаётган ахоли ихтиёрийлик асосида фукороларнинг узини-узи бошкариш органларини шакиллантиради ва уларнинг рахбар ходимларини сайлайди. Фукароларнинг узини-узи бошкариш оргонлари фаолиятини ташкил килиш масалалари, уларни давлат бошкаруви тизмидан ажратилганлиги, юридик шахс макомига эга эканлиги, уз худудидаги масалалар буйича мустакил, эркин карорлар кабул килиш хукуклари Узбекистон Республикаси Конститутсияси ва конунларда кафолатланган. Шу боисдан хам махаллалар жойлардаги узини-узи бошкариш тизимининг таянчи сифатида фаолият курсатиб келмокода ва янги мазмун билан бойиб бормокда. У жамиятимиз хаётининг энг самарали, айну пайтда миллий ва халкчил куринишидир. Зеро, Президендимизнинг юкорида зикр этилган фармонларида инсон омилини кутариш, эркинлиги ва ахоли турмуш тарзини изга солиб туришда уларнинг кундалик муоммоларини хал этишда махаллалар фаолиятини кучайтириш, уларга хар томонлама ёрдам беришни пастдан юкоригача мувофиклаштирувчи тизим сифатида шакллантиришга алохида эътибор каратилганлиги бежиз эмас.

Бугунди кунда махалла жойларда давлат сиёсатини кенг халк оммасига етказувчи, фукароларни истак ва манфаатларини кузловчи, уларнинг сиёсий ижтимоий-иктисодий, маънавий-маданий хукукларини мухофаза килиш, ахолини жамоат ишларига онгли ва фаол катнашишини таъминловчи кучли жамоа сифатида шакилланмокда. Шу максад йулида махаллаларда халк оммаси умумий салохиятини онгли равишда бирлаштириш оркали уз хавфсизликларини таъминлайдилар, иктисодий фаровонликка эришиш тадбирларини курадилар, ёшлар тарбиясига, оила, хотин-кизлар масаласига оид муаммолларни хал этадилар.

МУХОКАМА

Махаллаларнинг кучли ижтимоий сиёсатни амалга оширишда, ахоли калби ва онгида миллий мустакиллик мафкурасини карор топтиришда, маънавиятини юксалтиришда, айникса ёшлар тарбиясидаги урни ва роли катта. Махалла ахолини, айникса ёшларни фозил, комил инсонлар килиб тарбиялашга доир назарий ва амалий тадбирларни утказиш, уларнинг дунёвий ва диний билимларини чукур эгаллашлари ва касб-хунар урганишлари учун янги

тизимларни ишлаб чикиш, шу асосида махсус илмий-амалий дастурлар тузишда катнашиш ва уларни бажарилишига эришиш, махаллада укимайдиган, ишламайдиган ёшлар билан алохида шугулланишда нуронийлар ва кекса фахрийларимиз ёрдамида "фарзандларимиз тарбияси, маънавий-маърифий сохадаги ишларимизни бир зум хам сусайтирмасдан... янги боскичга кутаришимиз керак"

XXI асрда бу борадаги ишларни такомиллаштириш, давр ва тузум талабларидан келиб чикиб янги меъёрий хужжатлар кабул килиш, илмий-тадкикотлар асосида услубий кулланмалар ишлаб чикиш дарсликлар яратиш, махалланинг нуфузини кутариш зарур масалалардан эканлигига эътибор каратилди. Зотан XXI аср хокимиятнинг конун чикарувчи, ижро этувчи ва суд тизимлари хамда жамоат ташкилотлари каторида, хусусан фукароларнинг узини-узи бошкариш органлари, махалла фукаролар егинлари кенг микёсли фаолиятини янада такомиллаштириш, кучайтириш, самарадорлик ва таъсирчанлигини ошириш, иш сифатини яхшилашда янгича ёндашув асри булди. Уз умумий манфатларимизни халкаро ракобатчиликда хамда хавфсизлик масалаларида химоя килиш учун, албатта кучли давлат ёки катта-катта иттифокларга мухтожлик булади. Лекин, айни пайтда ижтимоий, иктисодий сиёсий тараккиётдаги шахсий ёки фукаролик иштирокига ва уларни бу жараёнларга жалб этилишини кафолатловчи кучли махаллий ва худудий узини-узи бошкариш даражасига эга булган давлатлар марказлашган давлатларга караганда тезрок ва яхширок ривожланадилар.

Аникрок килиб айтсак, биз барпо этаётган демократик, адолатли кучли фукаролик жамиятининг устувор асосларидан бири булган ушбу жамоат ташкилотлари, хусусан махаллалар фаолиятини инсон хукуклари ва эркинликларини химоя килишнинг бутун бир тизимини яратишга, бу борада бугунги ва узок муддатли пировард максадларни инобатга олган стратегик консепсия ва дастурларни изчиллик ва собиткадамлик билан хаётга жорий этишга, шу йул билан одамлар тафаккурида узгариш ясаб, фукаролик жамияти асосларини, маънавий киёфасини шакллантиришга сафарбар этиш замон талаби булиб колди.

Бинобарин, ана шундай давлат ва жамиятни куриш, уни амалга оширишни таъминлаш, ушбу масалани давлат буюртмаси даражасига кутариш хакикий демократик кадриятларни вужудга келтиришда махаллаларда олиб борилаётган маънавий-маърифий ва тарбиявий ишларнинг савиясини янада кутариш мухим ахамиятга эга. Бу борада Узбекистон халкининг туб

манфаатлари, асрий орзу-умидлари, эзгу-ниятлари, буюк максадларини ифода этувчи миллий истиклол гояси халкимизнинг уз максад-муддаоларига эришиш учун маънавий-рухий куч-кувват буладиган пойдевордир.

Келинг! Шу ерда махалла сузига хам аниклик киритиб олайлик. Хуш махалла узи нима? "Махалла" арабча суз булиб - жой, урин, макон маъноларини англатади. Махалла узбек халкининг кундалик ижтимоий хаётини ва турмушини ташкил килишда шакиллантирган ва асрлар давомида такомиллаштириб келган хаётий аъмолидир.

Узини узи бошкаришнинг миллий модели булган махалла халкимизнинг азалий удумлари, урф-одатлари ва анъаналарига таянган холда улкан тарбиявий вазифани бажаради. Зотан, махаллаларда кексаларнинг панд -насихатлари, катталарнинг шахсий ибрати, жамоанинг хамжихатлиги мисолида одамлар онгига эзгулик гоялари сингдириб борилади.

Махалла, аввало, соглом ижтимоий мухитдир. Бу ерда кучли таъсирга эга булган жамоатчилик фикри махалла ахлининг хулк-атвори, узаро муносабатларини адолат ва маънавий мезонлар асосида тартибга солиб туради. Шу маънода махалла Биринчи Президент Ислом Каримов таъкидлаганларидек, хакикий демократия дарсхонасидир.

Махалла кенг жамоатчилик уртасида мафкуравий ишларни самарали йулга куйиш учун хамма имкониятларга эга. Айникса, миллий кадриятлар, мехр-окибат, эл-юрт шаъни учун кураш каби фазилатлар камол топишида махалланинг урни бекиёс. Масалан, агар бирор махаллада усган киз хакида бошка бир одам ноуринрок гап айтганини уша кизнинг махалладоши эшитиб колса, шу кизнинг шаъни учун курашади, уни оклашга, бегона одамни эса тартибга чакириб куйишга харакат килади.

Шу маънода махалла хамжихатлик, ор-номус, биродарлик каби фазилатлар тарбиясига ижобий таъсир курсатади. Махалла доирасидаги амалга ошириладиган мафкуравий таргибот ишлари анъанавий байрам ва тадбирлар, айникса, мухтож оилаларга ёрдам курсатиш, иктидорли ёшларни рагбатлантириш, аёллар нуфузини ошириш, хар хил адолатсизликнинг олдини олиш, оммавий ахборот воситалари имкониятларидан фойдаланиш, диний муассасалар, мачитлар билан узаро алокани яхшилаш, хамкорликда тадбирлар уюштириш, "оила дорилфунунлари"да ота-оналар саводхонлиги ва турли авлод вакиллари уртасидаги муносабатларни такомиллаштириш оркали узига хос тарзда амалга оширилади.

Махаллада таъсир воситалари сифатида тарбиявий, маънавий, мафкуравий кургазмалар, турли ижтимоий курслар ташкил этиш, оилаларда психологик хизматни йулга куйиш, тадбиркорликни куллаб-кувватлаш, оталар чойхонасидан ёшларни тарбиялаш ишида кенг фойдаланиш, матбуот оркали берилаётган маълумотларнинг психолингвистик тахлилини амалга ошириш, ижтимоий фикрнинг махаллалар буйича мониторингини олиб боришга ахамият бериш лозим. Шунда махалла, биринчи навбатда, фукароларни миллий истиклол мафкураси рухида тарбиялашнинг хакикий таъсирчан учогига айланади. Иккиичидан, оилага психологик ёрдам курсатиш шахобчаларининг ташкил этилиши хам ижтимоий услублар воситасида оилаларда руй берадиган турли муаммоларнинг ечимини топиш имконини беради. Уларнинг асосий вазифаларидан бири ота-оналар ва фарзандлар учун миллий мафкура рухидаги тадбирлар ва маслахатлар мажмуини ишлаб чикишдан иборатдир.

Мафкуравий тарбиянинг энг таъсирчан воситаларидан бири мулокот хисобланади. Чунки, инсон калбида ва онгида шаклланадиган дунёкараш, эътикод, иймон, виждон, масъулият каби фазилатлар тарбиясида радио -телевидение, газета-журналлар, бадиий хамда илмий адабиётнинг урнини эътироф этган холда, шуни айтиш мумкинки, юзма-юз келадиган фикр алмашув, инсоннинг юзи ва кузига караб туриб айтиладиган бамаъни суз ва хиссиётларнинг урни бекиёс.

Шунинг учун хам ота-она боласининг юзини узига каратиб олиб, зарур юз киёфаси ва кузидаги самимият билан айтиши лозим булган фикрни уктириши, энг ибратли оила ота-онаси, олимлар, атокли кишилар билан учрашувлар, савол-жавоб кечаларини утказиш хам лозим. Албатга, бундай мулокотлар самарали булади. Шу боис уч авлод вакиллари уртасидаги мулокот таълим-тарбия жараёнида катта ахамиятга эгадир.

Маърифий ахборот ёзма ёки огзаки тарзда етказилиши мумкин. Агар биринчидан, газета-журналлар, китоб ва дарсликлар ёзма манбаларда мужассамлаштирилган маълумотлар сифатида махалла ахли онгига кирса, иккинчисига маъруза эшитиш, баён этиш мунозараси ва сухбатлар утказиш киради. Бундан ташкари, мафкуравий гояларни турли бадиий ва хужжатли фильмлар, болалар ёки катталар учун мултфильмлар оркали хам етказиш мумкин. Мухими, улар халк маънавияти, улмас меросимиз, келажакка ишонч уйготувчи маъно-мазмун билан йугрилган булиши керак.

Маълумотларнинг мазмундорлиги ва таъсирчанлиги, уларнинг оммабоплиги, билдирилган ёки ифода этилган гояларнинг содда, ихчам ва равон баён килинишига куп нарса боглик. Тингловчи хар бир сузни тушунсагина, унда вокеликка теран муносабат шаклланади. Масалан, махалладаги "Саранжом-саришта уй дарсхонаси" - бу асосан уй бекалари, кариялар, маълум сабаблар билан ногирон булиб, асосий вактини уйда утказадиганлар билан утказиладиган машгулотларни кузда тутади. Уларни хаётий видеофильмлар, кизикарли курсатув ва лавхалар узига жалб килади. Шундан келиб чикиб, бундай инсонлар учун мафкуравий ахборот тайёрланганда, уларнинг соддалиги, самимиятга учлиги ва инсоний эътиборга мухтожлигини инобатга олиб иш курилса, таъсирли булади.

Кундалик хаётимизда, айникса, Узбекистон шароитида ижтимоий фикрнинг асосий барометри, улчови - бу махаллалар. Махалла ахли хар бир оилада руй бераётган ходисаларни билади, инсонлар такдирига бефарк була олмайди, фаоллар оркали ижтимоий хаётдаги хар бир узгариш, одамлар онги ва калбидаги хис-туйгулар урганилади. Шу маънода, Узбекистон шароитида махалланинг хакикий демократия дарсхонаси эканлиги унинг ижтимоий фикрни бошкариш имкониятларида хам уз тасдигини топади.

Х,ар бир инсонни хаётга келтирувчи, унинг кунглини мунаввар этувчи, факатгина оилада эмас, балки бутун жамиятга хам ахиллик, тотувлик, мехр -окибат багишловчи хам - бу аёл зотидир. Миллий истиклол гоясининг амал килиш тамойиллари шахс ва оила билан узвий богликдир. Шунинг учун хам Узбекистон хаётида "шахс-оила-мактаб-махалла" туртлиги катта ахамият касб этади. Чунки, шахс маънавияти, унинг дунёкараши, инсоннинг тасаввур ва эътикодига алокадор куникмалар мажмуи асосан оилада шаклланади. Шу маънода оила - хакикий маънавият учоги, мафкуравий-тарбиявий ишлар омили ва мухитидир. Бинобарин, миллий мафкурамизга хос тушунчалар инсон калби ва онгига, аввало, оила мухитида сингади.

Бу жараён боболар угити, оила ибрати, она мехри оркали амалга оширилади. Оила, унинг асрлар мобайнида сакланиб келаётган мукаддас анъаналари оркали ёшларда Ватанга мухаббат, иймон, эътикод, масъулият, ватанпарварлик, инсонпарварлик, ишга иштиёк ва маданият куникмалари шаклланади. Зеро, хар бир фукаро оиланинг жамиятдаги урни ва вазифасини, Ватанининг остонадан бошланишни тушунмасдан туриб, узини мукаммал инсон деб хис кила олмайди. Ота-онани кадрлаш, уларнинг беминнат хизматига бир умр содик булиш, дуоларини олиш болаларнинг фарзандлик

бурчидир. Бу миллий кддриятларимизнинг энг мухим талабларидан биридир. Буюк бобомиз хазрати Алишер Навоий айтганларидек, ота-онани хурмат килиш фарзандлар учун мажбуриятдир. "Бу иккисига хизматингни бирдек кил, хизматинг канча ортик булса хам кам деб бил.Отанг олдида бошингни фидо килиб, онанг боши учун бутун жисмингни садака килсанг арзийди! Икки дунёинг обод булишини истасанг, шу икки одам розилигини ол! Туну кунингга нур бериб турган бирини Ой деб бил, иккинчисини Куёш, уларнинг сузларидан ташкари бир нарса ёзма, улар чизган чизигидан ташкарига бир кадам хам босма. Х,амма хизматини сен одоб билан бажар". Бу ерда кучли таъсирга эга булган жамоатчилик фикри махалла ахлининг хулк-атвори, узаро муносабатлари адолат ва маънавий мезонлар асосида тартибга солиб турилади. Демак, инсоннинг оилада шаклланган иймон-эътикоди, одоб-орияти ва виждони, гурур-ифтихори, акл-заковати, тафаккури махалла мухитида янада кучаяди, халк иродаси, узаро тотувлик ва хамкорлик ришталари билан уйгунлашиб, жамиятда соглом мулокотларнинг шаклланишига олиб келади.

ХУЛОСА

Мазкур маколада эзгу максад йулида фидокорлик курсатаёткан илгор дунёкараш ва тафаккур сохиби булишга интилган махалла фаоллари, кенг жамоатчилик хозирги хаётининг мураккаб муоммоларини хал килишда аскотадига мухим фикр, йул-йурикларни топади, оддий инсон ва унинг манфаатларини ифода этиш, халкимизнинг бехатар тинч-омон, фаровон, бадавлат турмушга эришиши учун куч-гайрат манбаига эга булади деб умид киламиз. Шунингдек, оксоколлар узлари бошчилик килаётган махалла ахлининг бирлашиб буюк максадлар йулида хамжихат булиб муваффакиятларга эришишга кодир кучга айланадилар, миллат, халк тараккиётига муносиб хисса кушадилар. Бинобарин, онгни, таффакурини узгартирмасдан туриб, кузланган олий максад - озод ва обод жамиятни, фаровон хаётни ва миллий тикланишдан миллий юксалиш сари булган хаётни барпо этиб булмайди. К^иска килиб айтганда, тарбияда махалланинг урни бекиёс. Зеро, ёшлар учун хаёт сабоклари айни шу махалладан бошланади. Бунда нафакат ота-она балки махалла оксоколлари кекса купни курган нуронийлар, махнат фахрийлари узларининг юриш-туриши, одамлар билан муомиласи, колаверса обру-эътибори, панд-насихатлари билан намуна булиш мумкин ва узбек махалласида амалда хам шундай булиб келган.

REFERENCES

1. Mup3ueeB m.M. BywK Kena«:arHMH3HH Mapg Ba onu^aHoS xanKHMH3 öunaH öupra KypaMH3. - T.: "Y36eKHCTOH", 2017. -E.17-18.

2. Raximov S., Hayitov I., Abdullayev G. (2018). Saboq mahalladan boshlanadi. -Toshkent, - 102 b.

3. Raximov S. (2018). Oila, mahalla va komil inson. Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish jarayonida yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirishning ustuvor yo'nalishlari mavzusida vazirlik miqyosidagi ilmiy-amaliy anjuman. - Toshkent, E.140-142.

4. Raximov S., Ziyayev F. (2018). Tarbiyada keksalarning o'rni. - Toshkent: G'afur G'ulom nomidagi nashiriyot-matbaa kijodiy o'yin, - 79 b.

5. Raximov S., Hayitov I., Umarov S. (2019). Yoshlarda ma'naviy axloqiy tarbiyani shakllantirishda mahallaning o'rni. Harakatlar strategiyasini amalga oshirish jarayonida ma'naviy-ma'rifiy ishlarning o'rni mavzusida resbublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari. -Toshkent, -B.123-124.

6. Fa^apoBa r. TapKHÖHH y3rapumnapHHHr 6н$ypкaцнoн acocu // Academic Research in Educational Sciences, 2021. 2(1) (aHBapt), pp.244-250.

7. Fa^apoBa r.F., AögynnaeBa M.H. (2018). Oanca^aga K0HCTpyKTHBH3M MyaMMOCH. Hmom Eyxopun caöoKgapu. №3, -E.96-98.

8. Gaffarova, G.G. (2019), Problems self-organization: philosophical analysis // Scientific Bulletin of Namangan State University. -T.l. -№5, - C. 185-190.

9. Gaffarova G.G., Abdullayeva M.N. (2020). Tasavvufning kognitiv tizimi zamonaviy falsafa prizmasida. Academic research in educational sciences. №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n7tasavvufning-kognitiv-tizimi-zamonaviy-falsafa-prizmasida (gara oöpa^eHHa: 15.01.2021).

10. Gaffarova, G.G. (2019). Structural transformations as a faktor new development opportunities. Scientific Bulletin of Namangan State University, T.1, №10, pp.261 -267.

14. r. Fa$$apoBa, A. AögynnaeB, AXEOPOT.HAmrAH ^AMH^T^A MALHABHH XAETHHHT Y3KTA XOC XYCYCH^T^APH // Academic research in educational sciences. 2021. №Special Issue 2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ahborotlashgan-zhamiyatda-manaviy-ayotning-ziga-hos-hususiyatlari (gara oöpa^eHHa: 10.04.2021).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.