CC BY
0ОЭЖ 378
ЭЛЕУМЕТТШ-ПЕДАГОГИКАЛЬЩ ЦЫЗМЕТ ПСИХОЛОГИЯСЫ
1З1МБЕТОВА ЗАГИРА Т0РЕХАЩЫЗЫ
Магистр, окытушы Орталык Азия Инновациялык университетi ^азакстан Республикасы, Шымкент к.
ИМАНОВА КАМШАТ АБДУРАХМАНОВНА
Магистр, окытушы Орталык Азия Инновацияльщ университет ^азакстан Республикасы, Шымкент к.
ТУМАБАЕВА ЖАМИЛЯ СЕИДЕСХАНОВНА
Магистр, окытушы Орталык Азия Инновациялык университетi ^азакстан Республикасы, Шымкент к.
Аннотация: Мацалада гылым мен практикадагы элеуметтт-педагогикалыц тэсглдгц мэнг мен мазмуны царастырылады. Педагогика гылымындагы элеуметтт-педагогикалыц компоненттщ мэм туралы заманауи тусгнт бершген. Элеуметтт-педагогикалыц цызметтгц ерекшелгггн, оныц цурылымын, багыттарын, к1ш1 турлерг мен формаларын гылым мен нацты практика саласындагы элеуметтт педагогика идеяларын 1ске асырудыц нег1зг1 цуралы реттде царастыруга айтарлыцтай орын бершед1.
Ктттг свздер:Элеуметтт-педагогикалыц тэсш, цогамныц элеует1, элеуметтт-педагогикалыц цызмет, элеуметтт мацызды цызмет, элеуметтт институттар, элеуметтт цатынастар, элеуметтт цажеттшктер, элеуметтт цабыеттер, цогамныц тэрбиелт элеуетг, тулганыц элеуметтт белсендыт
1. Педагогика гылымындагы элеуметпк-педагогикалык тэсш
Тэсш-бул ез ю-эрекеттерш жузеге асыруда бшм беру мекемесшщ жетекшюшщ, маманыныц багыты, бул педагогикалык ю-эрекеттщ езара байланысты угымдарыныц, принциптершщ, идеялары мен эдютершщ белгш бiр жиынтыгын колдануга итермелейдi. Бул сонымен катар кешендi педагогикалык курал, оган мыналар юредг
- казiргi тэж1рибенщ негiзгi туашктерц
- кызмет принциптерi, эдiстерi;
- бшм беру кызметш куру эдютерь
Бул тургыда элеуметтiк-педагогикалык тэсiл элеуметпк институттармен езара эрекеттесудi орнату, тэрбиеленушiлердi элеуметтiк мацызды кызметке жэне элеуметпк катынастарга косу, элеуметтiк кажеттiлiктердi калыптастыру жэне жеке тулганыц элеуметтiк кабшеттерш дамыту аркылы когамга жэне оныц тэрбиелш элеуетiне суйену кезiнде педагогикалык процесп (окыту мен тэрбиелеудi) жузеге асыруды камтиды. Эрине, бул тэсш отбасыныц жэне баска да элеуметпк институттардыц мYмкiндiктерiн (эртYрлi бiлiм беру курылымдары, когамдык уйымдар, халыкты элеуметпк коргау мекемелерi, кайырымдылык корлары, шiркеу жэне т.б.), жеке тулганыц жэне жалпы когамныц микроорталарын пайдалануды талап етедь Ол адам кукыктарына камкорлык жасауды, оныц мYДделерi мен мYмкiндiктерiн дамытуды, руханиятты коргауды камтамасыз етед^ баланы шешу жэне коргау максатында эртYрлi жеке жэне коршаган орта жагдайларына педагогикалык ^узыретп араласу тепктерш уйымдастыруга мYмкiндiк бередi. Мундай кызмет-бул адамныц коршаган ортамен карым-катынасын курудыц максатты, гылыми негiзделген, педагогикалык уйымдастырылган жYЙесi, оныц тулгага кеп факторлы эсерi; нэтижесiнде ол "коршаган ортадагы тулга",
"когамдагы тулга", "Элеуметпк катынастар жYЙесiндегi тулга", "жеке тулга" сипаттайтын мэселелердi талдауды камтиды элеуметпк кызмет курылымында".
Элеуметпк-педагогикалык тэсiл калалык когамга жэне оныц тулганы дамытудагы тэрбиелiк элеуетiне CYЙенудi кeздейдi [4]; бул когамныц элеуетiн пайдалану непзшде жеке проблемаларды шешуден турады деп айтуга болады: адамды элеуметтiк мацызы бар кызметке, жацаларына косу аркылы элеуметтiк катынастар; адамныц элеуметтiк кажеттшктерш калыптастыру, оны дамыту аркылы элеуметпк кабiлеттер; агымдагы жэне созылмалы тулгалык проблемаларды шешу Yшiн каланыц элеуметпк институттарымен iскерлiк езара ю-кимыл орнату касиеттерi [11].
Осылайша, бул тэсш педагогика гылымы мен практикасында калыптаскан жеке тулга туралы тар ведомстволык кезкарасты жецуге жэне оны салыстырмалы тYPде туйык педагогикалык (бшм беру) курылымдарда (балабакша, мектеп, косымша бiлiм беру мекемесi, университет) калыптастыруга ыкпал етедi. Оныц контекстiнде адамныц курылымдык-функционалдык байланыстары педагогикалык реттелепн бiлiм беру жэне тэрбие эсерлерi жYЙесiнде басым болып саналады.
Бшм беруде мекемелердщ жалпыга бiрдей мшдетп бiлiм беру мiндеттерiн орындауынан баска, мундай тэсiл, эрине, вариативтi бшм берудi жYзеге асыруды, элеуметтiк коргалмаган балалардыц эртYрлi санаттарына кeмектесудi жэне когамныц элеуепн пайдалану негiзiнде ата-аналарга кемек кeрсетудi камтиды.
Элеуметтiк-педагогикалык кызметп уйымдастыру мен баскарудагы элеуметтiк эрштеспк пен ынтымактастык кагидаты бiлiм берудщ жалпы максаттары мен оларга жету Yшiн кYш-жiгердi бiрiктiру негiзiнде барлык субъектiлердiц езара эрекеттесуiн куру.
Элеуметпк педагогика дегенiмiз не?
Элеуметтiк педагогика-бул когамныц эртYрлi жагдайларында педагогикалык процестщ (окыту жэне тэрбиелеу процестерiнiц) калыптасуы мен даму зацдылыктарын зерттейтiн педагогикалык гылымныц саласы. Ол педагогика мен элеуметтанулык теорияныц когам туралы интеграциясы негiзiнде пайда болды; ол когамныц педагогикалык компоненпне назар аударады, кYш-жiгердi педагогикалык мэселелердi шешуде, жеке тулганы окыту мен тэрбиелеу мэселелерш шешуде когамныц элеуепн пайдалануга багыттайды [11].
^ызметтщ элеуметтiк-педагогикалык компонентi дегенiмiз не?
^аз1рп орыс галымдарыныц iшiнен А. В. Мудрик "педагогикалык" пен "элеуметпк-педагогикалык" арасындагы айырмашылыктарды аныктауга тырыскан элеуметтiк-педагогикалык компоненттi ажыратуга жакындады. Окулык материалыныц барлык мазмунымен ол осы т^сшуге жагдай жасады. Бул тек бастаманы кeрсетедi. Егер бiз оныц логикасын жалгастыра берсек, онда элеуметпк-педагогикальщ компоненттiц мэнi педагогикалык мэселелердi шешу Yшiн когамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн пайдалану (когамныц кeмегiмен педагогикалык куралдармен жеке тулганыц мэселелерiн шешу) немесе пайдалану емес, тек колма-кол педагогикалык куралдарга CYЙену деген корытынды жасалады
Жогарыда кeрсетiлген алгышарттарга CYЙене отырып, элеуметтiк-педагогикалык компонент кез-келген кэсiби кызметте орын алады, онда маман когамныц элеуепн пайдалануга жYгiнедi, бул осы кэсштщ, сондай-ак когамныц эртYрлi салалары Yшiн элеуметтiк-педагогикалык компоненттiц мацыздылыгын тагы бiр рет кeрсетедi. Бул жерде элеуметпк муFалiм бiздiц когамга кажет жэне сураныска ие тулганыц немесе топтыц казiргi жэне созылмалы мэселелерш шешу Yшiн когаммен eзара эрекеттесу жeнiндегi маман ретiнде кабылданады. Мундай маманды дайындау керек, eйткенi зейнеткерлшке шыккан элеуметтiк муFалiмнiц ставкасын алган ец эдемi бурынгы бас муFалiм немесе тiптi бiлiм беру мекемесшщ директоры бул мiндеттердi жеце алмайды, жэне кез-келген баска тиiстi кэаби дайындыксыз.
Элеуметтiк-педагогикалык кызмет дегенiмiз не?
Элеуметпк-педагогикалык кызмет-бул кэсiби кызметтiц салыстырмалы т^рде жаца тYрi. "Элеуметтiк тэрбиешГ' мамандыгы он бес жылдан сэл асады [5]. Ресми танылганнан
[11].
кешн жогары оку орындарында мамандарды кэсiби даярлау Yшiн элеуметтiк педагогика факультеттерi курыла бастады.
Бул мамандыкка жYгiнетiндердiц кeпшiлiгi жиi дилеммага тап болады: егер бул педагогикалык мамандык болса, онда неге элеуметпк педагог белгiлi бiр дэрежеде элеуметтiк кызметкердiц мiндеттерiн орындайды, балалар мен ересектерге элеуметтiк-кукыктык децгейде, медициналык-элеуметпк, психоэлеуметтiк жэне элеуметпк-мэдени децгейде элеуметпк-педагогикалык кeмекпен айналысады?
егер бул элеуметпк жумыска катысты мамандык болса, онда ол неге элеуметпк бшм беру мэселелерiмен айналысады жэне бшм беру мекемесшщ штатында?
Дэстур бойынша, бiздiц елiмiзде элеуметтiк-педагогикалык жумыс Бiлiм беру саласына таралады, сондыктан оныц негiзгi нысаны-студенттер, олардыц отбасылары жэне бiлiм беру мекемесiнiц педагогикалык ужымдары.
2. Педагогика гылымындагы элеуметпк-педагогикалык компоненттщ мэнi туралы Адамныц жеке басы ^теген факторлардыц эсерiнен калыптасады жэне дамиды, объективтi жэне субъективп, табиги жэне элеуметтiк, iшкi жэне сырткы, тэуелсiз жэне eздiгiнен немесе белгш бiр максаттарга сэйкес эрекет етепн адамдардыц еркi мен санасына тэуелдi. Сонымен катар, адамныц eзi пассивтi болмыс емес, ол eзiнiц калыптасуы мен дамуыныц субъектiсi репнде эрекет етедi, яFни.элеуметтiк катынастарга ершп немесе ерiксiз косылады, бiрак оларда элеуметпк ортаны ескере отырып, жеке тулганы дамытуды уйымдастырушы ретiнде эрекет етедi - элеуметтiк-педагогикалык кызметке.
"Элеуметпк-педагогикалык" угымы педагогикалык гылым мен элеуметтанудыц азаматтык когамныц мYшелерi ретiнде адамдардыц санасы мен мiнез-кулкыныц козгаушы кYштерi туралы гылым, когам туралы бшм, элеуметтену ретiнде интеграциясынан туындады. Педагогика бастапкыда элеуметтiк мYмкiндiктерге ие болды, eйткенi кез-келген муFалiм белгiлi бiр дэрежеде eзiнiц педагогикалык максаттарына жету Yшiн элеуметтiк ортага (когамга) CYЙенедi. Алайда, бул тек жанама турде кабылданды, eйткенi муFалiм когамныц элеуетп мYмкiндiктерiн пайдалана алады немесе оларды тiкелей пайдаланбауы мYмкiн. Осылайша, когамга умтылган муFалiмде (маманда) педагогикалык максаттарга жету Yшiн когамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн максатты пайдалануда кeрiнетiн элеуметтiк-педагогикалык функция калыптаса бастады.
Уакыт eте келе элеуметпк-педагогикалык функция мшдеттерше эртYрлi элеуметпк институттармен eзара эрекеттесудi орнату жэне колдау кiретiн мекемелердiц басшыларында жэне eз кызметiнде когамныц элеуеттi мYмкiндiктерiне CYЙенетiн баска лауазымды адамдарда пайда болды. Элеуметпк-педагогикалык функцияны iске асырудыц кэсiби децгейiне кeшу педагогикалык салада когам туралы, элеуметтену туралы бiлiмдi белсендi колдануды бiлдiрдi. Элеуметтiк-педагогикалык кызметтщ максаттарын кэсiби iске асырудыц салдары "элеуметтiк педагог"мамандыгыныц пайда болуы болып табылады.
Элеуметтiк педагог-бул элеуметтiк-педагогикалык кызметп уйымдастырушы, бул когамныц оган муктаж адамга кажеттi кeмек кeрсету Yшiн элеуеттi мYмкiндiктерiн пайдаланудагы делдал. Осылайша, "элеуметпк-педагогикалык" мYшелiк жеке тулганыц мэселелерш шешу Yшiн когамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн ескере отырып аныкталады [11]. Талкыланган тужырымдама кец жэне тар магынада колданылады. "Элеуметтiк-педагогикалык" кец магынада элеуметпк кубылыс ретiнде карастырылады, ол элеуметтщ жэне когамныц жэне оныц дамуы Yшiн жеке тулганыц элеуеттi мYмкiндiктерiн iске асыру максатында когам мен тулганыц eзара эрекеттесуiн кeрсетедi. Бул жагдайда "элеуметтiк-педагогикалык" iс жYзiнде баскарылатын элеуметтену мен элеуметтiк тэрбиемен аныкталады. ^огамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн аныктау Yшiн когамныц келесi курамдас элементтердi камтитынын тYсiну мацызды: элеуметтiк институттар, элеуметпк кызмет, элеуметтiк катынастар, элеуметтiк кажеттшктер жэне элеуметтiк кабiлеттер. Осылайша, когамныц элементтерше белгiлi бiр элеуметтiк институттагы мамандар мен баска тулгалар гана емес, сонымен бiрге кeмекке муктаж адамныц eзi де кiредi [4; 11].
"Элеуметпк-педагогикалык;" тар магынада бшм беру мекемес кызметкерлершщ, ата-аналардыц жэне окушылардыц алдын ала жоспарланган тэрбие ic-шараларын жYргiзу аркылы жеке тулганыц проблемаларын шешу Yшiн когамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн iске асыру бойынша арнайы уйымдастырылган кызмеп ретшде карастырылады, онда берiлген тэрбиелiк мiндеттердi шешуде (кол жеткiзуде) когамныц элеуетп мYмкiндiктерiн iске асыру (пайдалану) бойынша жумыс мiндеттi тYPде жYзеге асырылады. Бул жагдайда муFалiмдердiц кызметi элеуметпк-педагогикалык жумыс деп аталады, ол жеке ту^аныц мэселелерiн шешу Yшiн (мYДде Yшiн) коFамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн юке асыру куралы ретiнде эрекет етедг
"Элеуметтiк-педагогикалык", ец алдымен, педагогикалык процесте коFамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн пайдалану немесе пайдаланбау, сондай-ак жеке тулFаFа эсер етудщ жанама эдiстерiн колдану аркылы ерекшеленедь
Бiрiншiсi - "педагогикалык" курамдас бeлiгi, eйткенi ол жеке тулFаFа эсер етудiц (окыту мен тэрбиелеудщ) педагогикалык принциптерi мен эдiстерiне CYЙенедi, сонымен бiрге оныц eзiндiк элеуметпк-педагогикалык эсер ету принциптерi мен эдiстерi бар [10].
Элеуметтiк муFалiмнiц кызмепндеп "психикалык" жэне "психологиялык" рeлi бiрiншi кезектегi мэселе болып табылады, ейткеш осы негiзде ол элеуметтiк-педагогикалык проблеманы аныктайды жэне жеке тулFаFа одан эрi эсер ету схемасын жасайды, "проблеманы емдеу" гипотезасын жасайды, кажетп тулFаны камтитын iс-шаралар жиынтыFын жоспарлайды жэне жYзеге асырады, алдын-ала азды-кепп болжам жасайды немесе оныц езгерушщ накты нэтижесi [10].
Элеуметтiк-педагогикалык эсердщ сэттiлiгi элеуметтiк муFалiмнiц жеке адамда проблемалык жаFдайдыц пайда болуыныц накты себептерш тану кабiлетiне жэне оны жою Yшiн кажеттi ресурстарды, мYмкiндiктердi, ец алдымен жеке тулFаныц ез ресурстарын табуFа байланысты.
3. Элеуметтiк-педагогикалык кызметтщ курылымы, баFыттары, тYрлерi мен нысандары ^алалык коFам жаFдайындаFы элеуметтiк-педагогикалык кызмет Балалар мен ересектердiц эртYрлi кажеттiлiктерi мен мYДделерiн дамыту жэне канаFаттандыру, оларды элеуметтiк бейiмдеу, жеке дамуды колдау, оларды элеуметтiк корFау, e3rn-e3i жYзеге асыру, KOFамныц ресурстары мен элеуетп мYмкiндiктерiн белсендi пайдалану непзшде казiргi KOFамдаFы бэсекелестiк жаFдайларына дайындык бойынша педагогикалык бейiндегi мамандардыц адп кырлы жэне кeп децгейлi белсендшп ретiнде кeрiнедi тулFаныц немесе элеуметпк топтыц казiргi жэне созылмалы мэселелерш шешу Yшiн.
Элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц субъекпс жеке маман да, жеке туетаныц немесе топтыц элеуметтiк-педагогикалык мэселелерiн шешетш мамандар тобы да болуы мYмкiн. Олар жеке тулFаныц немесе элеуметпк топтыц мэселелерш шешу Yшiн коFамныц мYмкiндiктерiн пайдаланатын кез келген шенеушк болуы мYмкiн.
ШындыFында, орта арнаулы немесе жоFары кэсiптiк элеуметтiк-педагогикалык бiлiмi бар элеуметтiк педагог элеуметтiк-педагогикалык кызметтщ непзп субъектiсi болып табылады. ОFан мекеме кызметiнiц максаттары мен мiндеттерi шецберiнде элеуметпк-педагогикалык функциялары бар эртYрлi бейiндегi Мамандардыц элеуметтiк-педагогикалык кызметш уйымдастыру жауапкершiлiгi жYктеледi.
Элеуметтiк-педагогикалык кызметте элеуметтiк тэрбиешi делдал, жумылдырушы, баFалаушы, брокер, белсендi, диагностик, аниматор, катализатор, тэрбиешi жэне т.б. эртYрлi элеуметпк рeлдердi орындайды. Оныц iс-эрекетiнiц сэттшп оныц осы рeлдердi орындау кабшепмен жэне олардыц эркайсысына кажеттi сэтте бейiмделу кабiлетiмен аныкталады. Кез-келген элеуметпк муFалiмнiц функционалды максатында оныц "адамдар арасындаFы, адам мен оныц коршаFан ортасы арасындаFы карым-катынасты куру жэне дамыту кабшеп", "кактыFыскан адамдар, топтар арасындаFы карым-катынасты делдалдау жэне реттеу кабiлетi"бiрiншi орынFа шыFады.
Элеуметпк-педагогикалык кызмет элеуметпк-педагогикалык мазмуны бар адамныц немесе топтыц эртYрлi киындыктарын шешуге баFытталFан:
- e3ÏH-e3i жYзеге асыру мэселелерц
- элеуметтiк кажеттшктер мен кабiлетrердi калыптастыру мэселелерi;
- эр тYрлi этимологияныц ауыткуларын, тэуелдшктерш элсiрету немесе жою;
- элеуметпк, кэсiптiк, мектептегi дезадаптация мэселелерi;
- жеке тулганы элеуметrендiрудщ эртYрлi децгейлершдеп проблемалар;
- салауатты eмiр салтын калыптастыру мэселелерi жэне баскалар;
- элеуметпк тэуелдшк мэселелерi (алкоголь, еартю жэне т. б.) [9].
Элеуметпк-педагогикалык кызметтщ куралы ретiнде бiрлескен кызмет, элеуметтiк
катынастар, Элеуметтiк институттар (отбасы, мектеп, косымша бiлiм беру мекемелер^ Халыкты элеуметтiк коргау мекемелерi, спорттык немесе Элеуметтiк-мэдени мекемелер, медициналык мекемелер, саяси партиялар, ^огамдык уйымдар мен жастар бiрлестiктерi) жэне когамныц баска элементтерi карастырылуы мYмкiн [4].
Кез-келген баска сиякты, элеуметтiк-педагогикалык iс-эрекеттiц де максаты мен нэтижесi бар. Максатты тYсiндiруде оныц интегративтi сипатын ескеру керек, ол осы кызметтщ ею тец компоненттершщ бiр максатына умтылудан турады жэне бiрiн - бiрi толыктырады: бiрi - жетекшi, мазмунды, екiншiсi-оны камтамасыз ететiн, уйымдастырушылык. Сондьщтан, элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц максаты, бiр жагынан, балаларда, жасeспiрiмдерде жэне ересектерде, окушылар мен мамандарда элеуметтiк мацызды жеке касиеттердi калыптастыру, ал екiншi жагынан, олардыц эркайсысыныц когамныц накты жагдайларында (накты когамда) ез кажеттiлiктерi мен мYмкiндiктерiн толык iске асыруын камтамасыз етепн когамныц ресурстарын, мYмкiндiктерiн усыну болып табылады.
Элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц басты максаты-жеке тулганыц элеуметтiк белсендiлiгiне кол жетюзу, калыптастыру. Элеуметтiк-педагогикалык жумыстыц тупкшкп нэтижесi элеуметтiк-педагогикалык эсер ету объекпа ретiнде эрекет ететiн тулганыц белгш бiр eзгеруi, оныц сапалык параметрлерi - тулганыц элеуметтiк белсендiлiгi болуы керек. Соцгысы жеке касиет репнде карастырылады, бул жеке тулганыц элеуметпк тэж1рибеш eз бетiнше игеру, оган барабар жауап беру жэне оныц практикалык кызметiнде белсендi пайдалану, eз мэселелерiн eз бетiнше шешу жэне eз тэжiрибесiн жинактау жэне жетiлдiру кезiнде элеуметтiк тэж1рибеге оц эсер ету, оны жогары децгейдегi жаца элеуетп мYмкiндiктермен eзгерту жэне байыту [9].
Элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц нэтижесiн, ец алдымен, элеуметтiк тэрбиенiц нэтижесi репнде карастыруга болады - жеке тулганыц элеуметпк белсендшпнщ калыптасуы казiргi уакытта жэне перспективада eзiнiц eмiрлiк мэселелерш eз бетiнше шеше алатын жеке тулганыц белсендшпнщ интегративп нэтижесi репнде.
Элеуметпк-педагогикалык кызметтщ курылымы мен мазмунын Элеуметтiк педагогика бойынша кeптеген окулыктар мен тYрлi оку куралдарыныц авторлары карастырады, бiрак авторлардыц эркайсысы оны эр тYрлi жагынан карастырады жэне бул кубылысты бiрыцFай тYсiнуге элi кол жеткiзiлген жок.
Элеуметтiк-педагогикалык кызметтщ турлерщ формалары мен баFыттарын сипаттауда ерекше кайшылыктар кездеседi. Мунда толык шатасулар бар.
Мысалы, Ю.В. Василькова жэне т. а. Василькова Элеуметпк педагогика бойынша дэрютер курсында элеуметпк-педагогикалык кызмет туралы бiр сeзбен де айтылмаFан - бул элеуметтiк педагогтыц жумысымен сэйкестендiрiлгенiн тYсiну керек, e^r^rn оку куралында бiз тек элеуметпк педагогтыц жумысы туралы айтып отырмыз негiзiнен балалармен жэне отбасымен тэрбие мэселелерi бойынша [1].
Л. Е. Никитина элеуметпк-педагогикалык кызметте кызмеrтiц тYрлерi мен баFыrтарын бiрлiкте карастырады: профилактика, ерштшк, бос уакыт, кецес беру бойынша элеуметпк-педагогикалык кызмет.
Одан айырмашыль^ы, М. А. Галагузова "элеуметпк-педагогикалык кызметтщ непздерГ' бeлiмiнде элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц тYрлерi ретiнде бiлiм беру мекемелерiнде, балалар коFамдык уйымдарында, отбасымен, балаларымен, конфессиялармен элеуметпк-педагогикалык жумысты бeлiп кeрсетедi [2].
П. Пидкасистого редакциялаFан" Элеуметтiк педагогика непздершде " элеуметпк-педагогикалык кызмет элеуметпк педагогтыц кызметiне дейiн азаяды [3].
Л.В.Мардахаев eзiнiц элеуметтiк Педагогика окулы^ында "элеуметтiк-педагогикалык iс - эрекет-бул элеуметпк жаFдайлар мен шешiлетiн мэселелердi ескеретiн, тиiстi нэтиже беретiн максаттары, куралдары бар адамныц iс-эрекетi" деп атап кeрсетедi [5].
Индукция эдiсiн колдана отырып, осы мэселенi шешуге тырысайык. Алдымен баFыттарды, содан кешн кызмет тYрлерiн, содан кейiн формаларын тацдацыз. Эрбiр кэсiптiк кызмет коFам eмiрiнiц белгiлi бiр саласында ^тюзу орны), халыктыц кандай да бiр санатымен (кызмет объектiсi) жYзеге асырылатынды^ынан бастайык. Осылайша, бiз кызмет баFытын аламыз, нэтижесiнде элеуметтiк-педагогикалык кызметтiц непзп баFыттары: отбасымен, конфессиялармен немесе конфессиялармен, мектепте, денсаулык сактауда, интернат Yлгiсiндегi мекемелерде, жетiм балалармен, мYгедек балалармен, Пенитенциарлык мекемелерде элеуметтiк - педагогикалык кызмет болып табылады жэне т. б. Цызмет баFыттарыныц эркайсысында маман бiрдей нэтижеге кол жеткiзуге тырысады - жеке тулFаныц элеуметтiк белсендшп (отбасы, мектептегi окушылар, денсаулык сактау мекемелерiнiц кызметкерлерi, интернат типтi мекемелер немесе жепм балалар), оныц элеуметтену^ элеуметтiк ортадаFы бейiмделуi [9].
Бул жерде эр тYрлi типтегi мекемелерде, халыктыц эр тYрлi санаттарында, эр тYрлi этимологияныц элеуметтiк-педагогикалык мэселелерiн шешуде эртYрлi тэсiлдермен жумыс жYргiзiлетiнiн атап eту мацызды: психоэлеуметтiк, медициналык-элеуметтiк, элеуметпк-кукыктык, элеуметтiк-мэдени, тэрбиелiк жэне т. б. Олардыц барлыFы бiр ю-эрекет шецберiнде жYзеге асырылFанымен, сондыктан бiр максатты кeздейдi, кызметтiц эртYрлi тэсiлдерi психоэлеуметтiк жумыс пен медициналык-элеуметтiк, элеуметпк-кукыктык жумыс Мэдени-бос уакыттан, акпараттъщ-тэрбиелш жумыстан жэне т. б. ерекшеленепн оныц жеке максаттарын бeлуге мYмкiндiк бередi. олардыц эркайсысы жалпы максатка eзiндiк Yлес косады кызметi.
Элеуметпк-педагогикалык кызметтщ формаларын ажыратуFа мYмкiндiк бередг
элеуметтiк-педагогикалык диагностика; элеуметтiк-педагогикалык кeмек; элеуметпк-педагогикалык колдау; элеуметтiк-педагогикалык профилактика; элеуметпк-педагогикалык кецес беру; элеуметпк-педагогикалык CYЙемелдеу; элеуметпк-педагогикалык тузету; элеуметтiк-педагогикалык оцалту; медициналык-психологиялык-педагогикалык консилиум; медитация [9].
1с-эрекетке деген ^зкараска сэйкес, адамныц кез-келген iс-эрекетi оныц кажеттшктерше негiзделген. Бул жаFдайда оныц элеуметпк кажеттiлiктерi бiлiм беру нэтижесшде пайда болады, ол Yшiн барлык мацызды касиеттердi, нэтижесiнде жеке туманы дамытудыц мацызды куралы ретiнде пайда болады.
Талкыланатын кэсiби кызмет тYрiнiц максаттары мен нэтижелерiн талдауFа CYЙене отырып, элеуметтiк-педагогикалык кызмет адамныц казiргi жэне созылмалы касиеттерiнiц проблемаларын шешу мYдделерiнде колданылатын коFамныц элеуеттi мYмкiндiктерiн iске асыру куралы ретiнде эрекет етедi деп айтуFа болады.
ЭДЕБИЕТТЕР ТШМЕ:
1. Василькова Ю. В., Василькова Т. А. Социальная педагогика. Курс лекций. М., 2007.
2. Галагузова М. А. Социальная педагогика. Курс лекций. М., 2001.
3. Загвязинцев В. И., Зайцев М. П., Кудашов Г. Н. и др. Основы социальной педагогики / Под ред. П. И. Пидкасистого. М., 2002.
4. Зеленов Л. А. Социология города: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. М., 2000.
5. Мардахаев Л. В. Социальная педагогика. М., 2006.
6. Нагавкина Л. С., Крокинская O. Косабудская О. А. Социальный педагог: введение в должность. СПб., 2002.
7. Социальная педагогика. Монография / Под ред. В. Г. Бочаровой. М., 2004.
8. Социально-педагогические технологии в деятельности образовательного учреждения. Учеб. пособие для студ. вузов по специальностям «Социальная педагогика», «Социальная работа» / Под ред. В. С. Торохтия. М., 2007.
9. Торохтий В. С. Социальная педагогика и социально-педагогическая деятельность: взаимосвязи и взаимозависимости // Материалы Всероссийского конгресса социальных педагогов с международным участием 18-21 марта 2009 г. / Урал. гос. пед. ун-т; под ред. М. А. Галагузовой: В 4-х ч. Ч. 1. Екатеринбург, 2009.
10. Торохтий В. С. О сущности социально-педагогического компонента в педагогической науке / Молодые ученые столичному образованию. Материалы 8-й городской научно-практической конференции молодых ученых и студентов учреждений высшего и среднего профессионального образования городского подчинения. М., 2009.
11. Торохтий В. С. Социальная педагогика: социально-педагогическая деятельность и потенциал социума / Молодые ученые - столичному образованию. Материалы 9-й межвузовской научно-практической конференции молодых ученых и студентов учреждений высшего и среднего образования городского подчинения. М., 2010.
