Научная статья на тему 'КУРАШЧИЛАРНИНГ ЎНГ-ЧАП ТОМОНЛАМА ТЕХНИК УСУЛЛАРНИ БАҲОЛАШНИНГ НАЗАРИЙ ТАҲЛИЛЛАРИ'

КУРАШЧИЛАРНИНГ ЎНГ-ЧАП ТОМОНЛАМА ТЕХНИК УСУЛЛАРНИ БАҲОЛАШНИНГ НАЗАРИЙ ТАҲЛИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
29
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КУРАШЧИЛАРНИНГ ЎНГ-ЧАП ТОМОНЛАМА ТЕХНИК УСУЛЛАРНИ БАҲОЛАШНИНГ НАЗАРИЙ ТАҲЛИЛЛАРИ»

Жисмоний тарбия ва спортнинг тиббий-биологик ва ижтимоий-психологик асослари

Медико-биологические и социально-психолг

метрических исследований по полной программе, с интерпретацией данных не только по тотальным размерам тела, но и по длин нотным, обхватанным, широтным размерам парциальных признаков. Эти характеристики имеют прогностическую значимость на начальных этапах многолетнего тренировочного процесса и сохраняют свою информативность по мере роста спортивного мастерства спортсменов.

Таблица

Сравнительная оценка информативных соматических параметров телосложения в процессе

Соматические параметры 15 лет 16 лет Прирост в % 17 лет При-рост в %

1 Массо-ростовой индекс) 345,74±37,19 366,39±40,27 5,97 386,49±30,35 5,48

2 Обхват груд- 81,9±4,77 84,9±4,15 3,66 87,3±5,7 2,82

3 Длина руки 75,8±3,83 77,4±4,7 2,11 81,2±2,84 4,9

4 Длина ноги 93,0±4,62 94,8±7,63 1,9 98,6±4,48 4

5 Длина бедра 46,13±2,85 48,4±4,36 4,9 49,43±3,65 2,1

6 Длина голени 41,7±2,08 42,0±3,01 0,7 45,1±2,73 7,4

7 Ширина плеч 36,2±2,79 37,0±2,39 2,2 37,7±4,67 1,9

8 Ширина таза 26,8±1,28 26,9±2,19 0,4 29,2±1,62 8,5

основы физической культуры и спорта

9 Среднегрудн. поперечный 27,0±1,86 27,2±1,16 0,7 28,4±1,89 4,4

10 Обхват плеча 26,15±2,45 28,2±2,07 7,8 28,6±3,7 1,4

11 Обхват предплечья 23,9±2,12 25,1±1,71 5 25,91±2,38 3,2

12 Обхват бедра 49,8±3,37 52.15±3.5 4,7 52.91±4,32 1,4

13 Обхват голени 33.7±2,49 35,5±2,03 5,3 36,01±2,39 1,4

14 Жировая складка на животе 5,3±2,24 6,7±2,64 26,4 5,5±2,62 -7,9

Литература:

1. Бальсевич В.К. - Онтокинезиология человека. М.: 2000, стр. 275.

2. Власов А.Е. Юношеский футбол: состояние и тренды. Технический отчет по результатам Чемпионата Европы U-19 в Греции и элитного отборочного раунда в Швеции в 2015 году. - М., 2015. - стр. 3-15.

3. Годик, М.А. Физическая подготовка футболистов / М.А. Годик. -Москва: Терра-Спорт, Олимпия Пресс, 2006. - 272 с.

4. Дорохов Р.Н. Основа и перспектива возрастного соматотипирования. /Яеория и практика физической куль туры, 2000 №9, стр. 10-12.

5. Никитюк Б.А., Коган Б.И., - Адаптация скелета спортсмена, Киев: Здоровья, 1989, - 126с.

6. Мартиросов Э.Г., Смоленский А.В. Физическая работоспособность спортсменов с различными индивидуально- типологическими особенностями /в сборнике Международной конференции «Проблемы современной морфологии человека М.: «РГУ», 2008, стр. 142-145.

7. Филин В.П. Методология и методика определения таланта в спорте. /Управление тренировочным процессом на основе учета индивидуальных особенностей юных спортсменов. Тез.док. ХИИ Всесоюз.науч.практ.конф., М, 1991, стр. 142-126.

8. Шамардин А.А. - Структура функциональной подготовленности юных футболистов//Физиологические и педагогические аспектыфункцио-нальной подготовленности в спорте и физическом воспитании, Волгоград, 2009 с. 50-63.

УУК (УДК, UDC): 796.015.576:8

Мустакил изланувчи Э.О. ОЧИЛОВ1

^збекистон давлат жахон тиллари, университета, Тошкент шахри, Узбекистон

КУРАШЧИЛАРНИНГ УНГ-ЧАП ТОМОНЛАМА ТЕХНИК УСУЛЛАРНИ БАХРЛАШНИНГ НАЗАРИЙ ТАХДИЛЛАРИ

Муаллиф билан богланиш учун:

elbek343@list.ru

Аннотация

Annotation

В этой статье представлен теоретический анализ оценки право-левой техники борцов на основе источников.

Ключевые слова: технические действия, технические тесты, справа и слева, гипоксическая стоимость, дефицит, бросок соперника, асимметрическая разница.

Ушбу маколада курашчиларнинг унг-чап томонлама техник усулларни бахолашнинг назарий тахлиллари манбаалар асосида келтирилган.

Калит сузлар: техник усуллар, техник тестлар, унг ва чап томонлама, гипоксик циймат, асимметрик фарц.

In this state, a theoretical analysis of right-left technical wrestlers based on sources is presented.

Key words: technical actions, technical tests, right and left, hypoxic cost, deficiency, opponent's throw, asymmetric difference.

Долзарблиги. Маълумки, кураш амалиёти-да жорий этилган бир катор техник тестларни куллашда текширилувчиларнинг "унакайлиги" ёки "чапакайлиги" хисобга олинмайди. Масалан, унакай курашчи ракибни елкадан (бел ва кукрак оркали хам) кутариб ташлаш тестини асосан унг елка оркали, чапакай эса аксинча томондан бажа-ради. Ракибни кутариб айланиш ёки бурилишда унакай курашчи чап томон буйлаб айланади ва бурилади. Бундай тестларнинг номланишида "унг ва чап томондан" деган сузлар умуман кайд этилмайди. Урганилаётган харакатларни такомил-

лаштиришда харакатлар тузилмасини бузмаган холда жисмоний сифатларнинг ривожланишини рагбатлантришга ёрдам берадиган кушимча нагрузкалар шароитларида харакатларнинг бу-тунлигича бажарилиши билан тавсияланадиган услублар, яъни машкларни биргаликда бажариш услуби (В.М. Дьячков буйича) етакчи уринни эгаллайди. Инсон хаёти, айникса унинг онтогене-тик тараккиёти давомида, шу жумладан касбий сохаларда ва спорт фаолиятида ижро этиладиган барча харакатлар асимметрик курсаткичлар билан фаркланиши куплаб фундаментал тадкикотлар

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

75

Жисмоний тарбия ва спортнинг тиббий-биологик ва ижтимоий-психологик асослари

1 Fan - sportga • №1/2021 Медико-биологические и социально-психолгические основы физической культуры и спорта асосида очиб борилган. Шу билан бир каторда рали ижро этиш учун спорт тайёргарлиги давоми-унакай ёки чапакай харакатларга ихтисослаш- да, шу жумладан маштулотлар олдидан ва уларнинг ган спортчилар ичида амбидекстрлар (юнонча: якунида мунтазам равишда гипоксик машклардан dexster-харакатни икки томонлама майорат билан фойдаланиб бориш О2 карздорлиги юзага келганда бажариш кобилияти) учраши мутахассис-олимлар хам мавжуд иш кобилиятини саклаш имконияти томонидан урганилган. яратилиши мумкин экан. Курашчиларнинг техник-тактик тайёргарли- Курашчининг техник махоратини ошириш учун гини бахолашга мулжалланган бундай тестларни, харакатларни бажариш пайтида харакатланишда-масалан, ракибни унг ва чап тизза, елка, шу жум- ги хатоларни уз вактида аниклаш хамда уларни ладан уни бел ва кукракдан ошириб чап ёки унг пайдо булиш сабабларини белгилаш мухим ахами-томонга ташлаш сони хамда вактини аниклаш ятга эга. Бунда, асосан курашчиларнинг унакайлик тестларини курашчилар амалиётига жорий этиш, ва чапакайлик хусусиятларини инобатга олиш, уларни машклар сифатида машгулотларда мун- шу жихатдан техник такомиллаштириш жараёни тазам куллаб бориш махорат компонентларини самарадорлигига сабаб булади. (усулларини) кенгайишига олиб келади. Мусо- Ушбу кураш тури буйича фаолият олиб бораёт-бака беллашувларини синчиклаб урганиш шуни ган мураббийлар ва мутахасис олимлар курашчи-курсатадики, курашчилар олишув усулларини ларнинг техник-тактик тайёргарлигини бахолашда куллаш учун дастлаб ракибни пастга босади, кей- ягона талаблар асосида тасдикланмаган тестлардан ин уни кутариб, унг ёки чап томонга буради (ай- фойдаланишади. Эхтимол, шунинг учун хам муай-лантиради). Мазкур харакатлар усулни куллашда ян ёш, вазн тоифаси ва малакага мансуб курашчи-пойдевор сифатида хизмат килади. Бундай хара- ларда утказилган тест натижалари бир-биридан катлар механикаси ва уларнинг биоэнергетикаси кескин фаркланади. мушакларнинг изокинетик тартибда (изотоник, Укув тренировка жараёнида жисмоний тайёр-изометрик, аралаш) кучланиш механизми асосида гарлик машкларини куллаш хар бир курашчининг таъминланади. ёши, кураш турининг хусусияти ва спортчининг В.А.Москвин, Н.В.Москвиналар якка кураш малакаси хамда наслий имкониятларини эътибор-спорт турлари билан шутулланувчи чапакай спорт- га олишни таказо этади. Шунинг учун малакали чилар унакайлар учун нокулай ракиб хисоблани- курашчиларнинг тайёрлаш масаласи спорт тре-шини очиб беришган булсада, унакай-чапакай нировкаси жараёнида муайян максадга йуналти-харакатларни бир хил махорат билан ижро этиш рилган жисмоний машклар мажмуасидан иборат самарали натижаларга олиб келади деган фикрни булишига ундайди. илгари суришган. Шунингдек, мисол тарикасида Анаэроб юкламаларга асосланган бундай тех-спорт уйинларида, айникса волейбол ва баскет- ник тестларнинг гипоксик кийматларини нафас болда оёк-кулларнинг кучи узок муддат давомида олиш ритми, нафас олиб, нафас саклаш ва нафас хужум зарбалари, туп узатиш, тусик куйиш,тупни чикариб, нафас саклаш курсатгичлари ёрдамида саватга ташлаш учун сакровчанлик хамда сакраш аниклаш натижалари курашчиларда О2 танкис-чидамкорлигини таъминлашда мухим роль уйнай- лигида "ишлаш кобилиятини" бахолашга хизмат ди. Футболда эса оёк мушакларининг абсолют кучи килади. Шуни хам алохида таъкидлаш жоизки, куп марталаб сакраб тупни бош билан узатиш, уни утказилган оммавий тадкикотлар натижалари дарвозага йуллаш, узок ораликларга тупни аник бугунги кунда кураш турлари буйича фаолият тепиш усулларини ижро этишда базавий ахамият курсатиб келаётган спорт мактаблари учун мул-касб этади. жалланган куп йиллик тайёргарлик дастурларига Кузатувлардан аёнки, чапакай курашчилар, меъёрий талаблар(мезон) сифатида киритилиши боксчилар, киличбозлар унакай спортчилар мумкин. Бундай зарурият 21 нафар юкори мала-учун нокулай ракиб хисобланади ва аксарият кали курашчилар мисолида усулларни унг ва чап мусобакаларда голиблик чапакайларга насиб ёклама бажариш тестлари ва уларнинг гипоксик этади. Шундай экан, курашчиларда куллани- кийматларини аниклаш натижалари (усуллар ладиган техник тестларни чап ва унг томонлар асимметрияси ва уларни О2 танкислигида бажа-буйлаб алохида куллаш текширилувчиларнинг риш сустлиги) билан хам асосланади. хар томонламалик махоратини бахолашга имкон Адабиётлар: яратади. 1. Артиков З. С. БелбоFли курашда статик ва динамик кучланиш даво-Харакат фаолияти ута кескин узгарувчан ва мида мувозанат саклаш функциясини шакиллантириш методикаси./Фалсафа доктори(PhD)диссертацияси автореф,чирчик;, 2019.-536. фавкулотли вазиятларда кечадиган спорт турла- 2. Мирзанов Ш.С. БелбоFли курашчиларда куч кобилиятини изокинетик рида, айникса кураш амалиётида кулланиладиган машклар ёрдамида ривожлантириш устуворлиги ва уни бахолаш методи- каси./Фалсафа доктори(PhD)диссертацияси автореф, чирчик;, 2020, - 56 6. аксарият техник-тактик тестлар анаэроб юклама- з. граевская Н.Д. Долматова Г.И. Спортивная медицина. Курс лекций ларга асосланган булади. Айрим мутахасис-олим- и практические занятия, М.Советский спорт, 2004.- 304 с. 1 г ч ч 4. Чинкин А.С, Чинкин М.Н, Зотова Ф.Р. Основы подготовки бегунов на ларнинг фикрига к^гаВД^ анаэPоб иуналишли длинные дистанции / МЛетод. пособие -М1. Фис,2008-128т ' тезкор ва узгарувчан вазиятли харакатларни сама-

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz № 1-2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.