CC BY
2ОШ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИНИН ЖАРЧЫСЫ. ЭКОНОМИКА
ВЕСТНИК ОШСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА. ЭКОНОМИКА JOURNAL OF OSH STATE UNIVERSITY. ECONOMICS
e-ISSN: 1694-8734
№1(4)/2024, 177-184
УДК: 336
DOI: 10.52754/16948734 2024 1(4) 25
КРИЗИСТИН ЖОГОРУЛАШЫ ШАРТЫНДА ЧАРБА СУБЪЕКТИЛЕРИНИН КАРЖЫ АБАЛЫН ТАЛДООДОГУ ТЕОРИЯЛЫК АСПЕКТИЛЕР
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ АНАЛИЗА ФИНАНСОВОГО СОСТОЯНИЯ ХОЗЯЙСТВУЮЩИХ СУБЪЕКТОВ В УСЛОВИЯХ НАРАСТАНИЯ КРИЗИСА
THEORETICAL ASPECTS OF ANALYSIS OF THE FINANCIAL STATUS OF ECONOMIC ENTITIES IN CONDITIONS OF INCREASING CRISIS
Кулуева Чинара Раимкуловна
Кулуева Чинара Раимкуловна Kulueva Chinara Raimkulovna
Э.и.д., профессор, Ош мамлекеттик университети
Д.э.н., профессор, Ошский государственный университет Doctor of Economics, Professor, Osh State University
ch. kulueva@mail. ru_
Орозов Толкунбек Жумабаевич Орозов Толкунбек Жумабаевич Orozov Tolkunbek Zhumabaevich
Магистрант, Ош мамлекеттик университети
Магистрант, Ошский государственный университет Master's student,Osh State University
Курманкулова Айжан Абдилазизовна
Курманкулова Айжан Абдилазизовна Kurmankulova Aizhan Abdilazizovna
Магистрант, Ош мамлекеттик университети
Магистрант, Ошский государственный университет Master's student,Osh State University
Сатыбалдиева Акселки Алимжановна
Сатыбалдиева Акселки Алимжановна Satybaldieva Akselki Alimzhanovna
Окутуучу, С.Нааматов атындагы Нарын мамлекеттик университети
Преподаватель, Нарынский государственный университет им. С. Нааматова Lecturer, Naryn State University named after. S. Naamatova
КРИЗИСТИН ЖОГОРУЛАШЫ ШАРТЫНДА ЧАРБА СУБЪЕКТИЛЕРИНИН КАРЖЫ АБАЛЫН ТАЛДООДОГУ ТЕОРИЯЛЫК АСПЕКТИЛЕР
Аннотация
Ишкананы, банкты жана башка чарба жYргYЗYYчY субъекттерди башкарууда каржылык талдоонун зарылчылыгы жвнYндв корутундулар иштелип чыкты. Тобокелдиктер жогорулаган шарттарда каржы туруктуулугуна жетишуудв каржылык абалдын орду аныкталган. Финансылык талдоо ыкмаларын колдонуунун максатка ылайыктуулугу экономиканы внYктYPYY жана узак мввнвпуу мезгилге анын каржы-чарбалык ишинин натыйжалуулугун жогорулатуу максатында зарыл каржы ресурстар менен камсыз кылуу негизделген. Финансылык талдоо ишкананын финансылык туруктуулугунун децгээлин аныктоо YЧYн финансылык маалыматты аныктоого, тутумдаштырууга жана аналитикалык иштетYYHY жYPГYЗYYгв мYмкYндYк берери аныкталган.
Ачкыч свздвр: талдоо, каржылык абал, каржылык талдоо, ишканалар, банктар, финансылык туруктуулук, тобокелдиктер
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ АНАЛИЗА ФИНАНСОВОГО СОСТОЯНИЯ ХОЗЯЙСТВУЮЩИХ СУБЪЕКТОВ В УСЛОВИЯХ НАРАСТАНИЯ КРИЗИСА
Аннотация
Сформулированы выводы о необходимости финансового анализа в управлении предприятием, банком и других хозяйствующих субъектов. Определена роль финансового состояния в достижении финансовой устойчивости в условиях нарастания рисков. Обоснована целесообразность применения методов финансового анализа в вопросах обеспечения предприятия необходимыми финансовыми ресурсами с целью экономического развития и повышения эффективности его финансово-хозяйственной деятельности на долгосрочный период. Установлено, что финансовый анализ позволяет идентифицировать, систематизировать и провести аналитическую обработку сведений финансового характера для определения уровня финансовой устойчтвости предприятия.
THEORETICAL ASPECTS OF ANALYSIS OF THE FINANCIAL STATUS OF ECONOMIC ENTITIES IN CONDITIONS OF INCREASING CRISIS
Abstract
Conclusions are formulated about the need for financial analysis in the management of an enterprise, bank and other economic entities. The role of financial condition in achieving financial stability in conditions of increasing risks is determined. The expediency of using financial analysis methods in providing an enterprise with the necessary financial resources for the purpose of economic development and increasing the efficiency of its financial and economic activities for the long term is substantiated. It has been established that financial analysis makes it possible to identify, systematize and conduct analytical processing of financial information to determine the level of financial stability of the enterprise.
Ключевые слова: анализ, финансовое состояние, Key words: analysis, financial condition, financial финансовый анализ, предприятия, банки, финансовая analysis, enterprises, banks, financial stability, risks. устойчивость, риски.
Заманбап финансылык-экономикалык шарттарда ар бир чарба жургузуучу субъекттин ишмердуулугу жана анын ишинин натыйжалары рыноктун катышуучуларынын кецири чейресунун кецулунун кызыкдар болгон объектиси катары керунет. Элкенун учурдагы экономикалык абалын эске алуу менен келечекке пландарды иштеп чыгуу учун, башкаруу персоналы ишкананын финансылык абалына, ошондой эле азыркы шарттарда анын ишмердуулугунун тармагын енуктуруунун багыттарына баа беруу жендемуне ээ болууга тийиш.
Оценивая и анализируя финансовое состояние предприятия в настоящий момент, финансово-экономические и управленческие службы на предприятии получают возможность спрогнозировать развитие предприятия в будущем и улучшить его положение.
Биздин оюбузча, финансылык абалдын децгээли ишкананын атаандаштыкка жендемдуулугу, анын экономикалык потенциалы, ишкердик активдуулугу, ж.б.у.с. ошол эле чарба субъектисинин финансылык-чарбалык ишмердуулугундегу бардык катышуучулардын экономикалык кызыкчылыктарын натыйжалуу иш жузуне ашыруу менен аныкталат.
Ошондой эле, ишкананын учурдагы финансылык абалына баа беруу жана талдоо жургузуу менен ишканадагы финансылык-экономикалык жана башкаруу кызматтары ишкананын келечектеги енугуусун болжолдоо жана анын абалын жакшыртуу маселелери боюнча толугу менен мумкунчулуктеру бар деп эсептейбиз.
Чарба жургузуучу субъекттердин финансылык абалын талдоо методологиясын комплекстуу изилдее, ошондой эле талдоо маалыматтарынын негизинде операциялык жана финансылык пландарды иштеп чыгуу ар бир чарбалык субъекттин туруктуу енугуусуне шарт тузет.
Бул багытта, башкача айтканда, ишкананын ишмердуулугунде финансылык талдоо жургузуунун теориялык жана методологиялык негиздери жана кейгейлеру боюнча ата мекендик жана чет елкелук окумуштуулардын илимий эмгектерине да сарэсеп салынган, жана алар тарабынан тиешелуу теориялар жана концепциялар менен бул тармак байытылып келе жатат. Айта кете турган нерсе, каржылык талдоо кейгейлеру алып чыккан негизги илимий изилдеелер россиялык окумуштуулар тарабынан ете тыкыр изилденген, алар: Балабанов И.Т., Бариленко В.И., Эндовицкий Д.А., Донцова Л.В., Никифорова Н.А., Любушин Н.О.П., Мельник М.В., Шеремет А.Д. сыяктуу окумуштуулардын эмгектеринде кецири чагылдырылган. Ата мекендик, башкача айтканда кыргызстандык окумуштуулар: Исраилов М.И., Мусакожоев Ш.М., Бектенова Д.Ч., Саякбаева А.А., Чолбаева С.Ж., Кулова Э.У., ж.б.у.с. аймактык езгечелуктерду эсепке алып ишкананын ишмердуулугунун финансылык абалын талдоо менен дуйнелук масштабдагы экономикалык илимдин салыштырмалуу жацы багыттарына ез салымын кошуп байытууга негиз тузушкен.
Ошентип, базар экономикасы шартында, чарба субъектисинин финансылык абалынын экономикалык жаратылышын мунездеечу негизги тушунуктерге етсек. Заманбап ата мекендик экономикалык адабияттарда "финансылык абал" тушунугу эки жактуу чечмелееге ээ. Аны аныктоо боюнча бирдиктуу методологиялык мамиленин жоктугу финансылык абалды талдоо учун универсалдуу практикалык методологияны курууну талап кылат. Россиялык керунуктуу окумуштуу Г.В. Савицкая «Ишкананын финансылык абалы - бул анын жугуртуу процессиндеги капиталдын абалын жана белгилуу бир убакытта чарбалык субъекттин езун езу енуктуруу мумкунчулугун чагылдырган экономикалык категория» деп езунун изилдеелерунде баса белгилепкелген[ 11].
Биз, анын ишкананын финансылык-чарбалык ишмердуулугуне акча каражаттарынын тузумун жана аларды тузуу булактарынын езгерушу, финансылык ресурстардын болушу жана аларга болгон муктаждыкты, натыйжада капиталдык жугуртуунун узгултуксуз процессинде
ишкананын каржылык абалы, анын тышкы кeрYHYШY катары телее жeндeмдYYЛYк жана eнYГYYHYн туруктуулугу таасир этет деген пикирине толук кошулабыз.
Экинчиден, каржылык абал ишкананын каражаттарын жайгаштыруу жана бeлYштYPYY, анын инвестициялык иш-аракетинин мYнeздeмeсY катары каралат, ал эми каржы-чарбалык ишмердYYЛYгYн талдоо иштери пландаштыруу жана кeзeмeлдee аспектисине ээ болуп саналат.
М.И. Баканов жана А.Д. Шеремет белгилегендей, «финансылык абал ишканалардын каражаттарын жайгаштырууну жана пайдаланууну мYнeздeйт. Ал каржылык пландын аткарылышынын даражасы жана eздYк каражаттардын пайданын жана башка булактардын эсебинен толукталышынын кeлeмY, ошондой эле eндYPYштYк каражаттардын жана eзгeчe жYГYртYY каражаттарынын жYГYртYY ылдамдыгы менен аныкталат» [8,14]. Ошондой эле, бул авторлор финансылык абалдын ^рунушу чарба жYргYЗYYЧY субъекттердин тeлeeгe жeндeмдYулугундe жашырылгандыгын, б.а. алардын кредиторлордун жана контрагенттердин тeлeм талаптарын eз убагында канааттандыруусу менен байланышкан деп эсептешет.
Жыйынтыгында, ишкананын финансылык абалынын децгээлин мYнeздeгeн негизги кeрсeткYчтeр тeмeнкулeр болуп саналат:
каражаттардын рационалдуулугу жана алардын булактары;
мулктY натыйжалуу пайдалануу;
жогорку рентабелдYУ продукция;
каржылык абалынын туруктуулук даражасы;
ишкананын ликвиддYулYк жана тeлee жeндeмдYYлугYHYн децгээли.
Финансылык абалды кeбунчe ишкананын тeлeeгe жeндeмдYулугY деп тYшунушeт, б.а. анын ишмердуулугун каржылоо мумкунчулугY каралат. Бирок, бул тYшунук каржылык абалдын маанисин толук ачып бере албайт.
Анткени, финансылык (каржылык) абал тYшунугY алда канча кененирээк жана бир гана тeлee жeндeмдYулугY менен чектелбейт, ошондуктан, негизинен каржы ресурстарынын болушу, аларды жайгаштыруунун максатка ылайыктуулугу жана пайдалануунун натыйжалуулугу, башка юридикалык жана жеке жактар менен каржы-экономикалык мамилелери, ликвиддуулук жана каржы туруктуулугу менен мунeздeлeт.
Демек, ишкананын экономикалык потенциалынын, мYмкYнчYлугунYн негизги ажырагыс бeлугY катары ишмердYулуктYн каржы натыйжаларын чагылдырган каржылык абал каралууга тийиш.
Каржылык абал ликвиддуулук, тeлee жeндeмдуулугY жана каржы туруктуулугу менен катар отчеттук мезгилде жетишилген каржы натыйжалары менен аныктала тургандыгын унутпашыбыз керек. Ошентип, кыска мeeнeттуY кeз караштын негизинде ишкананын eтYмдYулугу жана тeлee жeндeмдYулугY жeнYндe сeз болсо, ал эми узак мeeнeттуу келечекке карата каржылык туруктуулук жeнундe кабар берет.
Ошондой эле, каржылык абал ишкананын инвестициялык жагымдуулугунун жана анын каржы рыногундагы атаандаштыкка жeндeмдYулугYнун мунeздeмeсу катары тYшунсe болот.
Чарба жургузуучу субъекттин, ошонун ичинде компаниянын, ошол эле коммерциялык банктардын каржылык абалы - бул жогоруда айтылгандардын финансылык атаандаштыкка жeндeмдYулугунун (б.а. тeлeeгe жeндeмдYулугунун, кредиттик жана кредит беруу, депозиттик жeндeмдYулуктeрунYн), алардын каржы ресурстарын жана капиталды пайдалануусунун, мамлекеттин жана башка чарба жургузуучу субъекттердин алдындагы милдеттенмелерин аткаруунун мунeздeмeсу.
Ишкананын, банктардын финансылык отчетундагы кeрсeткучтeрдун жыйындысы катары финансылык абалды аныктоодо бухгалтердик эсеп ыкмасы бар.
Ишкананын финансылык абалын талдоонун максаты - экономикалык eсYшкe жана ишкананын туруктуу eнYГYШYнe багытталган мYлктYн учурдагы абалын жана анын калыптануу булактарын, eтYмдYYЛYГYн, телее жeндeмдYYЛYГYн, финансылык туруктуулугун, ишкананын ишкердик активдYYЛYГYн чагылдырган негизги кeрсeткучтeрдY баалоо, аларды талдоо, кeйгeйлeрдY аныктоо жана чечуу [3,4,5].
Ишкананын, ошол эле коммерциялык банктын каржы абалын талдоодогу негизги милдеттери 1-CYрeттe берилген.
1-CYрeт. Ишкананын (банктардын) финансылык абалын талдоо милдеттеринин
мYнeздeмeсY [7,11]
Экономикалык талдоо ишкананын финансылык абалынын туруктуулугунун жетишкен децгээлин баалоо куралы катары гана эмес, техникалык жана экономикалык факторлордун таасири астында бул децгээлдеги eзгeрYYлeргe баа берYY катары да колдонулат. Ошол эле учурда экономикалык талдоо ишкананын финансылык абалын жакшыртуу учун ички чарбалык резервдерди аныктоонун эц маанилуY каражаты болуп саналат.
Классификациялык критерийге жараша финансылык абалды талдоонун eзгeчeлуктeрY жана мазмуну 1-таблицада келтирилген [7,8].
Ишкананын каржы абалынын ички талдоосу - бул чарбалык субъекттин финансылык абалын чыцдоо, рентабелдуYЛYктY жогорулатуу жана eздYк капиталын кeбeйтуY учун резервдерди табуу максатында капиталды тузуY, жайгаштыруу жана пайдалануу жолдорун изилдee. Ишкананын башкаруу муктаждыктары учун ички талдоо жургузYлeт. Анын натыйжалары ошондой эле пландаштыруу, мониторинг жана каржы абалын болжолдоо учун колдонулат.
Ишкананын каржы абалынын тышкы талдоосу - бул капиталды инвестициялоо тобокелдигинин децгээлин жана анын кирешелуртугунун децгээлин алдын ала билуу максатында чарба жYргYЗYYчY субъекттин каржы абалын изилдее [3,7]. Тышкы талдоо талдоонун бардык субъекттери тарабынан жарыяланган маалыматтарды пайдалануу менен жYргYЗYлет. Тышкы талдоонун мазмуну финансылык ресурстардын ээлеринин жана кеземелдеечY органдардын кызыкчылыктары менен аныкталат.
1 -таблица. Ишкананын (банктын) каржы абалын талдоо езгечелYктерY жана мазмуну
№ Классификациялык белгилери Каржылык абалы
1. Максаты Ар кандай колдонуучулардын маалыматтык керектеелерYн канааттандыруу YЧYн уюмдун финансылык абалынын жана финансылык натыйжаларынын жалпыланган керсеткучтерYHYн оптималдуу топтомун тYЗYY
2. Обьектиси Уюм, уюмдардын тобу
3. Субьектилер Тышкы жеке жана юридикалык жактар (кызыккан компаниялардын финансылык жана аналитикалык белYмдерY, отчетторду талдоочу атайын уюмдар, банктар ж.б.)
4. Мезгилдурту^ Жылына бир жолудан кем эмес, ошондой эле тышкы пайдалануучулардын (салык, статистикалык органдар, кредиттик уюмдар ж.б.) талабы боюнча отчеттор берилет.
5. Маалымат базасы Бухгалтердик (финансылык) отчеттуулук
6. Маалыматтын жеткиликтYYЛYГY Колдонуучулардын кецири чейресY YЧYн ачык
7. Маалымат керектеечYлер Акционерлер, инвесторлор, банктар, жеткирYYЧYлер, кардарлар, уюштуруу кызматкерлери жана башка кызыкдар тараптар
8. Маалымат елчеечYлер Нарк елчемдер
9. Усулдар Финансылык отчеттуулукту талдоонун стандарттуу ыкмалары
10. Талдоонун багытталышы Финансылык абалды жана финансылык натыйжаларды баалоо YЧYн негиздеме, аналитикалык керсеткYчтердY квалификациялуу чечмелее
11. Методика Аны ишке ашырууда жалпы кабыл алынган принциптерди милдеттYY турде сактоо
12. Жалпылоо формалары Баштапкы жана эсептее-аналитикалык маалыматтары бар таблица материалы, динамикасы боюнча, ошондой эле тармактык керсеткYчтер менен салыштыруу. Аналитикалык маалыматтардын CYреттеме интерпретациясы
13. Талдоонун тYPY Сырткы, ретроспективдуY, тематикалык
14. ИшенимдYYлук даражасы Негизинен субъективдYY, схемалык, аналитикалык керсеткYчтердYн саны боюнча чектелген; бухгалтердик отчеттордун сапаты жетишсиздигинен жетишээрлик так эмес
Финансылык абалды ички жана тышкы талдоо жолдору максаттарына жана мазмунуна карата айырмаланганына карабастан, биргеликте ишкананын, ошол эле банк же банктык эмес мекемелерде финансылык (каржылык) туруктуулукка багытталган.
0з кезегинде, банктын, мекеме уюмдун, ендYPYш ишкананын каржылык туруктуулугу -бул ошол эле чарба субьектисинин каржы абалына терс таасирин тийгизген тышкы жана ички
факторлордун (тобокелдиктердин) таасирине карабастан каржылык туруктуулукту сактоо жeндeмдуYЛYгу болуп саналат, мында анын ишмердуулугунун тышкы жана ички чейресундегу eзгeрYYлeргe натыйжалуу жооп кайтаруу аркылуу жетишилери анык [12]. Каржылык туруктуулуктун критерийлери болуп тeлeeгe жeндeмдуYЛYк, мекеме ишканалардын (банк) банкроттук тобокелдигине дуушар болбошу жана тобокелдиктерди башкаруунун жогорку децгээли саналат.
Ошентип, чарба субьектисинин каржы туруктуулугуна жетишYY сeзсYЗ финансылык абалын тыкыр талдоо жумушу менен тыгыз байланышкан жана базар экономикасы шартында башкаруу чечимдерин туура кабыл алынышына негиз тузeт. Жалпылап айтканда, ишкана тeмeнкY аталган багыттарда тынымсыз талдоо жана оптималдуу негизделген чечимдерге ^^л чордонун буруш керек:
а) Учурдагы ишмердуYЛYк;
б) Инвестициялык ишмердуYЛYк;
в) Каржылоо булактарын табуу жана оптималдаштыруу;
г) Капитал, товарлар жана кызмат кeрсeтуYлeр рыногундагы кырдаалга баа беруY;
д) БелгилYY бир контрагент менен байланыштарды максатка ылайыктуу тузуY же улантуу
[7].
Белгилeeчу нерсе, уюмдардын eзундe да, аларды курчап турган тышкы чeйрeдe да болуп жаткан олуттуу eзгeруYлeргe байланыштуу заманбап каржылык талдоонун максаттуу багыты жана анын маалыматтык базасын ^^^yy менен байланышкан eзгeчe мамилелер зарыл[6].
Ишкананын каржы талдоосунун натыйжалуулугу жана башкаруу чечимдерин туура кабыл алуу негизинен колдонулган маалыматтын толуктугуна жана сапатына кeз каранды. Финансылык кeзeмeлдee YЧYн колдонулуучу маалыматтарга, адатта, тeмeнкулeр кирет: отчет, экономикалык пландоо, статистикалык маалымат, документ жYгуртуYHYн абалы жeнYндe маалымат, бухгалтердик эсеп, башкаруу жана финансылык эсептин маалыматтары ж.б. [12,2,10,9].
Чарба субъектилеринин келечектеги бийик максаттарга жетишYYCY - бул eндYPYштYн масштабын кeбeйтуY, ошону менен рынокто лидерлик позициясын алуу мумкунчYЛYгун мYнeздeйт[1]. Ушул жаатта каржылык абалдын туруктуулугуна жетишYY максатында чарба субьектилери тeмeнку милдеттерди аткарууну кeздeш керек:
узак мeeнeттуY максималдуу киреше алуу;
акциялардын баасын жогорулатуу жолу менен ишкананын наркын жогорулатуу;
ишкананын ишмердуYЛYгунe таасир этуYЧY ички факторлорду жакшыртуу;
ишканага масштабдаштыруунун жацы ыкмаларын интеграциялоого мYмкYндYк беруучу жацы инвестициялык ресурстарды тартуу;
пайда алып келуY шарттарын эске алуу менен кошумча каржы ресурстарын тартууга мYмкундYк беруYЧY натыйжалуу каржы-насыя саясатын иштеп чыгуу;
каржы практикасында колдонулуучу кeптeгeн финансылык инструменттерди колдонуу.
Мына ошентип, жогорудагы белгиленгендердин бардыгы ишканадагы туура уюштурулган финансылык ишмердуYЛYккe такалат. Жыйынтыктап айтканда, жогорку децгээлде уюшутурулган финансылык (каржы) иш - бул иштин толук кандуу багыты бар ишмердуYлук жана ушул себептен ал конкреттуY, финансылык иштин негизги максатын б.а., ишкананын (банктын, мекеме, уюм) Yзгултуксуз иштеши YЧYн финансылык ресурстар менен токтоосуз камсыз кылуусун, оптималдуу инвестициялык саясатты иштеп чыгуусун, карыздарды eз убагында кайтарылышын жана финансылык туруктуулукту камсыз кылуучу, финансылык талдоодо тиешелуY каржы инструменттерин колдонуучу ишмердуYлук.
Колдонулган адабияттар:
1. Альдебенева С.П. Роль финансового анализа и контроля в принятии управленческих решений/Карельский научный журнал. Экономическое направление. 2014. №3. -С. 37-39.
2. Астраханцева Е.А. Учетно-аналитическая информация в обеспечении финансового оздоровления предприятия // Вектор науки Тольяттинского государствен- ного университета. 2011. № 2. С. 229-232.
3. Балабанов И.Т. Финансовый анализ и планирование хозяйствующего субъекта.-М.: Финансы и статистика, 2000.
4. Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Учебное пособие.-М.: Финансы и статистика, 2000.
5. Бернстайн Л.А. Анализ финансовой отчетности. Пер. с англ. -М.: Финансы и статистика, 1996.
6. Ефимова, О.В. Финансовый анализ: современный инструментарий для принятия экономических решений : учебник / О.В. Ефимова. - 3-е изд., испр. и доп. - М. : Издательство «Омега-Л», 2010. - 351 с. : ил., табл.
7. Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций. Анализ отчетности.-М.: Финансы и статистика, 1997.
8. Колас Б. Управление финансовой деятельностью предприятия: Пер. с франц. -М.: Финансы, ЮНИТИ, 1997.
9. Никифорова Е.В., Шнайдер О.В. Бухгалтерская финансовая отчетность как основной источник информации инвестиционной привлекательности // Вектор науки Тольяттинского государственного университета. Серия: Экономика и управление. 2013.№ 2 (13). С. 48-50.
10. Прохорова Н.А., Соколова И.А. Использование экономико-юридической информации при различных формах контроля // Вестник Поволжского государственного университета сервиса. Серия: Экономика. 2011. № 15. С. 157-164.
11. Савицкая Г. В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: Учебник. 5-е изд., перераб. и доп. М.: ИНФРА-М, 2009. - 536 с. шее образование). ISBN, - 530 страниц
12. Софронова В.В. Финансовая устойчивость банков в условиях кризиса. Финансы и кредит 20 (2016) 24-36. file:///C :/Users/2019/Downloads/finansovaya-ustoychivost-bankov-v-usloviyah-krizisa%20(1).pdf
13. Финансы: учебник / А.Г. Грязнова [и др.] ; под ред. А.Г. Грязновой, Е. В. Маркиной. - 2-е изд., перераб. и доп. - М. : Финансы и статистика, 2012. — 496 с.: ил.
14. Шеремет А.Д., Негашев Е.В. Методика финансового анализа.-М.: Инфра-М., 2000.
