Научная статья на тему 'КРЕАТИВ ПЕДАГОГИКА ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИКАНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШИ СИФАТИДА'

КРЕАТИВ ПЕДАГОГИКА ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИКАНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

1189
125
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“Креатив педагогика” / туркум фанлар / инновацион / касбий камол / онтогенезининг / методологик ғоялари / ижтимоий-иқтисодий / интеграцияси / узлуксизлик / ворисийликни / таълим департаменти / стимул / муайян / мушоҳада / оригинал ғоялар / стратегия. / "Creative pedagogy" / a series of disciplines / innovative / professional development / ontogenesis / methodological ideas / socio-economic / integration / continuity / continuity / educational department / incentive / concrete / observation / original ideas / strategy

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — М. Ю. Якубова

Ушбу мақолада креатив педагогика фанининг замонавий педагогиканинг устувор йўналишларидан бири эканлиги, шунингдек шахсда креативлик сифатларини ривожлантириш аҳамияти ѐритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CREATIVE PEDAGOGY AS A PRIORITY OF MODERN PEDAGOGY

Тhis article highlights that the science of creative pedagogy is one of the priorities of modern pedagogy, as well as the importance of developing creative qualities in a person.

Текст научной работы на тему «КРЕАТИВ ПЕДАГОГИКА ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИКАНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШИ СИФАТИДА»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1135-1138

КРЕАТИВ ПЕДАГОГИКА ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИКАНИНГ УСТУВОР ЙУНАЛИШИ СИФАТИДА

М. Ю. Якубова

ТВЧДПИ укитувчиси marxabo.yakubova72@gmail .com

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада креатив педагогика фанининг замонавий педагогиканинг устувор йуналишларидан бири эканлиги, шунингдек шахсда креативлик сифатларини ривожлантириш ахамияти ёритилган.

Калит сузлар: "Креатив педагогика", туркум фанлар, инновацион, касбий камол, онтогенезининг, методологик гоялари, ижтимоий-икктисодий, интеграцияси, узлуксизлик, ворисийликни,таълим департаменти, стимул, муайян, мушохада, оригинал гоялар, стратегия.

CREATIVE PEDAGOGY AS A PRIORITY OF MODERN PEDAGOGY

ABSTRACT

This article highlights that the science of creative pedagogy is one of the priorities of modern pedagogy, as well as the importance of developing creative qualities in a person.

Keywords: "Creative pedagogy", a series of disciplines, innovative, professional development, ontogenesis, methodological ideas, socio-economic, integration, continuity, continuity, educational department, incentive, concrete, observation, original ideas, strategy.

КИРИШ

Замонавий педагогикада "Креатив педагогика" тушунчаси кулланила бошлаганига хали у кадар куп вакт булмади. Бирок, укитиш жараёнига инновацион хамда ижодкорлик ёндашувларини карор топтиришга булган эхтиёж "Креатив педагогика"нинг педагогик туркум фанлар орасида мустакил предмет сифатида шаклланишини таъминлади. Ушбу предмет асосларини педагогика тарихи, умумий ва касбий педагогика хамда психология, хусусий фанларни укитиш методикаси, таълим технологияси ва касбий этика каби фанларнинг методологик гоялари ташкил этади.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1135-1138

Шахснинг мутахассис сифатида касбий камол топиши, ривожланиши уз мохиятига кура жараён тарзда намоён булади. Касбий етуклик инсон онтогенезининг мухим даврлари касбий камол топиш, ривожланиш гояларининг карор топиши (14-17 ёш)дан бошланиб, касбий фаолиятнинг якунланиши (55-60 ёш)гача булган жараёнда кечади.

Ижодкор шахснинг шаклланиши ва ривожланиши унинг ички ва ташки олами узгаришининг узаро мос келиши, ижтимоий-иктисодий шарт-шароитлар хамда инсон онтогенези - тугилишидан бошлаб то умрининг охирига кадар узлуксизлик, ворисийликни такозо этадиган фаолият мазмунига боглик. Ушбу жараённинг суръати ва камрови биологик ва ижтимоий омиллар, шахснинг фаоллиги ва креатив сифатлари, шунингдек, мавжуд шарт-шароит, хаётий мухим ва касбий шартланган ходисаларга боглик.Замонавий шароитда педагогнинг креативлик сифатларига эга булиши такозо этади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Таълим тизимини бошкариш органлари хар йили таълим муассасаларида юкори самарадорликка эришишга эътибор каратади. Ана шу максадда укув дастурини ишлаб чикилади, янги укув дарсликлари яратилади. Бу эса хам талабалар, хам укитувчиларни касбий усишларига ёрдам беради. Олиб бориладиган амалий харакатлар талабаларда ютукларга эришиш, олга интилишга булган эхтиёжни муайян даражада юзага келтиради, уларнинг укув-билиш кобилиятларини бир кадар ривожлантиришга ёрдам беради.

Бирок, укув йилининг охирига келиб олий таълим муассасаларида талабаларнинг фанларни узлаштиришларида юкори даражадаги ижобий натижалар кузатилмаяпти. Куплаб талабаларнинг таълим олишга нисбатан кизикиши йуколган. Бунинг натижасида укитувчилар хам аввалгидек завку -шавк билан касбий фаолиятни ташкил этишни уйлашмаяпти. Таълим тизимини бошкарувчи органлар таълим олишга нисбатан хохиш -истаги булмаган талабалар, бу каби таълим олувчиларни укитишни истамаётган укитувчилар фаолиятини узгартириш борасида янгидан-янги чора-тадбирлар белгиланса-да, ахвол узгаришсиз колмокда. Бунинг сабаби нимада? Балки дарсларнинг аввалдан уйлаб, режалаштирилиб куйилиши талабалар учун кизик булмаётгандир, балки балки таълим мазмунининг муайян колипга солинганлиги талабалар учун хеч кандай стимул бермаётгандир, рагбат билдирмаётгандир. Укув машгулотларининг аввалдан режалаштирилишидан

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1135-1138

воз кечиш, талабаларда танкидий, креатив тафаккурни шакллантириш ва ривожлантириш, уларни ижодий фикрлаш, янги гояларни уйлаб топишга мажбур килиш таълим олишга булган муносабатни узгартириш, уларни ютукларга эришишга рагбатлантиришда асосий омил булади. Укув машглотларида етишмаётган омил - креативлик саналади

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКАМА

Шахсда креативлик сифатларини ривожлантириш жараёнининг умумий мохиятини тулаконли англаш учун дастлаб "креативлик" тушунчасининг маънони тушуниб олиш талаб этилади. "Креативлик" тушунчаси узида маданий хилма-хилликни акс эттиради. Гарб кишилари учун креативлик, умуман олганда, янгилик саналади. Улар креативлик негизида ноанъанавийлик, кизикувчанлик, тасаввур, хазил- мутойиба туйгуси ва эркинлик мавжуд булишига эътиборни каратадилар [1].

Шаркликлар эса, аксинча, креативликни эзгуликнинг кайта тугилиш жараёни, деб тушунадилар. Гарчи гарблик ва шаркликларнинг креативлик борасидаги карашлари турлича булса-да, бирок, хар икки маданият вакиллари хам мазкур сифат ва унга эгаликни юкори бахолайдилар . Патти Драпеау нуктаи назарига кура креатив фикрлаш, энг аввало, муайян масала юзасидан хар томонлама фикрлаш саналади. Х,ар томонлама фикрлаш талабалардан укув топширик, масала ва вазифаларини бажаришда куплаб гояларга таянишни талаб этади. Бундан фаркли равишда бир томонлама фикрлаш эса биргина тугри гояга асосланишни ифодалайди. Мушохада юритишда масала юзасидан бир ва куп томонлама фикрлашдан бирини инкор этиб булмайди. Бинобарин, бир ва хар томонлама фикрлаш креативликни шакллантиришда бирдек ахамият касб этади. Яъни, топширикни бажариш, масалани ечишда талаба ечимнинг бир неча вариантини излайди (куп томонлама фикрлаш), кейин эса энг макбул натижани кафолатловчи биргина тугри ечимда тухталади (бир томонлама фикрлаш).

Юкорида билдирилган фикрларга таянган холда "креативлик" тушунчасини куйидагича шархлаш мумкин: Креативлик (лот., инг. "create " -яратиш, "creative" - яратувчи, ижодкор) - индивиднинг янги гояларни ишлаб чикаришга тайёрликни тавсифловчи ва мустакил омил сифатида иктидорлиликнинг таркибига кирувчи ижодий кобилиятидир [4].

Шахснинг креативлиги унинг тафаккурида, мулокотида, хис-туйгуларида, муайян фаолият турларида намоён булади. Креативлик шахсни

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1135-1138

яхлит холда ёки унинг муайян хусусиятларини тавсифлайди. Креативлик иктидорнинг мухим омили сифатида хам акс этади. ^олаверса, креативлик зехни уткирликни белгилаб беради, "талабалар эътиборини таълим жараёнига фаол жалб этишни таъминлайди.

Укитиш жараёнида укувчиларнинг ижодий ва креативлик кобилиятларини ошириш муаммоси мураккаб ва куп киррали. Шунинг учун таълим олувчиларнинг илмий- назарий ва амалий билимларини оширишда уларнинг миллий хунармандчиликка ва укув фанларига булган кизикиши ва кобилиятини ривожлантириш мухим ахамият касб этади [3].

Шахсда креативлик сифатларини ривожлантириш мураккаб жараён саналади. Бунинг учун, "Технологик таълим" фанини укитишда креатив характерга эга машгулотларни ташкил этиш максадга мувофик. Бундай машгулотлар укувчиларнинг кизикишларини кучайтириб, уларни янада купрок харакат килишга ундайди.

Креатив фикрлаш хар бир ижтимоий сохада яккол акс этиши мумкин. Укитувчининг ижодкорлиги эса у томонидан ташкил этиладиган касбий фаолиятни ташкил этишга ижодий (креатив) ёндашувида акс этади. Сунгги йилларда ушбу холат "педагогик креативлик" тушунчаси билан ифодаланмокда.Креатив фикрлаш хар бир ижтимоий сохада яккол акс этиши мумкин Укитувчининг ижодкорлиги эса у томонидан ташкил этиладиган касбий фаолиятни ташкил этишга ижодий (креатив) ёндашувида акс этади. Сунгги йилларда ушбу холат "педагогик креативлик" тушунчаси билан ифодаланмокда.

Педагогик креативлик - педагогнинг анъанавий педагогик фикрлашдан фаркли равишда таълим ва тарбия жараёнини самарадорлиги таъминлашга хизмат килувчи янги гояларни яратиш, шунингдек, мавжуд педагогик муаммоларни ижобий хал килишга булган тайёргарлигини тавсивловчи кобилиятини белгилайди.

Педагогнинг креативлик сифатларига эга булмаслиги туфайли талабалар хам кизикарли ва ажойиб гояларга эга булсалар-да, бирок, уларни ифодалашда сусткашликка йул куяди. Бунинг сабабли таълим жараёнида кулланилаётган методлар талабаларда эркин, мустакил фикрлаш куникмаларини шакллантиришга хизмат килмаслиги билан белгиланади. Муаллиф томонидан тавсия килинган восита ва стратегиялар талабаларда креативликни ривожлантиришда укитувчилар учун кул келади хамда талабаларда укув фанларини урганишга булган кизикиш, интилишни

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1135-1138

ривожлантиради. Касбий фаолиятда педагогнинг креативлиги турли шаклларда намоён булади.

ХУЛОСА

Демак, "Креатив педагогика" куйидаги икки хрлатни кафолатлай олиши зарур:

1. Укитувчилар томонидан укув фанларини паст узлаштираётган ва уларни урганишни зерикарли деб хдсоблаётган талабалар эътиборларини фан асосларини узлаштиришга жалб этиш;

2. Укитувчиларга талабаларда креатив фикрлаш ва ижодий фаолият натижаларини рагбатлантиришга хизмат киладиган стратегия ва воситаларни тавсия этиш, килиш оркали аудиторияда улардан самарали фойдаланишлари учун имконият яратиш.

"Креатив педагогика" фани булажак мутахассисларнинг касбий камол топишлари учун зарур шарт-шароитни яратишга хизмат килади.

REFERENCES

1. Torrance, E.P. Torrance Tests of Creative Thinking. - Scholastic Testing Service,Inc., 2004.

2. Нишонова С. Воспитание совершенного человека в развитии педагогической мысли эпохи возрождения Востока: Пед. фанлари докт. дисс. автореф. - Т., 1998. - 37 б.

3. Эрназарова Г.О., Исроилов КТ. Булгуси тарих укитувчиларида креативликни ривожлантиришнинг педагогик технологиялари/ Academik research in educational sciences (ARES), ISSN 2181-1385, volume 2, issue 4, april 2021, p.1613-1619.

4. Эрназарова Г.О., Якубова М.Ю. Талабаларда креатив тафаккурни шакллантиришнинг педагогик асослари// Педагогические и лингво-психологические особенности развития, формирования и становления личности врача, сборник тезисов Международной конференции, Самарканд, 2021 г. 198199 стр.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.