Научная статья на тему 'КОРХОНАЛАРДА МEҲНАТ УНУМДОРЛИГИ КЎРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

КОРХОНАЛАРДА МEҲНАТ УНУМДОРЛИГИ КЎРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
8
0
Читать
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Меҳнат унумдорлиги / корхона самарадорлиги / ишлаб чиқариш самарадорлиги / меҳнат шарт-шароитлари / бошқарув тизими / мотивация механизмлари / инновацион ечимлар / меҳнат кўрсаткичлари / Labor productivity / enterprise efficiency / production efficiency / working conditions / management system / motivation mechanisms / innovative solutions / labour indicators

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Амирқулов З. Н.

Мақолада корхоналарда меҳнат унумдорлиги кўрсаткичлар тизимини такомиллаштириш – иқтисодий ривожланишнинг муҳим омилларидан бири сифатида кўрсатилган. Меҳнат унумдорлигини ошириш, ишлаб чиқариш самарадорлигини ва корхона рақобатдошлигини таъминлаш учун асосий шартдир. Ушбу мақолада, меҳнат унумдорлиги кўрсаткичларини аниқлаш, баҳолаш ва такомиллаштириш усуллари кўриб чиқилади. Корхоналарда амалга ошириладиган самарали бошқарув тизими, мутахассисларнинг малакалари ва замонавий технологияларни жорий этиш, меҳнат унумдорлигини оширишга катта таъсир кўрсатади. Меҳнат шарт шароитларини яхшилаш, мотивация механизмларини такомиллаштириш ва инновацион ечимларни татбиқ этиш, унумдорликни оширишнинг асосий йўналишларидир. Шунингдек, тадқиқот натижалари, корхоналардаги меҳнат унумдорлигини баҳолаш учун янги кўрсаткичлар тизимини ишлаб чиқишни таклиф этади. Чунки меҳнат унумдорлигини такомиллаштириш орқали иқтисодий ўсишни таъминлашда муҳим ахамиятга эга бўлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
Предварительный просмотр
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE SYSTEM OF LABOR PRODUCTIVITY INDICATORS IN ENTERPRISES

The article shows the improvement of the system of indicators of labor productivity in enterprises as one of the important factors of economic development. Increasing labor productivity is the main condition for ensuring production efficiency and enterprise competitiveness. This article examines methods of determining, evaluating and improving labor productivity indicators. The effective management system implemented in enterprises, the skills of specialists and the introduction of modern technologies have a great impact on increasing labor productivity. Improvement of working conditions, improvement of motivation mechanisms and implementation of innovative solutions are the main directions of increasing productivity. Also, the results of the research suggest the development of a new system of indicators for evaluating labor productivity in enterprises. Because improving labour productivity is important in ensuring economic growth.

Текст научной работы на тему «КОРХОНАЛАРДА МEҲНАТ УНУМДОРЛИГИ КЎРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Амиркулов З. Н.

Тошкент давлат ицтисодиёт университети мустакцл изланувчиси

КОРХОНАЛАРДА МЕХ^НАТ УНУМДОРЛИГИ КУРСАТКИЧЛАР ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация. Мацолада корхоналарда меунат унумдорлиги курсаткичлар тизимини такомиллаштириш - ицтисодий ривожланишнинг мууим омилларидан бири сифатида курсатилган. Меунат унумдорлигини ошириш, ишлаб чицариш самарадорлигини ва корхона рацобатдошлигини таъминлаш учун асосий шартдир. Ушбу мацолада, меунат унумдорлиги курсаткичларини аницлаш, бауолаш ва такомиллаштириш усуллари куриб чицилади. Корхоналарда амалга ошириладиган самарали бошцарув тизими, мутахассисларнинг малакалари ва замонавий технологияларни жорий этиш, меунат унумдорлигини оширишга катта таъсир курсатади. Меунат шарт-шароитларини яхшилаш, мотивация механизмларини такомиллаштириш ва инновацион ечимларни татбиц этиш, унумдорликни оширишнинг асосий йуналишларидир. Шунингдек, тадцицот натижалари, корхоналардаги меунат унумдорлигини бауолаш учун янги курсаткичлар тизимини ишлаб чицишни таклиф этади. Чунки меунат унумдорлигини такомиллаштириш орцали ицтисодий усишни таъминлашда мууим ахамиятга эга булади.

Калит сузлар: Меунат унумдорлиги, корхона самарадорлиги, ишлаб чицариш самарадорлиги, меунат шарт-шароитлари, бошцарув тизими, мотивация механизмлари, инновацион ечимлар, меунат курсаткичлари

Amirkulov Z.

Independent student of Tashkent State University of Economics

IMPROVING THE SYSTEM OF LABOR PRODUCTIVITY INDICATORS IN ENTERPRISES

Abstract. The article shows the improvement of the system of indicators of labor productivity in enterprises as one of the important factors of economic development. Increasing labor productivity is the main condition for ensuring production efficiency and enterprise competitiveness. This article examines methods of determining, evaluating and improving labor productivity indicators. The effective management system implemented in enterprises, the skills of specialists and the introduction of modern technologies have a great impact on increasing labor productivity. Improvement of working conditions, improvement of motivation mechanisms and implementation of innovative solutions are the main directions of increasing productivity. Also, the results of the research suggest the development of

a new system of indicators for evaluating labor productivity in enterprises. Because improving labour productivity is important in ensuring economic growth.

Keywords: Labor productivity, enterprise efficiency, production efficiency, working conditions, management system, motivation mechanisms, innovative solutions, labour indicators

Корхонанинг ишлаб чикариш курсаткичлари усишининг энг мухим омиллари ишлаб чикарилаётган махсулотларнинг юкори ракобатбардошлиги, шунингдек, модернизация килинган товар-хом ашё парклари, кичик ва катта тоннажли контейнерлар, ишлаб чикарилган махсулотларни саклаш ва кадоклаш тизимлари, турли хил тушириш ва юклаш комплексларини уз ичига олган яхши ишлаб чикилган ишлаб чикариш инфратузилмаси хисобланади. . Кейинчалик самарали ишлаб чикариш тизимини шакллантириш ва умуман компания ишини оптималлаштириш учун муайян таъмирлаш ишларини бажариш жараёнида тулик ишлаб чикариш тциклларини таъминлайдиган механик таъмирлаш мажмуалари катта ахамиятга эга. Бундан ташкари, зарур хом - ашё (материаллар) ва эхтиёт кисмларни ишлаб чикаришдан бошлаб, кейинчалик таъмирлаш максадларида фойдаланишгача булган таъмирлаш ишларини тулик таъминлаш.

Корхона эътибор каратиши керак булган асосий йуналишлар:

1. мавжуд ишлаб чикариш кувватларини ривожлантириш ва модернизация килиш;

2. Замонавий, ракобатбардош, сифатли махсулотлар ишлаб чикариш;

3. Замонавий технологиялардан фойдаланиш;

4. Ишлаб чикариш жараёнларини автоматлаштириш;

5. Янги брендли махсулотларни ишлаб чикиш;

6. Ташки мухитга зарарли таъсирларни камайтириш.

Бундан ташкари, корхона ишлаб чикариш курсаткичларининг усиши ва компанияни оптималлаштиришнинг асосий омиллари янги кувватларни ишга тушириш ва ишлаб чикаришнинг мумкин булган тухтаб колишлари ва тухтаб колиш хавфини камайтиришга каратилган чора-тадбирларни ташкил этиш билан боглик. Ишлаб чикариш курсаткичларининг усишига ресурсларни самарали таксимлаш (бу, уз навбатида, хам киммат, хам киммат булмаган фаолиятни амалга оширишга асосланади), хом ашёнинг меъёрий истеъмолига утиш, энергия ресурсларини самарали ташкил этиш таъсир килади. .

Корхонанинг ишлаб чикариш тизими хом ашё ва ресурслардан самарали фойдаланиш буйича умумий сиёсатни шакллантиришга имкон берадиган, махсулот сифатини оширишга ёрдам берадиган, шунингдек ходимларни рагбатлантирадиган маълум тамойиллар, ишини яхшилашга интилиш, стандартлар ва коидалар тупламини уз ичига олади. Корхонанинг ишлаб чикариш тизими куйидаги блокларни уз ичига олади:

1. Ходимларнинг кобилиятларини ривожлантириш учун блок (укитиш);

2. Фикрлаш ва хулк-атвор блоки (корпоратив маданият);

3. Техник блок;

4. Корхонани бошкариш жараёни блоки.

Корхонанинг ишлаб чикариш тизимининг энг мухим максадларидан бири бу блокларни ягона интеграциялашган тизимга бирлаштириш, бу йерда корхона ходимлари ва корхонада кулланиладиган технологиялар уйгун равишда узаро таъсир килади. Ушбу максад одамлар иштирок этадиган замонавий технологик жараёнларни техник ва ташкилий нуктаи назардан мукаммалликка интилиш билан оптималлаштириш кераклигини англатади. Шундай килиб, корхонанинг самарали ишлаб чикариш тизимининг асосий омилларига ходимларнинг маълум куникмалари ва билимларининг мавжудлиги, бу кейинги укитиш ва ривожланишни амалга ошириш имконини беради, махсус корпоратив маданият (яъни тугри хулк-атворни шакллантиришни тавсифловчи) киради. Корпоратив маданият корхонанинг барча даражаларига таъсир килишини, шу жумладан маълум натижаларга эришиш учун уларни замонавий техник воситалардан фойдаланишга рагбатлантириш оркали таъсир килишини таъкидлайди, техник ёрдам (шу жумладан, бир катор жараёнлар); стандартлар, асбоблар , ишлаб чикариш ускуналари, технологиялари ва бошкаларни оптималлаштиришга каратилган такомиллаштирилган амалиётлар, усуллар, техникалар киради.

Корхонанинг юкори самарали ишлаб чикариш тизими корхонанинг асосий эхтиёжларини белгилайдиган техник модель асосида шакллантирилади, улар орасида юкори малакали кадрларга булган эхтиёжни, шу жумладан. бошкарув тизими хам иштирок этади. Тегишли технология ("Lean Manufacturing") ва "Six Sigma" (Олти Сигма методологияси)нинг замонавий контсепциялари корхона бошкарувини ташкил этишда юкори натижаларга эришиш имконини беради. Ишлаб чикаришни модернизация килиш жараёни, шунингдек, корхонанинг асосий ишлаб чикариш кувватларини куп боскичли ракамлаштириш ва ишлаб чикариш жараёнларининг назорат килиш ва такрор ишлаб чикариш даражасини статистик бахолашни уз ичига олади.

Ишлаб чикаришда самарадорликни ошириш ва мехнат унумдорлигини ошириш учун статистик тахлил (Олти Сигма методологияси), ишлаб чикариш жараёнларининг асосий курсаткичларининг оптимал кийматларини танлаш, назорат килиш асосида ишлаб чикариш жараёнларининг технологик курсаткичларига маълум узгаришлар киритиш керак. Бу жараён МЕС тизимида ва максадли кийматларни белгилаш хисобига амалга ошириладиган СПС модулида амалга оширилади. Ишлаб чикариш жараёнларининг статистик тахлили корхона ичида хам, ундан ташкарида хам "етказиб берувчи/истеъмолчи" каби муносабатлар тизимига асосланади. Ушбу турдаги тахлил ишлаб чикарилаётган махсулотларнинг сифат курсаткичларини режалаштириш ва прогноз килиш билан боглик бир катор саволларга жавоб беришга имкон беради (масалан, ишлаб чикариш жараёнларининг имкониятлари потенциал харидорларнинг эхтиёжларини кандай кондириш мумкинлигини аниклаш имконини беради).

"Олти Сигма" - бу ишлаб чикариш жараёнининг энг мухим омилларини аниклаш ва аниклаш имконини берадиган статистик тахлил усулларига асосланган дизайн методологияси, бу эса уз навбатида:

• махсулот сифат курсаткичларини яхшилаш;

• хосилдорлик даражасини ошириш;

• хом ашё, материаллар ва энергия ресурсларидан самаралирок фойдаланиш.

Олти Сигма методологияси ишлаб чикариш муаммоларини хал килишнинг замонавий, юкори самарали усулларини ишлаб чикадиган, шунингдек, корхона жараёнларини бошкаришнинг модернизацияланган тизимларини шакллантирадиган бошкарув ходимлари ва мутахассисларни хар томонлама тайёрлаш сохасидаги ноёб воситадир. "Олти Сигма"дан фойдаланиш "Кичик боскичларда такомиллаштириш" моделидан фойдаланишга нисбатан корхонанинг янада баркарор ва жадал ривожланишига ёрдам беради (бу номувофиклик даражасини 70% га камайтириш оркали таъминланади). Олти Сигма методологиясининг асосий омиллари орасида:

1. Корхонани модернизация килиш аввал ишлаб чикилган лойихалар асосида амалга оширилади;

2. Муайян вакт ичида факат битта аник муаммони хал килишга ургу берилади;

3. Олти Сигма-дан фойдаланиш муддати чекланган (3-6 ой);

4. Эксперт гурухи таркибига турли фаолият сохаларидаги бир катор мутахассислар киради;

5. Олти Сигма методологиясининг асосий объекти - мижоз ва унинг эхтиёжлари;

6. Ишлаб чикариш жараёнларини модернизация килиш мезонларга эришиш оркали амалга оширилади;

7. Х,ар кандай карорлар кичик пул инъекциялари асосида шаклланади;

8. Модернизация жараёни статистик маълумотларни доимий тахлил килиш билан амалга оширилади;

9. Илгари иктисодий курсаткичларнинг усишига ёрдам берган техника ва усуллардан фойдаланиш истаги.

Шуни таъкидлаш керакки, асосий иктисодий курсаткичлар жараённинг асосий курсаткичлари (СР1)деб аталадиган нарсаларни уз ичига олади. Ушбу курсаткичлар технологик жараённинг асосий курсаткичларига тегишли булиб, улар ходимларни рагбатлантириш усуллари ва амалга ошириш уртасида тугридан-тугри богликлик мавжудлиги сабабли мехнат унумдорлиги самарадорлигини ошириш жараёнида корхона ходимларини рагбатлантиришга имкон беради; жараённинг асосий курсаткичлари; муайян технологик жараёнлар параметрларига мувофик шакллантирилган муайян максадли ва вакт оралигида технологик жараёнларнинг самарадорлик курсаткичларини тахлил килиш; технологик режимни ташкил этишнинг узига

хос хусусиятларига таъсир килиш (билвосита ёки тугридан-тугри) ва бошкалар.

Юкори технологик СР1 куйидагиларни англатади:

• махсулотларнинг юкори ракобатбардошлиги ва умуман корхонанинг ишлаб чикариш самарадорлиги;

• корхонада ишлаб чикаришни модернизация килиш жараёнида шакллантирилган узок муддатли максадларни амалга ошириш;

• Ушбу максадларни сменали ишлаб чикариш ходимларининг максадлари билан боглаш имконини берадиган каскадли узок муддатли максадлар тизимини шакллантириш (шу жумладан: технологик жараённинг асосий параметрлари буйича ишлаш, технологик режимни ташкил этишнинг узига хос хусусиятларига таъсир килиш, технологик режимни амалга ошириш). ишлаб чикариш режаси, ресурслар, материаллар, хом ашё ва бошкалардан самарали фойдаланиш).

Замонавий ишлаб чикариш шароитлари технологик тараккиётни такомиллаштиришнинг янги, самаралирок ёндашувлари ва усулларини ишлаб чикиш зарурати билан белгиланади. Бундай усуллар корхона ривожланишининг янги даражаларига эришишга ёрдам беради, потенциал мижозлар билан баркарор ва кулай узаро муносабатларга олиб келади ва умуман компания ишини оптималлаштиради. Ишлаб чикарилган ва сотилаётган махсулотлар сифатига янги (юкори) талаблар тез усиб бораётганлиги сабабли , нафакат махсулотнинг юкори ракобатбардошлигини доимий равишда саклаб туриш, балки корхонанинг ривожланишини якин ва узок муддатли келажакда прогноз килиш хам жуда мухимдир. Масалан, ушбу вазифаларни амалга ошириш (ракобатбардошликни саклаш ва самарали прогнозлаш учун) корхонада "Махсулдорлик ташаббуси" усулини куллаш оркали осонлаштирилиши мумкин. Ушбу усулнинг асосий максади мехнат ресурсларидан фойдаланиш жараёнида олинган натижаларни тахлил килиш, шунингдек уларни жахон ишлаб чикарувчилари курсаткичлари билан таккослашдир. "Махсулот унумдорлигини ошириш ташаббуси" усулидан фойдаланиш нафакат корхонанинг маълум бир вактнинг узида кайси даражасини аниклашга, балки келажакда ривожлантириладиган сохаларни, улар канчалик самарали ва истикболли булишини аниклашга имкон беради. . Ва бу, уз навбатида, компанияни оптималлаштириш масаласини хал килади.

Ушбу усулнинг самарадорлигини ошириш учун корхона булинмалари доирасида даврий равишда киёсий тахлил утказиш керак. Киёсий тахлил корхона булинмаларида мехнат зичлигининг жорий курсаткичларини хисоблаш ва таккослашга, ходимлар тизимининг максадли сонини урганишга ва бошкарув тизимининг меъёрлари ва параметрларининг узига хос хусусиятларини хисобга олишга асосланади. корхона. Киёсий тахлилни куйидаги йуналишларда утказиш тавсия этилади:

1. Ходимлар томонидан куллаб-кувватланадиган ускуналар сони;

2. Оператор томонидан кайта ишланган сигналлар сони;

3. Ускунанинг узоклиги ва бошкалар.

Киёсий тахлил натижаси бахолашда ифодаланади, бу эса, уз навбатида, маълум бир стандартга (масалан, замонавий, тулик автоматлаштирилган ва модернизация килинган корхона) прогноз килиниши керак. Стандарт билан таккослаш мехнат зичлиги курсаткичларини, шунингдек, "Хрсилдорликни ошириш ташаббуси" асосида чора-тадбирлар мажмуини амалга ошириш усулларини аниклаш имконини беради. Бундан ташкари, тахлил бир катор йуналишлар буйича чора-тадбирларни амалга ошириш буйича боскичма-боскич дастурни ишлаб чикиш имконини беради, улар орасида куйидагилар ажралиб туради:

• турдош мутахассисликлар буйича мутахассислар тайёрлаш (бу йуналиш турдош касблар буйича тажрибани утказишни назарда тутади, бу эса лавозимларни алмаштириш омилини коплаш учун мутахассислар захирасини шакллантириш имконини беради);

• давомат курсаткичларини шакллантириш ва алмаштириш коэффициенти (одатдагидек, хеч кандай коидабузарликларсиз ва ускуналарнинг ишламай колиши билан амалда ишлаган сменаларнинг киёсий аспектида ишлайдиган ходимларнинг курсаткичларини тахлил килишни уз ичига олади);

• бошкарув фаолиятини модернизация килиш (коида тарикасида, у буйсуниш иерархиясини кискартириш йули билан амалга оширилади, шу билан бирга назорат килиш сифати яхшиланади ва жавобгарлик даражаси ошади; масалан, бошкарув фаолиятини модернизация килишнинг намоён булиши мумкин. бир нечта булинмаларнинг алокаси булиши);

• хизмат курсатиш куламини кенгайтириш (ишлаб чикариш ишлари хажми ва мехнат фаолияти интенсивлигининг ошиши билан таъминланган);

• технологияларни ишлаб чикиш ва уларни амалиётга татбик этиш (янги, кучлирок ишлаб чикариш ускуналарини олиш, ишлаб чикариш ва технологик жараёнларни автоматлаштириш ва модернизация килишда намоён булади);

• ходимлар фаолиятини оптималлаштириш (кадрлар вазифаларидан асосий булмаган ишларни истисно килиш: тушириш, юклаш, тозалаш ва бошкалар).

Шундай килиб, ишлаб чикаришда мехнат унумдорлигини оширишнинг энг мухим омиллари каторида технологик жараёнларни такомиллаштириш, шунингдек, инсон ресурсларига булган эхтиёж бор. Шуни таъкидлаш керакки, мехнат унумдорлигини ошириш усулларини куллаш жараёнида корхонада ишчилар сони камаяди, мехнат фаоллиги курсаткичи эса тез усиб боради.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ПФ -60-сон "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси" фармони. // https://www.lex.uz/docs/5841063

2. Abdurakhmanov K.Kh., Zokirova N.K. New challenges and priorities of the labor market development in Uzbekistan. Journal Revista Espacios. Vol. 40

(Number 10) Page 14. «ESPACIOS» №10/ Caracas, Venezuela. ISSN: 0798 1015/ Number 10, 2019.

3. З.Б. Ирматова Корхоналарда мехнат унумдорлигини ифодаловчи курсаткичлар ва уларни аниклашни такомиллаштириш йуллари "Иктисодиёт ва инновацон технологиялар" илмий электрон журнали. № 1, январ-феврал, 2015 йил

4. Rajabov S. et al. Tasavvurli, umumiy-tasavvurli va raqamli-tasavvurli qoidalarni tahlil //Science and Education. - 2024. - Т. 5. - №. 5. - С. 262-268.

5. Rajabov S. TASAVVURLI, UMUMIY-TASAVVURLI VA RAQAMLI-TASAVVURLI QOIDALARNI TAHLILI //Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari. - 2024. - Т. 4. - №. 1. - С. 113-119.

6. Абдуллаев М. ORGANIZATION OF WASTE PROCESSING IN SOLVING ENVIRONMENTAL PROBLEMS IN UZBEKISTAN //Nordic_Press. - 2024. - Т. 1. - №. 0001.

7. Qobilov A. et al. ASSOTSIATIV QOIDALAR VA BOZOR SAVATLARINING TAHLILI //Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari. - 2023. - Т. 3. - №. 3. - С. 115-120.

8. Rajabov S. B. et al. Social mining and it is development stages //Science and Education. - 2023. - Т. 4. - №. 4. - С. 1342-1345.

9. Oybek o'g'li O. N., Urinovich K. A., Baxtiyorovich R. S. RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITIDA SOLIQLAR VA BOSHQA MAJBURIY TOLOVLARNI AMALGA OSHIRISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH //Архив научных исследований. -2022. - Т. 5. - №. 5.

10. Ziyadullayevich S. A., Mirzaliev S. M., Bakhtiyorovich R. S. IMPROVING THE PROGRESSES OF WASTE PRODUCTS PROCESSING THE AUTOMATED MANAGEMENT SYSTEM //Galaxy International Interdisciplinary Research Journal. - 2022. - Т. 10. - №. 5. - С. 372-381.

11. Mirzarakhimova A., Abdulakhatov M. Analysis of Healthcare Services in the Digital Economy //Proceedings of the 7th International Conference on Future Networks and Distributed Systems. - 2023. - С. 410-414.

12. Abdulakhatov M. M., Avlokulova S. S. TECHNOLOGY OF SEARCH ORGANIZATION IN VIRTUAL E-SHOPS WITH IMAGE RECOGNITION //Архив научных исследований. - 2022. - Т. 2. - №. 1.

13. Kobilov A., Abdulakhatov M., Jaloliddinova M. PECULIARITIES OF THE USE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN THE EDUCATIONAL PROCESS //Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari. - 2021. - Т. 1. - №. 3. - С. 32-37.

14. Nigmanov A. U. XITOY SANOAT TARMOQLARIDA ENERGIYA SAMARADORLIGINI OSHIRISH TAHLILI //XXI Asr: Fan va ta'lim masalalari (XXI Век: Вопросы науки и образования). - 2024. - Т. 1. - С. 146-162.

15. Нигманов А. У и др. ERKIN IQTISODIY ZONALARDA INVESTITSIYA FAOLIYATINI AMALGA OSHIRISHNING ASOSIY YONALISHLARI //ГЕОГРАФИЯ: ПРИРОДА И ОБЩЕСТВО. - 2020. - Т. 1. - №. 2.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.