Научная статья на тему 'КОРХОНАЛАР ФАОЛИЯТИДА ИННОВАЦИОН МАРКЕТИНГ ДАСТУРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ АМАЛИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ'

КОРХОНАЛАР ФАОЛИЯТИДА ИННОВАЦИОН МАРКЕТИНГ ДАСТУРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ АМАЛИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
маркетинг дастурлари / инновацион маркетинг / антимаркетинг / демаркетинг / ремаркетинг / marketing programs / innovative marketing / antimarketing / demarketing / remarketing

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абдуллаева Ҳилола Нутфиллоевна

Ушбу мақолада корхона фаолиятида инновацион маркетингнинг аҳамияти ва инновацион маркетингни қўллашнинг зарурати ва аҳамияти ҳақида ёритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT TENDENCIES OF USE OF INNOVATIVE MARKETING PROGRAMS IN THE ACTIVITIES OF ENTERPRISES

This article highlights the importance of innovative marketing in the enterprise and the need and importance of using innovative marketing

Текст научной работы на тему «КОРХОНАЛАР ФАОЛИЯТИДА ИННОВАЦИОН МАРКЕТИНГ ДАСТУРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ АМАЛИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ»

КОРХОНАЛАР ФАОЛИЯТИДА ИННОВАЦИОН МАРКЕТИНГ ДАСТУРЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ АМАЛИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ

Абдуллаева Х,илола Нутфиллоевна

БухДУ Ицтисодиёт ва туризм факултети уцитувчиси hilolaabdullayeva24@gmail.com

Аннотатсия: Ушбу маколада корхона фаолиятида инновацион маркетингнинг ахдмияти ва инновацион маркетингни куллашнинг зарурати ва ахамияти хдаида ёритилган.

Калит сузлар: маркетинг дастурлари, инновацион маркетинг, антимаркетинг, демаркетинг, ремаркетинг

DEVELOPMENT TENDENCIES OF USE OF INNOVATIVE MARKETING PROGRAMS IN THE ACTIVITIES OF ENTERPRISES

Abdullayeva Hilola Nutfilloyevna

Teacher of the Faculty of Economics and Tourism of Bukhara State University

hilolaabdullayeva24@gmail.com

Abstract: This article highlights the importance of innovative marketing in the enterprise and the need and importance of using innovative marketing.

Keywords: marketing programs, innovative marketing, antimarketing, demarketing, remarketing

ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИННОВАЦИОННЫХ МАРКЕТИНГОВЫХ ПРОГРАММ В ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПРЕДПРИЯТИЙ

Абдуллаева Х,илола Нутфиллоевна

Преподаватель факультета экономики и туризма Бухарского государственного университета

hilolaabdullayeva24@gmail.com

Аннотация: В данной статье подчеркивается значение инновационного маркетинга на предприятии, а также необходимость и важность использования инновационного маркетинга.

Ключевые слова: маркетинговые программы, инновационный маркетинг, антимаркетинг, демаркетинг, ремаркетинг.

КИРИШ

Корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиёти бир марталик жараён булмай, балки, мунтазам равишда такрорланиб турувчи ва корхонанинг ривожланиш тенденсияларига мос равишда доимий такомиллашиб бориб, корхона фаолиятини ривожлантириш билан боглик булган хар кандай гоянинг пайдо булишидан бошлаб то уни амалга оширгунга кадар булган барча даврларни тули; камраб олади. Бир гояни корхона фаолиятига тули; жорий этилиши натижасида янги бир гоянинг вужудга келиши корхона фаолиятида маркетинг дастуридан фойдаланиш амалиётининг мунтазамлигини таъминлаш заруриятини уйготади. Бу эса корхона фаолиятини ташкил этишда маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиёти, жумладан унинг самарадорлигини таъминлашнинг устувор йуналишларига багишланган илмий карашларни тадки; этишнинг илмий ва амалий жихатдан ахамиятини янада оширади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ

Иктисодий адабиётда ишлаб чикариш корхоналари фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиёти билан боглик булган илмий карашлар шаклланганлигини куришимиз мумкин. Жумладан, меркантилизм иктисодий мактаби вакиллари А. Серра, Т. Манн, А. Монкретъен кабиларнинг илмий карашларида маркетинг фаолияти билан боглик болган карашлар шаклланганлигини куришимиз мумкин булиб, унга кура, "мамлакат ахолисининг турмуш фаровонлигини таъминлаш миллий иктисодиётда ишлаб чикариш муносабатларининг ривожланганлиги даражаси билан эмас, балки, ташки савдони ривожлантириш оркали мамлакатда капитал жамгариши хажмининг ортиши хисобига таъминланади"1.

Мазкур илмий карашда ишлаб чикариш сохаси ташки бозорларни узлаштириш хисобига ривожланиш тенденсиясига эришишига устуворлик каратилган булиб, бунда маркетинг фаолиятидаги бозор тадкикотлари утказиш, янги бозорларни узлаштириш каби дастурлар меркантилизм таълимоти амал килган ХВ-ХВИИ асрларда хам амал килган деган хулосага келиш мумкин булади. Ушбу холат ишлаб чикариш муносабатларини ривожлантиришда янги бозорларни узлаштириш буйича маркетинг дастурлари уша даврларда корхона фаолиятини бошкаришни ташкил этиш, ишлаб чикаришни режалаштириш каби бошкарув амалиётининг таркибий элементи сифатида бахоланганлигидан далолат беради. ХИХ асрнинг иккинчи ярмига келиб, иктисодий адабиётда

1Меркантилизм / под ред. И.С. Плотникова - М.: Директ-Медиа, 2007 - 82 с. 14

амалга оширилган тадкикотларда АКШ иктисодиёти содир булган ва булиб келаётган иктисодий инкирозлар бевосита "ортикча ишлаб чикаришнинг сурункали муаммоси" билан боглик эканлиги уз исботини топган. Ушбу холат ишлаб чикариш сохасини ривожлантиришда "савдо каналлари"ни урнатиш, уларни ташкил этиш, янги тижорат линияларини ривожлантириш имкониятларини аниклашга каратилган тадкикотларни утказиш заруриятини ошириб юборди.

Мазкур йуналишда амалга оширилган тадкикотларда мамлакатда, жумладан, ташки бозорларда савдо муаммоларининг кескинлашуви монопол корхоналар фаолиятининг жадал суръатлар билан ривожланганлиги натижасида туб узгаришлар хисобига вужудга келгани аникланган. Бунда монопол корхоналар эришган ишлаб чикариш кулами билан уларнинг бозор камрови даражаси савдо хажмига таъсир курсатишнинг турли усулларини куллаш оркали улар томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларнинг сотиш хажмини оширишга эришилаётганлиги назарда тутилган.

Юкорида келтириб утилган холатлар иктисодий адабёида корхоналар фаолиятини бошкаришда маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиёти билан боглик булган илмий карашларнинг шаклланишига туртки булди. Бунда ишлаб чикарувчи корхоналар билан уларнинг истеъмолчилари уртасида узаро муносабатларни урнатиш ва уларни тартибга солиб билан боглик булган вазифаларни хал этишга устуворлик каратилди. корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиётининг илмий-услубий асосларини биринчилардан булиб тадкик этган узок хорижлик Ф. Котлернинг куйидаги илмий карашини келтириб утишни лозим топдик: "Корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш оркали улар томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларни айирбошлаш амалиётини кенгайтириш хисобига истеъмолчилар эхтиёжларини кондириш хажмини оширишга каратилган инсон фаолияти тури хисобланади"2 . Олим корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиётининг иктисодий мохиятини тушунтиришда иктисодий самарадорлик курсаткичларига асосланганлигини куришимиз мумкин булади. Бунда маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиётининг самарадорлиги корхона томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларнинг сотиш хажмини ортиши билан боглик холда тушунтирилган. Шу билан биргаликда, айрим тадкикотларда ушбу илмий тарифдан менежмент дастурлари самарадорлигини фойдаланиш амалиётини тушунтиришда хам фойдаланилган хисобланади.

Бу эса бугунги кунда менежмент ва маркетинг дастурлари корхона фаолиятида узаро боглик холда тадкик этилаётганлигидан далолат беради. Ушбу

2 Котлер Ф. Основы маркетинга. Краткий курс. М.: Прогресс, 2015. - 496 с.. 19

x1олaт rapxora фaолиятидa фойдaлaнилaётгaн мeнeжмeнт Ba мapкeтинг дacтypлapининг x,ap биpи коpхонa фaолиятининг и^и^дий caмapaдоpлиги кypcaткичлapини ошиpишгa к;apaтилгaнлиги билaн изоx1лaнaди. Фpaнcyз ик;тиcодчиcи Ж.Ж. Лaмбeн УЗ тaдк;ик;отлapидa мapкeтинг и^и^дий кaтeгоpияcининг мохдятини кyйидaги тapтибдa тyшyнтиpaди: 'Wp^ra^ 6у тaшкилотлap Ba иcтeъмолчилap эx1тиёжлapини TOBap Ba хизмaтлapни paK^a^m бозоp и^г^од^ти шapоитидa эpкин aйиpбошлaш йули билaн caмapaли конд^ишта кapaтилгaн жapaён x1иcоблaнaди.

МЕТОДОЛОГИЯ

Kоpхонa фaолиятидa мapкeтинг дacтypлapидaн фойдaлaниш aмaлиёти биp вaк;тнинeг yзидa тaдбиpкоpлик фaлcaфacи хдм фaолият йyнaлиши cифaтидa нaмоён бyлaди"3. Шyнингдeк, И.К Бeляeвcкий фикpичa, 'Wp^ra^ - бу бозоpни Уpгaниш, тapтибгa cолиш, бошк;apиш тизимидиp"4. Ушбу илмий кapaшлapгa acоcлaнгaн x1олдa, коpхонa фaолиятидa мapкeтинг дacтypлapидaн фойдaлaниш коpхонa фaолиятини бошк;apиш, уни cтpaтeгик pивожлaнтиpиш жapaёнлapидa мycтaк;ил фaолият йyнaлиши cифaтидa нaмоён булиши мумкин, дeгaн хyлоcaгa кeлиш мумкин бyлaди. Бу эca мapкeтинг коpхонa фaолиятидa уни тaшкил этишнинг aжpaлмac к^ми cифaтидa жapaёнли paвишдa нaмоён бyлишидaн дaлолaт бepaди. Шу ypиндa Т.А. Гaйдeнконинг мapкeтинг тyFpиcидa билдиpиб yтгaн кyйидaги фикpини кeлтиpишни лозим топдик: "коpхонa фaолиятини тaшкил этишдa ишлaб чикодиш мyноcaбaтлapини тaшкил этиш, уни лойиx1aлaштиpиш, тaшиш, caклaш, cотиш вa ишлaб чик;apилгaн мax1cyлотгa кypcaтилaдигaн хизмaтлapнинг бapчacи мapкeтинг жapaёни уз ичига к;aмpaб олaди"5 . Ушбу кeлтиpиб yтилгaн тapифгa acоcлaнгaн x1олдa коpхонa фaолиятидa мapкeтинг дacтypлapидaн фойдaлaниш aмaлиётигa жapaёнли ёндaшyв acоcидa тapиф бepилгaн, дeгaн хyлоcaгa кeлиш мумкин бyлaди.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Умумий x1олдa коpхонa фaолиятидa мapкeтинг дacтypлapидaн фойдaлaниш aмaлиётининг илмий-конceптyaл acоcилapи, жyмлaдaн, унинг фyнкcиялapининг мaзмyн мохдятини тax1лил ;илиш acоcидa бу тypдaги дacтypлap коpхонa томонидaн ишлaб чик;apилaётгaн товap вa хизмaтлapгa бyлгaн тaлaб x1aжмини ош^иш оpк;aли коpхонaнинг бозоpдaги товap aйлaнмacи x1aжмини оpтишигa хизмaт K^aA^ дeгaн хyлоcaгa кeлиш мумкин бyлaди.

3 Лaмбeн Жaн-Жaк. Cтpaтeгичecкий мapкeтинг. Евpопeйcкaя пepcпeктивa. nep. c. фpaнцyзcкого. - СПб.: Hayxa, 1996. -XV+589 c.

4 Бeляeвcкий И.K. Mapкeтинговоe иccлeдовaниe: инфоpмaция, ananrn, пpогноз: Учeбноe поcобиe. - 2-e издaниe, пepepaб и допол. - Моикв^ KУРC: ИНФРА-М., 2020. - 392 c. 21

5 Ta^aenra Т.А. Mapкeтинговоe yпpaвлeниe. Учeбник. - M.: Эгемо, 2QQ8. - c. 50-54

1-расм. Корхона фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиланишни режалаштириш амалиётига кура маркетинг дастури

турлари6

С.А. Ефимованинг корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиётини режалаштиришга каратилган тадкикотида маркетинг дастурларининг антимаркетинг, ушлаб турувчи, синхрон, ремаркетинг, демаркетинг, рагбатлантирувчи ва эластик маркетинг каби турлари ажратиб курсатилади (1-расмга каранг) ва улардан куйидаги вазиятларда фойдаланилиши айтиб утилган:

- корхона томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларга булган бозор талабини йукотиш зарурияти вужудга келган такдирда антимаркетинг дастуридан фойдаланилади. Бу турдаги вазиятлар корхона томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларга булган бозор талаби хажмининг кескин ортиб кетиши, ёки монопол булган бозорларда хукмронлик килаётган корхоналар амалиётида кенг кулланилади ва бозорга бошка ракобатчи корхоналарни кириш имкониятларини чеклайди;

- корхонанинг бозордаги мавкеини саклаб туриш, жумладан, бозордаги товар айланмаси хажмини маълум бир даражада саклаб туриш зарурияти вужудга келганда ушлаб турувчи маркетинг дастурларидан фойдаланилади. Аксарият холатларда бу турдаги маркетинг дастурларидан корхона фаолияти банкротлик хавфи остида булганида кенг фойдаланилади.

Мамлакатимиз миллий иктисодиёти тармокларида хужалик фаолияти юритаётган корхона ва ташкилотлар фаолиятида инновациялардан

6 Ефимова С.А. Маркетинговое планирование. М.: Изд.-во «Альфа-Пресс», 2020. - 122 с.

^oñganaHHrnHHHr TapKuôuH KypcaTKunnapu Taxgunura Kypa (l-^agBanra KapaHr), Kynugaru xynocanap onuHgu:

1-^agBa^

Y3ÔeKHCTOHga KopxoHa Ba TamKH.iOT^ap ôomrçapyBHga ннновацнн^арgан (|)OHga.iaHM^HHHr TapKHÔHH KypcaTKHH^apu7

2008 2010 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Innovatsiyalarni joriy qilgan korxona va tashkilotlari 304 149 935 933 1023 1024 1587 1217 1151 1323

soni, jami

Jumladan,

texnologik 268 145 894 893 975 982 1514 1148 1098 1239

marketing 15 1 14 20 22 17 28 37 29 32

tashkiliy 21 3 27 20 26 25 45 32 24 52

Joriy qilingan

jami innovatsiyalar 683 500 1819 1906 2046 2558 4689 4290 4148 3792

soni

Jumladan,

texnologik 578 462 1737 1816 1946 2482 4427 4011 3936 3409

marketing 58 32 36 51 62 42 128 202 145 113

tashkiliy 47 6 46 39 38 34 134 77 67 270

- xy^anuK ^aonutfra Kpurarn ^apaëHuga ннновaцнagaн ^OHganaHaëTraH KopxoHanap óyñuHa:

MunnuH HKTucoguëT TapMOKgapuga ^aonu^T KpuTaëTraH KopxoHanapga MaxcynoT umnaô nuKapum ^apaëHHnapuHH TamKun этнm óyñuHa TexHonoruK ннновaцнaпaрgaн ^OHganaHaëTraH KopxoHanap ynyrnu KKopu xucoónaHagu. X,HCo6-KHTo6napra Kypa, 2008-2022 Hunnapga 6y Typgaru KopxoHanapHUHr MaMnaKaxga y3 ^aonu^raga ннновaцнaпapgaн ^OHganaHaëTraH ®:aMH KopxoHanap TapKHÔugaru ynyrnu moc paBurnga 88,2 ^orogaH Kapunô 93,7 ^orora eTgu. Ymôy xpnaT KopxoHanap ^aonu^raga MaxcynoT urnnaô nuKapurn ^apaëHnapu caMapagopnuruHu omupum óyñuHa ннновaцнaпapнн y3 aManuëTura ^opufi этнm opKanu TOBap Ba xroMaraapHUHr MUKgop x,aMga cu^aT KypcaTKunnapuHu TaKOMunnarnTupum hmkohhathhh ôepagu. Ey Typgaru TeHgeHcuanap ^ax,OH aManuëTuga KopxoHanap ^aonu^raga MapKeTUHr gacTypnapugaH ^OHganaHurnHHHr gacTnaÔKu ôocKH^napu xucoônaHraH urnnaô nuKapurn Ba TOBap cubara Kaôu MapKeTUHr KOHcencuacu ynyH xoc ôynraH xycycu^raaphh y3uga aKC эттнpaцн;

7 y36eKHCTOH Pecny6nnKacn nep3HgeHTH ^y3ypngara CTaTHCTHKa areHranra MaMyMomapn acocuga Myarnn^ TOMOHugaH Ty3nnraH

миллий иктисодиёт тармокларида хужалик юритаётган корхоналар фаолиятида маркетинг инновацияларидан фойлдаланаётган корхоналар ташкилий турдаги инновациялардан фойдаланаётган корхоналар курсаткичларга нисбатан энг кам улушга эга эканлиги билан характерланади. Тахлилларга кура, 2008-2022 йилларда бу турдаги корхоналарнинг инновациялардан фойдаланаётган жами корхоналар таркибидаги улуши мос равишда 4,9 фоиздан 2,4 фоизга кискарди. Аммо уларнинг абсолют курсаткичлари карийб 2,5 мартага ортиб, корхоналар фаолиятида ташкилий инновацияларидан фойдаланаётган корхоналар сони 21 тадан 52 тага етди. Ушбу холат мамлакатимиз иктисодиётида хужалик фаолияти юритаётган корхоналарнинг инновацион фаоллиги ортиши хисобига корхоналар аста секинлик билан инновацион менежмент ва маркетинг дастурларидан узаро мутаносибликда фойдаланиш амалиётига утиб бораётганлигидан далолат беради;

2-расм. Узбекистонда корхона фаолиятида инновациялардан фойдаланаётган корхоналарнинг хар бирига туFри келадиган уртача инновацион лойихалар сони, бирликда8

Шу уринда мамлакатимиз амалиётида корхоналарнинг хужалик фаолиятини юритиши жараёнида инновациялардан фойдаланиш жараёнларининг ривожланиш тенденсияларини бахолаш максадга мувофик, деб хисоблаймиз. Бунда мамлакатимизда корхоналар хужалик фаолиятини юритиш жараёнида инновациялардан фойдаланаётган хар бир корхона учун урта хисобда тугри келадиган инновацион лоийхалар сонини аниклаш талаб этилади. Амалга оширилган хисоб китобларга кура, хар бир корхона хужалик фаолиятини юритиш жараёнида фойдаланилаётган жами инновацияларнинг уртача

8 Узбекистон Республикаси Перзиденти хузуридаги Статистика агентлиги маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган

курсаткичи 2008-2022 йилларда 2,2 тадан 2,9 тага етган. Жумладан, тахлил этилаётган даврда корхоналар фаолиятини ташкил этиш жараёнида фойдаланилаётган инновацион лоийхаларнинг таркибий курсаткичлари эса технологик инновациялардан фойдаланиш буйича 2,2 тадан 2,8 тага, ташкилий инновациялар эса 2,2 тадан 5,2 тага купайган булса, маркетинг инновациялари 3,9 тадан 3,5 тага камайган (2-расмга каранг).

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Корхона фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланиш амалиётининг намоён булиш шаклига кура, маркетинг консепсияларининг гурухланиши жахон хужалигида ишлаб чикариш ва товарларга булган талабни ривожланиш даражаси билан хам узаро боглик холда амалга оширилиши керак булади ва куйидаги тартибда гурухланади: ишлаб чикариш (1860- 1920 йй.), товар сифати (1920-1930 йй.), товар сотиш хажмини ошириш (1930- 1950 йй.) анъанавий маркетинг (1960-1980 йй.), ижтимоий-ахлокий маркетинг (1980-1995 йй.), узаро алокавий маркетинг (1995-2010 йй.), инновацион маркетинг (2010 йилдан бугунги кунга кадар); - замонавий иктисодий муносабатлар тизимида маркетинг корхоналар фаолиятини ташкил этиш жараёнида истеъмолчилар талабларини чукур тадкик этиш асосида у томонидан ишлаб чикарилаётган товар ва хизматларнинг микдор ва сифат курсаткичларини мунтазам такомиллаштириб бориш, макбул нархдаги товарлар таклифи билан бозорларни камров даражасини ошириш, корхона фаолиятини ривожлантиришнинг устувор йуналишларини аниклаш жараёнини узида акс эттирган холда, корхона бошкаруви карорларини кабул килиш самарадорлигини таъминлаш имконини беради; миллий иктисодиёт тармокларида фаолият юритаётган корхоналарда махсулот ишлаб чикариш жараёниларини ташкил этиш буйича технологик инновациялардан фойдаланаётган корхоналар улуши юкори хисобланади. Ушбу холат корхоналар фаолиятида махсулот ишлаб чикариш жараёнлари самарадорлигини ошириш буйича инновацияларни уз амалиётига жорий этиш оркали товар ва хизматларнинг микдор хамда сифат курсаткичларини такомиллаштириш имкониятини беради. Бу турдаги тенденсиялар жахон амалиётида корхоналар фаолиятида маркетинг дастурларидан фойдаланишнинг дастлабки боскичлари хисобланган ишлаб чикариш ва товар сифати каби маркетинг консепсияси учун хос булган хусусиятларни узида акс эттиради;

- миллий иктисодиёт тармокларида хужалик юритаётган корхоналар фаолиятида маркетинг инновацияларидан фойлдаланаётган корхоналар ташкилий турдаги инновациялардан фойдаланаётган корхоналар курсаткичларга нисбатан энг кам улушга эга эканлиги билан характерланади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Бeляeвcкий И.K. Mapкeтинговоe иccлeдовaниe: инфоpмaция, aнaлиз, пpогноз: Учeбноe поcобиe. - 2-e издaниe, пepepaб и допол. - Mоcквa: KУPC: ИНФРА-M., 2020. - 392 c. 21

2. Гaйдaeнко Т.А. Mapкeтинговоe yпpaвлeниe. Учeбник. - M.: Экcмо, 2008. - c. 50-54

3. Эpгaшходжaeвa Ш., Шapифхyжaeв У. Mapкeтингни бошкapиш: Дacлик. Тошкeнт.: "ЩТИœДОЁГ,, 2019. 462 б

4. Эpгaшходжaeвa Ш. Инновaцион мapкeтинг Дapcлик. Тошкeнт IQTISODOYOT 2Q19

5. Эpгaшходжaeвa Ш., Шapифхyжaeв У. Mapкeтингни бошкapиш: Дacлик. Тошкeнт.: "IQTISODOYOT", 2019. 462 б

6. Eфимовa СА. Mapкeтинговоe плaниpовaниe. M.: Изд.-во «Альфa-^ecc», 2020. - 122 c.

7. Инновaционный мeнeджмeнт и мapкeтинг: yчeб. поcобиe / K. В. Бaлдин [и дp.]. - M. : Акaдeмия, 2008. - 368 c

8. ^TOep Ф. Остовы мapкeтингa. Kpaткий кypc. M.: Пpогpecc, 2015. - 49б

c.. 19

9. Лaмбeн Жaн-Жaк. Cтpaтeгичecкий мapкeтинг. Eвpопeйcкaя ^prae^^a. Пep. c. фpaнцyзcкого. - Cro.: Нayкa, 1996. - ХВ+589 c.

1Q. Mepкaнтилизм / под peд. И.C. Плотниковa - M.: Диpeкт-Meдиa, 2007 -82 c. 14

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.