Научная статья на тему 'КОНСТИТУЦИЯ ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ КАФОЛАТИ'

КОНСТИТУЦИЯ ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ КАФОЛАТИ Текст научной статьи по специальности «Право»

223
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Конституция / инсон ҳуқуқлари ва унинг устиворлиги / ҳуқуқий давлат / инсон қадр-қиммати / жаҳон конститутсиявий тажрибаси / фуқаролик институти.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Малика Бекмурод Қизи Дилмуродова, Дилнура Дилмурод Қизи Эшмуродова

Ушбу мақола Ўзбекестон Республикаси Конституциясига ўзгартириш киритишда Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг фаол иштироки, жаҳон тажрибасини ўрганиш орқали қонун лойиҳаси ишлаб чиқилганлиги ва оммага тақдим этилиши жараѐнлари ҳамда ўзгартириш киритилаѐтган конституциянинг инсон қадр-қиммати учун қанчалик аҳамиятга эга эканлиги ѐритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Малика Бекмурод Қизи Дилмуродова, Дилнура Дилмурод Қизи Эшмуродова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КОНСТИТУЦИЯ ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ КАФОЛАТИ»

Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022

The Constitution of the Republic of Uzbekistan O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -

is the Glorification of Human Dignity, the inson qadrini ulug'lash, erkin va

КОНСТИТУЦИЯ - ИНСОН ХУКУЦЛАРИ КАФОЛАТИ

Малика Бекмурод кизи Дилмуродова Дилнура Дилмурод кизи Эшмуродова

ТДТрУ Иктисодиёт факултети 1-курс талабалари dilmurodovamalikal 118@gmail.com, eshmurodovadilnura0610@gmail.coM Илмий рахбар: Б.Э.Юлдашев, доцент

АННОТАЦИЯ

Ушбу макола Узбекестон Республикаси Конституциясига узгартириш киритишда Узбекистон Республикаси фукароларининг фаол иштироки, жахон тажрибасини урганиш оркали конун лойихаси ишлаб чикилганлиги ва оммага такдим этилиши жараёнлари хамда узгартириш киритилаётган конституциянинг инсон кадр-киммати учун канчалик ахамиятга эга эканлиги ёритилган

Калит сузлар: Конституция, инсон хукуклари ва унинг устиворлиги, хукукий давлат, инсон кадр-киммати, жахон конститутсиявий тажрибаси, фукаролик институти.

Янги минг йилликнинг боши XXI аср - узбек халки учун Узбекистонни буюк давлатга айлантириш ва инсон хукуклари устувор булган фаровон хаёт куриш асри булди. Бу борада жамият хаётининг барча сохаларида туб янгиланиш ва бунёдкорлик ишлари кенг куламда изчил амалга оширилмокда.

Узбекистон Республикаси Конституцияси - олий юридик кучга эга булган хукукий хужжатдир. Унинг кабул килиниши хукукий тикланиш ва тараккиёт сари кадам булди. Мустакиллик Конституция давлатимиз мустакиллигининг улкан рамзи булиб, унда истиклол ва тараккиёт йулимиз акс этади. Ушбу Асосий комусимизнинг кабул килинганига роппа-роса 30 йил тулди. Уни келгуси авлод эркинлик, мустакиллик, озодлик ва хурлик тантанаси сифатида тарихда эъзоз-хурмат тилга олади десак хато булмайди.

Узбекистон Конституцияси халкнинг хохиш-иродасини ифода этувчи адолатли давлат, фаровон жамият, эркин хаёт куриш ва уни ривожлантиришнинг истикболларини белгилайди. Конституциянинг 13-моддасида "...инсон хаёти, эркинлиги, шаъни, кадр-киммати ва бошка дахлсиз хукуклари олий кадрият хисобланади" деб белгиланган.

December 1

220

Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022

The Constitution of the Republic of Uzbekistan O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -

is the Glorification of Human Dignity, the inson qadrini ulug'lash, erkin va

Асосий ^омусимизда белгилаб куйилган меъёрларнинг канчалик хаётда уз ифодасини топаётганини усиб келаётган ёш авлоднинг Конституция ва унинг асосида кабул килинган конунларнинг мазмун-мохияти тугрисида хукукий билимга эга эканлиги, хукукий онг ва хукукий маданиятининг юксаклиги мухим ахамият касб этади. Шунинг учун хам Президентимиз Шавкат Миромонович Мирзиёев 2021-йил 6-ноябрдаги президентлик лавозимига киришиш маросимидаги нуткида "Жахон тажрибасига назар ташлайдиган булсак, туб узгаришлар даврида куплаб давлатларда конституциявий ислохотлар амалга оширилганига гувох буламиз. Шу боис, бугунги ва истикболдаги тараккиётимизнинг белгилаб берадиган асосий конунимизни такомиллаштириш масаласини куриб чикишимиз, энг аввало, сенатор ва депутатлар, кенг жамоатчилик, халкимиз билан яна бир бор маслахатлашиб жахон конститутсиявий тажрибасини урганиб чикишимиз керак," - деб таъкидлаганлар.

Шу муносабат билан 2022 йилда Конституциянинг 59 та моддасига узгартиришлар ва кушимчалар киритиш масаласи умумхалк референдумига куйилди. Референдумга такдим килинган масалалар юзасидан Узбекистон Республикаси фукаролари томонидан 62336 та таклифлар келиб тушди. Шуни таъкидлаш лозимки, умумхалк мухокамасига куйилган конституциявий конун лойихасида фукаролик жамиятини янада ривожлантириш, давлат бошкаруви ва жамият хаётида ахолининг турли катламлари иштирокини кучайтиришга каратилган бир катор янги коидалар киритилиши назарда тутилган.

Конституциямизнинг 22-моддасида "Узбекистон Республикаси уз худудида хам, унинг ташкарисида хам уз фукароларининг хукукини химоя килиш ва уларга хомийлик курсатишни кафолатлайди" деб ёзиб белгилаб куйилган. Мазкур моддада белгиланган тамойил давлат органларининг хар бир фукаро олдида масъуллигини англатади. Ушбу гоянинг узвий давоми фукароларнинг хар доим ва кайерда булишидан катъи назар, унинг хукуклари ва манфаатлари давлатимиз химоясида эканлигини белгиловчи тамойилдир десак хато килмаймиз.

Узбекистон Республикаси Конституциясининг 127-моддаси асосида Конституциямизнинг 22-моддасига хам узгартириш киритилди. ^онун лойихасига кура ушбу модда куйидаги тахрирда баён этилади, хусусан, "Узбекистон Республикаси уз худудида хам, унинг ташкарисида хам уз фукароларини химоя килиш ва уларга хомийлик курсатишни кафолатлайди.

December 1

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati

Узбекистон Республикаси фукароси Узбекистондан ташкарига чикариб юборилиши ёки бошка давлатга берилиши мумкин эмас.

Давлат хорижда яшаётган фукаролар ва ватандошлар билан алокаларнинг сакланиб колиши хамда ривожланиши тугрисида гамхурлик килади".

Тахрир этилган 22-модданинг 3-бандига назар ташлайдиган булсак, Узбекистон Республикаси Президенти Ш. М. Мирзиёевнинг ташаббуси билан 2019-йилдан бери Сурия, Ирок ва Афгонистон давлатларига турли максадлар ортидан, ёлгонлик курбони булган куплаб фукароларимиз, яъни 435 нафар фукаро хусусан, оналар билан болалар уз ватанига кайтариб олиб келинди. Бундан куриниб турибдики, Узбекистон Республикаси уз фукароларини чет мамалакатларида хам химоя кила олади хамда гамхурлик курсатади. Бугунги кунда узгариши кутилаётган конституциямизда мазкур масала уз аксини топиши кутилмокда.

Шунингдек, 2018 йилдан бошлаб Марказий Осиё мамлакатлари уртасидаги чегараларнинг очилиши ва мамлакатлар уртасидаги узаро катновларнинг йулга куйилиши натижасида Марказий Осиё мамлакатларида нафакат савдо-сотик тикланибгина колмай, шу билан бир каторда ватандошларимизнинг кушни мамлакатларда яшовчи кариндош-уруглари

W V> V> S-f ттт w

уртасида алокалар кайта йулга куйилди. Шу уринда таъкидлашимиз лозимки, Узбекистон ва Тожикистон Республикалари уртасидаги кесиб утувчилар сони бир суткада 20 мингдан зиёд кишини ташкил этмокда. Шундай килиб, Президентимиз Шавкат Мирзиёев олиб борган очиклик ва дустликка асосланган сиёсат туфайли чегара олдидаги масалалар уз ечимини топди.

Шу уринда мухокама килинаётган масала юзасидан Самарканд шахар кенгаши депутати Шохрух Алибековнинг куйидаги фикрларини келтириш жоиздир: "Мен Малайзия давлатида укиб юрган пайтларимда Узбекистон фукаролари чет элларда билиб билмасдан маълум бир конун бузилиш холатларига дуч келганда, гувох булиб колган такдирларида ёки депортация килиниш холатларига учраб уз фукаролик хукукларини хам умуман инсоний хукукларини хам тиклай олмасдан сарсон булишарди. Кушни мамлакатимиз Козогистон Республикаси фукаролари эса айнан бир жиноят килган холатларида хам Козогистон давлати дипломатлари томонидан вокеага аралашиб, уз талабаларини муваффакиятли битириб олишлари учун хамма имкониятларини ишга солишарди. Бугун Узбекистон Республикаси хам уз фукароларига гамхурлик килишни

December 1

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati

бошлади. Бунинг конституцияга киритилиши эса факатгина чет элдаги ватандошларимизга фойда беради деган

умиддаман. Хабарингиз бор, Россия мигрантлари марказида Узбекистон фукаросига миграция ходими куполлик ишлатиб, унинг хукуклари поймол килинишига сабабчи булди. Бунга жамоатчилик бефарк караб туролмади. Хдммамиз билганимиздек интернетда шов-шувларга сабабчи булган вокеа натижаси уларок сунги йилларда самарали сиёсат натижаси сифатида ушбу миграция ходими ишдан бушатилди".

Хулоса килиб айтганда, ушбу тахрир этилган конституция моддасида бугунги кун талабидан келиб чиккан холда фукароларнинг хукук ва эркинликларига янада мустахкамланганлигига амин буламиз. Энг мухими мухокама килинаётган масала юзасидан 62336 та таклиф келиб тушди. Бу эса одамларимиз эртанги кунига бефарк эмаслигидан далолатдир. Колаверса, олимлар, тадбиркорлар, фахрийлар, нуронийлар ва бошкалар конституция ва конунлар мени химоя килсин демокда.

Ушбу макола оркали Конститутсиямизнинг том маънодаги устувор хукукий хужжат экани, унда мохиятан янги конститутсиявий тузум асослари мустахкамлангани хамда ундаги тамойиллар ва коидаларга ижтимоий хаётимизнинг барча сохаларида амал килинаётган аник мисоллар оркали келтиришга харакат килдик.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Конституцияси. Т, "Узбекистон", 2021, 10-бет.

2. Узбекистон Республикаси Конституциясига шарх. Муаллифлар жамоаси. Т., "Узбекистон", 2012, 91-93 бетлар.

3. Узбекистон Республикасининг Конституциявий Конуни лойихаси. Узбекистон Республикасининг Конституциясига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида. https://lex.uz

4. Раматов, Ж. С., & Юлдашев, Б. Э. (2019). ЖЕЛЕЗНЫЕ ДОРОГИ УЗБЕКИСТАНА: ИСТОРИЯ, СЕГОДНЯ, ПЕРСПЕКТИВЫ. Транспорт шелкового пути, (1-2), 10-14.

5. Dadasheva, A. A. (2022). PUBLIC OPINION AND GOVERNMENT EVALUATION IN NEW UZBEKISTAN. The American Journal of Interdisciplinary Innovations Research, 4(01), 16-19.

6. Назарова, Н. Ж. (2022). ЁШЛАРДАГИ РАКОБАТБАРДОШЛИК СИФАТЛАРИНИ

December 1

223

Tashkent State Transport University The Constitution of the Republic of Uzbekistan is the Glorification of Human Dignity, the Guarantee of Our Free and Prosperous Life

Volume 3 | TSTU Conference 2 | 2022 O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi -inson qadrini ulug'lash, erkin va farovon hayotimiz kafolati

РИВОЖЛАНТИРИШДА ХДМКОРЛИК. Academic research in educational sciences, 3(TSTU Conference 1), 570-575.

7. Юлдашев, Б. Э. (1994). Железнодорожники Ташкентской магистрали в развитии народного хозяйства Узбекистана в 30-е годы.

8. Nazarova, N. J. (2021). YOUTH COMPETITION IN PROVIDING SOCIAL DEVELOPMENT. Научный редактор, 104.

9. Yuldashev, B. E. (2022). Railways of Uzbekistan: Stages of Formation and Development. European Multidisciplinary Journal of Modern Science, 4, 145-149.

10. Назарова, Н. Ж. (2022). ЁШ МУТАХАССИСЛАРНИНГ КАСБИЙ РАВДБАТБАРДОШЛИК СИФАТЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ (ТРАНСПОРТ СОХДСИ МИСОЛИДА). Academic research in educational sciences, 3(6), 765-

11. Yuldashev, B. E., & Yuldasheva, M. M. STATE POLICY OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN IN THE FIELD OF RAILWAY.

12. ^agarneBa, A. A. (2022). y3EEKHCTOH PECnyE.HKACH-KOHCTHTyqHflBHH HC.nOX,OT.nAP AABP TA.AEH. Academic research in educational sciences, 3(10), 288-291.

13. Ergashevich, Y. B., & Yangiboevich, M. N. (2022, April). MILITARY POTENTIAL OF AMIR TEMUR. In International Virtual Conference on Language and Literature Proceeding (Vol. 1, No. 2).

771.

December 1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.