CC BY
0
.10-2
Цах^орова Фарангис Абдухалиловна, докторанти (PhD) МДТ "ДДХ ба номи акад.Б.Гафуров", (Тоцикистон, Хуцанд)
Каххорoва Фарангис Абдухалиловна, докторант (PhD) ГОУ "ХГУ имени акад. Б.Гафурова"(Таджикистан, Худжанд)
Kakhhorova Farangis Abdukhalilovna, doctoral student (PhD) of the State Educational Institution "KhSU named after acad. B. Gafurov"( Tajikistan Khujand)
E-mail: kahorovafarangis98@gmail.com Вожа^ои калидй: шавци маърифатнокшавии мактаббачагон, таркиби когнитиви, таркиби иродави, хусусият, рушд, ташаккул, технологияи итиллооти, таълим, тарбия
Дар мацола масъалауои моуияти шавци маърифатнокшавии мактаббачагон дар консепсияуои муосири педагоги барраси гардидаанд. Кайд шудааст, ки шавци маърифатнокшавй цанбаи мууими уорицаи умумии шавц ба уисоб меравад. Предмети он худи хусусияти муайяни инсон: шинохти мууити зист, на тануо бо мацсади фаумиши биологию ицтимои, уамзамон, дар кушиши воридшави ба бисё'рнамудии он, дар зеун инъикос сохтани самтуои моуияти он, робитауои сабаби-пайомадии он, цонунноки ва ихтилофот мебошад. Хулоса шудааст, ки шавцуои талабагон мутобици мантици тадцицот, бояд, ки барои уар хонанда ботини бошад. Аз ин лиуоз, кушиш ба рушди шавци устувори маърифатнокшавии мактаббача дар фаъолияти таълими-зарурати воцеъи аст.
Ключевые слова: познавательный интерес, когнитивный аспект, волевой аспект, особенность, развитие, формирование, информационные технологии, воспитание, обучение
В статье рассматриваются вопросы сущности познавательного интереса школьников в современных педагогических концепциях. Отмечено, что познавательный интерес является важным аспектом общего интереса личности. Его предметом является специфическая природа человеческого существа: познание окружающей среды не только с целью биологического и социального понимания, но и в попытке войти в ее многообразие, отразить в сознании направления ее сущности, ее причинно-следственные связи, законность и противоречие. Сделан вывод, что интересы учащихся, согласно логике исследования, должны быть внутренними для каждого учащегося. С этой точки зрения стремление к формированию у школьников устойчивого познавательного интереса к учебной деятельности является реальной необходимостью.
Key words: cognitive interest, cognitive aspect, volitional aspect, peculiarity, development, formation, information technology, education, training
The article discusses the essence of the cognitive interest of schoolchildren in modern pedagogical concepts. It is noted that cognitive interest is an important aspect of a person's general interest. Its subject is the specific nature of the human being: knowledge of the environment not only for the purpose of biological and social understanding, but also, in an attempt to enter into its diversity, to reflect in consciousness the directions of its essence, its cause-and-effect relationships, legality and contradiction. It is concluded that the interests of students, according to the logic of the study, should be internal to each student. From this point of view, the desire to develop students' sustainable cognitive interest in educational activities is a real necessity.
Яке аз нишондих,андах,ои асосии бар^ароршавии шахсияти мактаббачагон шав^и маърифатнокшавй мах,суб мешавад, ки сатх,и рушди он дар доираи муайян самаранокии раванди таълимро муайян мекунад. Мухдмияти рушди шав^и маърифатнокшавй дар них,оди хонандагон дар шароити муосири таълим ягон шакку шубхдро ба вучуд намеорад. Аммо, масъалаи чй тавр дар ин раванд масъалаи самаранокии бештарро ноил шудан то х,ол хдлношуда мондааст. Х^алли он бошад, бе асосноксозии мохдяти мафхуми «шав^и маърифатнокшавй» гайриимкон аст.
DOI:10.51844-2077-4990-2023-4-127-132
КОНСЕПСИЯУОИ МУО СИРИ ПЕДАГОГИ ОИДИ МОУИЯТИ ШАВЦИ МАЪРИФАТНОКШАВИИ МАКТАББАЧАГОН СОВРЕМЕННЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ КОНЦЕПЦИИ О СУЩНОСТИ ПОЗНАВАТЕЛЬНОГО ИНТЕРЕСА ШКОЛЬНИКОВ MODERN PEDAGOGICAL CONCEPTS ABOUT ESSENCE EDUCATIONAL INTEREST OF SCHOOLCHILDREN
Шав;у давас дар тарчумаи айнан аз калимаи лотинии «interect» «мудим, адамият дорад» аст. Дар энсиклопедияи педагогй шав; чун сабаби во;еии амали инсон, кушиш ба шинохти объект ё зудурот нисбати содиб шудан ба ин ё он намуди фаъолият тавзед шудааст [9,373].
Мафдуми «шав;» бисёрмаъно аст. Мудтавои онро дам то тавсифоти гуруддои ичтимоии шав;ашон гуногун, дам бо тавсифоти шахсият (давасмандии шахсй) марбут медонанд.
Шав;и маърифатнокшавй чанбаи мудими дори;аи умумии шав; ба дисоб меравад. Предмети он худи хусусияти муайяни инсон: шинохти мудити зист, на тандо бо ма;сади фадмиши биологию ичтимой, дамзамон, дар кушиши воридшавй ба бисёрнамудии он, дар зедн инъикос сохтани самтдои модияти он, робитадои сабабй-пайомадии он, ;онуннокй ва хилофат мебошад [8]. Хусусияти хоси шав;и маърифатнокшавй аз муносибати мураккаб ба олами предметно, зудурот бо омузиши чу;ури он, ба таври доимй ва муста;илона содибдониш шудан дар чанбадои зарурй, дар фаъолнок содиб шудан ба малакаву мадорати зарурй ва устуворона паси сар намудани душворидо иборат аст.
Дар тад;и;оти олим Г.И.Шукина шав;и маърифатнокшавй чун «самти интихоби шахсият, муносибат ба чанбадои маърифатнокшавй, ба самтдои предметии он ва худи раванди содиби дониш шудан тавсиф шудааст. Ин таълимоти устуворест, ки дар чараёни фаъолияти шав;мандона буда, аллакай ба давасмандсозй мудточ нест. Он худаш тадким меёбад» [11, с.24]. Вай нишон медидад, ки ин шав; протсетсуалй набуда, балки шав; ба шинохти да;и;иву самаранок мадсуб меёбад. Кадоме, ки дар натичаи он дар рушди хонанда дар мачмyъ навгоние пайдо мешавад.
Олим Н.Г.Морозова бошад, як андоза ну;таи назари дигарро баён кардааст. Маърифатнокшавиро вай шав;и ба раванди маърифати таълимй ва натичадои он равонашуда номидааст. У давасмандиро (шав;ро) чун муносибати эдсосй-маърифатии инсон (аз Fyссахyрии эдсосй-маърифатй бароянда) ба предмет ё бевосита ба фаъолияти сабабй, муносибат, дангоми дар шароитдои мусоид ба самти эдсосй-маърифатии шахс гузаранда баррасй кардааст [б, с.11].
Олим В.В.Бондаревский чунин медисобад, ки шав;и маърифатнокшавй чун:
-самти интихоби раванди рудии инсон ба объекту зудуроти мудити зист.
-чун раванд, кушиш, талаботи шахс нисбати машFyл шудан мадз бо чанбаи ин зудурот, фаъолияте, ки ;аноатмандй меорад:
-чун махсус, интихобан бо андешадо пурра шудан, эдсоси равшан, кушишдои иродавии муносибат бо мудити атроф, объектдои он, зудурот ва раванддо мебошад [2].
Шав;и маърифатнокшавй аз чониби як ;атор муаллифон ба монанди Л.И.Бозкович, Н.А.Менчинская, Г.И.Осипов, М.Н.Спаткин, Ю.В.Шаров чун талабот ба донише, ки инсонро ба да;и;ати мудит дидоят мекунад, мачбуркунанда ба кушиши фаъолона нисбати маърифатнокшавй, чустучуи усулу воситадои ;онеъкунандаи талаботи инсон ба дониш баррасй шудааст.
Олим В.А.Сластенин бошад, шав;и маърифатнокшавиро чун ;увваи дохилии пешбарандаи таълим баррасй мекунад, ки тавассути долати ма;садноки хонанда зодир мешавад. Ин долат мучиби содибдонишиву содибмалака, содибтачрибагй дар фаъолият мегардад. Ин дама дар навбати худ талаботро ба дониш, омодагй ба шинохти фаъолона дамчун фаъолият тавсиф месозад, ки инсон аз ин дама ;аноатмандй досил мекунад.
Ш.А.Амонашвили шав;и маърифатнокшавиро чун шакли кушиши шахсият дамчун самти чустучуи муста;илона, фадмиши асрор, мудокимаи озоди мушкилот, далли масъаладои мураккаб, тасди;и фикри шахсй муайян кардааст [1].
Ч,анбаи психологй-педагогии омузиши модияти мафдуми «шав;и маърифатнокшавй» ба мо имкон медидад дар бораи бисёрчанбагй ва мураккабии мафдуми тад;и;шаванда дарф занем. Ну;тадои назари зиёд ба модияти шав;и маърифатнокшавиро дар мачмуъ метавон дар намуди якчанд самтдо тасаввур кард, кадоме, ки дар чараёни он ин мафдум бо талаботи шахс, самт ва фазои сабабии фард ало;аманд мебошад.
Ба ин нигод накарда, ки мав;еи муаллифон дар муайянсозии шав;и маърифатнокшавй як андоза фар; мекунад, дар фадмиши модияти он монандии муайян вучуд дорад.
Умумият барои тамоми муносибатдо му;аррароти ало;амандии шав; бо чанбаи сабабй-талаботии шахс мадсуб мешавад. Аз як тараф шав; метавонад ба сифати ма;сади адамиятноки фаъолият амал кунад. Аз чониби дигар бошад, мадз дар шав; талабот нисбатан равшантар зодир мешавад. Шинохти талабот метавонад шав;ро ба фан бедор созад, ки ;обили шахсро ;онеъкунанда аст. Кдйд кардан зарур аст, ки дар шав; ладзаи таъсиррасонй низ ифода ёфтааст.
Мо дар рисолаи худ истилоди «шав;и маърифатнокшавй»-ро бо ма;сади фадмонидани сифати шахсият истифода мебарем, кадоме, ки бо маърифати объективию субъектии муносибат тавсиф мекунад. Ин дар навбати худ характери таъсиррасонии эдсосии рангаро дорост, ки ба чараёну натичаи маърифати таълим нигаронида шудааст. Шав;и маърифатнокшавй чун дори;аи умумии шав; сохтори мураккаб дорад, ки дар он раванддои психологй (зеднй, эдсосй, иродавй, муназзамй) дамчунин, робитадои объективию субъективии инсон бо олам, ки дар муносибатдо ифода шудаанд (М.Б.Беляев, Б.С.Волков, А.К.Маркова, С.Л.Рубинштейн, Г.И.Шукина) муайян карда мешавад. Хусусияти шав; дар чанбаи махсуси эдсосй-маърифатии он зодир мешавад, ки дар хонанда бо фаъолнокидо кушиш ба фаъолият, характери саволдидй тавсиф мешавад. Тадлили адабиёти психологй-педагогй (Л.С.Выготский, А.К.Дусовитский, А.Н.Леонтьев, А.К.Маркова, Н.Г.Морозова, А.Н.Прядехо, С.Л.Рубинштейн, Г.И.Шукина) имкон медидад дар сифати таркибдои пешбарандаи сохтори шав;и маърифатнокшавй омилдои зеднию иродавй, эдсосию рафторй муайян карда шавад. Адамияти он, характери зудури он дар ало;амандй дар даврадои гуногуни рушди синнусолии мактаббачагон якранг нестанд.
Таркиби когнитивй медвари шав;и маърифатнокшавиро ташкил медидад. Он бо самти чустучу дар раванди фаъолияти масъаладои таълимй, кушиши мутоби;шавй ба долати нав, чустучуи роддои далли вазифадои гузошташуда тавсиф мешавад. Шав; бо ифодаи самти бошууронаи шахс, ;обилияти мактаббачаро фаъол месозад. Дар натича фаъолияти у нисбатан пурратар мегардад. Дар долати шав;мандй кудак ;уввааш меафзояд. Ин долат дар нидоди у кушишро ба афзунсозии шав;и худ, омодагй ба паси сар намудани ин ё он мушкилотро бедор месозад. Дар натича кораш бедтар ва самаранок мегардад, мактаббача ;аноатмандй досил мекунад. Шав; дар худи раванди маърифат ифода мешавад. («Агар ман ин масъаларо сарфадм
равам, ман дар бораи ......дониста мегирам»).Барои хонанда омили шахсй-адамиятдошта
натичаи фаъолияти маърифатнокшавиаш мегардад. Таркиби иродавй пеш аз дама бо кушиши хонанда нисбати муста;илона бана;шагирии фаъолияташ ало;аманд аст. Шав;и у ба машгулиятдо муносибати фаъолонаро ба пердмети фаъолият пешбинй менамояд. Ин дар сатди устувории хонанда нисбати шинохти чодаи муайян бобати паси сар намудани мушкилот дар чараёни ичрои фаъолият зудур мекунад. Зимнан дар у мадорати идора кардани рафтори худ, бошуурона дадаф гузоштан ташаккул меёбад, ки ин дам далели бар;ароршавии шав; мебошад.
Таркиби эдсосй дар ;аноатмандй, диссиёти мусбие, ки худи раванди маърифатии фаъолият, чараёну натичаи таълим ба вучуд меорад, ифода мешавад. Вай бо мудтавою ;увва ва ум;и эдсосоти бавучудоваранда фар; мекунад. Тавре А.Н.Леонтев ;айд мекунад, диссиёт сабаби рафтор ва амал мегардад [3, с.197-198]. Таркиби рафтор дар зимнан гузариш аз танзими дохилй ба худтанзимкунй ифода меёбад. Зери таъсири шав;и маърифатнокшавй дар кудак доимо савол пайдо мешавад, ки посух ба онро худаш ба таври доимй ва фаъолона чустучу мекунад. Сатди рушди шав; (ум;, устуворй, асоснокй) аз бисёр чидат характери шомилнокии хонандаро ба фаъолият ва самаранокии он муайян месозад. Ч,анбаи рафторй сатди фаъолнокии (таъсирнокии) шав;, мудимияти онро дар фаъолияти амалй муайян мекунад. Бо зикр сохтани шав;и маърифатнокшавй чун ;увваи пешбарандаи таълим, бояд, ки тавсифи сифатии онро баррасй кард. Дар адабиёти психологй-педагогии муаллифони гуногун теъдоддои гуногуни он муайян карда мешавад. Аммо аксар ва;т ду гуруди тавсифоти психологии шав;и маърифатнокшавиро чудо мекунад (расми 1).
Шав;и маърифатнокшавй
Таснифоти мудтавой (марбут ба мудтавои шав;, бо хусусиятдои фаъолият, бо фаъолнокии хонанда) Таснифоти динамикй (ифоданокии шав;ро тавсиф мекунад)
Интихобнокй, амалнокй, шуурнокй, муста;илона, пайдошавй, афзалият дар сохтори умумии сабаб Устуворй, муттасилй, фарохй, ороиши эдсосй
Расми 1. Тавсифоти сифатии шав;и маърифатнокшавй
Зери мудтавои шав;и маърифатнокшавй мачмуи объектдо, дадафу вазифаи фаъолият фадмида мешавад, кадоме, ки ба он равона карда шудааст (мактаб, мудтаво ва раванди фаъолияти таълимй).
Тавсифоти му^тавой иборат аст, аз:
-интихобнокй-самтнокй ба фанни мyайян (фанни таълимии омyхташаванда, самтхои фаъолияти таълимй);
-амалнокй-таъсири во;ей ба чараёни фаъолияти таълимй ва тамоми рафтори кудак: бо андешаи шахсии таълим зич ало;аманд аст; шав;хои таъсиррасон кyдакро ба амалхои мyнтазамy ма;саднок дар самти мyайян, чустучуи фаъолонаю ташаббyскоронаи сарчашмахои ;онеъсозии шав;у хавас хидоят мекунад;
-шуурнокй-дар шинохти фанни омyхташаванда инъикос кардани шав; ва усули ;онеъсозии он (харчй сатхи шинохт баланд бошад, хамон андоза таъсири он ба фаъолият пурзур аст);
-муста;илона пайдошавй-маро; зохир кардан бе ёрии дигар одам чун сабаби дохилй дар чараёни фаъолият;
-афзалият дар сохтори умумии сабаб-шав;и маърифатнокшавй чун сабаби нисбатан таъсиррасон, дар кушиши доимй бо ма;сади такомули дониш дар ин ё он чодаи илм.
Тавсифоти динамикй ифоданокии шав;ро мунъакис сохта иборат аст аз:
-устуворнокй-дар фаъолият зухур мекунад, кадоме, ки дар чараёни он шав; ;увваи худро нигох медорад; ва;т чун ченаки теъдодии устувории он хизмат мекунад; шав;хои ноустувор кутохмуддат буда, зухуротро зуд-зуд иваз мекунанд, ки бо чилохои (дурахш) чудогона ба холатхои чолиби таълим махдуд мегардад;
-муттасилй-бо ;увваи зухуроти эхсосй, давомнокии мурочиати муста;илона ба фанни (предмети) шав; ало;аманд мегардад;
-фарохии шав;-теъдоди усулхои фаъолияти хонанда азхудкунанда, натичахои он, предметхои гуногуни зухури он мебошад. Баходихй ба фарохй ё махдудии шав;хоро аз руи мухтаво ва ахамияти он барои шахс муайян карда мешавад. Пешгирй метавонад нофахмо, васеъ бо шав;и да;и; афзалиятдошта бошад;
-ороиши эхсосй-аксуламали мусбй ё манфии марбут бо доираи муайяни предметхо, вазифахо, фаъолиятхои гуногуннамуд.
Шав;и маърифатнокшавй-зухуроти бисёрмаъно аст. Аз ин ру, таъсири он ба таълим бисёрсамта мебошад. Шав;и маърифатй аксар ва;т чун воситаи тарбия истифода мешавад. Муносибати мактаббача ба фаъолият бевосита дар раванди воридшавии у ба фаъолият ташаккул меёбад. Кадоме, ки дар раванди он ба сохтори арзишхои чамъиятй пайваста ба харакати минбаъдаи хеш дар ин сохтор рох мекушояд.
-Дар ин холат,-;айд месозад олим Б.Ф.Ломов,-фаъолият дар ха;и;ат воситаи самараноки тарбия мегардад. Сатхи самаранокии он аз руи дар кадом сатх таъмин сохтани он ташаккулу рушди муносибатхои субъективии шахс, хамчунин мухити сабабй, талабот, хадафхои хаётй ва самтнокй муайян карда мешавад [4].
Шав;и маърифатй метавонад чун воситаи таълим, воситаи фаъолсозии фаъолияти маърифатй, чун тачхизоти самаранок, ки ба омузгор имкон медихад раванди таълимро чолиб созад, амал кунад. Хдмзамон, имкон медихад омузгор махз он самтхоеро муайян созад, ки метавонад ди;;ати хонандагонро чалб созад. Мачбур кунад ба хаячон оянд, гусса хуранд, бо шав;мандй аз болои вазифаи таълим корбарй кунанд.
Аз ин чо бармеояд, ки чорабинихои амалии да;и;ро омузгор доимо бояд бо чунин шаклхои корбарй ало;аманд созад, ки эхсосотро ба чуш меорад, ташаббуснокии хонандагонро бедор мекунад.
Маълум аст, ки тамоми чизхои бо эхсосот ало;аманд хама ва;т ди;;атро чалб месозад. Аммо, ;айд кардан зарур аст, ки шуглнокй набояд аз мохияти предмет дур созад, балки ба фахмиши хуб ва азхудкунии мухтавои дохилии он мусоидат кунад.
Шав;и маърифатй инсонро ба муста;илона омухтану истифодаи дониш хидоят сохта, ба рушди эчодии у мусоидат мекунад. Аз руи а;идаи Т.И.Шамова муносибати хонанда ба таълим дар шав;оварии мухтавои донишхои андухташаванда ва худи раванди фаъолият, дар кушиши ворид шудан ба мохияти зухурот ва хамбастагии он, азхудкунии усулхои фаъолият, сафарбарсозии ;уввахои ахло;й-иродавй барои ноилшавии хадафи фаъолият зохир мешавад [10, с.5].
А.Н.Леонтев ;айд месозад, ки барои бедор кардани шав; ба фаъолият пеш аз хама тахияи сабаби ин фаъолият зарур аст. Баъдан ба он чун хадаф нишон додан зарур аст, ки ноилшавиро сабаб бедор месозад. Амалхои сабаб аз он иборат аст, ки онхо як андоза ахамияти хаётиро барои субъекти холатхои объективй ва амалхои он «бахо медихад» ба он маънои шахсй медиханд [З].
Шав;и маърифатии мактаббача метавонад роди басо дарози рушд дошта бошад: аз б едорсозандаи амалдои алодидаи таълимй то сабаби афзалияткунандаи тамоми фаъолият. Шав;и маърифатии ташаккулё фта дам ба характери фаъолияти маърифатии мактаббача т аъс и р м е р а с о н аду д а м дар мачмуъ ба тамоми рушди шахсият.
Аз шав; на тандо мадсулнокии донишандузии хонандагон, усулдои фаъолияти маърифатй, дамзамон тамоми фаъолияти таълимй бо маънои ичтимоии он ва дастурдо вобаста аст. Шав; баробари яке аз сабабдои мудими таълим гардидан, чун ;исмати адамиятдоштаи самти умумии шахс амал мекунад, кадоме, ки аксар ва;т бо кушиш ба фаъолияти маърифатй тавсия мешавад [5].
Барои омузгор шав;и маърифатии хонандагон чун шарти самаранокии раванди таълим буда метавонад. Фаъолияти таълимй бояд арзиши махсусро барои хонанда касб кунад, дарк ва эътироф намояд. Зарур аст, ки дар нидоди кудак талабот ба ин фаъолият тавлид шавад, барои у арзиши натичавй-протсессуалиро дарёбад. Ин маънои онро дорад, ки хонанда онро ба таври худ, худи раванди ин фаъолиятро новобаста аз он некудолидое (боигаридо), ки ба у оварда метавонад (бадои хуб, мав;еи олй ва гайра) бадогузорй менамояд.
Шав;мандй нисбати воридшавии мактаббача ба фаъолияти хуби таълим мусоидат мекунад, кадоме ки зимнан ба талаботи у табдил ёфта, арзиши эътирофшаванда мегардад.
Шав;и маърифатнокшавй чун таълими сифатноки шахс на тандо ба раванду натичаи фаъолият, дамзамон ба чараёни психологй-тафаккур, тасаввур, хотира, эътибор таъсири мусбй мерасонад. Кадоме, ки зери таъсири шав;и маърифатнокшавй фаъолнокии махсус ва самтнокиро касб мекунад. Ин тандо он ва;те рух медидад, ки шав;и маърифатнокшавй дар давраи рушди устувор ;арор дорад. Дар долати шав;мандй дар нидоди хонанда амалдои фикрии тадлил, синтез, тезутунд мешавад, азхудкунии дониш сабук мегардад. Хдрчй шав;мандй пурзур бошад, тафаккур дамон андоза ма;садноку пуршиддат мешавад. Ходиши аз наздик ошно шудан бо предмет, зудурот ё фаъолият, чу;уртар ворид шудан ба модияти он бо аз мадди назар дур накардани чузъдои майдатарин ва тафсилот пайдо мешавад. Дар баробари ин муносибати расмиятпарастона неву эчодкорона ба предмет ва зудуроти омухташаванда рушд мекунад.
Мавчудияти шав; дамзамон ба рушди хотира мусоидат мекунад. Педагогдои маъруфтарин дар заминаи тачриба му;аррар кардаанд, ки хотираи заифи хонанда аксар бо надоштани шав;аш ба дамин чанбаи дониш, ба дамин доираи зудуроту фаъолият тавсиф мешавад. Донише, ки ба шав;у давас мачбуран ва руякй азхуд шудааст, зуд аз хотир фаромуш мешавад. Баръакси он бошад, муддати дароз дар дофиза бо;й монда, осон гуфта мешавад.
Бояд дамбастагии шав;у эътиборро хотиррасон кард. Эътибор бо ёрии шав; осон чалб ва дастгирй мешавад. Хдмзамон, ин чо мушкилот ба назар мерасад. Ани;тараш, эътибор муддати дароз устувории худро нигод медорад, дар долати набуданаш зарур аст эътибор дод то ки хонандагонро душашон парешон нашавад. Шав; ба чараёндои сенсомоторй таъсири мусбй мерасонад, мунтазамнокии фикррониро баланд мебардорад, нисбати бомуваффа;ият ахзуд кардани малакаву мадорати зарурии амаливу зеднй мусоидат менамояд.
Кайд кардан зарур аст, ки шав;и маърифатнокшавие, ки ба фаъолияти маърифатй шомил шудааст, бо ташаккули муносибатдои гуногуни шахсй ало;аманд мебошад: муносибати интихобй ба ин ё он чанбаи илм, фаъолияти маърифатй, иштирок дар он, муошират бо иштирокдорони таълим. Мадз дар ин замина маърифати олами фандо ва муносибат ба он, ба да;и;атдои илми чадоншиносй, чадонбинй, эдсоси чадонии хонанда ташаккул меёбад.
Шав;и маърифатй бо фаъол сохтани тамоми раванддои психологии инсон, дар долати рушди худ шахсиятро нисбати доимо чустучу кардани азнавмаърифатнокшавй, да;и;атчуй тавассути фаъолият (тагйирёбии мураккабшавии дадафи он, чудосозй ба мудити предметии (фаннии) самтдои актуалию адамиятдошта, дарёфти дигар усулдои амал, ба ондо ворид сохтани огози эчодй) дидоят мекунад. Бо тадлили модияти мафдуми «шав;и маърифатокшавй» ва вазифадои он дар раванди таълиму тарбия дуруст мебуд хулоса барорем, ки шав;и маърифатнокшавй тавсифоти чу;уру шахсй аст. Вай бо талабот, фаъолнокии а;лй, таъсиррасонидои эдсосй, сабабдои рафтори одамй ало;аманд буда, ба сифати омили сафарбаркунандаи муносибати интихобй ба фаъолият амал мекунад. Имруз дар назди мактаб чунин вазифа истодааст, ки дар асоси шав;и дар хонандагон буда, шав;и маърифатнокшавии ондоро, дамчунин, шав;и нисбатан ба хусусиятдои фардй, имконияту ;обилияти мактаббачагон
мусоидаткунандаро бедор кардан, ташаккулу рушд додан зарур аст. Ин шавкдо мутобщи мантщи тад^щот, бояд, ки барои хдр хонанда ботинй бошад. Кушиш ба рушди шав^и устувори маърифатнокшавии мактаббача дар фаъолияти таълимй-зарурати вок;еъй аст. Зеро, нак;ши он дар раванди бар^ароршавии шахсияти комил басо ахдмиятнок мебошад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Амонашвили, Ш.А. Здравствуйте, дети/Ш.А.Амонашвили. - М., 1983. - 187 с.
2. Бондаревский, В.Б. Воспитание интереса к знаниям и потребности к самообразованию: Кн. для учителя/В.Б.Бондаревский.-М.: Просвещение, 1985. - 144 с.
3. Леонтьев, А.Н. Избранные психологические произведения: В 2-х т./А.Н. Леонтьев.- М.: Педагогика, 1983.-Т. 1.-391 е.; Т. 2.-318 с.
4. Ломов, Б.Ф. Методологические и теоретические проблемы психологии/Б.Ф.Ломов.-М., 1984.-344 с.
5. Маркова, А.К. Формирование мотивации учения в школьном возрасте/А.К.Маркова.-М.: Просвещение, 1983. - 94 с.
6. Морозова, Н.Г. Учителю о познавательном интересе/ Н.Г.Морозова.-М.: Знание, 1979. - 48 с.
7. Педагогика: Учебное пособие / В.А. Сластенин, И.Ф. Исаев, А.И. Мищенко, С.Е. Шиянов. -М.: Школа-Пресс, 1998. - 512 с.
8. Размыслов, П.И. Интересы младших школьников/П.И. Размыслов.-М.: Изд-во АПН РСФСР, 1960.-72 с.
9. Российская педагогическая энциклопедия: В 2-х т. / Гл. ред. В.В. Давыдов. - М.: Большая Российская энциклопедия, 1993. - 608 е.: ил.
10.Шамова, Т.И. Активизация учения школьников/Т.И.Шамова.-М.: Педагогика, 1982. - 208 с.
11.Щукина,Г.И. Проблема познавательного интереса в педагогике/Г.И.Щукина.-М.,1988.-352 с.
REFERENCES:
1. Amonashvili, Sh.A. Hello children. - M., 1983. - 187 p.
2. Bondarevsky, V.B. Cultivating interest in knowledge and the need for self-education: A book for teachers. - M.: Education, 1985. - 144 p.
3. Leontiev, A.N. Selected psychological works: In 2 volumes. M.: Pedagogy, 1983.-T. 1.-391 units; T. 2.-318 p.
4. Lomov, B.F. Methodological and theoretical problems of psychology. - M., 1984.-344 p.
5. Markova, A.K. Formation of learning motivation at school age. - M.: Education, 1983. - 94 p.
6. Morozova, N.G. To the teacher about cognitive interest. - M.: Knowledge, 1979. - 48 p.
7. Pedagogy: Textbook / V.A. Slastenin, I.F. Isaev, A.I. Mishchenko, S.E. Shiyanov. - M.: Shkola-Press, 1998. - 512 p.
8. Razmyslov, P.I. Interests of younger schoolchildren. - M.: Publishing house of the Academy of Sciences of the RSFSR, 1960.-72 p.
9. Russian Pedagogical Encyclopedia: In 2 volumes / Ch. ed. V.V. Davydov. - M.: Great Russian Encyclopedia, 1993. -
10. Shamova, T.I. Activation of schoolchildren's learning. - M.: Pedagogy, 1982. - 208 p.
11. Shchukina, G.I. The problem of cognitive interest in pedagogy. - M., 1988. -352 p.
