CC BY
9
УДК 371.01 ББК 74.202
ИСТИФОДАИ Махмудов Исмоилцон Ма^мудцонович, унвонцуи
ТЕХНОЛОГИЯХОИ МУОСИР ДАР кафедраи педагогикаи ицтимой ва касбии МДТ
ДАРСХ,ОИМАТЕМАТИКАМ "ДДХ ба номи акад. БТафуров"
СИНФХОИ ИБТИДОИ (Тоцикистон, Хуцанд)
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ Махмудов Исмоилджон Махмуджонович, СОВРЕМЕННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ соискатель кафедры социальная и
ОБУЧЕНИЯ НА УРОКАХ профессиональная педагогики ГОУ МАТЕМАТИКИ В НА ЧАЛЬНОЙ "ХГУ имени акад. Б. Гафуров "
ШКОЛЕ (Таджикистан, Худжанд)
USE OF MODERN TEA CHING Mahmudov Ismoiljon Mahmudovich, applican t of social TECHNOLOGIES AT and professional department under the SEI "KSU after MATHEMATICS LESSONS OF acad. B. Gafurov"(Tajikistan, Khujand), E-mail: ELEMENTAR Y SCHOOL ismoil_sugd@mail.ru Вожа^ои калиди: математика, таълим, технология, таълими муосир, салоуиятноки, барномаи таълим
Мацола ба баррасии масъалаи истифодаи фановарщои муосири таълим дар раванди омузиши фанни математика дар синфуои ибтидои ихтисос дода шудааст. Таъкид карда шудааст, ки дарси муосир аз омузгор тацозо менамояд, ки роуу василауои навъи муассирро дар раванди таълим ба роу монад, зеро барномауои нави таълим тадаб менамоянд, ки раванди дарс бештар бо иштироки фаъоли хонанда гузаронида шавад. Гуфта мшавад, ки яке аз рощои самаранок намудани раванди таълими муосир ин татбици технологияуои нави таълим аст. Собит мешавад, ки истифодаи васеи технолгияи муосири таълим ба омузгори фанни риёзй имкон медщад, ки фаъолияти эцодиву мустацилияти хонандагонро таъмин намояд, ощоро чун объекти фаъоли раванди таълим муаррифи кунад ва имконияту малакауои ощоро бештар тарацци дщад. Муаллифи мацола дар асоси озмоише, ки дар муассисауои таусилоти миёна гузаронидааст, ба ин натица мерасад, ки мунтазам истифода бурдани технологиями муосири таълим, дарацаи азхудкунии хонандагонро ба 90% ва сифати донишро ба 62% оварда расонад.
Ключевые слова: математика, образование, технология, современное образование, компетенция, учебный план
Статья посвящена рассмотрению вопроса использования современных педагогических технологий в процессе обучения математике в младших классах. Отмечается, что современный урок требует от учителей разработки эффективных подходов и инструментов в процессе обучения, поскольку новые учебные программы требуют более активного обучения. Подчеркивается, что одним из способов улучшения процесса современного образования является внедрение новых образовательных технологий. Доказивается, что широкое использование современных технологий обучения позволяет учителю математики обеспечивать творческую активность и самостоятельность учащихся, представлять их в качестве активных объектов учебного процесса и развивать их способности и навыки. Автор статьи, основываясь на эксперименте, проведенном в средних школах, приходит к выводу, что регулярное использование современных образовательных технологий может привести к увеличению знаний учащихся на 90% и повышению качества знаний на 62%.
Key words: mathematics, education, technology, modern education, competence, curriculum The article under consideration dwells on the usage of modern pedagogical technologies in the process of teaching mathematics in elementary grades. It is underscored that the modern lesson requires teachers to develop effective approaches and tools in the educational process, since new curricula require more active training. It is emphasized that one of the ways to improve the process of modern education is the introduction of new educational technologies. It is proved that the widespread use of modern teaching technologies allows the mathematics teacher to provide students with creative activity and independence present them as active objects of the educational process and develop their abilities and skills. Based on an experiment conducted in secondary schools, the author of the article concludes that the regular use of modern educational technologies can lead to an increase in students' knowledge by 90% and an increase in the quality of knowledge by 62%.
Чднон босуръат тагйир меёбад. Воридшавии стандартной насли дуюм - заруратест, ки наёт такозо менамояд. Манз стандарти насли дуюм шахсиятро бо он мачмуи сифатное равона месозад, ки ба инсон имконияти дар асри XXI муваффак буданро мединад.
Бедоршавии шавки хонанда ба математика асосан аз методикаи таълими он, интихоби усули муошират бо хонанда ва монирона ба рон монда шудани кори таълим, вобаста аст.
Омузгор намеша кушиш мекунад, ки хонанда фаъолона, бо шавк кор кунад, донишдуст бошад.
Чй бояд кард, ки раванди таълим шавковар, эчодй бошад, хурсандй ва каноатмандй орад? Ба фикри мо дар ин чо накши асосиро технологиянои навтарини таълимй мебозанд, зеро дар айни замон ворид кардани технологиянои мазкур кисми чудонашавандаи омузиши муосир ба нисоб мераванд.
Истифодаи технологиянои таълими муосир ба омузгор кумак мекунанд, ки аз дарси анъанавй ба дарси муосир гузарад, намчунин барои рушди фаъолияти мустакилонаи хонандагон имкониятнои васеъ мединад. Барои намин омузиши технологиянои муосири таълим дар дарснои математика диккати моро ба худ чалб кард.
Муниммияти масъалаи мазкур бо талаботи муосири рушди назария ва амалияи педагогй -талаботи нави стандарти насли дуюм (СДФТ) асоснок карда мешавад
Анамияти амалии масъалаи мазкур дар он чамъбаст мегардад, ки ба хонандагон мустакилона аз бар кардани дониш, фикркунй, истифодаи донишнои худ дар фаъолияти амалиро омузонем.
Имруз ба чамъият шахсе лозим аст, ки мустакилона карор кабул карда метавонад, барои худтакмилдинй омода аст, дар байни мардум зиндагй карда метавонад, ба намкорй барои ба даст овардани натичанои якчоя омода аст. Инноро ба асос гирифта, Стандарти давлатии таълими тансили умумии ибтидой ба сифати натичанои асосй сифатнои шахсй ва амалнои наматарафаи таълимиро муайян кардааст. Аз сабаби гузариш ба стандартнои нави давлатй дар фаъолияти худ истифодаи технологияно, усулу роннои муосири таълимро, ки ба шаклгирии АХТ мусоидат мекунанд, зарур менисобем.
Истифодаи фаъолияти лоинавй, кори танкикотй, истифодаи усулнои интерактивй, технологиянои иттилоотию коммуникативй, коллективй ва инфиродй ба мо имкон мединанд, ки дар шакли пурра муносибати системавй-фаъолиятй ва амалнои наматарафаи таълимии байнипредметиро бо хонандагон амалй намоем.
Барои шаклгирии гояи ин тачрибаи педагоги омил^ои зерин таъсир расонидаанд:
• талаботи СДФТ ТТУ
• омузиши адабиёти методй
• омузиши тачрибаи намкорон
• курснои баландбардории тахассус
• иштирок дар кори иттинодияи методии мактаб
Стандартнои нави таълимии маълумоти умумии ибтидой фаъолияти моро ба шаклгирии асоснои малакаи зерини тансил ва кобилияти ташкил кардани фаъолияти хонандаи синфи ибтидой равона менамояд: кабул, нигахдории максадно ва дар фаъолияти таълимй пайравй кардан ба онно; фаъолияти худро ба накша гирифтан, онро назорат ва баногузорй кардан; дар раванди тансил бо омузгор ва намсолон намкорй кардан.
Дарси оддй чй гуна мегузашт? Омузгор хонандаро даъват мекард, ки у коидаи дар китоби дарсй овардашударо накл намояд, мисол ё масъаларо нал кунад. Сипас бано мегузошт ва хонандаи дигарро даъват менамуд. Дар кисми дуюми дарс - омузгор мавзуи ояндаро бо воситаи налли мисоли китоби дарсй мефанмонд, мустанкамкунй мегузаронд ва вазифаи хонагй медод.
Акнун вобаста ба стандартнои нав, лозим аст, ки пеш аз нама навасмандии кудакро ба дарки чанони атроф танким бахшад, ба у нишон динад, ки машгулиятнои мактабй - на гирифтани донишнои аз наёт чудо, балки баръакс - омодагии зарурй ба наёт, шинохти он, дарёфти иттилои муфид ва малакаи истифодаи он дар наёти вокей аст.
Талаботи нав ба дарси математика бо фаъолияти омузгор ва хонанда дар дарс фарк мекунад. Хонанда аз иштироккунанда ва ичрокунандаи бегайрати дастурнои омузгор дар дарснои намуди анъанавй, акнун ба хонандаи фаъол ва объекти асосии раванди таълим мубаддал мегардад. «Зарур аст, ки кудакон аз руи имконият мустакилона тансил кунанд, омузгор бошад, ин раванди мустакилонаро ронбарй намояд ва барои онно мавод пешнинод
кунад» гуфта буд К.Д.Ушинский(5, 92). Ин суханони К.Д. Ушинский мохияти дарсхои намуди муосирро инъикос мекунанд.
Омузиши математика яке аз кисми мухими маълумоти умумии ибтидой ба хисоб рафта, он дар шаклгирии малакаи омузишии хонандагони синфхои ибтидой накши асосй мебозад.
Сифат ва мухтавоии дониши риёзии хонандагон, албатта, аз сифати таълим вобаста аст. Вактхои охир кушишхои омузгорон дар чустучуи роххои баландбардории сифати таълими математика зиёд ба назар мерасад. Бисёре аз омузгорон ин роххоро дар омузиш ва истифодаи барнома, технология ва усулхои таълими нав дар кори худ, ки ба рушди хаматарафаи шахсияти хонандагон равона шудааст, мебинанд. Ба фикри м, таъсирнокии кори омузгор на дар суръатбахшии раванди азхудкунии дониш, на дар зиёдкунии хачми ин машгулиятхо, балки ба истифодаи технологиями муосири омузиш вобаста аст.
Аз дарсхои аввали математика мо ба шогирдони худ масъалагузории мустакилона, интихоби воситахои муассир, малакаи кор дар гурух, бахогузории сифати кори шахсй ва умуман малакаи худомузиро меомузонем. Ин технология ва хатто унсурхои доимо истифодашавандаи онхо, ки системанок тартиб дода шудааст, ба мо кумак мекунанд, ки раванди таълимро окилона ташкил намоем, онхо барои фаъолияти маърифатии шахсии хонандагон шароити мусоид фарохам менамоянд, «вазъияти муваффакият»-ро тартиб медиханд, худназораткунй ва назорати дутарафаро инкишоф медиханд.
Вале агар хонандагон дар рафти якчанд дарс мачбур бошанд, ки хамон як вохиди маводи таълимро тахлил намоянд, амалиёти фикрии якхеларо ичро кунанд, фаъолнокии шархи тахлилии маводи таълимй аз тарафи хонандагони синфхои ибтидой паст мегардад. Кудакон аз ичрои такрории хамон як чиз тез дилгир мешаванд, кори онхо каммахсул мешавад, раванди инкишофи онхо суст мегардад.
Барои он ки мавод ба инкишофи малакаи мустакилонаи кудак чихати дарк кардани зухурот ва сермахсул фикр намудан мусоидат намояд, мо дар рафти таълим роху усулхоеро истифода мебарем, ки малакаи мустакилона дарёфти дониш, чамъкунии иттилооти зарурй, пешниходи фарзия, баровардани хулоса ва натичахоро ба вучуд меорад.
Тамоми фаъолияти таълимй дар дарсхои математика бояд дар асоси муносибати фаъолона сурат гирад, ки максади он дар рушди шахсияти хонанда дар асоси азхудкунии усулхои хаматарафаи фаъолият чамъбаст мегардад(1,75). Кудак наметавонад хангоми дарки гайрифаъолонаи маводи таълимй инкишоф ёбад. Махз кушишхои шахсй дар оянда метавонад асоси шаклгирии мустакилият гардад. Аз ин чунин мебарояд, ки вазифаи таълимй аз ташкили шароит, ки кушишу майл ва харакатхои кудаконро бедор месозад, иборат аст.
Дар дарсхои математика шогирдон:
• бо овардани далел, исбот истифодаи донишхои гирифтаи худ андешахояшонро хифз мекунанд;
• барои дарки амали номафхум саволхо медиханд ва ба ин васила ба раванди идрок нагзтар ворид мегарданд;
• хангоми душворй ба дигар хонандагон бо фахмонидани норавшанихо кумак мекунанд;
• вазифахоеро ичро мекунанд, ки барои омузиши адабиёти иловагй равона карда шудаанд;
• бо халли як масъала махдуд намуда, якчанд халли масъалаи гузошташударо чустучу мекунанд;
• аз вазифахои чустучуй ва эчодй масъалахоро интихоб мекунанд;
• худсанчии тахлили амалхои идрокй ва амалии инфиродиро ба рох мемонанд.
Ин хама ба инкишофи амалхои фаъоли инфиродй мусоидат мекунад. Ин шаходат бар он аст, ки хонандагон хангоми хатми синфхои ибтидой ва гузариш ба зинаи миёнаи тахсил аллакай аз амалхои таълимии хаматарафа, ки кобилияти онхоро ба ташкили фаъолияти таълимии мустакилона таъмин менамояд, дарак доранд.
Омодагй ба дарс дар мувофика бо СДТ назар ба усулитаълимии пешина вакти зиёдтарро мегирифтагй шуд. Агар пештар кушиш мекарданд, ки он чиеро ки ба накша гирифтаанд ичро намоянд, акнун зарур аст, ки бештар фаъолияти кудаконро ба накша гирем. Дарси муосир бо истифодаи роху усулхои фаъолиятии таълим чун омузиши мубохисавй, муколама, мухокимаи видеой, бозихои расмй ва накшофарй, саволхои кушод, хучуми зехнй ва монанди инхо фарк мекунад. Дарси муосир ин мачмуи технологияхои нави педагогй мебошад: фаъолияти
лоихавй, кори тах;и;отй, технологияи тафаккури инти;одй, технологияи мубохисавй, гурухй ва инфиродй...
Дарс бо истифода аз ин технологияхо ба хонандагон имкон медихад, ки корхои чустучуй ва интихобиро баробар бо мухтавои дониши хонанда ичро намоем, ки ба азхудкунии хуби маводи таълим мусоидат менамояд. Барои хамин дониш барои хонанда ахамияти шахсй пайдо мекунад, хонанда бошад, муаллимро хамчун созандаи донишхои худ шинохта мегирад.
Барои таквияти талабот барои омузиши мавод чунин шароит фарохам овардан максаднок аст:
• Мавзуи машгулият аз тарафи хонандагон тасвия дода мешавад. Вазифаи муаллим: мусоидат намудан барои дарки мавзуъ.
• Хонандагон муста;илона ма;сад мегузоранд ва вазифахоро ичро мекунанд. Муаллим танхо саволхои ёрирасон медихад ва мисолхоеро пешниход мекунад, ки ба хонанда барои дуруст ифода кардани ма;садхо кумак мекунад.
• Хонандагон бо кумаки муаллим на;шаи амалии расидан ба ма;садхои гузошташударо коркард менамоянд.
• Сипас, аз руи на;шаи коркардгардида амалхои омузиширо ичро мекунанд. Муаллим бошад, корхои инфиродй, чуфтй, гурухиро ташкил мекунад, ба хонандагон машварат медихад.
• Дурустии ичрои вазифа бо ёрии худназоратй, назораткунии хамдигар санчида мешавад.
• Камбудй, хатоихои сарзадаро хонандагон муста;илона ислох мекунанд ва худ сабаби мушкилии ба амал омадаро шарх медиханд.
• Хонандагон худ натичахои фаъолияташон (худбахогузорй) ва натичаи фаъолияти дустонашонро (бахогузории дутарафа) бахогузорй мекунанд.
• Муаллим вазифаи хонагиро бо назардошти вижагихои инфиродии хонандагон тартиб медихад. Он имкони интихоби вазифаи дарачахои гуногуни душворро пешниход мекунад.
• Дар рафти дарс муаллим на;ши машваратчиро бозида, ба хонандагон дар хар зина маслихат медихад.
Муаллим хонандагони худро дар дарсхои математика ба воситаи чунин амалхо ва фаъолияти таълими хавасманд мекунад:
• Колабсозй ва тахлили холатхои хаётй дар машгулиятхо;
• Иштирок дар фаъолияти лоихавй;
• Хдмрохшавй ба фаъолияти чустучуй ва тах;и;отй;
• Ч,алби хонандагон ба фаъолияти бозй, баходихй бахс, фаъолияти интихобй, ки ба чустучуи озоди муассири инфиродии кудак ва муносибат ба тарзи халли вазифа, мусоидат мекунад.
Пурсиши ру ба ру, ки бештари маврид дар дарсхои анъанавй истифода мегардад, имкон намедод, ки раванди таълим хамаи хонандагонро фаро гирад, аз ин ру, имруз дар дарсхо хуб мешуд, ки хонандагонро ба намуди фаъолиятхои инфиродй ва гурухй та;сим намоем.
Математикаро бо мушохида кардани он, ки хамсинф амали риёзиро дар тахтаи синф чй хел ичро мекунад, омухтан номумкин аст. Дар шакли анъанавии таълим бештари хонандагон дар ;исми зиёди ва;т хамчун мушохидакор бо;й мемонданд. Дар шакли салохиятнокии таълим методи гурухй кор карда баромада шуд, ки дар он бо хамсинф муошират намуда, ба у тасвияхои азхуднамудаашро гуфта истода, ба касе, он чизе, ки худаш медонад, омузонида ва дар ва;ти зарурй машварат ё шарх гирифта, муносибати мусбат ба фан ва малакаи ичрои вазифахои гуногунро пайдо мекунанд.
Кори гурухй дар дарсхои математика ди;;ати хонандагонро чалб мекунад. Вале чуноне ки амалия нишон медихад, тачрибаи аввали ташкили он метавонад номуваффа; бошад (гавгои баризофй, суръати сусти кор, хамчоя кор карда натавонистани онхо ва г.), ки аз истифодаи минбаъдаи ин шакли таълим дур карда метавонад(3,74). Вале дар ин кор рухафтода шудан лозим нест. Кори гурухй - ин шакли комилан муста;илонаи ташкили раванди таълим мебошад.
Истифодаи кори гурухй дар дарсхои математика бовар мекунонад, ки ин технология хусусиятхои инноватсионии таълим - дарёфти муста;илонаи донишро дар натичаи фаъолияти чустучуй дорад.
Хдмин тавр:
• дарки умкии маводи таълимй, фаъолии идрокй ва мустакилии эчодии хонандагон боло меравад;
• хусусияти муносибати мутакобила байни хонандагон тагйир меёбад;
• дар синф дустй мустахкам мегардад;
• худтанкидкунй боло меравад, аниктараш хонанда имкониятхои худро бахогузорй мекунад, худро бехтар назорат мебаранд;
• хонандагон малакахое хосил мекунанд, ки барои зиндагй дар чамъият: дилкушодй, одоб, махорати рафтори худро бо назардошти мавкеи дигар одамон барпо кардан зарур хастанд.
Дар поёни кори гурухй, карорхое, ки хар гурух баровардааст, бо ахли синф мухокима мегарданд. Хдмин тарик, на танхо натичаи карори масъалаи математикй, балки кори гурухй бахогузорй мегардад.
Хднгоми гузаронидани дарс муаллим ба шахсияти хар хонанда то хадди имкон ахамият медихад. Раванди таълим аз тарафи муаллим чунон тартиб дода мешавад, ки хонанда донишро мустакилона дарёфт намояд, омузгор бошад, танхо ба у кумак менамояд, ба рохи дуруст равона месозад. Хонандагон метавонанд на танхо бо фикри дусташон, балки бо фикри муаллим розй нашаванд. Ба онхо хукуки мухокима кардан, нуктаи назари худро асоснок намуда, хифз кардан дода мешавад. Хднгоми чунин муносибат мухокимахои нодуруст низ чой дошта метавонад, барои хамин барои муаллим аз хама мухим он аст, ки хонандагон аз хато кардан натарсанд, балки баръакс - фаъолй дар дарс хавасманд карда мешавад. Вазифаи муаллим аз он иборат аст, ки ин ихтилофи фикрй дар дарс бахсу мухокимаро ба вучуд орад. Мохияти ихтилофи назарии пайдогардидаро шарх дода истода, хонандагон мавзуи бахсро аз якчанд мавкеъ тахлил мекунанд, онхоро бо фактхои нави дониши аллакай доштаи худ пайваст месозанд, фикри худро дониста истода асоснок кардан ва эхтиром намудани фикри дигар хонандагонро меомузанд(6, 91).
Хдмчунин намудхои гурухии кор дарсро шавковар ва зинда месозад, дар хонандагон муносибати бошуурона ба мехнати зехниро тарбия менамояд, фаъолияти фикриро фаъол месозад, имкони якчанд маротиба такрор кардани маводро медихад.
Сатхи инкишоф, тахсил ва тарбияи хонандагон баланд мегардад, барои хамин муаллим хонандагонро ба хар гуна фаъолият бо истифодаи технологияхои бозй, ки имкони инкишофи хама намуди фаъолияти хаматарафаи мактаббачахоро медихад, хамрох менамояд:
• коидахои рафтор ва мавкеъ дар гурух аз худ мегардад;
• имкони худи гуруххо баррасй мегардад;
• малакахои фаъолияти хамчояи гурухй ба даст меояд, хислатхои инфиродии хонандагон, ки барои расидан ба максадхои гузошташуда коркард мегарданд.
Истифодаи ин технология дар дарсхои математика ба хонандагон имконият медихад, ки тавоной ва малакаи кор бо иттилоотро пайдо кунанд:
• иттилооти лозимаро дарёфт, маънидод ва истифода баранд;
• иттилоотро дар шакли схемахо, чадвалхо, графикахо тахлил, мураттаб ва пешниход намоянд, хамчунин дастоварди ягонагии хиссй ва окилонаро дар таълим таъмин намоянд.
Хдмин тавр, хамрохкунии лахзахои бозй раванди тахсилро боз хам шавковар месозад, табъи хонандагонро болида месозад, бартарафкунии душворихоро дар таълим осон менамояд. Муаллим онхоро бояд дар даврахои гуногуни дарс истифода барад.
Хдмин тарик, дар огози дарс хамрохкунии лахзаи бозии «Мавзуи дарсро дарёб», дар рафти мустахкамкунии маводи омузишй бозии «Хатоиро дарёб» машкхои рамзй мебошанд.
Хдмчунин омузгор метавонад вобаста ба тахайюлу малакаи хеш викторина, соатхои математикаи шавковарро коркард намояд. Хдмаи ин ба ташаккули чахонбинии хонандагон, инкишофи фаъолияти дарккунии онхо, шаклгирии малакаю махоратхои мушаххас, ки дар фаъолияти амалй зарур хастанд ва андеша-амалисозй-хосилро таъмин менамояд, равона гардидааст. Ин технология ба мо имкон медихад, ки натичаи таълимии дилхохро ба даст орем: хонандаро аз мавкеи бегайратй ба фаъолй барем ва ба у озодии заруриро барои шинохти худаш ва мустакил буданаш дихем. Fайр аз ин хонандагоне, ки максадгузориро меомузанд, вазифаро муайян мекунанд, корро ичро мекунанд, захмати худро дар назди омма
васеъ нишон доданро меомузанд, малакаи мухимеро дар хаёт, яъне - омода кардани презентатсия (муаррифй)-ро хосил мекунанд.
Ин технологияро муаллим хангоми омодакунии дастурхои мухтасар, моделхо, ташкил ва гузаронидани викторинахо, озмунхои математикй, ки презентатсияи (муаррифии) хатмии натичахои бадастомадаро дар назар дорад, истифода бурданаш чоиз аст;
ТИК технологияхое, ки фаъолияти фикриро фаъол месозад.
Афзалияти асосии ин технологияхо аёнй будани онхо аст, зеро хиссаи бузурги иттилоот бо ёрии хисси биной аз худ карда мешавад ва таъсиррасонй ба он дар таълим хеле мухим аст. Технологияхои иттилоотй кумак мекунад, ки раванди омузиш эчодй гузарад ва ба хонандагон равона карда шуда бошад.
Истифодаи ТИК дар дарсхои математика ба муаллим имкон медихад, ки: раванди омузишро аз хисоби боигарии имкониятхои чандрасонай (мултимедиявй) шав;овар, рангоранг ва чолиб намояд; муаммои аёнияти омузишро самаранок хал кунад; имкониятхои визуалии маводи таълимиро барои хонандагон фахмотару дастрас намуда, васеъ созад.
Дар дарсхои математика муаллими риёзй бояд технологияхоеро истифода барад, ки ба тартиб додани холати таълимй асоснок шудааст (халли мисолхо, ки барои омузиши чахони атроф ахаммияти амалй дорад).
Тасвияи супоришхо хангоми ташкили холати дарсй дигаргуна аст. Масалан, дар дарси анъанавии математика пешниход карда мешавад, ки масохати росткунчаро хисоб кунад, дар дарси муосир бошад, супориш метавонад чунин бошад: «На;шаи хона ва андозаи тахтафаршхо (пол) дода шудааст. Муайян кунед, ки кадоме аз тахтафаршхо фаршро пурра мепушонад?".
Ба хамин монанд дигар масъалахоро хал намуда, хонанда дониши доштаашро дар холати нав, ки ба хаёти во;ей бештар вобаста аст, истифода мебарад. Дар ин замина маводи таълимии омухташаванда хамчун мавод барои созмон додани холати таълим, ки дар он кудак баъзе амалхоро ичро мекунад, баромад мекунад (бо маълумотномахо кор мекунад, матнро тахлил менамояд, чизхои асосиро чудо мекунад).
Хонанда амалхоеро аз худ мекунад, ки ба математика хос аст, яъне дар радифи азбаркунй кордонии идрокй ва коммуникативиро ба даст меорад. Дар раванди таълим ва технологияхои саломатиро хифзкунанда, ки дар хонандагон талабот барои бурдани тарзи хаёти солимро ба вучуд меорад, истифода мебарад. Истифодаи технологияхои мазкур дар хонандагон шав; ба омузиши фанро боло мебардорад, зохиркунии таваччух ва ди;;атро такмил медихад, раванди таълимро муназзам месозад.
Кори системавй оид ба истифодаи технологияхои муосири педагогй ва унсурхои онхо дар раванди омузишй ба он оварда мерасонад, ки муваффа;ияти хонандагон оид ба математика дар синф то 90%, сифати дониш - 62%-ро ташкил намояд. Хонандагон дар хафтаи фаннй, олимпиада, озмун ва бозихо фаъолона иштирок мекунанд. Имконияти бо шав;и махсус имконияти дар олимпиадахои онлайнии (муста;ими) «Плюс» ва «Дино» иштирок менамоянд.
Муаммохое, ки бо он омузгор дар мактабхои муосир ру ба ру мешавад, хеле зиёданд, яке аз онхо пастшавии хавасмандии таълим ва сатхи пасти фаъолияти идрокии хонандагон мебошад. Бачахо аксар ва;т намефахманд, ки дониш ба онхо барои чй лозим аст, аз хамин чо шав; ба худи раванди тахсил, ки душвор ва дилгиркунанда менамояд, гум мешавад. Вазифаи мактаби муосир - тарбияи чунин шахсият аст, ки дар шароити нав ва гайричашмдошт ;обилияти амалнамой дорад. Барои ин бошад, зарур аст, ки таълимро эчодй намоем.
Омузгор хамаи имкониятхоро дорад, ки дар кудак хамон «ганчина»-и махфиеро бедор созад, ки дар у аст. Барои хамин дар кори худ муаллим чизеро иваз мекунад, усулхои навро меомузад, роххои навро чустучу мекунад, баъзан ба гузашта бармегардад, яъне ба таърихи омузиши математикае, ки шав;овар аст.
Мо имконияти назарраси бедор кардани кобилиятхои хонандагонро дорем, то ки онхо дар оянда ба таври кофй худро дар чахони муосир такмил диханд. Барои ин ба омузгор зарур аст, ки:
• хамрохи хонандагон омузад.
• фаъолияти муста;илонаи хонандагонро ба на;ша гирад ва ташкил намояд.
• хонандагонро ба хар гуна фаъолиятхо хамрох намуда хавасманд кунад, ки имкони хосил кардани салохдиди талабшавандаро медихад;
• шаклхои гуногуни ташкили фаъолиятро бо хамрохкунии хонандагон ба намудхои гуногуни кору фаъолият бо назардошти майлу хохишхо, махсусиятхои инфиродй ва шавкхо истифода барад.
• кушиш кунад, ки мавкеи мутахассисро дар муносибат ба майлу рагбатхои нишондихандаи хонандагон дар фаъолиятхои гуногун ишгол намояд ва ба онхо бо ёрии талаботи мувофик бахогузорй намояд.
• кушиш кунад, ки майлу рагбати хонандагонро дарк намояд ва вобаста ба он воситаи таълим ё фаъолияти мувофиктарро муайян созад.
• доир ба фикрронии лоихавй ва тахкикй корбарй намояд, то ки фаъолияти гурухй ва лоихавии хонандагонро ташкил ва рохбарй намояд.
• дар дарсхои худ низомибахогузориро истифода барад, ки ба хонандагон имкони ба таври вокей бахогузории дастовардхои худ ва такмилдихии онхоро медихад.
• рефлексияи (дудилагии) фаъолият ва рафтори худро амалй созад ва онро дар хонандагон дар раванди машгулиятхои таълимй ташкил намояд.
• технологияхои муосирро донад ва онхоро дар раванди таълим истифода барад. Тадкикоте, ки мо дар мактабхои шахру нохияхои вилояти Сущ гузаронидем, мухимияти
истифодаи технологияхои муосири таълимро дар дарсхои математика исбот намуд.
Истифодаи технологияхои муосири таълим кисми чудонашавандаи раванди омузиши муосир мегардад ва барои хар як омузгор, ки дар такдири хонандагонаш бепарво нест, зарур мебошад.
Истифодаи технологияхои муосири таълим метавонад таълими фанхои анъанавии омузиширо бо такмили захмати кудакон, мувофиккунии раванди идрок ва азхудкунии маводи дарсй дигаргун созад.
Агар педагог дар кори худ технологияхои инноватсиониро истифода барад, кудакро бохурсандй ва бемачбуркунй омузонидан мумкин аст. Он гох дарсхои у ба муоширати эчодй бо хонандагон ва муносибати эчодии хонандагон байни худ табдил меёбад. Ихтисора^о:
СДТ - стандарти давлатии таълим АХ,Т - амалнои уаматарафаи таълими ТИК - технологиями иттилооти-коммуникативи ТТУ - таълими таусили умуми
ПАЙНАВИШТ:
1. Арефева, О.М. Особенности формирования коммуникативных универсальных учебных умений младших школьников/О.М.Арефева//Начальная школа. - 2012.- №2. - С. 74-78.
2. Краткий справочник по педагогической технологии / Под ред. Н. Е.Щурковой.-М. Новая школа, 1997.-194с.
3. Минкес, М.В. группавая парная форма работы на уроках математики/ М.В. Минкес.-Томск, 2016.-245с.
4. Петрусинский, В.В. Игры -обучения, тренинг, досуг/ В.В. Петрусинский. -М: Новая школа,1994.-125с.
5. Ушинский, К.Д. Избранные педагогические сочинения в 2 т/К.Д.Ушинский.-Москва:Педагогика,1974.-274с.
6. Цукерман, Г.А. Виды общения в обучении/ Г.А. Цукерман. -Томск.Пеленг,1993.-192с.
REFERENCES:
1. Arefeva, O.M. Features of the Formation of Communicative Universal Educational Skills of Younger Schoolchildren // Elementary School / OM Arefeva. - 2012, No. 2. - P. 74-78.
2. A Brief Guide to Educational Technology / under the editorship of N. E. Shchurkova. - M. New School, 1997. - 194 p.
3. Minkes, M.V. Group Paired Form of Work in Mathematics / M.V. Minkes. - Tomsk, 2016. -245 p.
4. Petrusinsky, V.V. Games -Training, Training, Leisure / V.V. Petrusinsky. -M: New School, 1994. - 125 p.
5. Ushinsky, K.D. Selected Pedagogical Essays in 2 volumes / KD Ushinsky. - Moscow: Pedagogy, 1974. - 274 p.
6. Zuckerman, G.A. Types of Communication in Training / G.A. Zuckerman. -Tomsk. Bearing, 1993. - 192 p.
