CC BY
34
Vestnik KazNMU №3-2020
УДК 376.356
Кохлеарлык импланттары бар балалардыц есту кабтет мен сейлеу тЫн дамытудаFы TY3eTy жумыстарын уйымдастыру
М.М. Мауенова1, Г.А. Тусупбекова2, А.М. Рахметова3, А.Ж. Молдакарызова2,4, 5Ж.Н. Бисенбаева, Б.Б.Аманбай2, З.Ю. Хебуллаева2 , Ж.F. Элiбаева2
'Нур-Султан каласынын, "№ 65 мектеп-гимназиясы" КММ, Казахстан 2Эл-Фараби атындат Казак ¥лттык университет1 3Е.А. Бекетов атындат Караганды мемлекетт1куниверситет1 4СЖ. Асфендияров атындат Казак ¥лттык медицина университет1 5КР КМ Курлык эскерлер1н1ц эскери институты, Алматы, Казакстан
Кохлеарлы имплантанты бар балалардын есту жэне сейлеу кабiлеттерiн дамыту Yшiн арнайы тYзету электрондык багдарлама колданылган. ТYзету экспериментi Нур-Султан каласынын №65 мектеп-гимназиясындат тYзету сыныптарындат 68 кохлеарлы имплантты бар бастауыш сынып окушыларына жYргiзiлген. Электронды багадарламаны колданудын нэтиже^нде эксперименталды топта есту каб'летнн темен денгеш 15% темендесе, орташа мен жогарт денгейлер 3%, 12% артты. Сейлеу Каб'летЫ'н денгейлер'1 эксперименттiк топта темен денгеш 18% темендесе, орташа денгеш 4% жогарлап, жогары денгейд'н 14% артулары байкалган. Осылайша, Нур-Султан каласынын №65 мектеп-гиназиясында жYргiзiлген тYзету жумыстарынын тиiмдiлiгi расталды.
ТYйiндi сездер: Кохлеарлы имплантант, бастауыш сынып окушылары, тYзету жумысы, электрондык багдарлама.
©зектЫп
Кохлеарлы имплантация жасау баFдарламасы Казакстанда 2007 жылдан бастап мемлекетпк децгейде жузеге асырылуда. Жыл сайын еспмей™ балалар мен ересектер ушлн 200-ге жуык имплант жасалады. ХирyргиядаFы желспктерге карамастан, кохлеарлы имплантация есту кабшелн жэне сейлеу тшн толык дамытуды камтамасыз ете алмайды. БалаFа операциядан кешнп психологиялык-педагогикалык оцалту кажет, оны сурдопедагог, логопед жэне дефектолог мамандары баскарады. Сол себепт1, ерекше балалардыц денсаyлыFын сактау жэне кайта калпына оцалту, ныFайтy жумыстары ерекше орын алу керек [1].
«Казакстан РеспyбликасындаFы баланыц кукыктары туралы» Казакстан Республикасыныц 2002 жылFы 8 тамыздаFы №345 Зацыныц 15-бабына сэйкес есту кабшет бузылFан бастауыш сынып окушылары жалпы б1л1м берет1н жэне жалпы даму орталыктарында ез1н1ц к¥рдастарымен б1рге б1л1м алyFа кукылы [2, 3].
Осы уакытка аралыFында кохлеарлы имплант жасаткан мектепке дей1нг1 балаларFа жэне ересек адамдарFа арналFан эд1стемелк усыныстар, есту каб1лет1н дамытyFа арналFан дидактикалык материалдар эз1рленд1 [4]. Оцалтудыц эр турл1 кезецдер1н уйымдастыру мен мазмуны, кохлеарлы имплант жасаткан балаларFа арналFан б1л1м беру баFыттары (Т.С. Зыкова, Н.Д. Шматко, Е.Л.Гончарова, О.И.Кукушкина, Н.В.Пудов) [5]. Казакстанда кохлеарлы имплант жасаткан балаларды оцалту, окыту, тэрбиелеу жумыстарын уйымдастырyFа арналFан эд1стемел1к материалдар ете аз, т1пт1 тапшы десе де болады.
Кохлеарлы имплантация (КИ) жасаткан бастауыш сынып окушыларымен олардыц есту-сейлеу кабылдауыныц накты дамуын ескере отырып, тузету жумыстарын жоспарлау жэне журпзу мэселес1 элi де зерттелмеген кушнде калып отыр. Арнайы мекеме мамандары кохлеарлы импланттация жасаткан эр бала ушлн есту аппарты жуйеамен ота жасаFан жасына байланысты, жеке сараланFан, бейiмделген бiлiм беру баFдарламаларын эзiрлеyге жэне iске асырyFа дайын болу керегi анык.
Кохлеарлы имплантация жасаткан окушыларда есту жэне сейлеу кабшеттерЫ дамыту бойынша тузету жумыстарын
арнайы бшм берyдiц жеке оку баFдарламаларына жэне есту эдiсiне сэйкес куру кажет.
Зерттеу жумысыныц максаты: Кохлеарлы имплантант жасаткан бастауыш сынып окушыларыныц есту жэне сейлеу кабшеттерЫ дамытyFа арналFан электрондык баFдарламаны колдану бойынша эдiстемелiк усыныстарды эзiрлеy. Материалдар жэне зерттеу эдiстерi. Тузету эксперимент НурСултан каласыныц №65 мектеп гимназиясындаFы тузету сыныптарындаFы 68 кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларына журпзшдк Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларыныц диагностика журпзу максатында 2018-2019 оку жылдары барысында есту, сейлеу кабшеттерЫщ децгейiн тексерiсi жYргiзiлдi. Эксперименталды жумыстыц мiндеттерi:
■ Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларыныц есту, сейлеу кабшетЫщ даму жаFдайын баFалаy эдiсiн тацдау.
■ Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларын тацдау.
■ Бастауыш сынып окушыларына есту, сейлеу кабшеттерЫ децгешн тексеруге арналFан оку эдiстемелiк (диагностикалык карта) эзiрлеy жэне оны экспериментпк зерттеуде колдану.
■ Эксперименталды жэне бакылау сыныптарыныц есту, сейлеу даму жаFдайын тексеру.
■ «Есту жумысы» пэшнен кохлеарлы имплантациядан кейiн бастауыш сынып окушыларыныц есту, сейлеу кабшетЫ дамыту бойынша TYзетy жумысын уйымдастырyFа арналFан эдiстемелiк нускаулыкты негiздеy.
■ Зерттеуден кешнп жYргiзiлген анализдерiн жалпылау жэне эксперименталды мен бакылау сыныптарыныц анализдерЫ салыстыру мен корытынды жасау. Кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып окушыларыныц есту, сейлеу кабшеттерЫщ дамыту децгеш терт кезецнен етп:
I кезец. Кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып окушылар туралы мэлiметтi жинактау, яFHи окушыныц диагнозы, псхофизиологиялык дамyындаFы косымша ауыткулар, есту кабiлетiнiц бузылудыц себебi мен уакыты, аппарат TYрi.
Вестник КазНМУ №3-2020
II кезец. Кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш эр сынып окушыларынын есту, сейлеу дамуынын диагностикам (Ф.Ф. Рау., Н.Ф.Селезина М.1981ж, Э.И. Леонгард М.1971ж) мен баFалауын камтиды.
III кезец. Зерттеу жумысы бойынша тузету жумыстарын уйымдастыру негiзiнде жанартылFан баFдарлама негiзi бойынша тузету сыныптарынын басты пэнi «Есту жумысы» - на арналFан «Кохлеарлы имплантациядан кешн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша тузету жумысын yйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулыкты» непздеу.
IV кезен. Кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып (4 сынып) окушыларынын есту, сейлеу кабшеттер^н даму денгешшн салыстырмалы анализдерiн болжау.
Зерттеу нэтижелерi жэне талкылау. Бiрiншi кезенде эксперимента жYргiзу барысында КИ жасаткан бастауыш сынып окушыларына «Нашар еститiн бастауыш сынып окушыларынын, есту кабшет мен ауызша сейлеу тiлiн тексеруге арналFан диагностикалык карта» аркылы есту, сейлеу кабшелшн даму денгейiн аныктадык. Нэтижеанде эксперименталды жэне бакылау сынып курылды. Окушыларда кохлеарлы импланттын «Medel» жэне «Cochlear» фирмасынын аппараттар тYрлерi болды. Окушылардын кебiнде косымша псхофизиологиялык дамуындаFы косымша ауыткулар болды, олар: психологиялык дамуындаFы тежелу, жалпы сейлеу тЫшн дамымуы жэне Yш окушыларда балалар церебралды сал ауруы болды.
Еюншл кезенде бiз зерттеуге дейiнгi кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу дамуынын жаFдайын аныктап, баFаладык. Керсеткiштердiн калыптасу денгейлерi есту кабшет бузылFан балалардын есту, сейлеу кабшетЫн дамуын баFалау, сондай-
ак, сурдопедагогикадаFа сейлеу кlабiлеттерiн TyciHy бойынша кlабылданFан ycыныcтарFа сэйкес Л.В. Нейманнын, Э.З. Яхнинанын, Е.П. Кузмичеванын усынымдарынын негiзiнде аныкталды [6].
«Нашар естилн бастауыш сынып окушыларынын, есту кабшет мен ауызша сейлеу тiлiн тексеруге арналFан диагностикалык карта»-нын iшiне:
- Окушы туралы мэлiмет (Королева В.И., 2012).
- Аудиограмма (Коваленко С.Л., 2005).
- Есту к,абшел бyзылFан окушы дыбыс кYшейткiш аппаратымен жэне дыбыс к^шейтюш аппаратсыз тiлciз (ойыншыктар), тiлдiк (жеке фонемалар, буындар, сездер) дыбыстардын кабылдауын тексеру, эр тYрлi кYштердiн (катты, тыныш) дыбыстарын сан бойынша, узакть^ы бойынша ажыратуын тексеру (В.И. Пудов., О.В. Зонтова., Е.В. Кузовков, 2009).
- Есту кабшетЫщ нэтижеан 50 сез тiркеcтер аркылы cyрактарFа жауап беру, тапсырмаларды орындау, cейлемдердi тындау жэне кайталау (Ф.Ф. Рау., Н.Ф.Селезина, 1981)
- Артикуляциялык аппараттын курылымы, дыбыстардын айтылуы жаFдайы, сейлеу даFдыcы: дауыстын кYшi, сейлеу каркыны, сейлеу тынысын аныктау (Сорокина Н.А., 2014)
- Сейлеу тЫшн аныктылы^ы (Э.И. Леонгард,1971)
Текcерic мyFалiм-дефектологпен (сурдопедагогпен) санитарлык талаптарFа сай етюзшдг кYндiзгi уакытта, жеке эр баламен, тексерк 20 минуттан аспайды. Окушылардын есту, сейлеу кабшетЫ жоFары, орташа, темен денгешмен баFалаймыз.
Зерттеуге дешнп кохлеарлы имплантты жасаткан дайындык сынып окушылардын есту, сейлеу кабшетерУн даму денгеш 1 кестеде берiлген.
Кесте 1 - Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту, сейлеу кабшеттерЫ аныктау
Есту кабшелшн дамуы Сейлеу кабшелшн дамуы
Денгей Эксперименталды Бакылау сынып Эксперименталды Бакылау сынып
сынып (n7) сынып (n7)
(n7) (n7)
саны % саны % саны % саны %
Темен 3 43% 2 28,5% 2 28,5% 1 14%
Орташа 3 43% 3 43% 3 43% 3 43%
ЖоFары 1 14% 2 28,5% 2 28,5% 3 43%
YmiHmi кезенде 6i3 зерттеу жумысы бойынша тузету жумыстарын уйымдастыру негiзiнде жанартылFан баFдарлама негiзi бойынша тузету сыныптарынын басты пэн «Есту жумысы» - на арналFан «Кохлеарлы имплантациядан кейiн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша тузету жумысын уйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулык» бойынша тузету жумыстары жYргiзiлдi. Кохлеарлы имплантациядан кейiн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша тYзету жумысын уйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулыFында дыбыстык ойыншыктар, жабайы жэне YЙ кустардын дауыстары, турмыстык жэне табиFат шулар, дауыс шыккан жерiн аныктауFа жэне т.б. такырыптарFа сэйкес жаттыFулар жинакталды. Есту, сейлеу кабшелн дамытудын тYзету жумысын уйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулыFында оку жоспарынын такырыптары бойынша (YЙ жануарлар, YЙ кустары, жабайы кустар, аспаптар, балалар эндерi жэне т.б.) усынылFан. Есту жумысы пэнi бастауыш сыныптарында
аптасына 1 саFаттан 33 саFатпен бекiтiлген. Кохлеарлы имплантациядан кейiн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша тYзету жумысын уйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулыFын оку процеанде Нур-Султан каласынын №65 мектеп-гимназиясынын тYзету бастауыш сыныптарына бекiтiлiп 20192020 оку жылдары барсында окушылардын есту, сейлеу кабшеттерЫщ денгейiн, сурдопедагог-муFалiм есту жумысы сабаFында жYргiздi.
Кохлеарлы имплантациядан кешн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша тYзету жумысын уйымдастыруFа арналFан эдiстемелiк нускаулыFын жYргiзгеннен кейiн бiз есту, сейлеу тшн даму денгейлерiнiн нэтижелерЫе талдау жасадык.
Зерттеуден кейiнгi кохлеарлы имплантты жасаткан 1 сынып окушылардын есту, сейлеу кабшетерЫщ даму денгеш 2 кестеде бершген.
УеБШк КагЫМУ №3-2020
Кесте 2 - Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту, сейлеу кабшет^н, дамуын тузету эксперименттен кейЫ аныктау
Есту кабшелшн дамуы Сейлеу кабшелшн дамуы
Эксперименталды Бакылау сынып Эксперименталды Бакылау сынып
Денгей сынып (п7) сынып (п7)
(п7) (п7)
саны % саны % саны % саны %
Темен 1 14% 3 43% 1 14% 2 28,5%
Орташа 3 43% 2 28,5% 3 43% 3 43%
ЖоFары 3 43% 2 28,5% 3 43% 2 28,5%
Нэтижеанде, эксперимент сыныбынын бакылау сыныбына кlараFанда кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу каб1лет1 ден,гешнщ ескен1н кер1п турмыз. ЯFни, эксперименталды сыныбынын бакылау сыныбынан караFанда есту кабшелшн темен денгеш 15% темендед1, орташа денгеш 3% жоFары, жоFары денгеш 12% ест1. Сейлеу кабшелшн темен денгеш 18% темендед1, орташа денгеш 4% жоFары, жоFары денгеш 14% ест1.
Кесте 3 - Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын
Терлншл кезенде калыптастырушы эксперимент нэтижелер1 бакылау сыныбы мен эксперимент сыныбынын есту, сейлеу даму ден,гешн салыстыруFа мумк1нд1к берд1. Кохлеарлы имплант жасаткан окушылардын есту, сейлеу кабшеттерЫщ даму денгешшн салыстырмалы жиынтык 3 кестеанде бер1лд1.
', сейлеу кабшет^н, даму ден,гейын, айырмашылыгын аныктау
Экспериментке дешнп Эксперименттен кешнп
Есту кабшелшн дамуы Сейлеу кабшелшн Есту кабшелшн дамуы Сейлеу кабшелшн
Денгей дамуы дамуы
Эксперим Бакылау Эксперим Бакылау Эксперим Бакылау Эксперим Бакылау
ент сынып сынып ент сынып ент сынып ент сынып
(п7) (п7) сынып (п7) сынып (п7) сынып (п7)
(п7) (п7) (п7)
Темен 43% 28,5% 28,5% 14% 14% 43% 14% 28,5%
Орташа 43% 43% 43% 43% 43% 28,5% 43% 43%
ЖоFары 14% 28,5% 28,5% 43% 43% 28,5% 43% 28,5%
Корыта келе, кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту-сейлеу тЫшн, кабшелн салыстырFанда келес1 нэтижелер шыFарылды. Эксперименталды сыныбынын, эксперименттен кешнп нэтижелер1, экспериментке дешнп нэтижелерге караFанда есту кабшелшн темен денгеш 40% темендед1, орташа денгеш 18% жоFары, жоFары денгеш 22% ест1. Сейлеу кабшелшн темен денгеш 30% темендед1, орташа денгеш 10% жоFары, жоFары денгеш 20% есп. Корытынды
Кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту-сейлеу тЫн кабылдауFа арналFан эд1стемел1к усыныстар мен тузету жумыстарын уйымдастыру дефектология FылымындаFы манызды мэселел1р1н1ц б1р1. Сонымен катар, Казакстан Республикасында жанартылFан баFдарлама 2016 жылдын, 1 кыркуйег1нен бастап ел1м1зд1ц барлык мектеб1не енг1з1лд1. Окыту тэс1л1 пэн бойынша оку баFдарламасынын тубегейл1 жан,а курылымын куруда нег1зг1 баFдар болып табылады. Сол себепт1 жалпы мектепт окушыларына арналFан окулыктары, есту кабшел нашар окушыларFа сездер1, мэт1ндер1, тапсырмалары оку процес1не киындата тусед1, оку баFдарламасын мецгеруде кедерг1 тусед1. Бвдщ зерттеу жумысымыз кохлеарлы имплант жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту-сейлеу тЫшн, тузету жумыстарын ти1мд1 уйымдастыруFа арналады. Сондыктан б1з кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшеттерУн, дамытудын, онтайлы жолдары мен куралдарын теориялык жэне экспериментт1к 1здеу жен1ндег1 зерттеу жумысында жург1зд1к. ЯFни, койылFан мэселеге сэйкес максаты аныкталды -кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту кабшел мен сейлеу кабшеттерЫн дамыту бойынша тузету жумыстарын уйымдастырдык жэне эд1стемел1к нускаулыктарды эз1рлед1к.
Б1р1нш1 м1ндетт1 шешу уш1н каз1р1 кезендег1 кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту-
сейлеу тшн кабылдауFа арналFан теориялык зерттеулерд1 зерттеу, бул эдеби дереккездерд1 талдау нэтижеа бойынша кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабылдауынын даму денгеш туралы акпараттарды жалпылау болды; кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын, есту-сейлеу тЫшн кабылдауын дамыту кезкарастардын нег1здемес1 мен сипаттамасынын жолдары мен куралдарды тандау, бул теориялык зерттеудщ маныздылыFы болып табылады. Бупнп кунде есту, сейлеу бузылысын тузету турл1 эд1стер бар, б1рак ен маныздысы кешенд1 эд1с болып табылады, ейткеш окушынын барлык танымдык урд1стер - назар аудару, есте сактау, ойлау, кабылдау оку жуйеане т1келей катысуымен дамиды.
Ек1нш1 м1ндетт1 шешуде, Ф.Ф.Рау, Э.И.Леонгард, И.В.Королева жэне т.б. эдеби дереккездерд1 [7] талдау нэтижеанде кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн даму денгешн, б1з жасаFан диагностикалык карта колдану аркылы окушынын есту, сейлеу тшн кабылдауын арттыруFа арналFан 50 тапсырмалар (сурак-жауап, тапсырмаларды орында, сейлемдерд1 тында-кайтала) жэне 50 сезд1 (сездерд1 анык айту нег1з1нд1 осындай мэл1меттер аныкталды: окушылардын жалпы есту кабшел темен денгей1 42%, орташа денгеш 38%, жоFары денгей1 20%, сейлеу кабшел темен денгеш 32%, орташа денгеш 38%, жоFары денгеш 30%. Нэтижеанде, б1з кохлеарлы имплант жасаткан окушылардын есту кабшел мен сейлеу кабшелнщ оку кызмел барысында ею жыл аралыFындаFы жалпы дамуын зерттеуге мумюндк берд1. КурастылFан карта аркылы муFалiм-сурдопедагог эр балаFа жеке тузету баFдарламасын курастыра алады. Yшiншi жэне терлншл мiндеттi шешуде, диагностикалык зерттеу нэтижелерЫен кейiн есту жумысы пэшнен кохлеарлы имплант жасаткан окушыларFа «Кохлеарлы имплантациядан кешн бастауыш сынып окушыларынын есту, сейлеу кабшелн
Вестник КазНМУ №3-2020
дамыту бойынша TYзетy жумысын уйымдастырyFа арналFан эдiстемелiк нускаулык» пен «Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларымен TYзетy дамытушылык жумыс» электронды баFдарлама эзiрледiк. ТYзетy жумысын уйымдастырyFа арналFан эдiстемелiк нускаyлыFында окyшыларFа тапсырмалар есту жэне сейлеу тЫн дамытyFа арналFан жацартылFан баFдарлама бойынша эр TYрлi дидактикалык ойындар, тапсырмалар, жатть^улар сараланып арнайы, олардыц есту кабшел, сейлеу кабiлетi, ойлау, зешн, есте сактау, кабылдау кабiлеттерiн ескере отырып iрiктелдi. ¥сынылFан тапсырмалар спиральдык каFида бойынша кYрделене TYседi. Осы тапсырмаларды орындаFан кезде бастауыш сынып окушыларыныц есту мен сейлеу кабiлеттерi одан эрi дамиды.
Бесiншi мЫдетп шешуде, кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларыныц есту, сейлеу кабметтерЫ
«Кохлеарлы имплантациядан кешн бастауыш сынып окушыларыныц есту, сейлеу кабшелн дамыту бойынша TYзетy жумысын уйымдастырyFа арналFан эдiстемелiк нускаулык» пен «Кохлеарлы имплантты жасаткан бастауыш сынып окушыларымен TYзетy дамытушылык жумыс» электронды баFадарлама бойынша эзiрленген куралыныц колданудыц нэтижесiнде эксперименталды сыныпты бакылау сыныбымен салыстыруда есту кабмелжц темен децгейi 15% темендесе, орташа децгеш 3% артты, жоFары децгейi 12% жоFарлады. Сейлеу кабшелшц децгейлерi эксперименттiк топта темен децгеш 18% темендесе, орташа децгеш 4%, жоFары децгеш 14% артулары байкалды. Осылайша, Нур-Султан каласыныц №65 мектеп-гиназиясыныц TYзетy сыныптарына арналFан тузету эдiстемелiк куралыныц тиiмдiлiгi расталды.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Республикаская газета «Экспресс К» А. Скрелинг - 2018 г.
2 2012 ж. Казакстан Республикасы Эдшет министрлiгiнiц "Казакстан Республикасыныц Зацнама жэне кукыктык акпарат институты" ШЖК
3 Сурдопедагогика: Учеб. пособие для студентов дефектол фак. пед. ин-тов /Л.В. Андреева, К.А. Волкова, Т.А, Григорьева и д.р.; Под ред. М.И. Никитиной. - М.: Просвещение, 2015. - 11с.
4 Развитие способностей у глухих детей в процессе обучения/Под.ред. Т.С. Зыковой. - М., 1991 - 176 с.
5 Кузмичева Е.П., Обучение неслышащих детей восприятию и воспроизведению устной речи: учеб.пособие для студ.учреждений высш.проф.образования. - М.: Издательский центр «Академия», 2003. - 336 б.
6 Кохлеарная имплантация глухих детей и взрослых (электродное протезирование слуха) //Королева И.В. - 2-е изд., и доп.- СПб.:КАРО, 2012, - 66с.
М.М. Мауенова1, Г.А. Тусупбекова2, А.М. Рахметова3, А.Ж. Молдакарызова2,4, 5Ж.Н. Бисенбаева, Б.Б. Аманбай2, З.Ю. Хебуллаева2, Ж^ Элiбаева2 ]КГУ "Школа-гимназия № 65" города Нур-Султан, Казахстан 2Казахский Национальный университет имени аль-Фараби 3Карагандинский государственный университет имени Е.А. Букетова 4Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова 5Военный институт Сухопутных войск МО РК, Алматы, Казахстан
ОРГАНИЗАЦИЯ КОРРЕКЦИОННОЙ РАБОТЫ ПО РАЗВИТИЮ СЛУХА И РЕЧИ У ДЕТЕЙ С КОХЛЕАРНЫМИ ИМПЛАНТАТАМИ
Резюме: Для развития слуха и речи детей с кохлеарным имплантатом использовалась специальная коррекционная электронная программа. Коррекционный эксперимент проводился для учащихся начальных классов с 68 кохлеарными имплантами в коррекционных классах школы-гимназии №65 г. Нур-Султан. В результате использования электронной программы низкий уровень слуха в экспериментальной группе снизился на 15%, средний и верхний уровни увеличились на 3%, 12%. Уровни речевого
развития в экспериментальной группе низкий уровень снизился на 18%, средний уровень повысился на 4%, а высокий уровень увеличился на 14%. Таким образом, в школе-гимназии №65 г. Нур-Султан была подтверждена эффективность проведенной коррекционной работы в коррекционных классах.
Ключевые слова: Кохлеарный имплантант, учащиеся начальных классов, коррекционная работа, электронная программа.
Vestnik KazNMU №3-2020
M.M. Mauenova1, G.A. Tussupbekova2, A.M. Rakhmetova3, A.Zh. Moldakaryzova2-4, 5Zh. N., Bisenbayeva, B.B. Amanbai2, Z.Y. Khebullayeva2, Zh.G.Alibayeva2 '"School-gymnasium № 65" the city of Nur-Sultan, Kazakhstan 2al-Farabi Kazakh National University, Kazakhstan 3E.A. Buketov Karaganda State University, Kazakhstan 4S.D. Asfendiyarov Kazakh National Medical University 5Military Institute of Land forces Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan
ORGANIZATION OF CORRECTIONAL WORK ON THE DEVELOPMENT OF HEARING AND SPEECH IN CHILDREN WITH COCHLEAR IMPLANTS
Resume: A special electronic correction program was used to develop the hearing and speech of children with cochlear implants. The correctional experiment was conducted for primary school students with 68 cochlear implants in the correctional classes of the school-gymnasium №65 in Nur-Sultan. As a result of using the electronic program, the low level of hearing in the experimental group decreased by 15%, the middle and upper levels increased by 3%, 12%. The levels of speech development in
Keywords: Cochlear implant, primary school students, correctional work, electronic program
the experimental group decreased by 18%, the average level increased by 4%, and the high level increased by 14%. Thus, the effectiveness of the correctional work carried out in correctional classes was confirmed at the school-gymnasium № 65 in NurSultan.
