Научная статья на тему 'КИТОБХОНЛИК МАДАНИЯТИНИ ОММАЛАШТИРИШ ВА БОЛАЛАР КИТОБХОНЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

КИТОБХОНЛИК МАДАНИЯТИНИ ОММАЛАШТИРИШ ВА БОЛАЛАР КИТОБХОНЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
84
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
китоб ўқиш / кўникма / шаклланиш / камолот / мутолаа / инсон ақли / тафаккур / кишилик жамияти / маънавий тараккиёт. / reading / skill / formation / maturity / reading / human mind / thinking / human society / spiritual development

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мухамадиева, Хилолахон Джахонгировна

Мақолада янги давр шиддати жамият ҳаётида эзгу қадрият ва анъаналарни қарор топтиришга, хусусан, халқимиз, айниқса, ёш авлоднинг маънавий-интеллектуал салоҳияти, онгу тафаккури ва дунёқарашини юксалтиришда, она Ватани ва халқига муҳаббат ва садоқат туйғуси билан яшайдиган баркамол шахсни тарбиялашда китобхонлик маданиятини ошириш алоҳида аҳамиятга эга эканлигига тўхталган. Китобхонлик, китоб мутолаасини тарғиб қилиш ва унинг инсон камолотидаги ўрни, аҳамиятини тарғиб қилиш бўйича амалга оширилган тизимли ишлар очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

POPULARIZATION OF READING CULTURE AND DEVELOPMENT OF CHILDREN'S READING

In the article, the intensity of the new era lies in the affirmation of good values and traditions in the life of society, in particular, in improving the reading culture in increasing the spiritual and intellectual potential of our people, especially the younger generation, their thinking and worldview, and in educating a comprehensively developed person, living with love and loyalty to the Motherland and its people, it is emphasized that this is of particular importance.The systematic work carried out to promote reading, book reading and its place and significance in human development has been revealed.

Текст научной работы на тему «КИТОБХОНЛИК МАДАНИЯТИНИ ОММАЛАШТИРИШ ВА БОЛАЛАР КИТОБХОНЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

КИТОБХОНЛИК МАДАНИЯТИНИ ОММАЛАШТИРИШ ВА БОЛАЛАР КИТОБХОНЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Кукон давлат педагогика институти Факультетлараро педагогика ва психология

Мацолада янги давр шиддати жамият уаётида эзгу цадрият ва анъаналарни царор топтиришга, хусусан, халцимиз, айницса, ёш авлоднинг маънавий-интеллектуал салоуияти, онгу тафаккури ва дунёцарашини юксалтиришда, она Ватани ва халцига мууаббат ва садоцат туйзуси билан яшайдиган баркамол шахсни тарбиялашда китобхонлик маданиятини ошириш алоуида ауамиятга эга эканлигига тухталган.

Китобхонлик, китоб мутолаасини тарзиб цилиш ва унинг инсон камолотидаги урни, ауамиятини тарзиб цилиш буйича амалга оширилган тизимли ишлар очиб берилган.

Калит сузлар: китоб уциш, куникма, шаклланиш,, камолот, мутолаа, инсон ацли, тафаккур, кишилик жамияти, маънавий тараккиёт.

ПОПУЛЯРИЗАЦИЯ КУЛЬТУРЫ ЧТЕНИЯ И РАЗВИТИЕ ДЕТСКОГО

ЧТЕНИЯ

АННОТАЦИЯ

В статье интенсивность новой эпохи заключается в утверждении добрых ценностей и традиций в жизни общества, в частности, в повышении читательской культуры в повышении духовно-интеллектуального потенциала нашего народа, особенно молодого поколения , их мышления и мировоззрения, а в воспитании всесторонне развитого человека, живущего любовью и верностью Родине и ее народу, подчеркивается, что это имеет особое значение.

Выявлена планомерная работа, проводимая по пропаганде чтения, книгочтения и его места и значения в развитии человека.

Ключевые слова: чтение, умение, формирование, зрелость, чтение, человеческий разум, мышление, человеческое общество, духовное развитие

Мухамадиева Хилолахон Джахонгировна

кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

POPULARIZATION OF READING CULTURE AND DEVELOPMENT OF

CHILDREN'S READING

ABSTRACT

In the article, the intensity of the new era lies in the affirmation of good values and traditions in the life of society, in particular, in improving the reading culture in increasing the spiritual and intellectual potential of our people, especially the younger generation, their thinking and worldview, and in educating a comprehensively developed person, living with love and loyalty to the Motherland and its people, it is emphasized that this is of particular importance.The systematic work carried out to promote reading, book reading and its place and significance in human development has been revealed.

Key words: reading, skill, formation, maturity, reading, human mind, thinking, human society, spiritual development.

"...етти муъжиза инсон аклининг, тафаккурининг, калбининг оташин мадхияси, инсон дахосининг улуглигига куйилган мангу обида булиб келмокда. Бирок, шундай булса-да, оламда яна бир муъжиза борки, унинг буюклиги, мукаддаслиги етти муъжизанинг жамики улугворлиги, гузаллигидан камлик килмайди. Бу муъжиза - китоб. Китобнинг муъжиза, муъжиза булганда хам биринчи муъжиза эканлигини купгина буюклар кайд килган"- деб ёзган эди Озод Шарафиддинов.

Узбекистон "Миллий тикланишдан - миллий юксалиш сари" тамойили асосида тараккиётнинг янги боскичига кадам куйди. Янги давр шиддати жамият хаётида эзгу кадрият ва анъаналарни карор топтиришга, хусусан, халкимиз, айникса, ёш авлоднинг маънавий-интеллектуал салохияти, онгу тафаккури ва дунёкарашини юксалтиришда, она Ватани ва халкига мухаббат ва садокат туйгуси билан яшайдиган баркамол шахсни тарбиялашда китобхонлик маданиятини ошириш алохида ахамият касб этмокда.

Ёшларда китоб укиш куникмаси шаклланса, камолоти йулида колган барча амалларни китобнинг узи ургатади.

2020-2025 йилларга мулжалланган китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва куллаб-кувватлаш миллий дастури (кейинги уринларда -

КИРИШ

"Дунёдаги уар цайси давлат, уар цайси халц биринчи навбатда узининг интеллектуал салохияти, юксак

маънавияти билан кудратлидир. "

Шавкат Мирзиёев

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

Дастур) Узбекистан Республикаси Конституцияси, "Ёшларга оид давлат сиёсати туFрисида", "Ахборот-кутубхона фаолияти туFрисидамги Узбекистон

фармонлари, карорлари ва Хукумат карорлари хамда бошка конун хужжатлари хамда халкаро хукукнинг умумэътроф этилган нормаларига мувофик тайёрланган. Бугун Республикамизнинг барча тизимларида китобхонлик, китоб мутолаасини тарFиб килиш ва унинг инсон камолотидаги урни, ахамиятини тарFиб килиш буйича тизимли ишлар амалга оширилмокда. Жумладан, Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги тизимида хам китобхонлик ва китоб мутолааси буйича самарали натижалар кулга киритилмокда.

Бундай енгилмас куч манбаи эса аввало инсоният тафаккурининг буюк кашфиёти - китоб ва кутубхоналарда. Бугунги кунда куплаб ривожланган мамлакатлар ёшлари-нинг орасида «оммавий маданият» каби янги илмий катего-рияларнинг юзага келиши уцувчи-ёшларнинг фалсафий дунёкараши учун тахдидли муаммолар келиб чикишига сабаб булмокда.

Хатто жахон ёшлари психологиясида оила-вий, яъни ота-она ва фарзанд уртасидаги муносабатлар, китоб мутолаа килиш мадани-яти, миллий-диний кадриятларга булган муно-сабат совуклашиб, бегоналашиш тенденция-лари кучайиши кузатилмокда.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Мамлакатимизда мана шундай холатларнинг олдини олиш, укувчи-ёшларни турли ёт FOялар, тахдидлардан химоя килиш, уларнинг тарбиясини тугри амалга ошириш борасида катор вазифалар белгиланиб, чора-тадбирлар ишлаб чикилмокда. Бунинг самараси уларок колган давлатларга хам урнак була оладиган дастурлар ишлаб чикилган.

Илм-фан, жамиятнинг ютуклари, тарак-киёти китоб билан юзага келади, китоб ёшликда энг яхши мураббий, кариганда эса ундан яхширок дуст йуклиги хусусидаги фикр ва FOяларни жуда куп эшитамиз.

Китобнинг инсон хаёти, кишилик жамияти маънавий тараккиётидаги бекиёс урни кадимдан маълум. У дунёни таниш, билим бериш билан бирга гузалликка мухаббат уЙFOтиш, ундан завкланиш, ёвузликдан нафратланиш туйрусини ривожлантиради.

Китоб уукувчида дунёни англаб олишда кумак бериш билан бир каторда унинг илмий дунёкарашини шакллантиради, ижобий характерни таркиб топтиради, хаёт ва турмуш зид-диятларини кандай килиб ечиш йклларини

Республикаси конунлари, Узбекистон Республикаси Президентининг

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

ургатади. Бу хислатларни эгаллаб олган хар бир укувчи юксак маънавиятли шахс булиб камолга етади.

Зеро, китоб авлодлар занжирини мустахкамловчи маънавий меросдир. У инсон рухига таъсир этиб, уларни маънавий-ахлокий камолотга етаклайди, хиссиётига таъсир этади ва билим бериш билан бирга укувчига завк багишлайди хамда аклни чархлаб, уни тарбиялайди.

Адабиётшунос Сафо Матжонов таъкидлага-нидек, «Илмий асарлар гафлат ва жахолатдан куткарса, бадиий асарлар дагаллик ва разолатдан халос этади. Униси хам, буниси хам кишиларнинг маърифатли, бахт-саодатли булиши учун баб-баравар фойдали ва зарурдир».

Шаркда ахлок-одоб борасида буюк асарлар яратган Мухаммад Жабалрудий китоб хакида: "Эй азиз! Киши учун китобдан азизрок ва ёкимлирок сухбатдош йукдир. Китоб фасохат, балогатда, латофатда тенги йук, мунофикликдан холи хамрохдир. Ёлгизликда ва гамли айёмларда мунис улфатдир. Унда на нифок бору, на гина. У шундай хамдамки, сузларида ёлгон ва хато булмайди. Сухбатидан эса кишига малоллик етмайди. У уз дустининг дилини огритмайди. Юрагини эса сиккмайди. У шундай рафикдирки, киши оркасидан гийбат килиб юрмайди. Унинг сухбатидан сенга шундай файзли фойдалар етадики, бундай фойдани одамлардан топа олмайсан. Аксинча, аксар одамлар сухбатидан кишига зарар етади. Китобдек дуст ичида барча илму хилм мужассамдирки, у кишиларни утмишдан ва келажакдан огох килиб туради. Шунинг учун хам "Китоб акл калъасидир", деганлар

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, китоб узида ривожлантирувчи ва тарбияловчи улкан имкониятни саклайди, укувчини инсониятнинг маънавият тажрибасига ошно этади, унинг аклини ривожлантириб, хис-туйгуларини юксалтиради. У ёки бу асар укувчи томонидан канчалик чукур ва тулик кабул килинса, бу асар унинг шахсига шунчалик катта таъсир курсатадики, укувчи уз олдига буюк максадлар куйиб, ёмон иллатлардан узини саклайди. Шунинг учун хам таълимнинг етакчи вазифаларидан бири укувчиларда китоб укишга булган кизикишни шакллантириш, ундаги вокеа ва ходисаларни тахлил этишга ургатишдир. Бунинг учун авваламбор, хар бир укитувчи у кайси фандан дарс беришидан катъий назар, укувчини китоб укишга кизиктириш йуллари, шарт-шароитларини билиши зарур.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ (REFERENCES)

1. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак. /

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маъруза, 2017 йил 14 январь. -Т.: «Узбекистон», 2017. -104-б.

2. 2020-2025 йилларга мулжалланган китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва куллаб-кувватлаш миллий дастури (кейинги уринларда -Дастур) Узбекистон Республикаси Конституцияси, "Ёшларга оид давлат сиёсати туFрисида", "Ахборот-кутубхона фаолияти туFрисида"ги Узбекистон Республикаси конунлари, Узбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, карорлари ва Хукумат карорлари хамда бошка конун хужжатлари хамда халкаро хукукнинг умумэътроф этилган нормаларига мувофик тайёрланган.

3. Матжонов С. Мактабда адабиётдан мустакил ишлар (укитувчи учун методик кулланма). - Т.: «Укитувчи», 1996. -208-б.

4. Хайруллаев М.М. Абу Наср Форобий. (Хаёти, фаолияти ва таълимоти хакида кискача очерк). - Т.: «Узбекистон Фанлар академияси» нашриёти, 1961. -

5. Feruza Aminovna Turakulova Mechanisms for directing the choice of a profession in the process of qualification practice. BioGecko Vol 12 Issue 03 2023 ISSN NO: 2230-5807 A Journal for New Zealand Herpetology 5101-6eT

88-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.