Научная статья на тему 'КИТОБХОНЛИК – БАРЧА МУАММОЛАР, ФАЛОКАТЛАР ЕЧИМИ'

КИТОБХОНЛИК – БАРЧА МУАММОЛАР, ФАЛОКАТЛАР ЕЧИМИ Текст научной статьи по специальности «Ветеринарные науки»

CC BY
4
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук

Аннотация научной статьи по ветеринарным наукам, автор научной работы — Назокат Душаева

Инсоният ўз тарихида яратган энг буюк кашфиёти – бу китобдир. Кишилик жамиятида китобдан бошқа мўъжиза йўқ. Қайсики, миллий давлатчилик тарихидаги барча раҳбарлар аввало китоб орқали халқни бошқарган, ўз сиёсатини юритган. Китобнинг, илмнинг қадри, қимматини, шу билан бирга, илмсизлик, китоб ўқимасликнинг фожеасини Беҳбудий бобомизнинг “Падаркуш” асаридек ҳеч ким зўр бадиий савия билан ёритиб бермаган, менимча.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КИТОБХОНЛИК – БАРЧА МУАММОЛАР, ФАЛОКАТЛАР ЕЧИМИ»

КИТОБХОНЛИК - БАРЧА МУАММОЛАР, ФАЛОКАТЛАР ЕЧИМИ

Назокат Душаева

Тошкент вилояти педагогларни янгиметодларга ургатиш Миллий маркази

катта укитувчиси. https://doi.org/10.5281/zenodo.10819454 Инсоният уз тарихида яратган энг буюк кашфиёти - бу китобдир. Кишилик жамиятида китобдан бошка муъжиза йук.

^айсики, миллий давлатчилик тарихидаги барча рахбарлар аввало китоб оркали халкни бошкарган, уз сиёсатини юритган.

Китобнинг, илмнинг кадри, кимматини, шу билан бирга, илмсизлик, китоб укимасликнинг фожеасини Бехбудий бобомизнинг "Падаркуш" асаридек хеч ким зур бадиий савия билан ёритиб бермаган, менимча.

Бехбудий бу асарни одамларни огохликка чорлаш максадида ёзган.

"Падаркуш"да асар кахрамонларидан бири булган укитувчи - отага неча бор углини таълимга йуналтириш буйича огохлантирди - ота кунмади, моддий бойлиги бор одамга илм керак эмас, деб билди. Вахоланки, бойликни топиш ва уни асраш, микдорини янада купайтириш учун хам илм керак, малака керак, илмли ворис керак.

Ёзилганига 100 йилдан ошган булса-да, асар мавзуси бугунги кунда хам уз долзарблигини йукотмаган. Маслахатимиз, "Падаркуш" укувчилар ижросида сахналаштирилиши хамда ота-оналар йигилишларида хар доим намойиш этилмоги лозим.

^адимги Миср эхромларида архиологлар "Бугунги ёшлар жуда бузилиб кетди" -деган мазмунда битиклар топишган. Бундан минг йиллар олдин хам ёшлар бузилишга мойил булишган экан-да. Дархакикат, болалар табиатан узгарувчан, хар кандай янгиликларга ишкибоз булади. Ёш авлоддаги бундай узгаришларни вактида англаб, уларни тугри йулга бошлаш - биз катталарнинг зиммамиздаги вазифа, мажбуриятимиздир.

Таваллудининг 149 йиллигини нишонлаётганимиз Махмудхужа Бехбудий каламга олган хар кандай муаммо аввалига орифлик, илм-маърифат, замонавий билим, тараккий этган дунё ахли билан баравар булиш, давомидан эса хуррият ва мухторият каби масалалар билан уйгунлашиб кетади. Биргина "Падаркуш" драмаси номига "укимаган боланинг холи" иловасининг кушилишида хам укишга, маърифатга ундаш бор.

Унда укимаган боланинг келажаги барбод булади, эл-юртига фойдаси тегмайди, охир-окибат отасининг котилига айланади, деган гоя узининг бадиий-сахнавий талкинини топган. Уз отасини улимига сабабчи булган Тошмурод образи - бу укимаган боланинг ожиз, аянчли киёфаси. Янгича фикрлайдиган домла: "Бу бадбахтлик ва мусибатга сабаб жахолат ва нодонликдир, бемаънилик ва тарбиясизликдур. Уйингизни нодонлик бузди", деса, кейинги куринишда Бехбудий узини кийнаб келган, унлаб маколаларида таъкидлаган хакикатни Зиёли образи воситасида драма якунида шундай баён этади: "Агар буларни отаси укутса эди, бу жиноят ва падаркушлик алардан содир булмас эди... Ох, хакикатда бойни улдирган билимсизликдир. Бизларни хонавайрон, бачагирён ва беватан ва банди килгон тарбиясизлик ва жахолатдир: беватанлик, дарбадарлик, аросат, факру зарурат ва хорликлар хаммаси илмсизлик ва бетарбияликнинг меваси ва натижасидур. Дунёга тараккий килган халк илм воситаси ила тараккий килади...".

"Падаркуш" асари кахрамони - бой - ота угли Тошмуродга на диний ва на дунёвий билим беришни хохламас экан, лоакал тугри тарбия беришни хам билмайди-да. Амир Темурга "Углингиз арок ичаяпди" дейишганида, Сохибкирон "Атрофидагилар кимлар?" деб савол берган экан. Тошмуроднинг атрофидаги уч уртоги хам тарбиясиз эди, улар орасида энг якини Тангрикул эса отасининг котилига айланади. Тугри, Абдулатиф Мирзо Улугбекни уз кули билан улдирмаганидек, Тошмурод хам отасини улдирмади, лекин Абдулатиф хам, Тошмурод хам падаркуш - улдирмаса-да, улдиришларига шароит яратиб берган.

Шахсан мен учун асарнинг энг таъсирли жойи Тошмурод ва унинг шишадошлари котилликдан сунг хам уз маишатларини давом эттирганларидир. Отасининг танаси совимасдан туриб арок ичган, фохишалар билан ишрат килган йигитчани ким деб аташни хам билмайсан киши. Яна бир ачинарли томони Тошмурод, Тангрикул, Давлат ва Норнинг 15 - 17 ёшар болалар эканлиги - уйдагилари томонидан айни назорат кучайтириладиган ёшдаги бу мургакларни уша пайтдаги ишратхоналарда бемалол юриши аклга сигмайди. Асарда ахамият берилса, болаларга, бойга маслахат берадиган, тугри йул курсатадиган домла ва зиёлининг узлари хам тарбияга мухтож - бири нос, бири тамаки махсулоти чекади.

Тарбия - бир кунлик иш эмас. Шу билан бирга бола тарбияни хар кимдан олиши керак эмас. ^адимий китобларда "Фарзандларингиз сизнинг аксингиздир" дейилган. Тарбиянинг энг самарали усули - бу шахсий намуна булишдир.

Бош ^омусимизда "Ота-оналар уз фарзандларини вояга етгунларига кадар бокиш ва тарбиялашга мажбурдирлар" дейилган. Бугунги кунда купчилик ота-оналар фарзанди камолотида асосан уни бокиш, иктисодий томондан мустакил килишга эътибор беришаётгандай, корнини туйдирсам булди, энг асосий мажбуриятимни бажарган буламан деб харакат килаяпди. ^анчалик халол боксак, шунчалик тарбияси, илм эгаллашини хам бажариш мухим.

Бозор иктисодиёти шароитида энг яхши сармоя - бу фарзандларингиз келажагига куйилган сармоя хисобланади. Унинг замон талабларига мос тарзда илм олиши учун барча иктисодий имкониятингизни йуналтирсангиз - бугун сарфлаган бир сум - эртага узингизга миллион булиб кайтади. Бизнеснинг олтин коидаси шунака.

Шу билан бирга боланинг катта булганида ок-корани таниши учун яна бир жихат -унинг уз хукукини билиши, мажбуриятини англаши хамда узини узи хар томонлама химоя килишни хам сиздан урганади. Урганса, келажакда оиласини - ота-онасини, махалласи, Ватанини химоя килади.

Шу билан бирга боланинг ижтимоий, маънавий-маърифий, сиёсий, иктисодий хукукларини тула таъминлаш максадида кабул килинган ^онунларимиз ва унинг таргиботи хамда ижросида хали куп ишлар килишимиз керак. Бугунги тез узгараётган хатарли дунёда уз хушёрлигимизни хар доим ошириб боришимиз лозим. Таргиботнинг энг самарали усулларидан фойдаланишимиз, тарбияда кайси соха вакили булмайлик, тарбияда "бир огиз" булишимиз мухим. Токи бола мактабда бошка гап, кучада бошка гап, уйда узгача мушохада эшитмасин, айтганларимизнинг тескарисини оммавий ахборот воситаларида кузатмасин.

Бугунда учратаётганимиз хар кандай муаммо ва фалокатларнинг ечими эса -китобхонлик, китоблар таргиботи хдмда ёшларимиз онгига илмнинг кучини хар томонлама сингдиришимиз лозим.

Миллий марказимизда турли ташкилотлар билан хамкорликда утказилаётган хар бир тадбир китоб таргиботи хамда таркатмасисиз булмайди. Йил бошидан бери хамкорликдаги тадбирларимиз, китоб марофонимиз натижасида 1 50 га якин услубий кулланмалар, бадиий асарлар, илмий-услубий рисолалар билан ташкилотимиз кутубхонаси бойитилди.

Давлат рахбарининг "Янги Узбекистон" газетаси бош мухаррири билан утказган "Янги Узбекистон демократик узгаришлар, кенг имкониятлар ва амалий ишлар мамлакатига айланмокда" сарлавхали сухбати ва унда кутарилган масалалар бизнинг сохамизда маёк вазифасини утайди.

Шу билан бирга биз утказаётган хар бир тадбир хамда хар бир маъруза Президентимизнинг: "Агар сиз фарзандингизга дангиллма уй куриб берсангиз - вакти соати келиб, у эскириши мумкин. Агар энг зур машина олиб берсангиз - уям тез орада эскириши мумкин. Агар моддий бойлик, пул колдирсангиз - уям бир кун сарф булиб тугаши мумкин. Аммо дунёда хеч качон эскирмайдиган, йуколмайдиган бебахо бир бойлик борки, у хам булса, фарзандингизга берган билим ва хунардир. Лекин билим ва маърифатни каердан, нимадан олиш мумкин? Аввало, китоб деган хазинадан" деган хикматли сузлари билан бошланади.

Шу кунларда Миллий марказимизда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 14 декабрдаги "2020 - 2025 йилларда китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва куллаб-кувватлаш миллий дастурини тасдиклаш тугрисида" ги 781-карори ижросини амалга ошириш максадида хамкор ташкилотлар билан китоб марофони утказилмокда. Лойиха давомида "^адрдон миллий марказимга китоб совга киламан", "Китоб - билим булоги" хамда "Китоб инсонни юксакликка чорлайди" тадбирлари утказилди.

Шу билан бирга, февраль ойида Миллий марказмизда "Алломалар ойлиги" каби умумий мавзуда хар хафта ижодий кечалар, маънавий-маърифий тадбирлар утказилмокда.

Асосийси, бизнинг хар бир лойихамиз халкпарварлиги, амалийлиги, натижадорлиги билан ажралиб турсин. Зеро, Янги Узбекистонда таргибот ишларида олиб бораётган хар бир тадбир мазмун-мохияти замирида аввало немис композитори Роберт Шуман айтганидек: "Болаларни ширинликлар, печенье ва конфетлар билан сийлаб, улардан соглом кишилар етиштириб булмайди. Маънавий озик хам худди егулик каби оддий ва туйимли булмоги керак".

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.