Научная статья на тему 'Кимё дарсларида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятлари'

Кимё дарсларида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятлари Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
233
156
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кимё фани / ахборот-коммуникация технологиялари / интерактив электрон доска / анимация усулидан фойдаланиш / предмет химии / информационно-коммуникационные технологии / интерактивная доска / применение метода анимации

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Низамова Саида Адиловна

Мақолада кимё дарсларида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятлари ва уларнинг афзаллик томонлари тўғрисида маълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ НА УРОКАХ ХИМИИ

В статье рассматриваются вопросы применения информационно-коммуникационных технологий на уроках химии и их преимущества.

Текст научной работы на тему «Кимё дарсларида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятлари»

Низамова Саида Адиловна,

Чирчик давлат педагогика институти хузуридаги Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш худудий маркази «Табиий ва аник фанлар» кафедраси амалиётчи укитувчиси

КИМЁ ДАРСЛАРИДА АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ

НИЗАМОВА С.А. КИМЁ ДАРСЛАРИДА АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ

Маколада кимё дарсларида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имко-ниятлари ва уларнинг афзаллик томонлари туFрисида маълумот берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: кимё фани, ахборот-коммуникация технологиялари, интерактив электрон доска, анимация усулидан фойдаланиш.

НИЗАМОВА С.А. ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ НА УРОКАХ ХИМИИ

В статье рассматриваются вопросы применения информационно-коммуникационных технологий на уроках химии и их преимущества.

Ключевые слова и понятия: предмет химии, информационно-коммуникационные технологии, интерактивная доска, применение метода анимации.

NIZAMOVA S.A. POSSIBILITIES OF THE USE OF INFORMATIVELY-COMMUNICA-TION TECHNOLOGIES ON LESSONS OF CHEMISTRY

There is discussed in the article the issues of informatively-communication technologies application on the chemistry lessons and those advantages.

Keywords: article of chemistry, of informatively-communication technologies, interactive board, animation method implementation.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 5

Узбекистонни ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Узбекистон Республикаси Президенти Фар-моишидаги Царакатлар стратегиясининг «Ижтимоий соцани ривожлантириш» деб номланган 4-устувор йуналишида бел-гиланган вазифалар орасида умумий урта таълим, урта махсус ва олий таълим сифатини янада яхшилаш цамда уларни ривожлантириш чора-тадбирларини амалга ошириш назарда тутилган.

Шу билан бирга «Таълим т^рисида»ги ва «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури т^рисида»ги конунларга мувофик, умумтаъ-лим фанларини укитишнинг узлуксизлиги ва изчиллигини таъминлаш, замонавий методо-логиясини яратиш, давлат таълим стандартла-рининг янги авлодини ишлаб чикиш ва амали-ётга жорий этишни ташкил этиш максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги «Умумий урта ва урта махсус, касб-хунар таълимининг давлат таълим стандартларини тасдиклаш туFрисида»ги 187-сон карори кабул килинди1. Бунда дарс жараёнида укитувчилар томонидан кулланилаётган таълим технологияларининг ранг-баранглиги, узлуксиз таълимнинг барча турларига тажриба-синов ишларининг кенг ёй-илиши, юкори малакали, ижодий, илмий-педагогик тафаккурга эга булган салохиятли укитувчиларга булган эхтиёжни кучайтириб бормокда.

Хозирги кунда халк таълими тизимида укув жараёнини ташкил этишнинг замонавий услу-блари сохасидаги сунгги ютукларни кимё фа-нига татбиFини чукур урганиш ва замонавий таълим технологияларини дарс жараёнига кенг жорий этиш талаб килинади. Бу эса кимё фани-дан Давлат таълим стандартлари, укув режала-ри, дастурлар ва услубларни тубдан янгилаш лозимлигини курсатади. Шу билан бирга, кимё фанини укитишда замонавий таълим шароити-да укувчиларнинг мустакил ишлаш фаоллигини ошириш, уларнинг ижодий кобилиятларини янада ривожлантириш учун ахборот-коммуникация технологиялари хамда янги ав-лод укув адабиётларидан фойдаланиш, билим-

1 Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2017 йил 6 апрелдаги «Умумий урта ва урта махсус, касб-хунар таълимининг давлат таълим стандартларини тасдиклаш туFрисида»ги 187-сон карори. - «Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами», 2017 йил 10 апрель, 14-сон, 230-модда.

лар узатилишининг янги шакллари ва восита-ларини ишлаб чикишни хам такозо этади.

Ахборот-коммуникация технологиялари (АКТ) ва уларни таълим жараёнида куллашга оид билимлар, тажрибалар укувчиларни юксак билим, интеллектуал салохият хамда етук ма-лакага эга булишларини таъминлайди. Укитувчининг ахборот-коммуникация технологиялари асосида тайёргарлигини ривожланти-ришда узлуксиз таълим тизимини такомиллаш-тириш, унинг самарадорлигини оширишга каратилган кимё фанидан электрон дарслар, анимация ва виртуал лаборатория усулларини яратиш асосида кимё таълими самарадорлигини ошириш тизимини яратиш такозо килинади. Бунинг учун укув-услубий кулланмалар ва тав-сиялар ишлаб чикиш хозирги куннинг энг дол-зарб муаммоларидан бири хисобланади2.

Ахборот-коммуникация технологиялари асосида кимё фанини укитиш буйича хориж олимлари, МДХ давлатлари олимлари ва узбек олимлари томонидан амалга оширилган тадкикот ишлари урганилиб, тахлил килинди. Уларнинг олиб борган ишлари жуда куп муам-моларнинг ечимини узида мужассамлаштир-ган3. Лекин узбек олимларининг тадкикот иш-ларида кимё фанини укитиш жараёнида замонавий методлардан унумли фойдаланишнинг айрим йуллари курсатилган, айримлари кимё таълимига тизимли татбик этилмаган хамда тулик ёритилмаган4.

2 Алимова Ф.А. Повышение эффективности обучения химии с использованием компьютерных технологий (на примере разделов «Растворы» и «Электрическая диссоциация»). Дисс..канд.пед..наук. - Ташкент: ТГПУ им.Низами. 2009.—183 с.

3 Алимова Ф.А. Повышение эффективности обучения химии с использованием компьютерных технологий (на примере разделов «Растворы» и «Электрическая диссоциация»). Дисс..канд.пед..наук. - Ташкент: ТГПУ им.Низами. 2009.—183 с.

4 Омонов Х. Т., Рахматуллаев Н., Миркомилов Ш. Кимё укитиш методикаси. Олий укув юртлари учун дарслик. -Тошкент: Иктисод -Молия», 2013.- 172 б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 5

Жумлaдaн, yкувчилapнинг нaзapий билим-лap эгaллaшидa axбopoт-кoммуникaция тexнo-лoгиялapидaн фoйдaлaниб, элeктpoн уcулдa ëpитилгaн дapc ишлaнмaлapининг eтишмacли-ги, кимë тaълими жapaëнидa Укитувчилapнинг зaмoнaвий жиxoзлap, лaбopaтopия тaжpибaлa-pи вa aмaлий мaшFулoтлap yткaзишдa aнимa-ция, виpтуaл лaбopaтopия уcуллapининг йуклиги, yкувчилapнинг муcтaкил ишлapни 6a-жapишдa, мacaлaлap eчишдa AKTдaн caмapaли фoйдaлaниш йyллapини яxши билмacликлapи-ra eтapли дapaжaдa эътибop бepилмaгaн. Ушбу муaммoлap opacидa кимë тaълими cифaтини янaдa oшиpишгa кapaтилгaн x1aмдa ax6opo^ кoммуникaция тexнoлoгиялapини кимë тaъли-мига жopий этиш бyйичa aлoxидa илмий-тaдкикoт ишлapи oлиб бopилмaгaн. Kимë фa-нини Укитиш жapaëнидa элeктpoн, aнимaция вa виpтуaл лaбopaтopия уcуллapидaн фoйдaлa-ниб укитиш мaзмунини бeлгилaб бepувчи вa-pиaтив дacтуp вa дapcлик, укув кУллaнмa вa уcлубий тaвcиянoмaлap xoзиpги кундa eтapли эмac.

Ушбу муaммoлapнинг мaвжудлиги кимë фa-нини Укитишдa элeктpoн, aнимaция вa виpтуaл лaбopaтopия уcуллapидaн фoйдaлaниб укитиш opкaли caмapaдopликни oшиpиш дoлзapб пe-дaгoгик муaммo экaнлигини acocлaшгa зaмин бyлaди.

Шунгa кypa кимë тaълими cox1acидa пeдaгo-гик жapaëнни тaкoмиллaштиpишдa axбopoт-кoммуникaция тexнoлoгиялapидaн фoйдaлa-ниш жиддий ypин тутишини хи^бга oлгaн Xoлдa кимë фaнини Укитишдa куп йиллик иш тaжpибaмизгa тaянгaн xoлдa ушбу мaвзуни ëpитмoкчимиз вa бу opкaли умумий ypтa тaъ-лим мaктaблapидa элeктpoн дapcлap, aнимaция вa виpтуaл лaбopaтopия уcуллapини яpaтиш acocидa кимë тaълими caмapaдopлигини oши-pиш тизимини яpaтиш, шу acocдa yкув-уcлубий кУллaнмaлap вa тaвcиялap ишлaб чикиш ния-тидaмиз.

Axбopoт-кoммуникaция тexнoлoгиялapи х^м пeдaгoгик жapaëн булиб, укувчи вa укитувчи фaoлиятидaги yзгapиш, янгилик киpитиш, укув жapaëнидa интepфaoл мeтoдлapдaн тулик фoй-дaлaнишни уз ичигa oлca, вocитaлapи укувчининг укитувчи билaн биpгaликдaги фao-лияти opкaли тaълим мaзмунигa тaъcиp кypcaтaдигaн вocитaлapни уз ичига oлaди.

Бундaй уcуллapнинг yзигa xocлиги шундaки, улap фaкaт укитувчи вa yкувчилapнинг биpгa-ликдaги фaoлият ^^тиши opкaли aмaлгa oшиpилaди. Бундaй xaмкopлик жapaëни yзигa xoc xуcуcиятлapгa эга. Яъни:

- yкувчилapнинг дapc дaвoмидa бeфapк бyлмacлик, муcтaкил фикpлaш, ижoд килиш вa излaнишигa имкoн яpaтиш;

- yкувчилapнинг укув жapaëнидa фaнгa бyлгaн кизикишлapи дoимийлигини тaъмин-лaш;

- yкувчилapнинг фaнгa бyлгaн кизикишлapини муcтaкил xoлдa xap биp мaca-лaгa ижoдий ëндaшгaн xoлдa билимга бyлгaн интилишлapини кучaйтиpиш.

Xoзиpги кундa мaмлaкaтимиздa AKTнинг кундaн-кунгa pивoжлaниб бopиши шу coхaдa тaйëpлaнaдигaн ëш кaдpлapни xap тoмoнлaмa eтук бyлишлapини тaкoзo этaди. Зaмoн тaлaби-дaн ^либ чиккaн xoлдa кимë фaни укитувчи^ куйидaгилapни билиб oлиши мухим вa зapуp дeб xиcoблaймиз:

1. Kимë фaнидaн pивoжлaнгaн мaмлaкaтлap дapaжacигa чикиб oлиш учун тaълимни жaдaл-лaштиpиш вa caмapaдopлигини oшиpиш мaкcaдидa Укитишдa axбopoт-тaълим тизими яpaтиш зapуpлигини aнглaш.

2. Kимë фaнидaн укитишнинг axбopoт тaъ-лим тизимигa (YATT) oид шapoитни яpaтиш.

3. YATT шapoитини тaшкил этишдa кимë xo-нacининг лaбopaтopия xoнaлapини лoйиxaлaш, ундaн caмapaли фoйдaлaниш йyллapини яpa-тиш.

4. AKT coxa^ ютуклapи тyFpиcидa мaълу-мoтгa эгa булиш.

5. Укитиш жapaëнини caмapaли тaшкил этиш учун тaълим мaкcaди, мaзмунини пуxтa Уpгaниб, тaълим уcлуби вa вocитaлapидaн унумли фoйдaлaниб, yкувчилapнинг кимë фa-нигa булган кизикишлapини шaкллaнтиpиш.

6. Укувчининг укув пpeдмeтини тулик yзлaштиpиши учун зapуpий пeдaгoгик Luap^ шapoитлapни тaйëpлaшгa эpишиши кepaклиги-ни билиш.

Kимë фaнидaн кaфoлaтли нaтижaгa эpишиш учун укитишнинг axбopoт-тaълим тизими Lua-poитини тaшкил этишдa тexник, дидaктик вa тaйëpгapлик муxитигa эга булиш кepaк. Бундa:

Техник му^ит: кoмпьютep xoнacи, интepнeт тapмoклapигa улaнгaн кoмпьютepлap, интepaк-

ЗAMOHAВИЙ TAЪЛИM / COBPEMEHHOE OБPAЗOВAHИE 2018, S

тив электрон доска, мультимедиа хамда мах,сус жих,озланган укув заллари булиши керак.

Дидактик му^ит: бошкариш имкониятига эга булган укув-услубий кулланмалар, ургатувчи ва назорат килувчи электрон таълим ашёлари, услубий курсатмалар булиши керак. Бундай мух,итларни яратиш учун куйидагиларга эътибор бериш лозим:

- техник муаммолар: шахсий компьютер ва уни ишлаши учун унга ёрдам берадиган курилмалар, электрон дастурлар;

- дидактик муаммолар: таълим тизимида фойдаланиш учун керак буладиган укув-услубий кулланмалар, ургатувчи ва назорат килувчи электрон таълим ашёлари;

- тайёргарлик муаммолари: кимё фани укитувчиси ва укувчининг ахборот-коммуникация технологиялар, воситалардан тулик фойдалана билиши.

Техник муаммоларни х,ал этиш учун: таълим олувчиларнинг компьютерга эркин кира олиши, ишлаши учун шарт-шароит яратиш, компьютерда ишлаш ва фойдаланиш учун услубий кулланмаларнинг мавжуд булиши, ёш-ларни компьютерлашган иш жойларида иш-лашга тайёрлаш, амалиётда билимларни компьютер оркали урганиш имкониятини яратиш лозим.

Дидактик муаммоларни х,ал этиш учун: укитувчи ва укувчи дидактик электрон укув ашёларини яратиш, ундан фойдаланишнинг илмий асосларини билиши учун имконият яра-тилган булиши керак. Бунинг учун кимё фани-дан укув-услубий кулланмалар, адабиётлар яратиш лозим.

Тайёргарлик муаммолари: кимё фани укитувчисининг узи юкори даражада компью-терни билиши, компьютер ва унинг кушимча курилмаларидан фойдалана олиши х,амда интернет тармокларидан тулик фойдаланишни билиши керак.

Укувчининг ахборотни кабул килиши ва эс-лаб колиш кобилиятини ошириш учун куриши, эшитиши ва сезиши х,амда шу билан бирга узи шу жараёнда иштирок этиши талаб килинади. Кимё фани айнан шундай жараёнларни уз ичига камраб олган. Кимё фани урганилиши анча мураккаб булган, лекин кизикарли фан. Хозирда кимё фанини укитиш самарадорлиги-ни оширишга каратилган ва унга ёрдам берадиган ахборот-коммуникация воситаларидан

фойдаланишга баFишланган ишлар жуда кам, бор булса х,ам, манбаларда укув жараёнидаги имкониятлари етарлича тулик очиб берилма-ган.

Бунинг учун кимё фанини укитишда ахборот-коммуникация воситаларидан фойдаланишни кенг йулга куйиш керак.

Дарс жараёнида кулланиладиган, унумли фойдаланса буладиган техник воситалар жуда куп. Лекин буларнинг ичида энг яхши самара берадигани интерактив электрон доскадир (ИЭД). Сабаби у узида барча имкониятларни камраб олган1. Компьютер воситаларидан фой-даланилганда укувчилар якка х,олда ёки жуфт-ликда ишлайдилар. ИЭДда эса укувчиларнинг барчаси бир вактнинг узида дарсга жалб килинади.

Кимё дарсларида ахборот-коммуникация воситаларидан бири булган ИЭДдан фойдаланиш укув жараёнининг сифатини оширади. Унда укитувчига факатгина дарс машFулотига тайёргарлик куришни эмас, балки дарсни олиб боришнинг кизикарли томонларини х,ам очиб беришга имкониятлар яратиб берилади.

Кимё фани укитувчилари шуни яхши били-шадики, кимёвий моддаларнинг формулалари, уларнинг х,осил килган бирикмалари, кимёвий реакция тенгламаларини ёзиш, масалаларни ечиш, лаборатория тажрибаларини х,амда ама-лий машFулотларни утказиш анча вактни талаб килади. Аввал укувчилар турли тажрибаларни курсатиш йули билан кимё фанига кизиктирилган булса, х,озирги кунга келиб эса бу узгача куринишга эга булиб колди. Хозирги замон кимё фани укитувчисининг олдида укувчининг кимё фанига булган кизикишини янада ошириб, дарс самарадорлигига эришиш, укувчиларнинг тафаккурини, англаш, эркин ва мустакил фикрлаш кобилиятини янада ривож-лантириш, куриб булмайдиган нарсани куришни, кимёвий жараёнларни моделлашти-риш имкониятини х,осил килиш максади туриб-ди.

Укитувчи бу муаммони х,ал килиши учун ахборот-коммуникация воситаларидан бири

1 Тиллабоев И.Н. Интерактив электрон доскадан фойдаланиш услубиёти. «Ёш математикларнинг янги теоре-малари» мавзудаги Республика илмий-амалий анжуман материаллари. - НамДУ. Туплам. № 3. 2013.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 5

бyлгaн ИЭД фoйдaлaниши мумкин1. Бундa кypcaтилaдигaн кимëвий лaбopaтopия тaжpи-бaлapини биp нeчa мapтa кaйтapиб ^^тиш мумкин. ИЭД билaн биpгa ypнaтилгaн шмпью-тep ëpдaмидa вaзифaлapни бaжapишни биp нeчa дaкикaдa aмaлгa oшиpиш мумкин.

ИЭД билaн ишлaнгaндa укувчи узини эpкин xиc килaди, xaro килишдaн кУpкмaйди, чунки xaтoлapни тeз тузaтиш имкoнияти мaвжуд. У Xoлдa «Интepaктив элeктpoн дocкaнинг oддий дocкaдaн фapки нимaдa?» дeгaн caвoл туFилaди. Интepaктив элeктpoн дocкa - ^rra xaжмдaги ceнcop экpaн булиб, ундa мaxcуc мapкep ëpдa-мидa фoйдaлaнувчи интepфeйc функциялapини бaжapиши мумкин. Бу дocкaнинг oддий дocкa-дaн фapки, дocкaдa бaжapилгaн xap биp иш шу зaxoти кoмпьютep экpaнидa пaйдo бyлaди. Дo-cкaдa ëзилгaн axбopoтни фaйл кypинишидa кoмпьютep xoтиpacидa ^^ш вa пpинтep ëp-дaмидa кoFoзгa чикapиш мумкин. Шу билaн биpгa мaтнлap вa гpaфик тacвиpлapни paнгли мapкepлap билaн бeзaш имкoни мaвжуд.

Интepaктив дocкaнинг acocий aфзaлликлa-pидaн биpи - ундa aнимaциядaн фoйдaлaниш имкoнияти 6OP. Ундa тaйëp кимë фaнидaн мaв-зулapгa oид pacмлapни кypиш, yткaзилгaн мaшFулoтни видeoтacвиp кypинишидa ëзиб 6O-pиш вa бу видeoтacвиpлapни нaмoйиш этиш мумкин. Дocкaдa ëзилгaн xap биp кимëвий фopмулa кoмпьютep xoтиpacидa видeoтacвиp кypинишидa caклaнaди. МaшFулoтнинг муxoкaмacи жapaëнидa кepaкли нapcaни кypиш, шу билaн биpгa мaшFулoтнинг ^pai^ киcмини кaйтapиш мумкин.

Бундa yкувчилap яккa, кaттa вa кичик гуpуxлapгa бyлингaн xoлдa вa xaмкopликдa иш-лaйдилap. Бундaй дocкaдa ишлaш yкувчилapгa эcтeтик зaвк бaFишлaйди, фaнгa бyлгaн кизикишни янaдa кучaйтиpaди. Уйин уcуллapи-ни кУллaш opкaли yзлaштиpиши кийин бyлгaн мaвзуни укувчининг узи бeмaлoл yзлaштиpиши имкoнияти яpaтилaди. А^ бу дocкaдaн фoй-дaлaнишни кимëни ypгaнишнинг бoшлaнFич дaвpидa бoшлaнca яxши caмapa бepaди. 7-cинфдaн yкувчилapнинг дocкaдa кимëвий бeлгилap, фopмулaлapни ëзиши, миcoллap вa мacaлaлap eчиши, peaкция тeнглaмaлapигa ш-

1 Tиллaбoeв И.Н. Интepaктив элeктpoн дocкaдaн (^й-дaлaниш уcлубиëти. «Ёш мaтeмaтиклapнинг янги тeope-iv^apm» мaвзудaги Pecпубликa илмий-aмaлий aнжумaн мaтepиaллapи. - HaмДУ. Tyплaм. № 3. 2013.

эффициeнтлapни куйиши ocoн бyлaди. Бу дo-cкaдaн узoк вaкт фoйдaлaниш xaттo пacт yзлaштиpaдигaн yкувчилapнинг фaнни яxши yзлaштиpишигa имкoн бyлaди. Haтижaдa, бутун cинф yкувчилapидa фaнидaн дapc caмa-paдopлигигa эpишиш имкoниятини яpaтиш мумкин.

Aйpим yкувчилapнинг фaнни яxши yзлaштиpмaгaни уни билмacлигидa эмac, бaлки улapдa уятчaнлик, ^кув aлoмaтлapи булиши caбaблидиp. ИЭД yкувчидaги бундaй xиcлaт-лapни бapтapaф этишга ëpдaм бepaди. Бундaй дocкaдa yкувчилapдaн yтилгaн мaвзуни cypaш, тoпшиpиклapни бaжapиш, дocкaдa ëзилгaн ca-вoллapгa жaвoб бepиш, peaкция тeнгaмaлapни ëзиш вa улapни тeнглaшдa, кизикapли вa дap-cгa oид туpли тoпшиpиклapни бaжapишдa, янги мaвзуни yкувчилap кaнчaлик yзлaштиpгaнини aниклaш мaкcaдидa кeнг фoйдaлaниш мумкин. Шуни aлoxидa тaъкидлaш жoизки, тaжpибaлap-ни yткaзиш дaвoмидa peaктив eтишмaca ëки acбoб нocoз бyлca, yткaзилaдигaн тaжpибaлap-ни виpтуaл лaбopaтopия opкaли aнимaция уcу-лидa кypcaтиш имшни мaвжуд.

Сaнoaтдa кимëвий мoддaлapни улapнинг биpикмaлapидaн aжpaтиб oлиш кyпинчa !ax-cуc, муpaккaб тузилишгa эгa булган куpилмaлapдa oлиб бopилaди вa бу жapaëн кoмпьютep тexнoлoгияcи acocидa бoшкapилaди. Дapcликдa бepилгaн бу жapaëнни yкувчилap учун caнoaтдa кaндaй oлиш вa кузaтиш имш-нияти йук. Чунки caнoaтдa aжpaлиб чикaëтгaн зaxapли xимикaтлap инcoн opгaнизмигa caлбий тaъcиp кypcaтaди. Бу эca yкувчилapдa мaвзу-лapдa бepилгaн aйpим мoддaлapни caнoaтдa кaндaй oлиш уcули тyFpиcидa мaълум биp тa-caввуpгa эгa бyлмaй кoлишлapигa caбaб булиши мумкин. Бундaй xoллapни бapтapaф этиш учун caнoaтдa кeчaдигaн жapaëнни aни-мaция уcулидaн фoйдaлaниб, муaммoни xaл килca бyлaди. Бу жapaëнни yкувчилapгa бeмa-лoл интepaктив элeктpoн дocкaдa кypcaтиш мумкин2.

Фикpимизчa, axбopoт-кoммуникaция тex-нoлoгиялapидaн фoйдaлaниб, фaнини

укитишнинг куйидaги aфзaллик тoмoнлapи мaвжуд:

2 Hизaмoвa С.А. Кимгё тaълими caмapaдopлигини ourn-pишнинг иннoвaциoн тexнoлoгиялapи. Мoнoгpaфия. -Toшкeнт: »Aдaбиëт учкунлapи» нaшpиëти, 2016.

ЗAMOHAВИЙ TA'^M I COBPEMEHHOE OБPAЗOВAHИE 2018, S

- кимё фaнидaн мaвзyлapни ypгaнишдa бepилaдигaн билимлap биp тизимгa кeлтиpи-лaди Ba y3apo бoFлик paвишдa ypгaнилaди;

- кимё фaнини укитиш жapaëнидa MaB3y-лapни yзлaштиpишдa Укyвчилapнинг билими фaoл paвишдa кeнгaйтиpилиб бopилaди;

- бyндa x,ap биp ypгaнилaëтгaн жapaëн кypгaзмa acocидa ypгaнилaди Ba MaB3y бyйичa Укyвчилapдa eтapли дapaжaдa кyникмa Ba мaлaкa х^ил килинaди;

- кимё фaнидaн бaжapилaëтгaн Ba кypcaтилaëтгaн тaжpибaлap Укyвчилapни шу фaнгa бyлгaн кизикишини янaдa oшиpaди, yKyB мaтepиaлини пyхтa yзлaштиpиш, нaзapий билимлapини aмaлий x1oлдa мycтax1кaмлaшгa ëpдaм бepaди;

- мaвзy бyйичa кимё фaнидaн тулик ax6o-poт oлишгa имшният яpaтилaди;

- кимё фaнидa тeхник вocитaлapдaн фoй-дaлaниш opкaли дapcнинг cифaти oшaди;

- Укyвчилapнинг кимё фaнидaн мaвзy бyйичa эгaллaгaн билимлapидaги бyшликлap

уз вaктидa aниклaниб, уни бapтapaф этишгa ëpдaм бepaди;

- кимё фaнидaн Укyвчилapнинг фaoлли-гини oшиpишгa имкoният яpaтилaди.

Бу э^ уз нaвбaтидa Укyвчилapнинг укиш фaoлиятини тyбдaн yзгapтиpиб, кeлaжaкдa eтyк Ba эpкин фикpлoвчи шaхc булиб eтиши-шигa имкoн яpaтилaди.

Кимё дapcлapидa aхбopoт-кoммyникaция тeхнoлoгиялapидaн фoйдaлaниш caмapa бepи-шининг шapтлapи:

1. Кимё фaнидaн дapcлap шу ycyллapдa мyнтaзaм paвишдa oлиб бopилca x1aмдa тулик шapoитгa эгa бyлca.

2. Шу билaн биpгa Укитyвчининг caлox1ияти зaмoн тaлaбигa жaвoб 6epca.

3. Дapc утиш учун кepaкли бyлгaн yKyB Kyллaнмaлap, мeтoдик тaвcиялap Ba шмпью-тep дacтypлapи мaвжyд бyлca.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Вaзиpлap Мax1кaмacининг 2017 йил 6 aпpeлдaги «Умумий ypтa Ba ypтa мaхcyc, кacб-x1yнap тaълимининг дaвлaт тaълим cтaндapтлa-pини тacдиклaш тyFpиcидa»ги 187-coн кapopи. II «Узбeкиcтoн Pecпyбликacи кoнyн x1yжжaтлapи тyплaми», 2017 йил 10 aпpeль, 14-co^ 230-мoддa.

2. Tиллaбoeв И.H. Интepaктив элeктpoн дocкaдaн фoйдaлaниш ycлyб мaтeмaтиклapнинг янги тeopeмaлapи» мaвзyдaги Pecпyбликa илмий-aмaлий aнжyмaн мaтepиaллapи. - HaмДУ, 2013.

3. Aлимoвa Ф.A. Пoвышeниe эффeктивнocти oбyчeния химии c иcпoльзoвaниeм кoмпьютepных тeхнoлoгий (нa пpимepe paздeлoв «Pa^Bophi» и «Элeктpичecкaя диcco-caция») Ди^. кaнд. пeд. нayк. - T.: ^ПУ им.Hизaми, 2009.

4. Oмoнoв X. T., Paхмaтyллaeв H., Миpкoмилoв Ш. Кимё укитиш мeтoдикacи. Олий yKyB юpтлapи учун дapcлик. - T.: «Иктиcoд-Мoлия», 2013. -172-б.

5. Hизaмoвa C.A. Кимё тaълими caмapaдopлигини oшиpишнинг иннoвaциoн тeхнo-лoгиялapи. Мoнoгpaфия. - T.: «Aдaбиëт yчкyнлapи», 2016.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ I СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 5

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.