Научная статья на тему 'КИЧИК МАКТАБ ЁШИДАГИ (1-4 СИНФ) ЎҚУВЧИЛАРИНИ МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАР ОРҚАЛИ ГАНДБОЛ СПОРТ ТУРИГА ҚИЗИҚТИРИШ'

КИЧИК МАКТАБ ЁШИДАГИ (1-4 СИНФ) ЎҚУВЧИЛАРИНИ МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАР ОРҚАЛИ ГАНДБОЛ СПОРТ ТУРИГА ҚИЗИҚТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
69
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СПОРТ ТУРИНИНГ ТЕХНИК - ТАКТИК УСУЛЛАРИ / ЎЙИН қОИДАЛАРИ / қЎЛ ТЎПИ ЎЙИНИ ЭЛЕМЕНТЛАРИ МАВЖУД БЎЛГАН ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАР

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хабибуллаев С.Х., Джурабоева Д.Э.

Тақдим этилаётган мақолада кичик мактаб ёшидаги (1-4 синф) ўқувчиларини гандбол спорт турига қизиқтиришда жисмоний тарбиянинг асосий воситалари - ҳаракатли ўйинлардан фойдаланишда жисмоний, техник - тактик тайёрлаш услубиятлари ёритилиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROMOTING SMALL SCHOOL (1-4 GRADE) STUDENTS IN HANDBALL SPORTS THROUGH NATIONAL MOVEMENT GAMES

The presented article describes the main means of physical education - physical, technical and tactical training methods in the use of movement games - to attract students of primary school age (grades 1-4) to the sport of handball.

Текст научной работы на тему «КИЧИК МАКТАБ ЁШИДАГИ (1-4 СИНФ) ЎҚУВЧИЛАРИНИ МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАР ОРҚАЛИ ГАНДБОЛ СПОРТ ТУРИГА ҚИЗИҚТИРИШ»

Хабибуллаев С.Х. катта уцитувчиси "Жисмоний маданият" кафедраси Тошкент вилояти Чирчиц давлат педагогика институты

Джурабоева Д. Э.

1-босцич магситранти Тошкент вилояти Чирчиц давлат педагогика институти

КИЧИК МАКТАБ ЁШИДАГИ (1-4 СИНФ) УЦУВЧИЛАРИНИ МИЛЛИЙ ХДРАКАТЛИ УЙИНЛАР ОРЦАЛИ ГАНДБОЛ СПОРТ

ТУРИГА ЦИЗЩТИРИШ

Аннотация: Тацдим этилаётган мацолада киник мактаб ёшидаги (1 -4 синф) уцувниларини гандбол спорт турига цизицтиришда жисмоний тарбиянинг асосий воситалари - уаракатли уйинлардан фойдаланишда жисмоний, техник - тактик тайёрлаш услубиятлари ёритилиб берилган.

Калит сузлар: спорт турининг техник - тактик усуллари, уйин цоидалари, цул тупи уйини элементлари мавжуд булган уаракатли уйинлар.

Xabibullaev S.X. senior lecturer department of physical culture Chirchik State Pedagogical Institute

Tashkent region Djuraboeva D.E.

1-year master's degree Chirchik State Pedagogical Institute

Tashkent region

PROMOTING SMALL SCHOOL (1-4 GRADE) STUDENTS IN HANDBALL SPORTS THROUGH NATIONAL MOVEMENT GAMES

Abstract: The presented article describes the main means of physical education - physical, technical and tactical training methods in the use of movement games - to attract students of primary school age (grades 1-4) to the sport of handball.

Keywords: technical-tactical methods of the sport, rules of the game, action games with elements of handball.

Долзарблиги. Бир катор муаллифлар томонидан аникланганки, кичик синфларда дарсларга 25-30% хджмда махсус йуналтирилган хдракатли уйинларнинг келтирилиши турли хил жисмоний

кобилиятларнинг ривожланиши суръатларини 8-30% га оширишга муваффак булган [2].

Кичик мактаб ёшидаги (1-4 синф) укувчиларини гандбол спорт турига кизиктириш асосан харакатли уйинлар, махсус уйинли машклар иштирокида хал этиш мумкин, уларнинг мазмуни биринчи навбатда координацион кобилиятлар: мулжал олиш, вазиятларга реакция килиш ва харакатларда пайти келганда узгартириш, кайта куриш тезкорлиги хамда аниклиги, харакатларнинг фазовий, ритмни хис килишини шакллантириш ва ривожлантиришга максадли таъсир курсатиш имконини беради.

Таткикотларда харакатли уйинларнинг болалар ва ёш спортчиларнинг психомотор кобилиятларига ижобий таъсир курсатиши аникданган. Бирок биз урганган адабиётларда ёш гандболчиларни тайёрлашда харакатли уйинлардан фойдаланиш юзасидан тавсиялар берилган.

Тадкикотнинг максади. Кичик мактаб ёшидаги (1-4 синф) укувчиларини гандбол билан шугулланишга тайёрлаш максадида махсус ишланган харакатли уйинлар ва уйинли машклар комплекслардан мунтазам фойдаланиш асосида уларнинг харакат кобилиятларини устувор ривожлантиришдан иборат.

Тадкикотнинг ташкил этилиши. Кичик мактаб ёшидаги (1-4 синф) укувчиларини миллий харакатли уйинлар оркали гандбол спорт турига кизиктириш учун Тошкент вилояти Чирчик шахридаги № 21сонли умумий урта таълим мактабиги бориб кул тупи элементлари мавжуд булган харакатли уйинлар ташкил килинди. Болаларнинг жисмоний сифатларини тарбиялаш-нинг самарали воситалари - харакатли уйинлардир. Кичик ёшдаги мактаб укувчиларининг харакат кобилиятларини ривожлантириш воситалари ва услубларини санаб туриб, аксарият муаллифлар харакатли уйинларни алохида ажратадилар. Бу борада мутахассисларимиз куйидаги фикрларини айтиб утганлар: "Харакатли уйинлар жисмоний, иродавий, ахлокий фазилатларни ривожлантиришга ёрдам беради. Уйин фаолиятида бола мустакиллик, катъиятлилик, максадга мувофиклик ва бошкалар каби хаётий фазилатларни узлаштиради. Уйин таълим ва тарбия воситасидир, уйин фаолияти ёрдамида болалар муносабатлар ролини урганадилар. Уйинда хар ким уз кобилиятини, билимини синовдан утказади, уз кучини урганади. Бошкача килиб айтганда, уйин онгни, фикрлашни ва ижодкорликни ривожлантиради [7].

Жисмоний тарбиянинг турли хил вазифаларини хал этиш учун уйин материалларидан самарали фойдаланиш тажрибаси муваффакият келтирганлиги купгина адабиётларда кайд этилади. Жисмоний машкларни болалар хилма-хил уйинлар воситасида осонгина идрок киладилар ва узлаштирадилар. Мактабда жисмоний тарбия дарсларида харакатли уйинларнинг кулланилиш тажрибасини урганиш натижасида аникландики, бошлангич синфларда уни услубли фойдаланиш жисмоний

кобилиятларининг усиш суръатларини ишончли ва юкори даражада оширишга имкон беради [8].

Тажрибада аникланишича, кичик синф укувчиларининг дарсларига харакатли уйинларнинг 25-30% хажмида киритилиши жисмоний кобилиятларнинг ривожланиш суръатларини оширишга ёрдам беради. Жисмоний тарбия дарсларида хар хил йуналишга эга харакатли уйинлардан фойдаланиш асосий харакат кобилиятларини усишини таъминлайди.

Гандбол спорт турига турдош харакатли уйинлар "Туп учун кураш", " Туп узатиш", " Кул тупи мусобакаси", "Туп сардорга", "Отиб кочар", "Кун ва тун" ва бошка махсус харакатли уйинлардан ташкил топди.

ТУП САРДОРГА УЙИНИ

Уйин майдончада ёки залда утказилади. Уйинни утказиш учун битта гандбол тупи булиши керак.

Уйинга тайёрланиш. Барча уйновчилар баб-баравар иккита жамоага булинадилар. Уйин утказиладиган майдонча турт томондан чегаралаб куйилади. Х,ар бир жамоа учун алохида сардорлар сайланади. Х,ар бир жамоа сардорлари учун ракиб майдончасидан 2х2 метр чегара куйилади жамоа сардорлари 2х2 метр чегараланган жой ичида туришади. Колган барча уйинчилар майдонча буйлаб таркок холда жойлашадилар.

Уйиннинг тавсифи. Уйин рахбари уйинни бошлашга рухсат берганидан кейин уйин майдон марказидан бошланади. Кайси жамоа уйинчилари тупга эгалик килса уша жамоа уйинчилари тупни хавода бир бирларига узатиб ракиб майдончаси томон харакатланиб тупни сардорига узатишади, узатилган тупни жамоа сардори ушлаб олса 1очко берилади. Тупсиз жамоа эса тупни эгаллашга ва ракиб сардорига тупни узатишга каршилик килади.Демак икки жамоа уртасида туп учун кураш боради. Уйин 7 дакикадан 2 тайм давом этади. Купрок очко туплаган жамоа ютган хисобланади.

Уйиннинг коидалари. 1. Тупни ерга уриш мумкин эмас. 2. Агар туп майдончадан четга чикиб кетса, уни уша жойдан ракиб жамоанинг уйинчиси уйинга ташлайди. 3. Агар туп ерга тушса кайси жамоадан тушган булса уша жойдан ракиб уйинчилари уйинни бошлашади. 4.Жамоа сардорлари турган 2х2 чегараланган жойга бошка уйинчиларни кириши мумкин эмас. 5. Агар тупни узатиш вактида ракиб томон тупни кулга киритиш максадида куполлик килса, (тупни кулдан юлиб олса, касддан туртиб юборса) хакам уйинни тухтатади, тупни ракиб жамоага беради ва уйин давом этаверади.

Уйиннинг таълим-тарбиявий ахамияти. Бу уйин аслида кул тупи уйинига тайёргарлик машкидир. Бу уйин кул тупи уйини учун зарур малакаларни, яъни тупни илиш, тупни узатиш ва отиш малакаларини хосил килиш ва мустахкамлашга ёрдам беради. Бундан ташкари, "Туп сардор " га уйини кул тупи уйини учун зарур тактик усулларни

такомиллаштиришга хам ёрдам беради. Методик курсатмалар.

1.Жамоа сардорига тегишли булган 2х2 чегараланган майдончага кириш такикланади.

2.Жамоа сардорига тегишли булган 2х2 чегараланган майдончага факат сакраш кириш мумкин.

3.Тупни ерга уриб олиб юриш, тупни кучоклаб олиш мумкин эмас.

4. Тупни оёк билан тухтатиш, уйинчиларни туртиш, итариб юбориш мумкин эмас.

Гандбол спорт турига турдош хдракатли уйинлар "Туп учун кураш", " Туп узатиш", " Кул тупи мусобакаси", "Туп сардорга", ва бошка махсус харакатли уйинлар элементларини яхши бажарган, уйинларда фаол булган укувчиларни аникдаб мактабнинг кул тупи тугараги мураббийига тавсия килдик.

Хулоса. Мавзу буйича утказилган тадкикотлар асосида максадга мувофик адабиётлар тахлилидан маълум булдики, кичик ёшдаги мактаб укувчиларнинг жисмоний кобилиятларини усиш ва ривожланиши куп холларда харакатли уйинлар мотивациясига боглик эканлиги турдош спорт турлари, хусусан гандбол уйинига муносиб эканлиги аникланди.

Адабиётлар:

1. Ж.Акромов.Гандбол.Учебник для студентов института физической культуры и факультетов физического воспитания педагогических институтов. Ташкент 2008 3-бет

2. К.Рубаш. Подвижные игры как средство повышения скорости бега мальчиков 9-11 лет. Дисс...канд.пед.наук. М:1983. 41 с.

3. Павлов Ш К, Абдалимов О Х, Юсупова З.Е. Гандбол назарияси ва услибияти: дарслик -Т .: "Фан ва технофогия", 2017 й. 55-59 б.

4. Ш.Ф.Тулаганов, М.М.Рахманова. Гандбол назарияси ва услубияти: укув кулланма -Т.: "Узбек китоб савдо нашриёт", 2020 й. 63 б.

5. Ш.К. Павлов., Ф.А. Абдурахмонов., Ж.А. Акромов., Гандбол:дарслик Т.: УзДЖТИ нашриёт - матбаа булими, 2005 й. 21 б.

6. Ж.Акрамов. Гандбол: дарслик -Т.: "Lider Press", 2020 й

7. Ж.Акрамов, Ш.К. Павлов., Ф.А. Абдурахмонов., Гандбол: программа детского-юношеских спортивных школ, специализированных детско-юношеских школ олимпийского резерва -Т.:Илмий техника ахбароти -пресс нашриёти 2017 й. 42 б.

8. Т.С. Усмонхужаев., И.И. Бурнашов., Х,.А.Мейлиев.,Б.Б.Кипчоков 500 харакатли уйинлар: услубий кулланма -Т.: "Bekinmachoq plyus" нашриёти 2010 й. 45 б.

9. В.А. Соколкина. Соотношение генетических и средовых влияний в развитии координационных способностей детей 7-10 лет: Автореф...дист. канд. пед. наук. М.: 1991 г, 22 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.