Научная статья на тему 'КАСБ-ҲУНАР МАКТАБЛАРИДА ЎҚУВ АМАЛИЁТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ'

КАСБ-ҲУНАР МАКТАБЛАРИДА ЎҚУВ АМАЛИЁТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

1617
256
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — М. М. Байметов

Ушбу мақолада ўқув амалиётини ташкил этиш ва ўтказиш бўйича саволлари, шунингдек такомиллаштириш бўйича тавсиялар ва ўқув амалиётини самарали ташкил ташкил этиш усуллари

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WAYS TO ORGANIZE AND INCREASE EFFICIENCY OF TRAINING PRACTICES IN VOCATIONAL SCHOOLS

In this article the questions on organization and holding of educational practice, as well as recommendations for improvement and ways of efficient organization of educational practice

Текст научной работы на тему «КАСБ-ҲУНАР МАКТАБЛАРИДА ЎҚУВ АМАЛИЁТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ»

КАСБ-ХУНАР МАКТАБЛАРИДА УЦУВ АМАЛИЁТЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ ЙУЛЛАРИ

М. М. Байметов

Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада укув амалиётини ташкил этиш ва утказиш буйича саволлари, шунингдек такомиллаштириш буйича тавсиялар ва укув амалиётини самарали ташкил ташкил этиш усуллари.

WAYS TO ORGANIZE AND INCREASE EFFICIENCY OF TRAINING PRACTICES IN VOCATIONAL SCHOOLS

ABSTRACT

In this article the questions on organization and holding of educational practice, as well as recommendations for improvement and ways of efficient organization of educational practice.

КИРИШ

Республикамиз урта махсус, профессионал таълим тизимида амалга оширилаётган кенг камровли ислохотлар усиб келаётган ёш авлодда интеллектуал кобилиятлар ва касбий билимларни ривожлантиришни кузда тутади.

Бу эса уз навбатида касб-хунар мактабларида мутахассислик фанларидан укув амалиётларини илFор педагогик ва ахборот технологиялари асосида ташкил этишни, шу оркали укувчиларда касбий билим ва куникмаларини шакллантиришни такоза этади.

Касб хунар мактабларида амалга оширилаётган укув амалиётлари асосини укувчиларга амалий билимларни бериш, уларда хаётий хамда касбий фаолиятни амалга ошириш жараёнида эгалланган билимларни куллай олиш куникма ва малакаларини шакллантиришга йуналтирилган педагогик фаолиятни ташкил этади. Ушбу педагогик фаолият мазмуни касб хунар мактабларида амалга оширилаётган укув амалиётларининг асосий максадини ифодалашга хизмат килади.

Бугунги кун талаблари укув амалиётлари сифатини ошириш масаласига янгича ёндашишни, бажарилган ишлар билан чекланмасдан, уни мунтазам равишда такомиллаштириш, янги услуб ва шаклларини ишлаб чикиш, амалиётга жорий этиш каби мухим вазифаларни куймокда. Жумладан, касб-хунар мактабларида барча умумкасбий ва махсус фанлар буйича укув амалиётини ташкил этиш билан чекланмасдан, уларни янги муаммоли масалалар, топшириклар, вазифалар билан бойитиш устида иш олиб бориш барча касб-хунар мактабларининг бош масалаларидан бирига айланиши лозим.

Касб хунар мактабларда укув амалиётлари самарадорлигини оширишга йуналтирилган ишларнинг бош максади, уларда укувчиларга мустакил билимларни етказиб бериш, уларда мустакил онгни шакллантириш, юкори курсаткичларга эришиш омилларини аниклашдан иборат. Ушбу максаднинг ижобий ечимини таъминлаш бугунги кун талаби ва ижтимоий муносабатлар мазмунининг чукурлашуви натижасида юзага келаётган хаётий зарурат туфайли укув амалиётлари жараёни самарадорлигини оширишга нисбатан янгича ёндашувни шакллантириш заруриятини келтириб чикаради.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

1. Устоз ва шогирд одоби.Укув услубий кудлланма (Х. Юлдашев., С.Булатов.) Укувчиларни укув амалиёти жараёнида касбий фаолиятда юкори курсаткичларга эришган, ракобатбардош кадрлар тайёрлаш тажрибасига эга малакали ишлаб чикариш мутахассисларига "Устоз -шогирд" тизими асосида бириктирилишини йулга куйиш хамда касб-хунар мактаблари ва ишлаб чикариш корхоналари уртасида узаро хамкорлик ва манфаатли интеграцияни шакллантириш каби масалаларга катта эътибор каратилган

2. Педагогик технология тамойиллари асосида дарс машFулотларини олиб бориш технологияси (А. Мавлянов., Ш. Жавлонов., С. Абдалова., Л. Юсупова.) Касб-хунар мактаблари рахбарлари ва масъуллари томонидан амалиёт уташга жалб килинган укувчиларни ишлаб чикаришдаги малакали мутахассисларга бириктириш учун маркетинг изланишларини утказиш ва шу каби муаммолар ечими уз аксини топган

3. 2019 йил 6 сентябрда кабул килинган Узбекистон Республикаси Президентининг "Профессионал таълим тизимини янада такомиллаштиришга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5812 фармони хамда Узбекистон Республикаси вазирлар махкамасининг 2020 йил 7 августдаги "Узбекистон Республикасида узлуксиз бошлаетич, урта ва урта махсус

профессионал таълим тизимини тартибга солувчи норматив -хукукий хужжатларни тасдиклаш профессионал таълим тизимини илFор хориж тажрибалари асосида такомиллаштириш, бошлаетич, урта ва урта махсус профессионал таълим боскичларини жорий килиш оркали мехнат бозори учун малакали ва ракобатбардош кадрлар тайёрлаш хамда мазкур жараёнга иш берувчиларни кенг жалб килиш каби турли масалалар очиб беришга каратилган.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Х,ар бир таълим йуналиши буйича укув амалиёти жараёнининг мантикий -тузилиш шаклини аниклаш, уларни бевосита бугунги кун талабларига мослаштириш, муаммоли топширикларни тузиш, улар асосида услубий тавсиялар ва курсатмаларни тайёрлаш, педагогик технологияларнинг замонавий турларини куллаш, дастлаб, иктидорли укувчилар гурухларида тажрибадан утказиш, натижаларига караб, укув жараёнига жорий этиш ва шу тарика укувчиларда касбий куникма ва малакаларни шакллантириш хамда ривожлантиришга эришиш, педагог-мухандислар фаолиятини

раFбатлантиришда барчага бир хил ёндашиш принципларидан воз кечиш, унинг урнига уларнинг фаоллигига ва укув амалиёти сифатини оширишга тааллукли булган муайян ишининг сифати, хажмига караб, моддий-маънавий раFбатлантириш лозим. Укув амалиётида укувчилар фаоллигини ошириш максадида куйидаги услубларни кенг куллаш лозим:

- укув хоналарни замонавий техника, воситалари билан жихозлаш ва улардан укув амалиётида унумли фойдаланиш, машFулотларни кичик гурухларда ташкил этиш;

- укув амалиётида замонавий педагогик технологиялар, интерфаол усуллардан фойдаланишни йулга куйиш;

- укув амалиёти мавзуси буйича укувчилар туплаган маълумотларни узаро мухокама этиш, билдирилган танкидий ва мустакил фикрларни тахлил этиш, уларни умумлаштириш;

- гурухларда фан-техника ривожига йуналтирилган изланишларни жонлантириш;

- укув амалиёти сифатини ошириш буйича хориж тажрибаларини урганиш, умумлаштириш ва республикада кулланилиши мумкин булганлари буйича услубий кулланмаларни ишлаб чикиш.

Укувчиларни укув амалиёти жараёнида касбий фаолиятда юкори курсаткичларга эришган, ракобатбардош кадрлар тайёрлаш тажрибасига эга

малакали ишлаб чикариш мутахассисларига "Устоз-шогирд" тизими асосида бириктирилишини йулга куйиш мухим.

Бу тизимнинг амалга оширилиши касб-хунар мактаблари ва ишлаб чикариш корхоналари уртасида узаро хамкорлик ва манфаатли интеграцияни шакллантириш, амалиётни Давлат таълим стандартлари талаблари даражасида ташкил этиш, укувчиларнинг ишлаб чикариш ва диплом олди амалиётларини дастур талаблари даражасида юкори савияда утказилишини таъминлаш, битирувчиларни мутахассисликларига мос равишда бандлигига эришишга хизмат килади.

Касб-хунар мактаблари рахбарлари ва масъуллари томонидан хозирда амалиёт уташга жалб килинган укувчиларни ишлаб чикаришдаги малакали мутахассисларга бириктириш учун маркетинг изланишларини утказиш, тегишли маълумотларнинг тулик базасини шакллантириш, амалиёт жараёнининг Давлат таълим стандартлари талабларида даражасида утказилишининг катъий мониторингини юритиш самарадорлигини оширишга алохида эътибор каратиш керак.

Республикамизда бозор муносабатларининг карор топган бугунги боскичида кадрлар тайёрловчи таълим муассасалари, иш берувчилар хамда битирувчиларнинг узаро фаол мулокоти ва хамкорлигини замонавий ахборот-коммуникация технологиялари асосида йулга куйиш мухим ахамият касб этади.

2019 йил 6 сентябрда кабул килинган Узбекистон Республикаси Президентининг "Профессионал таълим тизимини янада такомиллаштиришга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5812 фармони хамда Узбекистон Республикаси вазирлар махкамасининг 2020 йил 7 августдаги "Узбекистон Республикасида узлуксиз бошлаетич, урта ва урта махсус профессионал таълим тизимини тартибга солувчи норматив -хукукий хужжатларни тасдиклаш туFрисида" ги № 466 карорида профессионал таълим тизимини илFор хориж тажрибалари асосида такомиллаштириш, бошлаетич, урта ва урта махсус профессионал таълим боскичларини жорий килиш оркали мехнат бозори учун малакали ва ракобатбардош кадрлар тайёрлаш хамда мазкур жараёнга иш берувчиларни кенг жалб килиш ва укитувчилар таркибини иннавацион ва ахборот технологияларидан кенг фойдаланиш буйича амалий куникмаларга эга булиши укув амалиётларига алохида эътибор беришига каратилган.

Касб-хунар мактабларида укув амалиётини самарали ташкил этиш ва утказиш учун куйидаги тавсияларни эътиборга олиш зарур:

- уларнинг сифатини таъминлашга каратилган педагогик ва ахборот технологиялари, электрон таълим ресурслари ва мультимедиа такдимотларидан кенг фойдаланиш, бу борадаги чет эл тажрибасини урганиб чикиш;

- тармок ва тармоклараро дастурларни, сохани тараккий эттиришнинг истикболли дастурларини ижросини таъминлаш самарадорлигини ошириш;

- республикамиз буйича, айникса кишлок худудларидаги касб -хунар мактабларини мехнат бозорига мослашувчанлик даражасини кутариш, уларда тайёрланаётган йуналишлар буйича укув амалиёти диапозонини кенгайтириб бориш;

- укувчиларни укув амалиёти оркали касб эгаси сифатида мехнат бозоридаги вазиятни туFри бахолаш ва узи учун макбул булган бандлик турини танлашга йуналтириш;

Мамлакатимиз таълим сохасида амалга оширилаётган барча саъй-харакатлар етук кадрлар тайёрлаш, уз иктидори ва истеъдодини тула-тукис намоён эта оладиган, хаётда уз урнини топишга кодир баркамол шахсларни вояга етказишга йуналтирилган. Зеро, бугун уз самараларини бераётган бундай эзгу ишлар келажакда мамлакатимизнинг юксак тараккиётини, хаётимиз фаровонлигини янада оширишни таъминлашга хизмат килиши шубхасиз.

ХУЛОСА

Шундай килиб, укув амалиётлари жараёнида укувчиларга бериладиган амалий билимлар касб хунар мактабларда укувчиларининг касбий куникмаларини шакллантиришга имкон беради. Укув амалиётларини илFор методлар, хусусан, янги педагогик ва ахборот технологиялар асосида ташкил этиш мазкур жараён самарадорлигини оширади.

REFERENCES

1. Х. Юлдашев., С.Булатов. Устоз ва шогирд одоби.Укув услубий кудлланма.-Тошкент. 2005. -240 б.

2. А. Мавлянов., Ш. Жавлонов., С. Абдалова., Л. Юсупова. Педагогик технология тамойиллари асосида дарс машFулотларини олиб бориш технологияси. - Т.: Ворис, 2010. -112 б.

3. Лухманов, Д. Б. (2020). Меhнат тарбияси орqали Уqувчиларнинг ижтимоий hаётга мослашишларини таьминлаш. Academic Research in Educational Sciences, 1 (3), 1051-1056.

4.Luxmanov D.B. The use of national traditions in the labor education of pupils// Academia,2020.Volume 10,Issue 10,pp 300-305

5.Luxmanov D.B.,Raxmanov A.R.Maktablarda talimning ijtimoiy sheriklik modelini yaratishda klaster yondashuv. Academic research in educational sciences,2020.Volume 1,Issue 4,244-249 b.

6. Lukhmanov, D. B., & Khaydarov, M. E. (2019). People's Labor Traditionsin The Process of Labor Preparation for Schoolchildren. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(09), 2405-2412.

7. Халмухамедова, М. А. (2020). Наqшбандия тариqати воситасида талабаларнинг касбий компетентлигини такомиллаштириш (технологик таълим мисолида). Муg'аллим, 1(1).

8. Шермухамедов Р.С., Бурхонов А.Сущност воспитания и его место в sелостной структуре образовательного проsесса//Халq таълими,2020, № 3 120-124 б.

9. Шермухамедов Р.С., Эшмонова .Узлуксиз таълим тизимида Уqувчиларни меhнат тарбияси орqали ижтимоий ривожланишларини таъминлаш//Узлуксиз таълим,2020. 67-71 б.

10. Хамидов Ж.А.О неоторых формах, методах трудового воспитания младших школьников/M-cademic research in educational sciences,2020.Volume 1,Issue 3,1045-1050 с

11.Yakubova M.Y. Ta'lim-tarbiya jarayonida kreativ yondashuvning dolzarbligi va uning ahamiyati// Хащ таълими,2020,№ 3 84-88 b.

12. Якубова М.Ю.Умумтаълим мактаблари Уqувчиларида креативликни шакллантиришнинг назарий жиhатлари// Academic research in educational sciences,2020.Volume 1,Issue 3,1057-1062 b.

13. Jumanova F.U.,Halmuxamedova M.A. "Naqshbandiya tariqatining uzluksiz ta'lim tizimidagi kasbiy kompetentlikni shakllantirishdagi o'rni"// Uzliksiz ta'lim. 2020 8-12 б.

14. Халмухамедова М.А. «Наqшбандия тариqати воситасида талабаларда кластер усулида устоз-шогирд анъаналарини такомиллаштириш»// Academic research in educational sciences,2020.Volume 1,Issue 3,1063-1071 б.

15. Abduvaliyev U.,Butunov J. Dynamic analysis of planetary mechanism of the horizontal forging machine// International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology,Volume 7, Issue 6 , 2020,pp 14031-14035

16. Ergashev M.,Butunov J.,Mamasodikov X. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology,Volume 7, Issue 6 , 2020,pp 1411614119

17. J.A.Khamidov. About Some Forms Methods of Labor Educati on of Younger School Children. International Journal of Research, page 375-378

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.