Научная статья на тему 'KARAMBOLA MEVASINI AHAMIYATI, KO’PAYISHI, TARQALISHI, YETISHTIRILISHI VA FOYDALI XUSUSIYATLARI'

KARAMBOLA MEVASINI AHAMIYATI, KO’PAYISHI, TARQALISHI, YETISHTIRILISHI VA FOYDALI XUSUSIYATLARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
6
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Карамбола / нав / етиштириш озуқавий / доривор / витаминлар / антиоксидлар.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Xaytbayeva Shohista Abdulaziz Qizi, Valiyeva Shoira Abduvositovna

Мазкур мақолада, дунё бўйлаб глобал муаммолардан бирига айланиб бораётган ахолиси сонининг ортиб бориши, ер, сув захираларининг чегараланганлиги асосий сабабларидан бири хисобланади. 2030 йилга бориб сув танқислиги янада ортиши прогнозлар аниқланмоқда. Турли хилдаги экологик муоммоларнинг келиб чикиши, озик-овкат хавфсизлиги масаласини олдинги олиш ва ахолини сифатли махсулотлар билан таъминлаш глобал муаммолардан бири бўлиб қолмоқда. Юзага келаётган муаммаларни инобатга олиб ахоли ўртасида кенг қизиқишларга ва илмий изланишларга сабаб бўлаётган ва оддий аммалашган мевалардан фарқли, ташқи кўриниши ва таъм кўрсаткичлари билан ажралиб турадиган карамбола ўсимлигининг биологияси тўғрисида крамболани кўпайтириши, тарқалиши, етиштирилиши, биологик хусусиятлари инсон организмига фойдаси ҳамда дориворлик хусусиятлари тўғрисида маълумотлар келтирилиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Xaytbayeva Shohista Abdulaziz Qizi, Valiyeva Shoira Abduvositovna

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «KARAMBOLA MEVASINI AHAMIYATI, KO’PAYISHI, TARQALISHI, YETISHTIRILISHI VA FOYDALI XUSUSIYATLARI»

"YOSHLAR HUQUQLARI: IMKONIYATLAR VA HIMOYA QILISH MEXANIZMLARI"

RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024-YIL 26-MART

KARAMBOLA MEVASINI AHAMIYATI, KO'PAYISHI, TARQALISHI, YETISHTIRILISHI VA FOYDALI XUSUSIYATLARI 1 Xaytbayeva Shohista Abdulaziz qizi, 2Valiyeva Shoira Abduvositovna

1Toshkent davlat agrar universiteti talabasi 2Toshkent davlat agrar universiteti Mevachilik va uzumchillir kafedrasi, katta o'qituvchisi

https://doi.org/10.5281/zenodo.10876214

Аннотация. Мазкур мацолада, дунё буйлаб глобал муаммолардан бирига айланиб бораётган ахолиси сонининг ортиб бориши, ер, сув захираларининг чегараланганлиги асосий сабабларидан бири хисобланади. 2030 йилга бориб сув танцислиги янада ортиши прогнозлар аницланмоцда. Турли хилдаги экологик муоммоларнинг келиб чикиши, озик-овкат хавфсизлиги масаласини олдинги олиш ва ахолини сифатли махсулотлар билан таъминлаш глобал муаммолардан бири булиб цолмоцда.

Юзага келаётган муаммаларни инобатга олиб ахоли уртасида кенг цизицишларга ва илмий изланишларга сабаб булаётган ва оддий аммалашган мевалардан фарцли, ташци куриниши ва таъм курсаткичлари билан ажралиб турадиган карамбола усимлигининг биологияси тугрисида крамболани купайтириши, тарцалиши, етиштирилиши, биологик хусусиятлари инсон организмига фойдаси %амда дориворлик хусусиятлари тугрисида маълумотлар келтирилиб утилган.

Калит сузлар: Карамбола, нав, етиштириш озуцавий, доривор, витаминлар, антиоксидлар.

Аннотация. В данной статье одной из основных причин является рост численности населения, который становится одной из глобальных проблем во всем мире, и ограниченность земельных и водных ресурсов. Ожидается, что к 2030 году дефицит воды увеличится. Одной из глобальных проблем остается возникновение различных экологических проблем, приоритет продовольственной безопасности и обеспечение населения качественной продукцией.

С учетом возникающих проблем рассмотрена биология растения карамбола, вызывающего широкий интерес и научные исследования среди населения и отличающегося от обычных культурных плодов, отличающегося внешним видом и вкусовыми показателями, сведения о размножении, распространении, выращивании карамболы. , приведены его биологические свойства, польза для организма человека, лечебные свойства.

Ключевые слова: Карамбола, сорт, вырашивание, питательный, лекаство, витамины, антиоксиданты.

Abstract. In this article, one of the main reasons is population growth, which is becoming one of the global problems around the world, and limited land and water resources. Water scarcity is expected to increase by 2030. One of the global problems remains the emergence of various environmental problems, the priority of food security and providing the population with quality products.

Taking into account the emerging problems, the biology of the carambola plant is considered, which is of wide interest and scientific research among the population and differs from ordinary cultivatedfruits, differing in appearance and taste, information about the reproduction, distribution, and cultivation of carambola. Its biological properties, benefits for the human body, and medicinal properties are given.

Keywords. Karambola, variety, cultivation, nutritional, medicine, vitamins, antioxidants.

"YOSHLAR HUQUQLARI: IMKONIYATLAR VA HIMOYA QILISH MEXANIZMLARI"

RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024-YIL 26-MART

Кириш Кейинги вактларда дунё ахолиси сонининг ортиб бориши, ер ва сув захираларининг чегараланганлиги глобал муаммоларни келиб чикишининг асосий сабабларидан биридир. 2030 йилга бориб сув танкислиги янада ортиши прогнозланмокда. Юза келаётган турли хилдаги экологик муоммоларнинг келиб чикиши, озик-овкат хавфсизлиги масаласини олдинги олиш ва ахолини сифатли махсулотлар билан таъминлаш глобал муаммолардан бири булиб колмокда. Маьлумки, озик-овкат махсулотлари ичида мева-сабзавотлар инсон саломатлиги учун зарур булган макро ва микро элементлар турли хилдаги аминокислоталар, фитонцидларга бойлиги билан характерланади.

Мева ва резавор мевалар таркибида мавжуд витамин ва аминокисталарнининг таркиби уларок улар нафакат озик овкат махсулоти балки, дориворлиги билан хам ажралиб мамлакатларда ва республикамизда хам бир катор илмий изланишлар олиб борилиб, хаво харорати ва кургокчиликга чидамли булган тропик меваларни Республикамиз шароитида экиб купайтириб меваларини етиштиришни тадбиркорлар ва илмий тадкикот институтлари уз олдиларига вазифа килиб куйганлар.

Ушбу йуналишда Узбекистонда хам бир катор илмий изланишлар ва тадкикотлар олиб борилиб ютукларга эришилмокда. Юртбошимизнинг жорий йилни "Ёшлар ва бизнесни куллаб-кувватлаш" йили деб эьлон килганлари айникса илм йулидаги ёш изланувчи талабалар учун куплаб имконятларга йул очмокда.

Карамбола - Karam(Averrhoa carambola) Охалис оиласига мансуб куп йиллик доимий яшил куп шохли ва баргли дарахт булиб, Шри-Ланка, Хиндистон ва Индонезияда жойлашган х,озирда Жанубий ва Жануби-Шаркий Осиёда кенг таркалган ва иклимга мослашган тропик мевадир.Унинг бир катор умумий номлари бор, жумладан карамбола, юлдуз меваси ва беш бурчакли мева, старфруит бир катор умумий номлари мавжуд. Карамбола 50 см узунликдаги пушти гулларга эга мураккаб баргларга эга Тож зич, дарахт баландлиги 5-10 метрга этади. Купгина тропик усимликлардан фаркли уларок, карамбола жуда куп ёругликка мух,тож эмас. Барча охалислар сингари, барг пичоклари тегинишда букланади. Дарахт намликни яхши куради, лекин уйда х,ам устирилиши мумкин. Карамбола гули актиноморф (5 гулбаргли ва 5 гулбаргли) ва икки жинсли, тухумдони устундир. Меваси беррйдир

Карамбола мевалари узунлиги 6-12 см га этади ва сувли, этли пулпага эга. Мева одатда яшил сарик ёки сарик-жигарранг. Гайриоддий шакл - узунасига чузилган 5 та "ковурга" мевага беш киррали юлдузнинг контурини беради - бу меванинг инглиз тилидаги номларидан бири - юлдуз меваси булишига сабаб булган. Турли мамлакатларда карамбола турли номларга, "бешинчи бурчак" ва "юлдузли олма номларини олган.

Таъмга кура меваларнинг икки тури мавжуд: ширин ва нордон ва ширин. Баъзи меваларнинг таъми бир вактнинг узида сувли нухат, олхури, олма ва узумнинг таъмига ухшайди, бошкалари - олхури х,иди. Тропик мамлакатларда нордон мевалар билан карамбола купрок машхур.

Энергия киймати: 100 г карамбола таркибида 35-45 калория бор. Карамболанинг витамин комплекци витамин C, бета-каротин, В1, В2 ва В5 витаминларидан иборат. Органик кислоталар асосан оксалат кислотаси билан ифодаланади. Меванинг минерал таркиби калций, фосфор, темир, натрий ва калий билан ифодаланади - бу витамин ва минералларнинг ажойиб манбадир

"YOSHLAR HUQUQLARI: IMKONIYATLAR VA HIMOYA QILISH MEXANIZMLARI"

ЯЕ8РиБЫКА 1ЬМ1У-АМАЫУ ANJUMANI 2024-У1Ь 26-МАЯТ

Экзотик мевалар навлари таъми билан бир-биридан фарк килади: баъзилари пушти олма, резавор мева узумлари ва олхури, узум ва олмаларга ухшайди. Дарахтларнинг барглари таъмга кура бизнинг исмалокка ухшайди, улар жанубий мамлакатларда пиширишда, масалан, хинд ошхонасида ишлатилади. Карамбола гуллари жуда узига хос таъмга эга, улар салатларга зиравор сифатида кушилади.

Бу меванинг иккита асосий тури мавжуд: кичик нордон, унинг уткир кирралари ва каттарок тури ширин, катта мевалари (узунлиги 12 сантиметргача). Сунгги йилларда карамбола машхур булди, селекционерлар куплаб янги навларни ишлаб чикганлар.

Карамбола хакида кизикарли маълумотлар

Мева ковургали сари; дирижабл куринишидаги экзотик мевадир лекин уз ватанида у бизнинг анъанавий олма ва олхури каби машхурликка ухшайди. Иссик; тушдан кейин сиз

ширин ва нордон пулпа билан чанкогингизни кондиришингиз мумкин. Саром Гавайи оролларида, Исроилда ва бошка мамлакатларда муваффакиятли иклимлаштирилган.

Турли мамлакатларда бу мевалар кандай истеъмол килинишини билиш кизик. Австралияда карам мураббо тайёрлаш учун ишлатилади ва нордон навлари тузланади ва овкат учун зиравор сифатида ишлатилади. Таиланд ошпазлари бу мевани факат кискичбакалар билан таъминлайдилар. Жануби-Шаркий Осиё мамлакатларида сарик мевалар шакар билан пиширилиб, зиравор сифатида чиннигуллар кушилади. Хитойда карам балик билан хизмат килади, аммо Ямайкада улар шунчаки куритилади. Гавайи оролларида мевалардан хушбуй сорбет, Х,индистонда эса ундан шарбат ичишади

Карамболанинг фойдали хусусиятлари

Аввало, мевалар С витамини манбаи сифатида кимматлидир ва бу борада улар деярли ноёбдир: атиги юз грамм карамбола кунлик эхтиёжни кирк фоиздан купрокка тулдиради. Бундан ташкари, юлдуз шаклидаги мева фосфор, цинк ва калийга бой. Мева таркибида бир катор В витаминлари, шунингдек, А ва Е витаминларга бой.

^адим замонлардан бери хиндулар бу меваларни сафро даражасини пасайтириш, диарея ва тананинг интоксикатсиясини камайтириш учун (масалан, осилиб колиш) ишлатишган. Мева юкори самарали диуретик сифатида хам кулланилади. Бу усимликнинг барглари ва меваларидан тайёрланган кайнатма кунгил айнишини энгиллаштиради.

Карамболани уйда устириш.

Табиий мухитда карамбола йилига бир неча марта гуллайди, лекин бахор ва ёз ойларида у айникса мул-кул гуллайди. Уйда бута узини камтаррок тутади, лекин тугри парвариш билан у гуллайди ва хатто мева беради.

Усимликни экиш ва парвариш килиш хусусиятлари. Экиш учун энг яхши вакт - феврал ойининг охири ёки март ойининг биринчи хафтаси. Кучатлар учун хона харорати 16-17 даражадан юкори булмаслиги керак.

"YOSHLAR HUQUQLARI: IMKONIYATLAR VA HIMOYA QILISH MEXANIZMLARI"

RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024-YIL 26-MART

Усимликлар учта барг хосил цилгандан кейин уларни экиш мумкин. Дренаж, масалан, кенгайтирилган лой, х,ар бир идишнинг пастки кисмида жойлаштирилиши керак. Ёш усимлик доимо илик сув билан пуркалиб турилади чунки усимлик доимий намликка мух,тож.

Ёш усимликларни тик куёш нуридан саклаш керак акс холда тугридан-тугри куёш нурлари усимликга зарар етказади. Аммо усиб чиккан кучатлар, аксинча, ёругликка мух,тож, шунинг учун уларни куёшли томонга утказиш керак. Карам жуда тез усмайди, лекин х,ар йили экзотик усимликни каттарок идишга экиш керак ва охирида усимлик учун урта идишни тайёрлаш керак.

REFERENCES

1. Бережнова В.В Получение экоогически бесопасной в Республике Международной научного-пактической конференци вниссок-2008. с 102-104.

2. Балаян С Новый овоше-фурукти-мир новых вкусов.2001.С584-584.

3. Мевачилик асослари.Т.Е.0станакулов,Тошкент-2011.

4. Уругли интенсив мева боглари.А.У.Арипов.Тошкент-2013.

5. www.sotki/ru(komm@sotki.ru).

6. www.florets.ru/.

7. https://glav-dacha.ru/chto-my-znaem-o-bananakh-kak-kulture

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.