Научная статья на тему 'КАЛЬЦИЙ-ӨТКІЗУШІ АМРА-РЕЦЕПТОРЛАРДЫҢ СИНАПСТЫҚ БЕРІЛІСТЕГІ РӨЛІ'

КАЛЬЦИЙ-ӨТКІЗУШІ АМРА-РЕЦЕПТОРЛАРДЫҢ СИНАПСТЫҚ БЕРІЛІСТЕГІ РӨЛІ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
20
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АМРА-РЕЦЕПТОРЛАР / ГЛУТАМАТ РЕЦЕПТОРЛАРЫ / ИНТЕРНЕЙРОНДАР / ұЗАқ МЕРЗіМДі ПОТЕНЦИАЦИЯ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Қайрат Б.Қ., Төлеуханов С.Т., Зинченко В.П.

Сигнализацияның глутаматергиялық жолы мидағы синапстық берілістің маңызды түрлерінің бірі болып табылады. Ол мидың қалыпты жұмысында және танымдық функцияларды орындауда маңызды рөл атқарады, ал функциясының бұзылуы мидың қабылдау, есте сақтау, сигналдарды беру және өңдеу сияқты танымдық функциялардың төмендеуіне әкеледі. Глутаматергиялық синапстардағы сигналдарды өткізуде глутаматтың ионотропты рецепторлары, соның ішінде АМРА-рецепторлары маңызды рөл атқарады. Аталған рецепторлардың активация және инактивация кинетикасының өте жылдам болуы постсинапстық мембрананың миллисекунд ішінде тез деполяризациялануын және нейрондар арасында импульстердің жоғары дәлділікпен таралуын қамтамасыз етеді. Осылайша, АМРА-рецепторлар функциясының бұзылуы қозу мен тежелу арасындағы баланстың өзгеруіне, сондай-ақ эпилептиформалық белсенділікті қоса алғанда, нейрондық желілердің патологиялық белсенділігінің дамуына әкелуі мүмкін. Бұл AMPA-рецепторларын эпилепсияның фармакотерапиясында келешегі бар зерттеу нысанына айналдырып отыр. Бұл шолу мақаласында синапстық берілу мен серпімділікті реттеуге қатысатын кальций-өткізуші АМРА-рецепторлардың активациясының негізгі механизмдері қарастырылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Қайрат Б.Қ., Төлеуханов С.Т., Зинченко В.П.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF CALCIUM-PERMEABLE AMPA-RECEPTORS IN SYNAPTIC TRANSMISSION

The glutamatergic signaling pathway is one of the most important types of synaptic transmission in the brain. Its role is key in normal brain function and cognitive function, and impaired brain functions lead to reduced cognitive functions such as perception, memory, signal transmission and processing. Ionotropic glutamate receptors, including AMPA-receptors, play an important role in conducting signals in glutamatergic synapses. These receptors have extremely fast activation and inactivation kinetics, providing rapid postsynaptic membrane depolarization with millisecond resolution and high-precision pulse propagation between neurons. Thus, a violation of the functions of AMPA receptors can lead to changes in the balance of excitation and inhibition, as well as the development of pathological activity of neural networks, including epileptiform activity. This makes AMPA receptors a promising target for the pharmacotherapy of epilepsy. This review article discusses the main mechanisms of activation of calcium-permeable AMPA receptors involved in the regulation of synaptic transmission and plasticity.

Текст научной работы на тему «КАЛЬЦИЙ-ӨТКІЗУШІ АМРА-РЕЦЕПТОРЛАРДЫҢ СИНАПСТЫҚ БЕРІЛІСТЕГІ РӨЛІ»

предикторов прогрессирования деменции и манифестации депрессивной патологии, которая в свою очередь повышает риск развития деменции. [11,12,13] Однако, Paz García-Portilla и соав. дают нам данные о более низких рисках развития депрессивных и стрессовых последствий от COVID-19 у пожилых людей, в особенности женщин. [14] Сильное психологическое воздействие оказала пандемия на психическое состояние женщин в виде высоких показателей стресса, тревоги и депрессии. В проведенном в Тунисе исследовании, женщины имели чрезвычайно тяжелые симптомы тревоги и депрессии (57,3%), тяжелые симптомы стресса (53,1%) во время изоляции в период пандемии COVID-19. В условиях стресса, социальной изоляции, недоступности механизмов защиты и ограниченной доступности услуг, возрастает риск насилия, которому чаще подвержены женщины. Женщины, подвергшиеся насилию в этот период, имели более тяжелые проявления симптомов стресса, тревоги и депрессии. [15] Женщины медицинские работники незамужние и не имеющие детей, работающие на передовой и имеющие меньший профессиональный опыт, а также проживающие в одиночку характеризовались более высокими показателями по симптомам стресса, депрессии и тревоги. [16]

Во время эпидемии COVID-19 среди медицинских работников Китая преобладали симптомы посттравматического стрессового расстройства (ПТСР) с результатом 40,2%, а доля пациентов с легкими и крайне тяжелыми симптомами депрессии, тревоги и стресса составила 13,6%, 13,9% и 8,6% соответственно. [17] В исследовании с выборкой в 1139 человек было выяснено, что медработники, работающие в красной зоне, страдают непропорционально сильно по сравнению с медработниками, не работающими на переднем плане, при этом управление циклами сна и бодрствования и тревожными симптомами высоко ценится среди медработников первичного звена. [18] Актуальность

В настоящее время из-за пандемии среди населения наблюдается высокий уровень стресса, тревожности и депрессии. Врачи, особенно работающие в инфекционных отделениях, в отделениях неотложной помощи и интенсивной терапии, подвержены более высокому риску возникновения неблагоприятных психических состояний. [19] Жизненно важное значение в период пандемии COVID-19 оказывает не только поддержка и защита физического здоровья, но и эмоционального и психического. Многие исследования показали, что следующие следом за эпидемиями и вспышками инфекционных заболеваний психосоциальные последствия в итоге становятся более распространенными, чем сама эпидемия. [20,21] Цель исследования

Изучение распространенности симптомов депрессии и тревоги у врачей в период пандемии COVID-19 на территории РК. Задачи исследования

• Определение симптомов тревоги и депрессии при помощи госпитальной шкалы тревоги и депрессии (HADS) у пользователей социальных сетей, проживающих на территории РК.

• Статистическое изучение связи между социально-демографическими факторами и симптомами тревоги и депрессии.

• Статистическое изучение связи между профессиональной деятельностью, в частности, работой врача и симптомами тревоги и депрессии.

• Анализ соотношения тревоги и депрессии врачей и респондентов других специальностей. Материалы и методы

Материалы

В исследовании принимали участие совершеннолетние физические лица, проживающие на территории РК. Сбор данных осуществлялся при помощи онлайн-опросника Google forms в период с 15.10.20 г. - 15.11.20 г. Ссылка на участие в научном исследовании была размещена на площадках социальных сетей. Анонимное анкетирование включало в себя два блока: вопросы о социально-демографических характеристиках, таких как, возраст, пол, род деятельности, факт изоляции, наличие подтвержденного анализа ПЦР/ИФА (полимеразная цепная реакция/иммуноферментный анализ) на COVID-19 и госпитальную шкалу тревоги и депрессии (HADS). Участники были разделены на контрольную и сравнительную группы: врачи (n=100, 50%) и респонденты других специальностей (n=100, 50%). Методы

Для оценки выраженности симптомов депрессии и тревоги использовалась госпитальная шкала тревоги и депрессии (HADS). Госпитальная шкала тревоги и депрессии (HADS) была разработана Zigmond A.S. и Snaith R.P. в 1983 г. [22] HADS одинаково эффективна для выявления и оценки тяжести симптомов тревоги и депрессии как у пациентов с соматической патологией, так и психиатрической. [23] Данная шкала включает 14 утверждений и состоит из 2 подшкал: подшкала А - «тревога» и подшкала D -«депрессия». Каждое утверждение имеет 4 варианта ответа: от 0 баллов (отсутствие) до 3 баллов (выраженный симптом). В каждой подшкале результаты варьируются от 0 до 21 балла, где 0-7 баллов - норма, 8-10 субклиническая тревога/депрессия и 11 и больше - клиническая тревога/депрессия. [22] Шкала валидизирована во многих странах и является обоснованным и надежным опросником для выявления симптомов тревоги и депрессии, с показателем Кронбаха а от 0.68 до 0.93 (M=0.82), для подшкалы «тревога», от 0.68 до 0.93 (M=0.83) для подшкалы «депрессия». [23] Статистический анализ

Статистические расчеты данных исследования будут проведены при помощи программы SPSS IBM 64-битная версия для Windows, сборка 1.0.0.1447. Были применены: таблица сопряженности, t-критерий Стьюдента для независимых выборок, тест на Хи-квадрат Пирсона, Коэффициент Корреляции Пирсона. Результаты

В исследовании принимали участие 200 человек, из них 100 (50%) врачей и 100 (50%) представители других профессий. Распределение участников по социально-демографическим и другим

характеристикам представлено в таблице 1.

Таблица 1 - Распределение участников по полу, возрасту, факту изоляции, подтвержденному анализу на Covid-19

Врачи, п=100 Представители других профессий, п=100 р-уа1ие

Пол Женщины 59 (40,7%) 86 (59,3%) <0,001

Мужчины 41 (74,5%) 14 (25,5%)

Возраст 20-30 лет 45 (78,9%) 12 (21,1%) <0,001

30-60 лет 40 (37,4%) 67 (62,2%)

Старше 60 лет 15 (41,7%) 21 (58,3%)

Факт изоляции Да 53 (58,2%) 38 (41,8%) 0,033

Нет 47 (43,1%) 62 (56,9%)

Подтвержденный анализ на СОУШ-19 Да 18 (19,6%) 74 (80,4%) <0,001

Нет 82 (75,9%) 26 (24,1%)

По данным окончательного статистического расчета (в таблице 2) была доказана связь между положительным результатом по подшкале тревоги (HADS) и профессией врача ^=0,045) в группе мужчин. В возрастной группе старше 60 лет была выявлена сильная связь с симптомами тревоги

(р=,004), в то время как по подшкале депрессии (HADS) асимптоматическая значимость подтверждена незначительно ^=0,031). В группе врачей более высокая тревожность была ассоциирована с подтвержденным фактом социальной изоляции (р=0,028).

Таблица 2 - Сопряженность между социально-демографическими факторами с подтвержденными симптомами тревоги и депрессии по корреляции Пирсона

N Подшкала А (0-7) Подшкала А (>7) р- уа1ие Подшкала D (0-7) Подшкала D ( >7) р- уа1ие

Пол (женщины) 145 83 (57,2%) 62 (42,8%) ,183 95 (65,5%) 50 (34,5%) ,109

Пол (мужчины) 55 35 (63,6%) 20 (36,4%) ,045* 43 (78,2%) 12 (21,8%) ,05

Возрастная группа 20-30 лет 57 32 (56,1%) 25 (43,9%) ,078 39 (68,4%) 18 (31,6%) ,136

Возрастная группа 30-60 лет 107 63 (58,9%) 44 (41,1%) ,440 73 (68,2%) 34 (31,8%) ,759

Возрастная группа старше 60 лет 36 23 (63,9%) 13 (36,1%) ,004* 26 (72,2%) 10 (27,8%) ,031*

Факт изоляции (был подтвержден) 91 55 (60,4%) 36 (39,6%) ,028* 65 (71,4%) 26 (28,6%) ,103

Подтвержденный анализ на COVID-19 (был подтвержден) 92 58 (63%) 34 (37%) ,145 64 (69,6%) 28 (30,4%) ,225

Должность (врач/другая специальность) 200 118 (59%) 82(41%) ,052 138 (69%) 62 (31%) ,061

Подшкала А - госпитальная шкала тревоги, Подшкала Э - госпитальная шкала депрессии, N - количество человек, *p<0,05.

Коэффициент корреляции Пирсона был вычислен для оценки взаимосвязи между профессией и наличием симптомов тревоги и депрессии. Была очень слабая отрицательная корреляция между профессией (врач/ не врач) и выраженностью симптомов тревоги [г=-

0,060; п=200; р=0,396]. Статистически значимой корреляции между профессией (врач/ не врач) и депрессивными симптомами найдено не было [г=0,045; п=200; p=0,526]. В целом, сильной положительной корреляцией между профессией и развитием тревоги или депрессии выявлено не было. Т-критерий независимых выборок был проведен, чтобы сравнить наличие тревоги и депрессии у

женщин и мужчин. Были выявлены различия в результатах по тревоге для женщин (М=1,59; SD=0,759) и мужчин (М=1,49; SD=0,717); ^198)=0,310; р=0,389. А также в результатах по депрессии для женщин (М=1,46; SD=0,687) и мужчин (М=1,29; 8Э=0,599); t=(198); р=0,120. Заключение

Данное исследование подтверждает отсутствие значимой связи между работой врача и возникновением симптомов депрессии и тревоги, но в сравнении с группой других специальностей уровень тревоги оказался незначительно выше. В ходе исследования, у врачей чаще наблюдались субклинически выраженные симптомы депрессии (13% против 8%) и субклинически выраженные симптомы тревоги (16,5% против 9%). У представителей других профессий наоборот чаще наблюдались клинически выраженные симптомы депрессии (7% против 3%) и тревоги (8,5% против 7%). Мы связываем данный результат с тем, что респонденты вне организаций здравоохранения, подвергались более высокому стрессовому фактору в связи с экономическими потерями, так как уровень безработицы вырос в связи с сокращениями, переходом на дистанционную работу и потерей трудоспособности. [24]

Кроме того, мы выяснили, что симптомы тревоги были чаще подтверждены у мужчин врачей в сравнении с мужчинами других профессий (субклиническая тревога 23,6% против 0%; клиническая тревога 7,3% против 5,5%). В целом в

выборке респондентов обеих групп субклиническая и клиническая тревога встречалась чаще у женщин, чем у мужчин (19% и 12% против 6,5% и 3,5%), так же как и уровень депрессии (женщины 17% и 8%; мужчины 4% и 2%). Возможно,

По данным результатов проведенного исследования было доказано влияние возраста, превышающего 60 лет на возникновение симптомов тревоги и депрессии в выборке группы врачей, а подтвержденный факт социальной изоляции вследствие инфицирования СОУШ-19 преимущественно на повышение уровня тревоги у других респондентов.

Более высокий уровень депрессии был повышен в возрастной группе старше 60-ти лет у врачей [р=,031] в сравнении с другими группами 20-30 лет и 30-60 лет, что совпадает с результатами исследования, проведенного среди медицинских работников в Иране. Выводы

Таким образом, распространенность симптомов тревоги и депрессии среди врачей и обычного населения не превышает нормальных показателей в период пандемии COVID-19, но следует учитывать такие факторы, как женский пол, более старший возраст (старше 60 лет) и социальная изоляция, а также их влияние на психическое здоровье. Учитывая неоднозначные результаты этого исследования, рекомендуется дальнейшее изучение психоэмоционального состояния медицинских работников вследствие пандемии COVID-19.

СПИСОК

1 Zhou F, Yu T, Du R, et al. Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study // Lancet. - 2020. -№395(10229). - 1038 р.

2 Lai J, Ma S, Wang Y, et al. Factors Associated With Mental Health Outcomes Among Health Care Workers Exposed to Coronavirus Disease 2019 // JAMA Netw Open. - 2020. -№3(3). - Р. 102-108.

3 Muhidin, S., Vizheh, M. and Moghadam, Z.B. Anticipating COVID-19-related stigma in survivors and health-care workers: Lessons from previous infectious diseases outbreaks - An integrative literature review // Psychiatry Clin. Neurosci. - 2020. - №74. - Р. 617-618.

4 Rajkumar RP. COVID-19 and mental health: A review of the existing literature // Asian J Psychiatr. - 2020. - №52.

- Р. 166-174.

5 Banna MHA, Sayeed A, Kundu S, Christopher E, Hasan MT, Begum MR, Kormoker T, Dola STI, Hassan MM, Chowdhury S, Khan MSI. The impact of the COVID-19 pandemic on the mental health of the adult population in Bangladesh: a nationwide cross-sectional study // Int J Environ Health Res. - 2020. - №2. - Р. 1-12.

6 Muller AE, Hafstad EV, Himmels JPW, Smedslund G, Flottorp S, Stensland S0, Stroobants S, Van de Velde S, Vist GE. The mental health impact of the covid-19 pandemic on healthcare workers, and interventions to help them: A rapid systematic review // Psychiatry Res. - 2020. - №293.

- Р. 1134-1141.

7 Демографический ежегодник Казахстана. Агентство Республики Казахстан по статистике. Нур-Султан. 2019

8 Karim, S.K., Taha, P.H., Amin, N.M.M. et al. COVID-19-related anxiety disorder in Iraq during the pandemic: an

online cross-sectional study // Middle East Curr Psychiatry. - 2020. - №27. - 55 p.

9 Wang, Yenan & Di, Yu & Ye, Junjie & Wei, Wenbin. (2020). Study on the public psychological states and its related factors during the outbreak of coronavirus disease 2019 (COVID-19) in some regions of China // Psychology, Health & Medicine. - 2020. - №4. - P. 1-10.

10 Jim McCleskey, Dritjon Gruda. Risk-taking, resilience, and state anxiety during the COVID-19 pandemic: A coming of (old) age story // Personality and Individual Differences. - 2020. - №52. - P. 74-79.

11 Sundstrom A, Adolfsson AN, Nordin M, Adolfsson R. Loneliness Increases the Risk of All-Cause Dementia and Alzheimer's Disease // J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. -2020. - №75(5). - P. 919-926.

12 Sundstrom A, Westerlund O, Kotyrlo E. Marital status and risk of dementia: a nationwide population-based prospective study from Sweden // BMJ Open. - 2016. -№6(1). - P. 87-96.

13 Bennett S, Thomas AJ. Depression and dementia: cause, consequence or coincidence? // Maturitas. - 2014. -№79(2). - P. 184-190.

14 García-Portilla, P., de la Fuente Tomás, L., Bobes-Bascarán, T., Jiménez Treviño, L., Zurrón Madera, P., Suárez Álvarez, M., Menéndez Miranda, I., García Álvarez, L., Sáiz Martínez, P. A., & Bobes, J. (2020). Are older adults also at higher psychological risk from COVID-19? // Aging and Mental Health. URL: https://doi.org/10.1080/13607863.2020.1805723

15 Sediri S, Zgueb Y, Ouanes S, Ouali U, Bourgou S, Jomli R, Nacef F. Women's mental health: acute impact of COVID-19 pandemic on domestic violence // Arch Womens Ment Health. - 20207 - №17. - P. 1-8.

16 Elbay RY, Kurtulmu§ A, Arpacioglu S, Karadere E. Depression, anxiety, stress levels of physicians and associated factors in Covid-19 pandemics // Psychiatry Res. - 2020. - №290. - P. 113-130.

17 Si MY, Su XY, Jiang Y, Wang WJ, Gu XF, Ma L, Li J, Zhang SK, Ren ZF, Ren R, Liu YL, Qiao YL. Psychological impact of COVID-19 on medical care workers in China // Infect Dis Poverty. - 2020. - №9(1). - 113 p.

18 Alshekaili M, Hassan W, Al Said N, Al Sulaimani F, Jayapal SK, Al-Mawali A, Chan MF, Mahadevan S, Al-Adawi S. Factors associated with mental health outcomes across healthcare settings in Oman during COVID-19: frontline versus non-frontline healthcare workers // BMJ Open. -2020. - №10(10). - P. 122-129.

19 Naushad VA, Bierens JJ, Nishan KP, Firjeeth CP, Mohammad OH, Maliyakkal AM, ChaliHadan S, Schreiber MD. A Systematic Review of the Impact of Disaster on the Mental Health of Medical Responders // Prehosp Disaster Med. - 2019. - №34(6). - P. 632-643.

20 Ornell, Felipe, Halpern, Silvia Chwartzmann, Kessler, Felix Henrique Paim, & Narvaez, Joana Correa de Magalhäes. The impact of the COVID-19 pandemic on the mental health of healthcare professionals // Cadernos de Saúde Pública. - 2020. - №36(4). - P. 329-334.

21 Wang C, Pan R, Wan X, et al. Immediate Psychological Responses and Associated Factors during the Initial Stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) Epidemic

among the General Population in China // Int J Environ Res Public Health. - 2020. - №17(5). - 1729 p.

22 Zigmond AS, Snaith RP. The hospital anxiety and depression scale // Acta Psychiatrica Scandinavica. -1983. - №67(6). - P. 361-370.

23 Bjelland I, Dahl AA, Haug TT, Neckelmann D. The validity of the Hospital Anxiety and Depression Scale. An updated literature review // J Psychosom Res. - 2002. -№52(2). - P. 69-77.

24 Leila Hassannia, Fatemeh Taghizadeh, Mahmood Moosazadeh, Mehran Zarghami, Hassan Taghizadeh, Azadeh Fathi Dooki, Mohammad Fathi, Reza Alizadeh Navaei, Akbar Hedayatizadeh-Omran; Anxiety and Depression in Health Workers and General Population During COVID-19 Epidemic in IRAN: A Web-Based Cross-Sectional Study; Persian cohort; May 2020; DOI: 10.1101/2020.05.05.20089292

25 Md. Hasan Al Banna, Abu Sayeed, Satyajit Kundu, Enryka Christopher, M. Tasdik Hasan, Musammet Rasheda Begum, Tapos Kormoker, Shekh Tanjina Islam Dola, Md. Mehedi Hassan, Sukanta Chowdhury & Md Shafiqul Islam Khan (2020) The impact of the COVID-19 pandemic on the mental health of the adult population in Bangladesh: a nationwide cross-sectional study, International Journal of Environmental Health Research, DOI: 10.1080/09603123.2020.1802409

Б.Б. Джарбусынова, М.Х. Хасанова, А.Р. Гумар, М.В. Алмабекова

С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыцмедицинаyHueepcumemi Психиатрия жэне наркология кафедрасы

COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗ1НДЕГ1 ДЭР1ГЕРЛЕР АРАСЫНД^Ы МАЗАСЫЗДЫК ЖЭНЕ ДЕПРЕССИЯ

Туши: Kipicne. COVID-19 пандемиясы кезшде кызыл зонада жэне алдыщгы шептерде жумыс ктейтт медициналык кызметкерлер арасында депрессия мен мазасыздыктъщ вте ауыр бeлгiлepi бар травмадан ^urni стресстк бузылулардыщ (ПТС) жагдайларыныщ жогарылауы байкалды. Жущалы ауруды стигматизациялау, жумысквлемтщ курт ecyi, жеке корганыс куралдарыныщ жеткпеушшг1 элеуметтк окшаулану жэне т.б. сиякты квптеген факторларга байланысты медицина

кызметкерлертщ психо-эмоционалды жагдайына квбipeк квщы бвлу керек

Мтдеттер! Зерттеудщ максаты - Цазакстанда COVID-19 пандемиясы кезтде дэр^ерлер арасында депрессия мен мазасыздык белгыершщ таралуын зерттеу.

Эдктер. Интepнeттeгi сауалнаманы пайдалана отырып, бiз мазасыздык пен депрессия шкаласын (HADS) пайдалана отырып, мазасыздык пен депрессия

белглерн влшеу ушт 200 респонденттен мэлшеттер жинадыц. Цатысушылар тобы дэр^ерлерге жэне басцамамандыцтардыц адамдарына бвлтд! Нэтижелер. Пирсон корреляциясыныц

статистикалыц есебi бойынша кэст пен мазасыздыц пен депрессияныц дамуы арасында KYштi оц корреляция табылган жоц [р = 0,396; р = 0,526]. Мазасыздыц симптомдарыныц жогары децгеш 60 жастан асцан ер адамдармен байланысты болды [р = ,045; p = ,004], ал депрессия децгеш тек жетыген дэр^ерлер тобында жогарылаган [р = ,031]. Цорытынды. Зерттеу нэтижелерi медициналыц мамандыц пен депрессия мен мазасыздыц белгiлерi арасындагы байланысты дэлелдеген жоц. Статистикалыц мацызды оц корреляция 60 жастан асцан еркек жынысымен жэне элеуметтж оцшауланудыц дэлелдертен байланысты болды. ТYйiндi свздер: депрессия, мазасыздыц, дэр^ерлер, ковид-19.

B.B. Dzharbusynova, M.Kh. Khassanova, A.R. Gumar, M.V. Almabekova

Asfendiyarov Kazakh National medical university Department of Psychiatry and Narcology

ANXIETY AND DEPRESSION AMONG DOCTORS DURING THE COVID-19 PANDEMIC

Resume: During the COVID-19 (coronavirus) pandemic, an increase in post-traumatic stress disorder (PTSD) cases with extremely severe symptoms of depression and anxiety was observed among healthcare workers working in the "red

zone" and on the front lines. In view of many factors, such as stigmatization of an infectious disease, a sharp increase in workload, lack of personal protective equipment, social

isolation, etc., special attention should be paid to the psycho-emotional state of health workers.

Objectives. The aim of the study is to study the prevalence of symptoms of depression and anxiety among doctors during the COVID-19 pandemic in the territory of the Republic of Kazakhstan.

Methods. Using an online questionnaire, we collected data from 200 respondents to measure symptoms of anxiety and depression using the Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). The groups of participants were divided into: doctors and persons of other specialties. Results. According to the statistical calculations of Pearson's correlation, no strong positive correlation

between profession and the development of anxiety and depression was found [p = 0.396; p = 0.526]. Higher rates of anxiety symptoms were associated with males and age over 60 years [p = .045; p = .004], and the level of depression was increased only in the group of doctors [p = .031]. Conclusions. The results of the study did not prove an association between the medical profession and signs of depression and anxiety. A statistically significant positive correlation was proved with male gender, age over 60, and social isolation.

Keywords: depression, anxiety, doctors, covid-19

ЭОК 577.25:612.8

Цайрат*, 1С.Т. Телеуханов, 2В.П. Зинченко

2эл-Фараби атындагы Цазак улттыкуниверситету К^азакстан, Алматы к, 2РГА Клетка биофизикасы институты, Ресей, Пущино к *E-mail: Bakytzhan.Kairat@kaznu.kz

КАЛЬЦИЙ-6ТК1ЗУШ1 АМРА-РЕЦЕПТОРЛАРДЬЩ СИНАПСТЬЩ БЕР1Л1СТЕГ1 Р6Л1

Сигнализацияныц глутаматергиялык жолы мидагы синапстык бершстщ мацызды турлертщ 6ipi болып табылады. Олмидыц калыпты жумысында жэне танымдык функцияларды орындаудамацызды рвл аткарады, ал функциясыныц бузылуы мидыц кабылдау, есте сактау, сигналдарды беру жэне вцдеу сиякты танымдык функциялардыц твмендеуте экеледь Глутаматергиялык синапстардагы сигналдарды втюзуде глутаматтыц ионотропты рецепторлары, соныц штде АМРА-рецепторлары мацызды рвл аткарады. Аталган рецепторлардыц активация жэне инактивация кинетикасыныц вте жылдам болуы постсинапстык мембрананыц миллисекунд тшде тез деполяризациялануын жэне нейрондар арасында импульстердщ жогары дэлдшкпен таралуын камтамасыз етед1 Осылайша, АМРА-рецепторлар функциясыныц бузылуы козу мен тежелу арасындагы баланстыц взгеруне, сондай-ак эпилептиформалык белсендiлiктi коса алганда, нейрондык желыердщ патологиялык белсендытнщ дамуына экелуi мумкт. Бул AMPA-рецепторларын эпилепсияныц фармакотерапиясында келешегi бар зерттеу нысанына айналдырып отыр. Бул шолу макаласында синапстык берлу мен серпiмдiлiктi реттеуге катысатын кальций-вткiзушi АМРА-рецепторлардыц активациясыныц негiзгiмеханизмдерi карастырылады.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Тушн свздер: АМРА-рецепторлар, глутамат рецепторлары, интернейрондар, синапс, узак мерзiмдi потенциация, нейродегенерация, эпилепсия.

Глутамат омырткалы жануарлардыц ортальщ жуйке жуйесшде (ОЖЖ) непзп коздырушы нейромедиатор болып табылады. Глутаматергиялык синапстарда сигналдарды етюзуде шешушi рeлдi глутаматтыц ионотропты рецепторлары аткарады. Омырткалы жануарлардын, синапстарында кездесетш глутаматтыц ионотропты рецепторларыныц популяциясын синапстык бершудеп TYрлi касиеттер1 мен релдерше байланысты Yш тукымдаска белед^ NMDA (N-methyl-D-aspartate), AMPA (a-amino-3-hydroxy-5-methyl-4-isoxazole propionic acid) жэне каинатты (kainate acid) рецепторлар, соныц шшде AMPA-рецепторлар (AMPARs) ОЖЖ-деп жылдам коздырушы синапстык бершуде аса мацызды болып есептеледi [1]. AMPARs касиеттерi олардыц суббiрлiктiк курамына байланысты. AMPARs Yшiн суббiрлiктiц 4 TYрi белгш (GluA1-GluA4), солардыц шшде GluA2 суббiрлiгi ерекше мацызга ие [2]. Егер AMPARs курамына GluA2 суббiрлiгi кiретiн болса, онда мундай рецепторлар Ca2+ иондарын eткiзбейдi. Сонымен катар курамында GluA2 суббiрлiгi бар рецепторлармен салыстырганда жогарыда кeрсетiлген рецепторлардыц етюзпштт мен кинетикасы темен. ОЖЖ-деп AMPARs басым кeпшiлiгiнiц курамында GluA2 суббiрлiгi болады жэне олар кальций-етюзбейтш AMPARs (calcium-impermeable AMPA receptors (CI-AMPARs)) тобына жатады [1, 2]. Кальций-eткiзушi AMPARs (Ca2+-permeable AMPA receptors (CP-AMPARs)) постсинапстык мембранадагы Yлесi нейрондардыц эртYрлi типтерiнде езара ерекшеленедь Гиппокамп пен ми кыртысыныц ересек пирамидалык клеткаларында iс ЖYзiнде CP-AMPARs кездеспейдi, ал интернейрондарда, керiсiнше, кеп мелшерде кездеседi [3]. AMPARs экспрессиясы онтогенездiц сатысына байланысты eзгерiп отырады. Ерте постнаталды кезецде пирамидалык клеткаларда CP-AMPARs мeлшерi жогары болады, уакыт ете келе мидыц жетшу процесi барысында олар CI-AMPARs-га айналады. Осы кезецде CP-AMPARs нейрондар арасындагы синапстык байланыстарды

калыптастыруга катысады. AMPARs суббiрлiктiк курамына эсер ететiн тагы бiр фактор - синапстыц физиологиялык кYЙi болып табылады. Жетiлген

ересек пирамидалык клеткаларда CP-AMPARs синапстык сертмдшк процестерше катысады [4]. ¥зак мерзiмдi синапстык потенциацияныц калыптасуы кезiнде олар пирамидалык клеткалардыц постсинапстык мембраналарына кыска уакытка бекiнедi. Будан эрi аталган рецепторлардыц CI-AMPARs-га ауысуы орын алады [5]. Cонымен катар, CP-AMPARs синапстардыц кызметiндегi рeлi казiргi уакытка дейiн элi толык зерттелмеген. Нейронныц жекелеген синапстарында CI-AMPARs жэне CP-AMPARs таралу децгеш белгiсiз. Пирамидалык нейрондардагы CP-AMPARs экспрессиясы эртYрлi патологиялык процестерде байкалады. Курысу жагдайлары мен эпилепсия кезшде синапстардагы CP-AMPARs Yлесiнiц артатындыгы байкалган [6-8]. Кдлыпты жагдайда мембранасында кальций-eткiзушi рецепторлар кездеспейтiн клеткалардыц iшiне CP-AMPARs аркылы Ca2+ иондарыныц артык мелшерде енуi клеткаларда синапстык бершу барысында глутаматтыц босап шыгарылуына жауап ретiнде нейрондардыц закымдануына, сонымен катар елуше де экелуi MYмкiн [9]. Осылайша, CP-AMPARs эпилепсияныц патогенезше тiкелей катысуы MYMкiн, сол себепт олар фармакотерапияга арналган перспективтi нысан болып табылады [10]. Буган дешн курысу белсендiлiгi байкалган уакытта синаптикалык берiлу процесiне катысатын AMPARs касиеттершщ eзгеруi MYMкiн екендiгi кeрсетiлдi. Алайда, ерте кезецдерде байкалатын мундай езгерютерде CP-AMPARs аткаратын рeлi элi ^нге дейiн гылымга беймэлiм болып тур.

Бiркатар жагдайларда ауыр курысу устамалары мидыц нейрональды желiсiнде одан эрi eзгерiстерге жэне ЖYре пайда болган эпилепсияныц дамуына экелуi MYMкiн. Cамай эпилепсиясы адамдарда кездесетш эпилепсияныц ец кеп таралган TYрлерiнiц бiрi болып табылады [11]. Cамай эпилепсиясыныц 30 %-га жуыгы казiргi уакытта кол жетiмдi курысуга карсы препараттарга туракты болып отыр, бул осы аурудыц фармакотерапиясыныц жаца стратегиясын iздеудi мацызды мшдет етедi. Перспективтi тэсiлдердiц бiрi эпилепсияныц дамуын болдырмауга багытталган потенциалды эпилептогендi устамадан

кешнп превентивт терапия болуы мумкш. 6кiнiшке орай, к^рп уа;ытта индукцияланган эпилептогенездщ молекулалы; механизмдерi туралы деректер мундай тэсiлдi эзiрлеу Yшiн жеткшказ болып отыр. AMPARs эпилептогенездщ ерте сатысына ;атысатындыгы туралы мэлiметтер болса да, олардын суббiрлiктiк ;урамынын езгеру динамикасы жэне одан эрi патологияльщ езгерiстердi дамытудагы СР-AMPARs релi одан эрi зерттеудi талап етедi [8, 12]. AMPARs ОЖЖ-деп глутаматергиялы;

сигнализациянын басты делдалдары болып табылады. Олардын, активациясы мен инактивациясы кинетикасынын ете жылдам болуы постсинапсты; мембрананын миллисекунд шшде тез деполяризациялануына жэне нейрондар арасында импульстердщ жогары дэлдшжпен таралуын ;амтамасыз етедi. Будан бас;а, AMPARs NMDA-рецепторларды потенциал-тэуелдi магний блогынан шыгару ар;ылы NMDA жанамалаган синаптикалы; сертмдшктщ механизмдерiн iске досуга ;атыса алады [13, 14]. Жылдам AMPA-жанамаланган постсинаптикалы; токтар соматодендриттiк интеграцияга эсер ететiн нейроннын кiрiс сигналдарынын жогары уа;ыттык; ажыратылуын ;амтамасыз ете отырып, ;ыск;а КПСП генерациясына экеледь Атап айт;анда, AMPA-жанама синапсты; токтардын, тез жэне сенiмдi ;озуынын ар;асында алдын-ала тежеуге жауап беретiн интернейрондар постсинапсты; пирамида клеткалары Yшiн ;ыс;а уа;ытты; ;озу терезесiн ;урайды [15]. Юр^ сигналдарын уа;ыт;а тэуелдi дэл Yйлестiру ми ;ыртысынын пирамидалы; нейрондарымен сэйкестiктердi аны;тау Yшiн ;ажет, бул а;паратты ендеуде жэне синаптикалы; сертмдшкп ;алыптастыруда Yлкен мацызга ие. СYт;оректiлердiн ЖYЙке ЖYЙесiнде ;оздыргыш синапсты; бершстщ басым кепшiлiгi GluA1-4 терт суббiрлiктiн эртYрлi комбинацияларынан туратын гетеромерлi AMPARs-мен ЖYзеге асырылады. Барлы; суббiрлiктердiн экспрессиясы онтогенез сатысына, нейрондардын TYрiне жэне олардын белсендшгше байланысты. Алдыцгы мидын, жетiлген пирамидалы; нейрондарында, сонын шшде гиппокамп пен ми ;ыртысында, AMPARs-нын GluA1/GluA2 суббiрлiктерi бар типтарма;тары непзп, ал GluA2/3-рецепторлары екiншiлiк рел ат;арады [3]. Олардын езгертiлген Q/R сайтынын, GluA2 суббiрлiгiнiн болуы немесе болмауы AMPARs-нын ;ызметшде манызды детерминант болып табылады. Ол жеке каналдын етюзгшттн жэне AMPARs Yшiн Ca2+ иондарынын еткiзгiштiгiн аны;тайды. GluA2 суббелiгiнiн болмауы каналдын санылауын клеткадан тыс жэне клеткашшж полиаминдермен бугатталуына сезiмтал етед^ сонымен ;атар AMPARs кiрiс TYзетудiн ;асиетш бере отырып, каналдардын полиаминдер бугатынан арылту белсендiлiгiне тэуелдi ;ыс;а мерзiмдi синапсты; серпiмдiлiктiн ;осымша механизмш ;амтамасыз етедi [2]. Кептеген нейрондарда GluA2 экспрессиясы онтогенез сатысына тэуелд^ ал ерте постнатальды кезенде онын денгейi темен, бул осы кезендеп GluA4 экспрессиясынын жогары денгейiмен бiрге алдынгы мидагы кептеген неонатальды рецепторлардын Ca2+-еткiзгiштiгiне экеледi. Ca2+ еткiзгiштiгi синапстардын жетiлуiнде жэне нейронды; желiнiн дамуында манызды рел ат;аруы MYмкiн [16]. Алдынгы мида ерте постнатальды кезенде GluA2 экспрессиясы жогарылап, GluA4

экспрессиясы темендейдь Ересектерде GluA4 экспрессиясы непзшен мишы;та жогары болып ;алады, мунда бул суббiрлiк TYЙiршiктi клеткалардагы гетеромерлi GluA2/GluA4

рецепторларынын ;урамына кiредi, сонымен ;атар Бергманнын глиальды клеткаларында гомомерлi GluA4 рецепторларын ;урайды [16]. Классикалы; синапста глутаматтын синапсты; AMPARs байланысуы ;ыс;а мерзiмдi, тез есетш еткiзгiштiктiн пайда болуына экеледi, ол агонист-рецептор кешенiнiн дезактивациясы нэтижесшде тез темендейдi (1-2 мс). Крздыргыш синапсты; жауаптын кинетикасы мен амплитудасы рецепторлардын биофизикалы; ;асиеттерi мен суббiрлiктiк курамымен, олардын постсинапсты; мембранадагы концентрациясымен жэне глутаматты босату жэне ;айта байланыстыру процестерiнiн уа;ыт;а тэуелдi агымымен аны;талады. Рецепторлардын суббiрлiктiк ;урамы жэне синапсты; реакция кинетикасы синапстын релiне жэне онын айналасындагы желщеп нейрон TYрiне бейiмделедi. Мысалы, кептеген жергшкп тежегiш интернейрондар гомомерлi GluA1 AMPARs экспрессиялайды. Мундай рецепторлардын кинетикасы ете жылдам болганы соншалы; синапсты; еткiзгiштiктiгiнiн уа;ыт;а тэуелдi агымы 1 мс-тан аз уа;ыт;а созылады. Кейiнгi ;оздырушы постсинапсты; потенциал (КПСП) Yлкен амплитудага ие, тез еседi жэне темендейдi жэне ;ыс;а уа;ыт iшiнде эрекет потенциалынын (ЭП) пайда болуына себепшi болады. Мундай ;асиеттер1 бар рецепторлар осцилляторлы; белсендiлiктi уа;ыт;а тэуелдi Yйлестiруге ;атысатын нейрондарга тэн [2, 8]. Кебшесе синапсты; етюзпштж кинетикасын рецептордын суббiрлiктiк ;урамы аны;тайды, бiра; синапстардын негiзiнен KYPДелi дендриттж агаштардын бута;тарында орналасуы да оган Yлкен эсер етедi. Нэтижелiк КПСП кезшен (ягни дендриттiн бYршiктi немесе тепс аймагынан) эрекет потенциалы генерациясы орнына таралу шамасына ;арай ай;ын кабельдiк сенуге ушырауы MYMкiн. Нэтижесшде, кептеген нейрондарда синапсты; потенциалдар кепшшк жагдайда дендритте синапстын орналасу эсерiн ;алпына келтiретiн немесе синапсты; еткiзгiштiктен туындаган потенциалдын бос уа;ытын езгерте алатын манызды потенциал-тэуелдi натрий, кальций жэне/немесе калий етюзпшттне экелуi MYMкiн [17].

Жеке нейрондардагы GluA суббiрлiктерiнiн экспрессиясын ЖYЙелiк иммуногистохимиялы; жэне мРНК профильдеу рецепторлардын ;асиеттерi мен нейроннын функционалды ;асиеттершщ байланысынын егжей-тегжейлi керiнiсiн алуга MYMкiндiк бердi. Алайда, мундай профильдеу жекелеген нейрондардын кебшесе эртYрлi суббiрлiктiк ;урамы бар AMPARs ендiрiп, оларды дендриттiк агаштын TYрлi синапсты; кiру санылауына багыттайтындык;тан ;иындайды. Нейрондар рецепторларды жиi ;абаттасатын афферентт кiру санылауларына ;алай тасымалдайтыны элi толы; аны;талмаган. Алайда, латеральды иiндi ядронын нейрондарында жеткiзiлетiн жэне синапсты; пулдар арасындагы екi багытты GluA1 тасымалы Ras жэне Rap2 кМ ГТФазаларынын ;атысуымен (екi жагдайда да GluA1 клеткаiшiлiк пулынын болуына ;арамастан) ретиногеникулятты (негiзiнен, GluA1) жэне кортикогеникулятты емес (негiзiнен, GluA4)

синапстармен бас;арылады [18]. Бул керу жолындагы ;алыпты белсендшж кебiнесе ретиногеникулятты синапстардагы жетюзшетш жэне синапсты; пулдар арасындагы GluA1 тасымалын реттейтiнiн керсетедi. Сонымен ;атар, ;урамында GluA1 жэне GluA2 суббiрлiктерi бар AMPARs басым болатын ми ;ыртысындагы пирамидалы; клеткаларда GluA2 суббiрлiгi жо; СР-AMPARs едэуiр ;оры бар, олар белгш бiр жагдайларда постсинапсты; мембранага ене алады [8]. Осылайша, AMPARs экспрессиясы динамикалы; жэне жогары дэлдiкпен реттелетiн процесс [1].

Коздырушы постсинапсты; токтардын (КПСТ) темендеу кинетикасы AMPARs суббiрлiктерiнiн сплайс-нус;алары flip жэне flop Yшiн де ерекшеленедi, сонын iшiнде flop-изоформасы кинетикасы бiрiншiмен салыстырганда элде;айда жылдам. Жетшген "Хелд таба;шаларында" синапсты; токтардын уа;ыт;а тэуелдi ЖYPуi GluA3/4-тiн GluA1-ден салыстырмалы TYPДе асып кетуше байланысты жеделдетiледi, бул жогары разрядтардын пайда болуына ы;пал етедi [18]. AMPARs трансмембраналы; AMPA-реттеушi белоктары (transmembrane AMPAR regulatory proteins - TARPs) сия;ты кемекшi белоктармен эрекеттесуi кулдырау кинетикасынын баяулауына экеледi жэне синапсты; токтардын эрекет потенциалын тудыру ;абшетш KYшейтуi де MYMкiн [19-24].

GluA2 - мРНК-да аденозин деаминаза 2 TYзетуiне байланысты ионды; канал санылауындагы селективтi CYзгiде глутаминнiн орнына аргинин болатын AMPARs жалгыз суббiрлiгi [20]. Мундай езгертшген суббiрлiктiн AMPARs ;урамына ;осылуы каналдын Ca2+ еткiзгiштiгiнiн жэне филантотоксин сия;ты полиаминдi блокаторларга сезiмталдык;ты жогалтуга экеледi [22, 24]. Курамында GluA2 суббiрлiктерi жо; AMPARs жанамалаган синапсты; токтар жекелеген каналдардын жогары еткiзгiштiгiмен жэне тез темендеуiмен, сонымен ;атар эндогендiк полиаминдермен потенциал-тэуелдi блок;а байланысты вольт-амперлiк сипаттамасынын TYзiлуiмен сипатталады [1]. Осылайша, GluA2 экспрессиясы денгешнщ езгеруi синапсты; берiлiстiн ;асиеттершщ сапалы; езгерiсiне экеледi. GluA2 бiрлiгiнен айырылган AMPARs ;урамында GluA2 суббiрлiгi бар рецепторлармен салыстырганда жеке каналдардын жогары еткiзгiштiгiне ие. Сонымен, жулдыз тэрiздi клеткалардын синапстарында CP-AMPARs GluA2-мен алмастыру параллель талшы;тарды ынталандырганнан кешн

синаптикалы; токтардын амплитудасын темендетедi [23]. Бул кешннен синаптикалы; потенциалдардын жулдыз тэрiздi клеткаларында эрекет потенциалын тудыру ;абшетш темендетедi [25]. Керiсiнше, ток амплитудасынын жогарылауы Ca2+ еткiзгiш рецепторларды енгiзумен байланысты, бул базальды латеральды амигдала нейрондарында ;ор;ыныштан кешн жэне ми ;ыртысынын нейрондарында керу депривациясынан кейiн бай;алады [24, 26]. Мундай езгер^ синапсты; о;игалардын эрекет потенциалын тудыру ;абшетш арттыруы керек. Демек, AMPARs фенотиптершщ ауысу белсендшпмен бас;арыла отырып синапсты; токтардын амплитудасына синапстагы рецепторлардын жалпы санын езгертпестен эсер етедi, бул синапсты; берiлiс ;асиеттершщ уза; езгеруiне MYMкiндiк бередi.

AMPARs ;осал;ы TYрлерiнiн ауысуына тэн салдар -синапсты; токтардын кинетикасынын езгеруi болып табылады. Кальций-еткiзушi рецепторлармен жанамаланган токтар, эдетте, тез есу жэне ;улдырау кинетикасына ие. GluA2 суббелiгiнiн AMPARs ;осылу синапсты; токтардын темендеу уа;ытын узартады. Мишы;тын жулдыз тэрiздi клеткаларында параллель талшы;тарды ынталандырудан туындаган AMPARs ;осал;ы TYрлерiн ауысуы ;улдырау уа;ытынын жогарылауына жэне ток амплитудасынын темендеуше экеледi [25, 26]. Жедел стресс GluA2 геншщ транскрипциясын KYшейтедi жэне КПСТ амплитудасына эсер етпей-а; ;улдырау уа;ытын узартады. Динамикалы; кламппен жасалган тэжiрибелер керсеткендей, амплитуданын темендеуi болмаган кезде ;улдырау уа;ытынын улгаюы эрекет потенциалдарынын генерациялау MYMкiндiгiнiн жогарылауына экеледi [25].

GluA2 суббелiгiнен айырылган AMPARs тэн ерекшелж -полиаминдермен блокталуга сезiмталдыFы жэне одан эрi активтенген кезде осы блоктан босап шыгу MYMкiндiгi. Бул ;асиеттер GluA2 суббiрлiгi бар AMPARs бай;алмайтын постсинаптикалы; шыгу тегi бар жупты; фасилитациянын пайда болуына экеледi [27]. Шынында да, пирамидалы; нейрондардын кальций-еткiзбейтiн рецепторларымен салыстырганда ГАМКергиялы; интернейрондардын CP-AMPARs ар;ылы ететш синапсты; токтарга жуптас;ан фасилитация тэн. Мундай фасилитация екiншi ынталандырудын эрекет потенциалын ;алыптастыру ;абшетш арттырады [24]. Параллель талшы;тарды ынталандырганнан кешн AMPARs фенотипш ауыстыруы мишы;тын жулдыз тэрiздi клеткаларынын синапстарында жуптас;ан фасилитациянын жойылуына экеледi [28]. Сондай-а; уптастырылган пресинаптикалы; ынталандырудын ею эрекет потенциалын тудыру ;абшет темендейдi [25]. Синапстагы CP-AMPARs кебеюi постсинапсты; нейрондардын пресинапсты; белсендiлiктiн езгеруiне сенiмдi жауап беру ;абшетш жа;сартуы керек деп болжам жасалуда. Сонымен ;атар, AMPARs фенотипшщ белсендiлiкке тэуелдi ауысуы жиынты; пресинаптикалы; ынталандыруга жауап ретшде нейрондардын паттерн разрядтарын езгертедi. Осылайша, AMPARs суббiрлiктiк ;урамынын езгеруi нейрондардын синапсты; ынталандыруга жауап сипаттамаларында кептеген езгер^терге экеледi. КПСТ амплитудасы мен ;улдырау кинетикасы езгередi, сэйкесiнше, олардын эрекет потенциалын тудыру ;абшет де езгередь Синапсты; AMPARs ;осал;ы TYрi жиынты; синапсты; ынталандыруга жауап ретшде нейроннын кептеген байланыстарын генерациялауга ;абшеттшгш аны;тайды. Бул езгерiстер жеке нейрондардын а;паратты ендеу ;абшетше жэне нейронды; желiлердiн шыгу сипаттамаларына айтарлы;тай эсер етедi [29]. Гиппокамптын пирамидалы; клеткаларынын синапстарында AMPARs басым кепшшп шамамен бiрдей пропорцияда GluA1-GluA2 жэне GluA2-GluA3 гетеролигомерлерiнен ;уралган [3, 30]. Сонымен ;атар, ;урамында GluA1-GluA2 суббiрлiктерi бар рецепторлардын ендiрiлуi уза; мерзiмдi потенциацияны тудыру процесiнде ЖYредi, содан кейiн оны бекiту процесшде оларды GluA2-GluA3 формасымен алмастырылады. GluA4 суббiрлiгi негiзiнен пренатальды жэне ерте постнатальды даму кезендершде экспрессияланады, ал жетшген

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.