Научная статья на тему 'КАДРАВЫ АКТЫЎ ЛАТЫШСКАГА НАСЕЛЬНІЦТВА МАГІЛЁЎШЧЫНЫ НА ПЕРШЫМ ЭТАПЕ САВЕЦКАЙ МАДЭРНІЗАЦЫІ'

КАДРАВЫ АКТЫЎ ЛАТЫШСКАГА НАСЕЛЬНІЦТВА МАГІЛЁЎШЧЫНЫ НА ПЕРШЫМ ЭТАПЕ САВЕЦКАЙ МАДЭРНІЗАЦЫІ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
22
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
латыши / кадры / БССР / Могилёвская область / советская модернизация / большевики / Latvians / personnel assets / BSSR / Mahilioŭ region / Soviet modernization / Bolsheviks

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — І. Пушкін

В статье на основе документов из могилёвских государственных архивов раскрыто социально-экономическое положение латышского населения на Могилёвщине. Особое внимание уделено кадровому активу из латышей, который использовался большевиками в 1920-е гг. Названы имена и, по возможности, краткая информация о тех, кто принял непосредственное участие в общественно-политической жизни на первом этапе советской модернизации Могилевщины.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Personnel assets of the Latvians of the Mahilioŭ region at the first stage of Soviet modernization

The article based on documents from the Mahilioŭ state archives and reveals the socio-economic situation of the Latvians in the Mahilioŭ region. The main attention is paid to the personnel asset from Latvians, which were used by the Bolsheviks in the 1920s. Names, brief information about those who took a direct part in socio-political life at the first stage of the Soviet modernization of the Mahilioŭ region were named.

Текст научной работы на тему «КАДРАВЫ АКТЫЎ ЛАТЫШСКАГА НАСЕЛЬНІЦТВА МАГІЛЁЎШЧЫНЫ НА ПЕРШЫМ ЭТАПЕ САВЕЦКАЙ МАДЭРНІЗАЦЫІ»

Латыши и белорусы: вместе сквозь века. - 2022. - Вып. 11. - С. 49-55.

ИСТОРИЯ

I-

УДК 94(476X323.21+323.15)

КАДРАВЫ АКТЫУ ЛАТЫШСКАГА НАСЕЛЬН1ЦТВА МАПЛЁУШЧЫНЫ НА ПЕРШЫМ ЭТАПЕ САВЕЦКАЙ

МАДЭРН1ЗАЦЫ1

Personnel assets of the Latvians of the МаЫИой region at the first stage of Soviet modernization

I. Пушкш (I. Pushkin),

Беларусю дзяржауны ушверсггэт харчовых i xiMi4Hbix тэхналогш г. Магыёу, Беларусь

В статье на основе документов из могилёвских государственных архивов раскрыто социально-экономическое положение латышского населения на Могилёвщине. Особое внимание уделено кадровому активу из латышей, который использовался большевиками в 1920-е гг. Названы имена и, по возможности, краткая информация о тех, кто принял непосредственное участие в общественно-политической жизни на первом этапе советской модернизации Могилевщины.

Ключевые слова: латыши, кадры, БССР, Могилёвская область, советская модернизация, большевики.

The article based on documents from the МаЫИой state archives and reveals the socio-economic situation of the Latvians in the Mahil^ region. The main attention is paid to the personnel asset from Latvians, which were used by the Bolsheviks in the 1920s. Names, brief information about those who took a direct part in socio-political life at the first stage of the Soviet modernization of the Mahil^ region were named.

Keywords: Latvians, personnel assets, BSSR, Mahil^ region, Soviet modernization, Bolsheviks.

Месцы кампактнага пражывання латышскага насельнщтва на тэры-торьп Магшёушчыны з'явшся падчас перасялення iх з Курляндскай губерш Расшскай iмперыi у другой палове Х1Х ст. Пасля Кастрычнщ-кага перавароту 1917 г. насельнщтва, у тым лжу латышскае, неадна-значна адрэагавала на пераутварэнш, якiя праводзiлi бальшавiкi. Частка негатыуна1, некаторыя абыякава, але былi i тыя, хто прыняу актыуны удзел у сацыялiстычнай мадэрнiзацыi. У час змен i пераутварэнняу вялiкую ролю адыграват асобы, якiя сваёй актыунасцю падштурхоувалi шшых i былi рухаючай сшай грамадскiх працэсау. Дзяржауныя архiвы захоуваюць шмат цiкавых матэрыялау аб грамадска-паттычным i са-

1 Гл. падрабязней: Пушюн 1.А., Узброены супрацгу ва Усходняй Беларуа (20-30-я гады ХХ ст.) дакументы i матэрыялы, Мшск 2009.

цыяльна-эканамiчным жыцщ латышоу у Беларусi. Анатз дакументау мiжваеннага часу дазваляе вызначыць тых, хто у асяродку латышоу з'яуляуся актывам, на якi абатралася савецкая (бальшавiцкая) улада.

Т Т • • __^

У вынiку адмшютратыуна-тэрытарыяльнага падзелу савецкаи Беларусi (1924 г.) на тэрыторьи сучаснаИ Магшёускай вобласцi былi створаны тры акругi: БабруИская, Магшёуская i Калiнiнская (лжвщава-на у 1927 г. i яе пераважная частка увайшла у Магшёускую). Згодна з першым усеагульным перапiсам насельнiцтва СССР (1926 г.) у Баб-руйскай акрузе пражывала 751 латышоу, у Калшшскай - 626, у Магь лёускай - 1 8461. Пераважная большасць кампактна жыла у сельскай мясцо-васщ, у горадзе Магiлёве каля 100 асоб, у Бабруйску - 40-452. У 1929 г. па звестках Магшёускага акруговага выканаучага камггэта (АВК) на тэрыторыi акругi (пасля далучэння да яе КалiнiнскаИ) натчвалася 2 033 латыша, iснавалi 394 латышсюя хутарскiя гаспадаркi3.

Найбольш вядомымi месцамi пражывання латышоу былi так званыя калонii Галiцкая Мыза у Клiмавiцкiм, Грудзiнаука у Быхаускiм i Латрошча у Лупалаускiм раёнах, а таксама хутары Валокi Магiлёускага i Хонава Чачэвiцкага раёнау4. Было яшчэ два месцы кампактнага пражывання латышоу: на тэрыторыi былога маёнтка Пашкава (з 1970-х гг. частка горада Магшёва у раёне вулщ Сараканайская i Латышскi праезд) i латышская калонiя у Глускiм раёне Бабруйскай акруп (сёння тэрыторыя Акцябрскага сельсавету Акцябрскага раёну Гомельскай вобласщ).

Калонiя Грудзiнаука узнiкла у 1863 г., знаходзшася у 20 вёрстах ад станцыи Быхау i 40 вёрстах ад Магiлёва. Да савецкага часу мясцовыя латышы з'яулялюя арандатарамi, у вынiку жылыя i гаспадарчыя пабу-довы былi у дрэнным стане, зямля знясiлена, амаль не было садоу "што у латышоу было вельмi рэдка". Сельскагаспадарчы падатак плацiлi з цяжкасцю. У 1925 г. налiчвала 135 гаспадарак, дзе пражывау 601 чала-век, яюя мелi 134 канi, 259 кароу, 279 свiнеИ (па шшых звестках: 115 гаспадарак, 550 чалавек, 1723 дзесяцiны зямлi); у 1927 г. - 138 гаспадарак, 611 чалавек5.

1 Всесоюзная перепись населения 17 декабря 1926г.: краткие сводки. Вып. 4: Народность и родной язык населения СССР, Москва 1928, с. 98, 100.

2 Дзяржауны арх1у грамадсюх аб'яднанняу Магшёускай вобласщ (далей - ДАГАМаг), ф. 6577, воп. 1. спр. 282, арк. 27адв., 59.

3 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 831, арк. 85.

4 Сёння Грудзшаука - аграгарадок у Быхаусюм раёне Магшёускай вобласщ, уваходзщь у склад Следзюкоускага сельсавета. Тут пражывае 569 чалавек (ператс 2019 г.). Латрошча - вёска у Магшёусюм раёне Кадзшскага сельсавета. Хутары Хонава - вёсю Вялшае 1 Малае Хонава Заводскаслабодскага сельсавета, разам у ¡х пражывае каля 80 чалавек. Валою - вёска Пашкаускага сельсавета Магшёускага раёна, пражывае 58 чалавек. Этшчных латышоу тут практычна не засталося.

5 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 278, арк. 1-2, спр. 282, арк. 2-14, 70-71.

Калошя Латрошча (у пэуных дакументах вёска "Латышская Рошча") утварылася у 1888 г. Знаходзшася у 20 вёрстах ад Магшёва. З 1909 г. латышы-арандатары перайшлi на выкуп, дзякуючы чаму да рэвалюцьи 1917 г. жылi даволi заможна. Займалiся пераважна земля -робствам i жывёлагадоуляй, таксама было добра развгга пiваварства, у

W Т Т W

кожным хутары меуся сепаратар. У акруговых органах савецкай улады склалася меркаванне, што "там усе кулакьтвавары". Падаткi плацш у поуным аб'ёме i своечасова. У Латрошчы на пачатак 1925 г. - 43 хутары, 258 чалавек, яюя мелi 540 дзесящн зямлi, 46 коней, 107 кароу, 96 свь ней; у 1927 г. - 45 гаспадарак, 270 чалавек1.

Хонаусюя хутары бяруць свой пачатак з 1887 г. У 1925 г. быт 32 хутары, 99 жыхароу; у 1927 г. - 37 гаспадарак, 111 чалавек. У маi 1927 г. на хутарах Валок Магшёускага раёна налiчвалася 18 латышсюх гаспадарак, дзе пражывалi 92 чалавею2.

У Магшёусюм раёне сельскагаспадарчая калектыуная арцель "Чырвоны двор" была арганiзавана з работшкау былога памешчыцкага маёнтка Пашкава. Арцель лiчылася нябеднай, коней, кароу i iншага быдла мелася дастаткова, кармамi былi забяспечаны. У 1930 г. арцель пераутварылася у калгас "Сарканайс Земнекс", якi налiчвау 65 сямей3.

Латышская калонiя у Глусюм раёне утварылася у 1860 г. На восень 1926 г. налiчвала 76 гаспадарак, 438 асоб (203 мужчыны, 235 жанчын, 123 дзщящ, 278 працаздольных)4.

У 1927 г. лiчылiся заможнымi 32% гаспадарак латышоу, дзе у кожнай мелася у сярэдшм 6 галоу буйной жывёлы i 12 дзесяцiн зямлi; кулацкiмi - 4%, адпаведна 7 галоу буйной жывёлы i 17 дзесящн; серад-няцкiмi - 44%, 3 галавы буйной жывёлы i 6 дзесящн; беднаты - 20%, адна галава буйной жывёлы i 3 дзесящны. Напрыклад, у Грудзiнауцы самым заможным гаспадаром лiчыуся Адам Леламур, як меу 96 дзесяцiн зямл1 У яго у 1924 г. канфiскавалi 26 дзесяцiн ворыва i 23 дзесяцiны лугоу, бычка, карову i малацiлку. У Латрошчы кулаком назвалi таго, хто набыу за мяжой паравую малацiлку, меу 10 дзесящн ворыва, 2 каш i 4 каровы5.

Цiкавай з'яуляецца шфармацыя пра актывiста Яна Францэвiча Штэйнберга з латышскай калонii Хонава, як прасiу накiраваць яго вучыцца на рабфак. Яму было 19 год, сям'я складалася з 9 чалавек, пры

1 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 279, арк. 1-2, спр. 282, арк. 70-71.

2 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 280, арк. 1, спр. 282, арк. 70-71.

3 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 281, арк.1, 16; Дзяржауны арх^ Магшёускай вобласщ, ф. 139, воп. 1, спр. 14, арк. 1.

4 ДАГАМаг, ф. 6575, воп. 1. спр. 375, арк. 28-32, спр. 167, арк. 7-7 адв., 12-13, 24.

5 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 282 арк. 7 адв.

гэтым тольк трое працаздольных. Сам Ян быу хворы на сухоты хрыбетнага слупа, з'яуляуся селькорам газеты "Латвiешу Земнекс" i членам праулення малочнай арцелi. Яго тлумачэннi пра сваё сацыяльнае паходжанне дазваляюць пабачыць эвалюцыю сацыяльна-эканамiчнага стану тых латышоу, што станоуча успрынялi сацыялютычную мадэрнь зацыю. Так, да рэвалюцыi бацька Штэйнберга быу батрак-арандатар, на май 1927 г. - серадняк, сямЧ належыла два канi, дзве каровы, бык, цяля, чатыры авечкi, свiння, ворыва - 6 дзесяцiн, лугу - 5 дзесящн, неудобщы -4 дзесящны; мелiся хата, хлеу, гумно i лазня1.

Аналiз маёмаснага стану латышоу па арх1уных дакументах дазваляе вызначыць вобраз сярэднестатыстычнай латышскай гаспадарк у Магшёускай акрузе перад часам суцэльнай калектывiзацыi: каля 12 дзесящн зямл^ 1 конь, 3 каровы i 6 едакоу.

На першым этапе савецкай мадэрнiзацыi арганiзацыйнай i агггацыйна-прапагандысцкай працай сярод латышскага насельнiцтва займалiся латышскiя бюро (латбюро, латсекцыi) пры акруговых камiтэтах каму-нiстычнай партыi (бальшавiкоу) Беларусi (АК КП(б)Б). Першым на тэ-рыторьи сучаснай Магiлёускай вобласцi было сфармiравана 27 лiпеня 1924 г. бюро латсекцыи пры Бабруйскiм АК КП(б)Б. У яго склад увайшлi:

- адказны сакратар Эдуард Мiерынь, член КП(б) з 1905 г.,

- члены бюро 1ван Андрэевiч Эзерынь, член КП(б) з 1917 г., Мартын Юр'евiч Спрогiс, член КП(б) з 1919 г., i Якабсон ад 5 корпуса Чыр-вонай армii,

- кандыдат Вшс Пауге, член КП(б) з 1918 г.2

Напрыканцы 1925 г. Мiерынь, з'яуляючыся адказным сакратаром, забяспечвау агульнае кiраунiцтва латбюро i узначальвау мясцовы прафсаюз будаунiкоУ; Эзерынь быу памочнкам камандзiра 5 корпуса Чырвонай армй i намеснiкам адказнага сакратара; Крумш працавау у акружкоме камсамолу, у латбюро адказвау за працу сярод моладзi i жанчын у латкалони; Лiйц (Лiнц) працавау пракурорам i павiнен быу праводзiць працу сярод латнасельнщтва; кандыдатамi у склад латбюро быт вайскоуцы Якабсон (штакор3 5) i Петэр (24 полк), а таксама Мур-нек з крымшальнага вышуку4.

З выпiскi пратакола пасяджэння калегй Калiнiнскага АК КП(б)Б ад 22 кастрычшка 1925 г. можна даведацца, што упаунаважаным па працы

1 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 280 арк. 31-34.

2 Тамсама, спр. 167, арк. 23.

3 Штакор - штаб корпусу.

4 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 375, арк. 9.

сярод латышоу быу прызначаны Версон, як 25 чэрвеня 1926 г. быу уключаны у склад нацыянальнай камiсii пры АВК КалiнiнскаИ акругi1.

28 лшеня 1925 г. адбылося пасяджэнне камунютау- латышоу2, дзе было створана "часовае бюро" латсекцыi Магшёускага АК КП(б)Б у складзе:

- Макс Андрэевiч Крэслiн, 1881 г.н., з рабочых, намеснiк загадчы-ка упраулення гарадскiх прадпрыемствау,

- Рэйнгольд Янавiч Эглее, 1896 г.н., з рабочых, член КП(б) з 1912 г., сакратар гаррайкама,

- Томсан3,

- кандыдаты Юргеевiч i Рудольф Якаулевiч Крумш, 1898 г.н., з рабочых, сталяр службы цяп 8 участка чыгуню.

На арганiзацыИным сходзе камунiстау-латышоу пры Магшёусюм АК КП(б)Б 4 лютапада 1925 г. адбылiся выбары ужо пастаяннага лат-бюро у складзе:

- Улад Iванавiч Вшчэль, 1895 г.н., з рабочых, сакратар латбюро,

- Макс Крэслш,

- Карл Ансавiч Цыпуль, 1881 г.н., з рабочых, член КП(б) з 1905 г., рабочы завода "Чырвоная Зорка",

- Адольф Гансавiч Лукашэвiч, 1889 г.н., са служачых, штаб 16 бела-рускага тэрытарыяльнага корпуса, у пачатку 1926 г. выбыу у Смаленск,

- Арнольд Карлавiч Лшщн, 1893 г.н., з рабочых, начальшк асобага аддзела 16 корпуса;

- кандыдаты: Эдуард Мартынавiч Думiн, 1900 г.н., з сялян, бiблiя-тэкар ваеннага шпiталя, i Рудольф Крумiн.

У пачатку 1926 г. членамi латбюро былi: Вшчэль (адказны сакратар латбюро), Лшщн, Думш, Цыпуль, Крэслiн. З 19 красавка 1926 г.: Вшчэль, Лшщн, Цыпуль, Думш, Жан Ансавiч Баарэ (1894 г.н., з сялян, камандзiр 4 роты 99 стралковага палка)4.

У месцах кампактнага пражывання латышоу былi створаны латышсюя нацыянальныя сельсюя саветы: Грудзiнаускi у Быхаускiм

1 ДАГАМаг, ф. 6601, воп. 1. спр. 417, арк. 4, 27 адв.

2 У 1925 г. у Магшёускай акрузе было усяго 32 камушсты латыша (па шшых звестках 35), з 1х 23 жыл1 у Магшёве, 15 служыл1 у Чырвонай АрмИ { 17 працаваш у савецк1х установах; у 1926 г. -53 члена 1 кандыдаты камушстычнай партын (бальшавшоу) [ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 282, арк. 27адв., 59].

3 Аб некаторых асобах знайсщ больш падрабязныя звестк1 у захаваных дакументах не атрымалася.

4 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 274, арк. 1-3, спр. 276, арк. 1, 8-10, спр. 285, арк. 1, 3-4адв., 10-11.

раёне Магшёускай акруп, Галiцка-Мызскi у Мшаславщюм раёне Калiнiнскай акругi i Перакальск у Глускiм раёне Бабруйскай акруп1.

З 1926 г. Грудзшаусю нацыянальны сельсавет узначальвау Аугуст Францавiч Межвет (1900 г.н., беззямельны), сакратарамi пэуны час былi Карл Пятровiч Озолнек (1902 г.н., паходжанне з сялян) i 1ван Iванавiч Гiббейка (1881 г.н., з беззямельных сялян). Апошш у 1920-я гг. тройчы запар вы^рауся у склад латышскага нацыянальнага сельсавета. Дарэчы, у сельсавет уваходзш: камсамолец, паштовы чыноунiк, дачка старшыш рэлiгiйнай абшчыны, настаунiца член РКП(б)2.

Старшынёю Галiцка-Мызскага нацыянальнага латышскага сельсавета быу Аболiн, сакратаром Вшле Карлавiч Врэслiк (1898 г.н.), чле-намi сельсавета: Аузiнь, Антушэвiч, Карл Грыгоравiч Расс, Карл Эрманс Расс, Карл Ямбург, Каралша Озолзiл, Карл Боршт, Карл Грытрэж i Эр-нэст Лакс3.

У Магiлёускай акрузе дзейнiчалi тры латышскiя нацыянальныя школы:

(0 у Грудзшауцы двухкамплектная, дзе працавалi 4 настаунiкi (3 жанчыны), 104 вучнц

(ii) у Латрошчы - 26 вучняу,

(iii) у Хонаве - 24 (з iх тольк 13 былi латышамi)4.

Вольга Давыдауна Дамсон (1892 г.н., са служачых) працавала настаунiцай у Грудзiнаускай латышскай школе, Вера 1ванауна Ламберг (1905 г.н., з сялян) - у Латрошчы.

У Бабруйскай акрузе латышская нацыянальная двухкамплектная школа налiчвала 75 вучняу (школа размяшчалася у двух вёсках: Пера-весна Глускага раёна у асобным будынку, 39 вучняу i Залессе у сялян-скай хаце), настаунiчалi Аузiнь i Брыге5.

Да латышскага актыву на Магшёушчыне, акрамя тых, што узгад-валюя, варта аднесцi:

1 Гл. падрабязней: Кривошей Д., Латышское население Беларуси в межвоенный период, "Latvijas Arhivi" 2006, № 4, с. 121-161; Пушкин И., Грудиновский латышский национальный сельский совет "Латыши и белорусы: вместе сквозь века" 2014, выпуск 3, с. 44-50; Королёв М., Латышские национальные сельсоветы как явление в национальной политике БССР, "Латыши и белорусы: вместе сквозь века" 2017, выпуск 6, с. 30-37; Латвия-Беларусь: 1918-2018, Минск 2018, с. 105; Пушкш I.A., Грамадская i культурна-асветнщкая дзейнасць нацыянальных меншасцей у Беларускай ССР (1919-1991), Магшёу 2018, с. 71, 172-174.

2 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. Спр. 278, арк. 5-5адв., спр. 282, арк. 14.

3 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 277 арк. 3, 5 адв., 10-11, спр. 285, арк. 3-4 адв., спр. 278, арк. 5-5 адв., спр. 294, арк. 22, ф. 6601, воп. 1, спр. 294, арк. 140, спр. 416, арк. 7-7 адв., 28-29.

4 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 282, арк. 75

5 ДАГАМаг, ф. 6575, воп. 1. спр. 375, арк. 28-32, спр. 167, арк. 7-7 адв., 12-13, 24, спр. 285, арк. 3-4адв.

- Карла Георгiевiча Лодзша, 1895 г.н., з рабочых, старшыню суда Магшёускага акруговага суда,

- Эдуарда Якаулевiча Прэдзiта, 1888 г.н., са служачых, старшага агента Магшёускага АДПУ,

- А.1. ЛепкаИ, 1899 г.н., памочшка пракурора,

- М. Кiпiта члена Магшёускага райвыканкама,

- раённых упаунаважаных па працы сярод латышскага насельнщтва у Быхаусюм раёне Дамсона, у Чачэвщюм - Сакадынца, у Магшёусюм -Полюа, у Чавускiм - Мачулана, у Лупалаусюм - Лiмберга,

- Эгiса i Ларсана - упаунаважаных латышсюх секцый пры Магь лёусюм i Калiнiнскiм акруговых камггэтах камсамолу,

- Карла Эдуардавiча Фрэйберга i Ф. Гiтэ, членау Гаранскага сель-савета Магшёускага раёна,

- Карла Хрыстафоравiча Валкоускага, 1893 г.н., з рабочых, члена КП(б) з 1909 г., i Карла Лшдэ, 1894 г.н., загадчыкау латышсюх хат-чы-тален з Грудзiнаукi i ГалiцкаИ Мызы1.

Часы савецкай мадэршзацыи былi бязлiтаснымi для большасцi латышоу Магшёушчыны. Аб iх жыццi у рэгiёне засталiся толькi успа-мшы нешматлiкiх сведкау ад навакольнага беларускага насельнщтва, тапанiмiчныя назвы i архiуныя дакументы. Апошнiя дазваляюць заха-ваць для нашчадкау прозвiшчы i некаторыя звесткi пра тых, хто свядо-ма i з надзеяю на лепшае успрыняу грамадска-палiтычныя i сацыяльна-эканамiчныя пераутварэннi камунiстычнаИ улады.

Крышцы 1 б1бл1яграф1я:

Дзяржауны арх1у грамадсюх аб'яднанняу Маг1лёускаИ вобласц1 (далеИ - ДАГАМаг), ф. 6575

Бабруйсю акруговы кам1тэт КП(б)Б, 1924-1930 гг. ДАГАМаг, ф. 6577 Магтёусю акруговы кам1тэт КП(б)Б, 1924-1930 гг. ДАГАМаг, ф. 6601 Калттсю акруговы кам1тэт КП(б)Б, 1924-1927, 1929 гг. Дзяржауны арх1у Магшёускай вобласщ, ф. 139 Магыёускае абласное аддзяленне Беларускага дзяржаунага упраулення праектавання грамадзянскага будаумцтва, здымк 7 планаванне гарадоу (Белдзяржпраект), 1942-1946 гг.

Всесоюзная перепись населения 17 декабря 1926 г.: краткие сводки. Вып. 4: Народность и родной

язык населения СССР, Москва 1928. Королёв М., Латышские национальные сельсоветы как явление в национальной политике БССР,

«Латыши и белорусы: вместе сквозь века» 2017, выпуск 6, с. 30-37. Кривошей Д., Латышское население Беларуси в межвоенный период, "Latvijas АгЙт" 2006, №

4, с. 121-161. Латвия-Беларусь: 1918-2018, Минск 2018.

1 ДАГАМаг, ф. 6577, воп. 1. спр. 277, арк. 3, 5 адв., 10-11, спр. 285, арк. 3-4 адв., спр. 294, арк. 22, Спр. 451 арк. 13-13 адв.; ф. 6601, воп. 1, спр. 294, арк. 140.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.