Кәсіби біліктілік - бастауыш сынып оқушыларының функционалды сауаттылығын қалыптастыру шарты Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

ü

Вестник «Орлеу^-kst

ИННОВАЦИОННЫЕ ПРОЦЕССЫ В ОБРАЗОВАНИИ

m

о

Рч

w О

О

о &

о

Й -Q

X

X

о

m

о

X

Абдулина Г.З.,

Цостанаи педагогикалыц колледжтщ оцытушысы

Нег1зг1 свздер: цабшеттг ма-ман,кэсгби дайындыц, Елбасыныц Жолдауы, бэсекеге цабыеттшгш арттыру

Ключевые слова: конкурентно-способный специалист, профессиональная подготовка, Послание Президента, повышение конкурентоспособности

Keywords: competitive specialists, vocational training Message ofesthe President of the country, comprtitiveness increase

КЭС1БИ Б1Л1КТ1Л1К - БАСТАУЫШ СЫНЫП

ОЦУШЫЛАРЫНЬЩ ФУНКЦИОНАЛДЫ САУАТТЫЛЫГЫН ЦАЛЫПТАСТЫРУ ШАРТЫ

Ацдатпа

Егемендi елiмiздщ тагдыры - жас урпактыц колында болса,¥рпактыц Ta^bipbi-GYrmri устаз-дардыц колында.

Аннотация

Судьба суверенного государства - в руках будущего поколения, а судьба поколения - в руках учителей.

Annotation

Fate of sovereign state is in hands of future generation, fate of generation is in teachers' hands

«Казацстанныц болашагы - бYгiнгi

жастар. Мугалгм оларга цалай бглгм бер-

се,Казацстан

сол децгейде болады. Сондыцтан устазга жуктелетгн мгндетг ауыр»

Н.Э.Назарбаев

М¥Fалiмнщ кэшби дайындыгыныц YHeMi жетiлдiрiлуi M:puniM ецбегшщ жогарыла-уы,оныц педагогика гылымдарыныц K;a3ipri жетютштерш,педагогикалык тэжiрибенi кан-шалы;ты мецгергенше байланысты. Жалпы педагогикалы; тэжiрибе - м¥Fалiмнщ педа-гогикалы; кызметшщ нэтижеш, ез алдында т^рган педагогикалы; мiндеттердi жYзеге асырудыц кэсiби шеберлштершщ жиынтыгы болып табылады.

БYгiнгi кYнi гылымныц, техниканыц, мэ-дениеттщ жедел дамуымен байланысты мYFалiм педагогикалы; процестi баскаруда шыгармашыл бола тYCпек. Мамандар бэсекеге кабшета, казiргi заман талабына бейiмделе алатын т^лга болуы шарт. Алдыцгы катарлы

Вестник «Oрлеу»-kst

И

жацашыл педагогикалык тэжiрибелердi енпзу, колдану, iздену аркылы бтм алушылардыц бiлiм сапасын арттыру максатын кездеу кажет [1].

Эйткенi ^лттыц болашагы - ^рпагы болса, допак тэрбиешiсi - ^стазы, бiлiм ошагы - мектеп. Жаксы жабдыкталган мектеп пен бшшт ^стаз гана бiлiмдi шэкiрт тэрбиелейдi.

Осы орайда ^лы агартушы Ы.Ал-тынсарин халыктыц творчестволык кYшiне,жаркын болашагына мол сенiм артты.Ол, эсiресе, жастарды окытып-тэрбиелеу мэселесше кещл белдi, олар-ды бiздщ нагыз келешегiмiз, бар Yмiтiмiз деп, жастарды «Желкшдеп шыккан кек шепке» тецеслрш, «бiз болмасак сiз барсыз, Yмiт еткен достарым, Сiздерге бердiм батамды», - деп жас еспiрiм казак жастарыныц келешегiнен зор Yмiт кYттi [2].

^азакстан Республикасыныц «Бiлiм туралы» Зацын жYзеге асыруга арналган т^жырымдамада «^огамымыздыц iр-гетасын ныгайту Yшiн, ец алдымен, адамгершшш, iзгiлiк, имандылык тэр-биесiн бойына жинаган бтмд^парасат-ты ^рпак тэрбиелеу керек» деп керсетш-ген. Осы максатта озык педагогикалык технологиялардыц жетютштерш пайда-лана отырып,^лттык сана-сезiмi жетш, казiргi заман талаптарына сай ойлау ка-бiлетi жогары азаматтар тэрбиелеу - ^с-таздар мiндетi [3].

Елбасы Н.Назарбаев 2012 жылгы 27 кацтардагы «Элеуметтш-экономика-лык жацгырту - ^азакстан дамуыныц басты багыты» атты ^азакстан халкы-на Жолдауында мектеп окушылары-ныц функционалдык сауаттылыгын дамыту бойынша бес жылдык ^лттык жоспарды кабылдау женiнде накты мiндет койды. ^азакстан Республика-сы Yкiметiнiц 2012 жылы 25 маусымда №832 ^аулысымен «Мектеп окушыла-рыныц функционалдык сауаттылыгын

дамыту женшдеп 2012-2016 жылдарга арналган ^лттык iс-кимыл жоспары» кабылданды. ¥лттык жоспардыц макса-ты - ^азакстанда бiлiм сапасын жетш-дiрудегi, окушылардыц функционалдык сауаттылыгын дамыту женiндегi атка-рылатын ю-шаралардыц жYЙелiлiгi мен т^тастыгын камтамасыз ету болып та-былады [4].

Практикада колдануга болатын бiлiмдi дYние жYзiлiк жYЙеде функционалдык сауаттылыкпен байланысты-рады. Функционалдык сауаттылык ^ы-мына адамныц мамандыгына, жасына карамастан мецгерген бiлiмдi сауатты колдана алуы мен Yнемi бiлiмiн жетш-дiрiп отыру процесiн жаткызуга болады. Функционалдык сапаларга: белсендiлiк, шыгармашылык т^ргыда ойлау,шешiм кабылдай алуга кабiлеттiлiк болып та-былады.

Бастауыш сыныпта балалар оку про-цессiне ец кажетт бiлiм мен бiлiктiлiктi кабылдайды, ягни д^рыс окуга, сауатты жазуга, санауга Yйренедi. Функционалдык сауттылыктыц бастапкы сатысын мецгередi. Б^л кезецде окушылардыц психологиялык ерекшелiктерi ескерiле отыра, бтм жэне тэрбие процесi функционалдык сауаттылыгын арттыруга багытталады. Осы максатты жYзеге асыру Yшiн, бастауыш сынып м¥Fалiмi окытуда ж^мыс тYрлерiн тYрлендiрiп отырады.

Б^л функционалдык даFдылар мектеп кабырFасында калыптасады.

Ал Ы.Алтынсарин Fылым негiздерiн балаларFа кызыкты, тYсiнiктi етш бе-руге ерекше кецiл белш орыс тiлi, ана тiлi, арифметика, табиFаттану сабакта-рына, сездi бiр тiлден екiншi тiлге ау-даруFа ерекше назар аударды.Сабакта мысалдарды балалардыц кYнделiктi емiрiне жакын фактiлер келаре окы-туды, бiртiндеп жецiлден ауырFа карай жылжуды талап еттi.

т

о

Рч РЧ

О

О

о &

Й -а X X О

к

т

о

X

Вестник «Oрлеу»-kst

т

о

Рч РЧ

О

О

о &

Й -а X X О

т

о

X

Алтынсарин тYсiнiгiнде бiлiм де-генiмiз айналадаFы акикатты тану. «ТабиFи акыл,- деп жазды Ы.Алтын-сарин, - ол бiздi коршаFан айналаны Fана камтуFа кабiлеттi,ал оны дамыты-п^здщ кермегенiмiздi де бiлуге мYм-кшдш беретiн дYниелiк бiлiм Fана» деп атап керсетть Ыбырай м¥Fалiмге аса сезiмтал, бала жанын жазбай танитын адам болу кажет екенiн айта келш, оку -тэрбие саласында iзденбейтiн м¥Fалiм-дер туралы былай дейдi: «м^ндайлар окушыларды адастырады, содан кешн KOЙылFан с^ракка окушылардыц жауап бере бшмегенше ренжiп, ездерi де ашу-лана бастайды, тiптi окушыларFа еш^у-ге дейiн барады.Осыдан кешн окушыларды бдоышыдан да адастырады, мYлде шатастырып, оларды тiптi, ешбiр жауап бере алмайтын халге жетюзедЬ», сабак беруге нашар м¥Fалiмдердi ол «баламен тYсiнiсе алуFа шоркак, дары-ны жок адам» деп сипаттайды. «Окы-тушыларды баFалаFанда, - деп жазды Ы.Алтынсарин, - олардыц iске катысы жок сездерiне карап емес,олардыц еп-стерiнiц бетiне шыккан жемiстерiне, яFни окушыларына карай баFалау кажет». Окушылардыц тYсiнбеушiлiгiн окытушылардыц ез кшэс деп бiлмей, окушылардыц зер салмайтынды^ынан деп бiлетiн окытушылардыц катты ада-сатыны айтпай - ак тYсiнiктi, - дейдi Ы.Алтынсарин.МYFалiм окушыларFа тYсiндiре алмай отырFан езiн кiнэлауFа тшс.Окушылармен сейлескенде ж^мсак сейлесу,шыдамдылык ету керек,эр нэр-сенi де ыкыласпен, тYсiнiктi етiп тYсiн-дiру керек,екi ^шты ,астарлы сез,орын-сыз терминдердi колданбау керек»деген

[5].

МYFалiм мен сынып алдында ез ойын ашык, еркш айтуFа кымсынатын баста-уыш сынып окушысы, топтык ж^мыста ашылып, баскалармен бiрге с^рактар мен тапсырмаларды талдауда белсен-

дiлiк танытуы мYмкiн. М^ндай жаFдай-да окушылар ездерiн сенiмдi сезiнедi жэне топтык ж^мыс тYрi окушыныц баска кырынан ашылуына мYмкiндiк бередi. Сондай-ак сабак сапасын кете-ру, сабакка окушыныц ынталарын арт-тыру технологияларыныц бiрi - ойын аркылы окыту.

МYмкiндiгiнше бастауыш сыныпта ойын элементтерi мен окытуды ^шта-стыра бiлген д^рыс. Ойын окушы ой-ерiсiн дамытады. Ойын максатына жету жолында ^жымныц бiрлескен ю-эре-кетiнiц даFдысы, окушылардыц жеке мь нез - к¥лкы калыптасады. Ойын тYрiн-де окыту жалыктырмайды, кызыкты жэне ерiктi тYPде жYредi.Окушы ез жетiстiктерi мен жецiстерiн сезiнуi кажет. М¥Fалiм эрдайым оныц талпыны-сын, кабiлетiн ескерiп, шынайы баFалау керек. Баланы баска сыныптастарымен салыстырмай, керiсiнше оны ынталан-дыру керек. БYгiнгi окушы - бэсекеге кабшета, жан - жакты бiлiктi, елiмiздiц болашаFы болатын жас ^рпак.

Оку-тэрбие YPДiсiнде жаца иннова-циялык технологияларды пайдалану сезсiз бтм сапасыныц артуына алып келедi. Сондыктан жаца технологияны эрбiр ^стаздыц пайдалануы- емiр тала-бы.

ЭДЕБИЕТ

1.Педагогикалык зерттеу эдютемес Р. Аубакирова, М.Н^рбекова.

2. Ы.Алтынсарин Э.Ламашев.

3. «^азакстан мектебЬ» журналы № 8 2004 жыл.

4.Елбасы Н.Назарбаев 2012 жылFы 27 кацтардаFы «Элеуметтш-экономика-лык жацFырту - ^азакстан дамуыныц басты баFыты» атты ^азакстан халкына Жолдауынан.

5. Алтынсариннiц тацдамалы педа-гогикалык м^ралары Алматы «Рауан» 1991.