Научная статья на тему 'К проблемным аспектам порядка и условий содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества (мониторинг законодательства)'

К проблемным аспектам порядка и условий содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества (мониторинг законодательства) Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
141
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СЛЕДСТВЕННЫЙ ИЗОЛЯТОР / ИЗОЛЯТОР ВРЕМЕННОГО СОДЕРЖАНИЯ / ПРИЕМНИК-РАСПРЕДЕЛИТЕЛЬ / СОДЕРЖАНИЕ ПОД СТРАЖЕЙ / КАМЕРА

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ахметов Ерлан Кадиржанович, Карахожаев Олжас Суюндукович

В данной статье предметно дается детальный анализ (мониторинг) Закона Республики Казахстан «О порядке и условиях содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества», который был принят еще в 1999 году и, надо отметить, отдельные положения которого, в настоящее время, имеют неединообразную юридическую природу. В Концепции правовой политики Республики Казахстан на период с 2010 до 2020 года постулируется, что в целях минимизации вовлечения граждан в сферу уголовной юстиции, экономии мер уголовной репрессии необходимо создать условия для более широкого применения уголовно-правовых мер, не связанных с изоляцией от общества. При этом в законодательстве и судебной практике следует вырабатывать подходы, при которых выбор вида и меры уголовно-правового воздействия основывался бы, прежде всего на учете данных о наиболее вероятной ее эффективности в отношении конкретной личности. Учитывая, что лишение свободы все еще остается основным видом уголовного наказания, необходимо принимать меры, повышающие воспитательный компонент лишения свободы, в котором пока преобладает компонент кары. В частности, необходимо дальнейшее развитие содержания, форм и методов исправительно-воспитательного воздействия на осужденных на основе принципа индивидуализации исполнения наказания. Актуальным является решение проблем занятости осужденных к лишению свободы путем привлечения их к общественно-полезному труду и/или обучению, социальным программам ресоциализации, в том числе антинаркотического, антиалкогольного содержания либо иными формами социально-активной деятельности. Наряду с этим для мест лишения свободы важным является обеспечение безопасности личности, соблюдение прав и законных интересов лиц, отбывающих данный вид наказания. В числе наиболее перспективных направлений в этой сфере необходим постепенный переход к камерному порядку содержания, при котором осужденный, имея в дневное время возможность передвижения и межличностного общения в пределах учреждения, в ночное время был бы изолирован в отдельном помещении. Сохранению баланса между интересами общества и государства по наказанию виновных и соблюдению их прав и законных интересов в период отбывания наказания способствуют установленные механизмы общественного контроля, развитию которых необходимо уделить внимание. В целом систему исполнения уголовных наказаний следует и дальше приближать к общепризнанным международным стандартам. Для результативности восприятия большого пласта действующего международного и национального законодательства, юридической и специальной литературы, правоприменительной практики в данной области, аналитический материал условно будет разделен на три части: 1. Анализ сложившегося на территории Казахстана законодательства в исследуемой области; 2. Отдельные недостатки действующего Закона РК «О порядке и условиях содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества»; 3. Рекомендации по совершенствованию национального законодательства.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Ахметов Ерлан Кадиржанович, Карахожаев Олжас Суюндукович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «К проблемным аспектам порядка и условий содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества (мониторинг законодательства)»

ЭДEБИET

1. Поставнин В. Мы практически потеряли контроль за миграционными процессами в России //^ныс аударушы уйымдарыныц форумы - 07.06.2018. - http://migrant.ru/vyacheslav-postavnin-my-prakticheski-poteryali-kontrol-za-migracionnymi-processami-v-rossii/

2. Минасян Л. Трудовая миграция - это экономический ресурс, а не проблема // Matritca интернет-ресурсы. - 27.12.2017. - http://www.matritca.kz/news/50432-trudovaya-migraciya-eto-ekonomicheskiy-resurs-a-ne-problema.html

3. Нос И. Трудовой рынок ЕАЭС и миграция. //Казахстанская правда. - 13.02.2017 - https:// www. kazpravda.kz/fresh/view/trudovoi-rinok-eaes-i-migratsiya

4. Алиев С.Б. Актуальные вопросы пенсионного обеспечения трудящихся в государствах-членах Евразийского экономического союза //Kyц|ыцтыц информатика. 2015. №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/aktualnye-voprosy-pensionnogo-obespecheniya-trudyaschihsya-v-gosudarstvah-chlenah-evraziyskogo-ekonomicheskogo-soyuza

REFERENCES

1. Postavnin V. My prakticheski poteryali kontrol za migracionnymi processami v Rossii // Forum pereselencheskih organizacij - 07.06.2018. - http://migrant.ru/vyacheslav-postavnin-my-prakticheski-poteryali-kontrol-za-migracionnymi-processami-v-rossii/

2. Minasyan L. Trudovaya migraciya - eto ekonomicheskij resurs, a ne problema // Internet-resurs Matritca. - 27.12.2017. - http://www.matritca.kz/news/50432-trudovaya-migraciya-eto-ekonomicheskiy-resurs-a-ne-problema.html

3. Nos I. Trudovoj rynok EAES i migraciya. // Kazahstanskaya pravda. - 13.02.2017 - https:// www. kazpravda.kz/fresh/view/trudovoi-rinok-eaes-i-migratsiya

4. Aliev S.B. Aktualnye voprosy pensionnogo obespecheniya trudyashihsya v gosudarstvah-chlenah Evrazijskogo ekonomicheskogo soyuza // Pravovaya informatika. 2015. №3. URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/aktualnye-voprosy-pensionnogo-obespecheniya-trudyaschihsya-v-gosudarstvah-chlenah-evraziyskogo-ekonomicheskogo-soyuza

УДК 343

АДАМДАРДЫ КОГАМНАН УАЦЫТША ОКШАУЛАУДЫ КАМТАМАСЫЗ ЕТЕТ1Н АРНАУЛЫ МЕКЕМЕЛЕРДЕ ¥СТАУ ТЭРТ1Б1 МЕН ШАРТТАРЫНЫЦ ПРОБЛЕМАЛЬЩ АСПЕКТ1ЛЕР1 ЖАЙЫНДА (ЗАЦНАМА МОНИТОРИНГ!)

Ерлан Кадыржащлы Ахметов

Казацстан Республикасы Зацнама институты Куцыцтыц мониторинг

орталыгыныц ага гылыми цызметкерi, цуцыц магистрi,

Астана ц., Казахстан Республикасы; e-mail: e.akhmetov@adilet.gov.kz

Олжас СYЙшдiк¥лы Каракожаев

Казацстан Республикасы Зацнама институты Куцыцтыц мониторинг

орталыгыныц ага гылыми цызметкерi, цуцыц магистрi,

Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: o.karakhozhayev@adilet.gov.kz

TYurn свздер: тергеу изоляторы; уацытша устау изоляторы; цабылдау-бвлу орны; кузетте устау; камера.

Аннотация. Бул мацалада сонау 1999 жылы цабылданган «Адамдарды цогамнан уацытша оцшаулауды цамтамасыз ететт арнаулы мекемелерде, арнаулы YU-жайларда устау тэрт1б1 мен шарттары туралы» Казацстан Республикасыныц Зацына егжей-те-гжейл1 талдау (мониторинг) берыген, оныц жекелеген ережелерШц цаз1рг1 уацытта б1ркелк1 емес зацдыц табигаты барын атап вту цажет.

Казацстан Республикасыныц 2010 жылдан 2020 жылга дешнг1 кезецге арналган

Правовой мониторинг

цуцыцтыц саясат тужырымдамасынан ацгарганымыздай, цылмыстыц эдтет сала-сына азаматтарды тартуды азайту, цылмыстыц цугын-CYргiн шараларын Yнемдеу мацсатында цогамнан оцшаулауга байланысты емес цылмыстыц-цуцыцтыц шаралар-ды негурлым кещнен цолдануга жагдай жасау цажет. Бул ретте зацнамада жэне сот тэжiрибесiнде цылмыстыц-цуцыцтыц ыцпал ету тYрi мен шараларын тацдау ец ал-дымен, оныц нацты бiр тулгага цатысты негурлым ыцтимал тшмдыш туралы дерек-тер есебте негiзделетiн тужырымдар эзiрленуге тшс.

Бас бостандыгынан айыру цылмыстыц жазалау тYрiнiц элi де болса негiзгi тYрi болып цалып отырганын ескере отырып, жазалау жагы басым болып отырган бас бостандыгынан айырудыц тэрбиелт жагын ^шейтетт шараларды цабылдау цажет. Атап айтцанда, жазаларды орындауды даралау цагидаты негiзiнде сотталгандарды устауды, оларга тYзеу-тэрбиелiк ыцпал етудщ тYрлерi мен эд^терт одан эрi дамыту керек.

Бас бостандыгынан айырылгандарды цогамдыц пайдалы ецбекке жэне/немесе оцы-туга, элеуметке цосу, оныц штде еЫртшге царсы, алкогольге царсы мазмундагы элеу-меттт багдарламаларга тарту арцылы не элеуметтк белсендi цызметтщ взге тYр-лерiмен жумыспен цамту проблемаларын шешу взектi болып табылады.

Булармен цоса, бас бостандыгынан айыру орындары Yшiн жеке адамныц цауiпсiздiгiн цамтамасыз ету, жазаныц осы турт втеп жатцан адамдардыц цуцыцтары мен зацды мYдделерiнiц сацталуы мацызды болып табылады. Бул саладагы негурлым перспекти-валы багыттардыц штде устаудыц камералыц тэртiбiне бiртiндеп квшiру цажет, бул ретте сотталган адам кYндiзгi уацытта мекеме шегтде ЖYрiп-туру жэне жеке царым-цатынас жасау мYмкiндiгiне ие бола отырып, тYнгi уацытта бвлек Yй-жайга цамалады.

Айыптыларды жазалау жэне олардыц жазаларын втеу кезецiндегi цуцыцтары мен зацды мYдделерiнiц сацталуы жвншде цогам мен мемлекет мYдделерi арасындагы тец-гермет сацтауга, дамуына баса назар аудару цажет болатын цогамдыц бацылаудыц белгыенген тетiктерi квмектеседi.

Тутастай алганда цылмыстыц жазаларды атцару ЖYйесiн жалпыга бiрдей та-нылган халыцаралыц стандарттарга одан эрi жацындата беру керек.

Колданыстагы халыцаралыц жэне улттыц зацнаманыц бiркелкi топтарын, зацдыц жэне арнайы эдебиеттердщ осы саладагы цуцыц цолдану практикасыныц нэтижест цабылдау Yшiн, талдамалыц материал шартты тYрде Yш бвлтке бвлiнедi:

1. Зерттелетт сала аясындагы Казацстан аумагында цалыптасцан зацнаманы тал-дау;

2. Колданыстагы «Адамдарды цогамнан уацытша оцшаулауды цамтамасыз ететт арнаулы мекемелерде, арнаулы Yй-жайларда устау тэртiбi мен шарттары туралы» Казацстан Республикасы Зацыныц жекелеген кемшiлiктерi;

3. ¥лттыц зацнаманы жетiлдiру бойынша усынымдар.

К ПРОБЛЕМНЫМ АСПЕКТАМ ПОРЯДКА И УСЛОВИЙ СОДЕРЖАНИЯ ЛИЦ В СПЕЦИАЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ,

ОБЕСПЕЧИВАЮЩИХ ВРЕМЕННУЮ ИЗОЛЯЦИЮ ОТ ОБЩЕСТВА (МОНИТОРИНГ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА)

Ахметов Ерлан Кадиржанович

Старший научный сотрудник Центра правового мониторинга Института законодательства Республики Казахстан, магистр права, г. Астана, Республика Казахстан; e-mail:e.akhmetov@adilet.gov.kz

Карахожаев Олжас Суюндукович

Старший научный сотрудник Центра правового мониторинга Института законодательства Республики Казахстан, магистр права, г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: o.karakhozhayev@adilet.gov.kz Ключевые слова: следственный изолятор; изолятор временного содержания; приемник-распределитель; содержание под стражей; камера.

Аннотация. В данной статье предметно дается детальный анализ (мониторинг) Закона Республики Казахстан «О порядке и условиях содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества», который был при-

нят еще в 1999 году и, надо отметить, отдельные положения которого, в настоящее время, имеют неединообразную юридическую природу.

В Концепции правовой политики Республики Казахстан на период с 2010 до 2020 года постулируется, что в целях минимизации вовлечения граждан в сферу уголовной юстиции, экономии мер уголовной репрессии необходимо создать условия для более широкого применения уголовно-правовых мер, не связанных с изоляцией от общества. При этом в законодательстве и судебной практике следует вырабатывать подходы, при которых выбор вида и меры уголовно-правового воздействия основывался бы, прежде всего на учете данных о наиболее вероятной ее эффективности в отношении конкретной личности.

Учитывая, что лишение свободы все еще остается основным видом уголовного наказания, необходимо принимать меры, повышающие воспитательный компонент лишения свободы, в котором пока преобладает компонент кары. В частности, необходимо дальнейшее развитие содержания, форм и методов исправительно-воспитательного воздействия на осужденных на основе принципа индивидуализации исполнения наказания.

Актуальным является решение проблем занятости осужденных к лишению свободы путем привлечения их к общественно-полезному труду и/или обучению, социальным программам ресоциализации, в том числе антинаркотического, антиалкогольного содержания либо иными формами социально-активной деятельности.

Наряду с этим для мест лишения свободы важным является обеспечение безопасности личности, соблюдение прав и законных интересов лиц, отбывающих данный вид наказания. В числе наиболее перспективных направлений в этой сфере необходим постепенный переход к камерному порядку содержания, при котором осужденный, имея в дневное время возможность передвижения и межличностного общения в пределах учреждения, в ночное время был бы изолирован в отдельном помещении.

Сохранению баланса между интересами общества и государства по наказанию виновных и соблюдению их прав и законных интересов в период отбывания наказания способствуют установленные механизмы общественного контроля, развитию которых необходимо уделить внимание.

В целом систему исполнения уголовных наказаний следует и дальше приближать к общепризнанным международным стандартам.

Для результативности восприятия большого пласта действующего международного и национального законодательства, юридической и специальной литературы, правоприменительной практики в данной области, аналитический материал условно будет разделен на три части: 1. Анализ сложившегося на территории Казахстана законодательства в исследуемой области; 2. Отдельные недостатки действующего Закона РК «О порядке и условиях содержания лиц в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества»; 3. Рекомендации по совершенствованию национального законодательства.

THE PROBLEM ASPECTS OF ORDER AND CONDITIONS OF DETENTION OF PERSONS IN SPECIAL ESTABLISHMENTS PROVIDING TIME INSULATION FROM THE COMPANY (THE MONITORING OF LEGISLATION)

Akhmetov Erlan Kadirzhanovich

Researcher at the Center for legal monitoring of the Institute

of legislation of the Republic of Kazakhstan, master of law,

Astana, the Republic of Kazakhstan; e-mail: e.akhmetov@adilet.gov.kz

Karakhozhayev Olzhas Suyundukovich

Senior research associate of the Center of legal monitoring Institute

of legislation of the Republic of Kazakhstan, master of law,

Astana, the Republic of Kazakhstan; e-mail: o.karakhozhayev@adilet.gov.kz

Keywords: remand center; temporary detention center; place of reception; detention; prison cell.

Abstract. This article gives a detailed analysis (monitoring) of the Law of the Republic of Kazakhstan «On the procedure and conditions of detention of persons in special institutions providing temporary isolation from society», which was adopted back in 1999 and, it should be noted, some provisions of which, at present, have a non-uniform legal nature.

The Concept of Legal Policy of the Republic of Kazakhstan for the period from 2010 to 2020 postulated that in order to minimize the involvement of citizens in the sphere of criminal justice the economy of measures of criminal repression is necessary to create conditions for wider application measures not related to isolation from society.. In this regard, the law andjurisprudence should adopt approaches in which the choice of type and measures of criminal law influence would be based, first of all, on the consideration of data on the most probable effectiveness for the individual.

Given that deprivation of liberty is still the main form of criminal punishment, it is necessary to take measures that increase the educational component of deprivation of liberty, in which the component of punishment still predominates. In particular, it is necessary to further develop the content, forms and methods of corrective-educational influence on convicted persons on the basis of the principle of individualization of the execution ofpunishment.

The solution of problems of employment of the convicted persons to deprivation of freedom by attraction of them to socially useful work and/or training, social programs of resocialization, including anti-drug, antialcoholic content or other forms of social-active activity.

At the same time, it is important for places of deprivation of liberty to ensure the security of the person, respect for the rights and legitimate interests of persons serving this type of punishment. Among the most promising areas in this area is a gradual transition to the chamber order ofdetention, in which the convicted person, having the possibility of movement and interpersonal communication within the institution during the day, would be isolated at night in a separate room.

The maintenance of a balance between the interests of society and the state to punish the perpetrators and respect their rights and legitimate interests during the serving of punishment is facilitated by established mechanisms of public control, the development of which must be paid attention.

In general, the system of execution of criminal penalties should be further approached to universally recognized international standards.For the effectiveness of the perception of a large layer of current international and national legislation, legal and special literature, law enforcement practice in this area, the analytical material will be conditionally divided into three parts: 1. Analysis of existing legislation in the territory of the Republic of Kazakhstan in the area of the research; 2. Certain shortcomings of the current Law of the Republic of Kazakhstan «On the procedure and conditions for the detention of persons in special institutions that provide temporary isolation from society»; 3. Recommendations for the improvement of national legislation.

«Адамдарды цогамнан уацытша оцшаула- ^азацстан Республикасы Y^e^^ зац жо-

уды цамтамасыз ететш арнаулы мекемелерде, балары жумыстарыныц перспективалыц жэне

арнаулы Yй-жайларда устау тэртiбi мен шарт- жыл сайынгы жоспарларын, Республиканыц

тары туралы» ^азацстан Республикасыныц нормативтк цуцыцтыц актшершщ жобаларын

1999 жылгы 30 наурыздагы № 353-1 Зацы (бу- эзiрлeу Yшiн непз болып табылады деп бел-

дан эрi - Зац) цогамнан уацытша оцшаулауды гшенген.

зацды непздерде цамтамасыз ететш арнаулы Жогарыда аталган цуцыцтыц саясат тужы-

мекемелер цызметшщ цуцыцтыц непздерш рымдамасына сэйкес, цылмыстыц эдшет сала-

айцындайды, сондай-ац оларда усталатын сына азаматтарды тартуды азайту, цылмыстыц

адамдардыц цуцыцтары мен мшдеттерш бел- цугын^рпн шараларын Yнeмдeу мацсатын-

гшейдГ. да цогамнан оцшаулауга байланысты емес

^аралып отырган зац акпа бiздiц мемле- цылмыстыц-цуцыцтыц шараларды негурлым

кeтiмiз жYргiзiп отырган цылмыстыц саясатца кещнен цолдануга жагдай жасау цажет. Бул

толыц сэйкес келедь 0з кезепнде казацстан ретте зацнамада жэне сот тэжiрибeсiндe цыл-

Республикасы Конституциясыныц 40-бабы мыстыц-цуцыцтыц ыцпал ету тYрi мен шара-

1-тармагына сэйкес кeлeтiн казацстан Ре- ларын тацдау ец алдымен, оныц нацты бiр

спубликасыныц 2010 жылдан 2020 жылга тулгага цатысты негурлым ыцтимал тиiмдiлiгi

дeйiнгi кезецге арналган цуцыцтыц саясат туралы деректер eсeбiнe непзделетш тужы-

тужырымдамасы ^азацстан Республикасы рымдар эзiрлeнугe тиiс деп пайымдаймыз.

Президентшщ 2009 жылгы 24 тамыздагы № вюшшке орай, бас бостандыгынан айыру

858 Жарлыгымен бeкiтiлдi. элi де болса цылмыстыц жазалау тYрiнiц не-

Тужырымдама мeмлeкeттiц цуцыцтыц гiзгi тYрi болып цалып отырганын ескере оты-

саясат саласындагы тиiстi багдарламаларын, рып, жазалау жагы басым болып отырган бас

1 «Адамдарды цогамнан уацытша оцшаулауды цамтамасыз ететт арнаулы мекемелерде, арнаулы уй-жайларда устау тэртШ мен шарттары туралы» Казацстан Республикасыныц 1999 жылгы 30 наурыздагы № 353-1 Зацы //http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z990000353_

бостандыгынан айырудьщ тэрбиелiк жагын кYшейтетiн шараларды кабылдау кажет. Атап айтканда, жазаларды орындауды даралау кагидаты негiзiнде сотталгандарды устауды, оларга тYзеу-тэрбиелiк ыкпал етудщ тYрлерi мен эдютерш одан эрi дамыту керек.

БYгiнгi кYнi бас бостандыгынан айы-рылгандарды когамдык пайдалы ецбекке жэне/немесе окытуга, элеуметке косу, оныц iшiнде еартюге карсы, алкогольге карсы мазмундагы элеуметпк багдарламаларга тарту аркылы не элеуметпк белсендi кызметтщ езге тYрлерiмен жумыспен камту проблемала-рыныц шешiмiн табу езектi болып отыр.

Сонымен катар, кылмыстык-аткару ЖYЙ-есi мекемелершдеп тэртiптi сактауга койы-латын жогары талаптарды сактаумен жэне камтамасыз етумен катар кылмыстык жазаларды орындау (етеу) процесiн психологи-ялык-педагогикалык камтамасыз ету, кылмыстык-аткару жYЙесi персоналыныц мэртебесiн арттыру жэне оларды элеуметпк-кукыктык коргауды камтамасыз ету женiндегi шараларды ^шейту кажет.

Булармен коса, бас бостандыгынан айы-ру орындары Yшiн жеке адамныц каушаздь пн камтамасыз ету, жазаныц осы тYрiн етеп жаткан адамдардыц кукыктары мен зацды мYДделерiнiц сакталуы мацызды болып табы-лады. Ол Yшiн бул саладагы негурлым пер-спективалы багыттардыц iшiндегi бiрi ретш-де - устаудыц камералык тэртiбiне бiртiндеп кешiру кажет, бул ретте сотталган адам ^н-дiзгi уакытта мекеме шегшде жYрiп-туру жэне жеке карым-катынас жасау мYмкiндiгiне ие бола отырып, тYнгi уакытта белек YЙ-жаЙFа камала алады.

Мундай максатка кол жеткiзуге айып-тыларды жазалау жэне олардыц жазаларын етеу кезещндеп кукыктары мен зацды мYДде-лершщ сакталуы женiнде коFам мен мемле-кет мYДделерi арасындаFы тецгермеш сактау, дамуына баса назар аудару кажет болатын KOFамдык бакылаудыц белгiленген тетiктерi кемектеседi деп айта аламыз.

Сонымен бiрге, бас бостандыFынан айыру орындарындаFы адамдарFа медициналык кы-змет керсетудщ, эаресе кылмыстык жазасын етеп жаткан адамдар ауруларыныц профилак-тикасы жYЙесiнiц сапасын арттыру да мацыз-

ды болып табылатынды^ы сезсiз.

Жалпы алFанда ^азакстаннныц кылмыстык жазаларды аткарудаFы отандык жYЙесiн жалпыFа бiрдей мойындалFан халыкаралык стандарттарFа одан эрi жакындата беру ая-сындаFы iс-шараларды Yздiксiз жYргiзiп оты-ру керек2.

^арастырылып отырFан Зац кылмы-стык-кукыктык шараларды жетiлдiру ба-стамасы, коFамнан окшаулауFа байланысты емес кылмыстык-кукыктык шаралар кещнен колданылатын «^азакстан Республикасыныц 2025 дейiнгi Стратегиялык даму жоспарын беюту жэне ^азакстан Республи-касы Президентшщ кейбiр жарлыктарыныц кYшi жойылды деп тану туралы» ^азакстан Республикасы Президентшщ 2018 15 акпандаFы № 636 Жарлы^ыныц негiзгi ереже-лерше толыFымен жауап бередi3.

Осылайша, талданып отырFан Зац мемле-кеттiц стратегиялык максаттарына сэйкес ке-ледi деп айтуFа болады.

Атап ететiн бiр жэйт, бул Зацды талдау кезшде PRI Халыкаралык тYрме реформасы-ныц Орталык АзиядаFы аймактык директо-ры Азамат Шамбиловтыц эксклюзивтi сух-баты, ^азакстан Республикасы Мемлекеттiк кызмет iстерi жэне сыбайлас жемкорлыкка карсы ю-кимыл агенттiгiнiц Алматы облы-сы бойынша департаментi кызметкерлерiнiц катысуымен еткен кецейтшген отырыс мате-риалдары, ^АЖД мекемелершщ жэне Сыбайлас жемкорлыкка карсы ю-кимыл улттык бюросыныц Алматы облысы бойынша депар-таментi жеке курамыныц материалдары кол-данылды.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Сонымен бiрге, Зацды талдау барысында бiркатар кайшылыктар, олкылыктар, тшм-сiз iске асырылатын нормалар мен баска да кемшшктер аныкталды, осыFан байланысты езiмiздiц тиiстi тужырымдарымыз мен усы-нымдарымыз эзiрлендi.

Мэселен, Зацныц 44-бабы 3-тармаFы эйел-дер, мYгедектiгi анык байкалатын адамдар ай-наласындаFылардыц емiрi мен денсаулыFына кауш тендiретiн шабуыл, топтаскан шабуыл жасаFанне карулыкарсылыккерсеткенжаFдай-ларды коспаFанда, оларFа арнаулы курал-дарды, газ каруын жэне жауынгерлш кYрес тэсiлдерiн колдануFа тыйым салуды кездейдi.

2 «Казацстан Республикасыныц 2010 жылдан 2020 жылга дейiнгi кезецге арналган цуцыцтыц саясат тужырымдамасы туралы» Казацстан Республикасы Президентшщ 2009 жылзы 24 тамыздагы № 858 Жар-лыгы // «Интернет-ресурс: http://adilet.zan.kz/kaz/docs/U090000858_

3 «Казацстан Республикасыныц 2025 жылга дейiнгi Стратегиялыц даму жоспарын бекту жэне Казацстан Республикасы Президентшщ кейбiр жарлыцтарыныц кушi жойылды деп тану туралы» Казацстан Республикасы Президентшщ 2018 жылзы 15 ацпандагы № 636 Жарлыгы

Правовой мониторинг

Ал, ез кезегшде, «^укык коргау кызмет туралы» ^азакстан Республикасы Зацында жогарыда аталган тыйым салу нормасы жас балаларга да катысты карастырылган.

Буган уксас тыйым «Жекелеген кару турлершщ айналымына мемлекеттiк бакы-лау жасау туралы» ^азакстан Республикасы Зацыныц 18-бабы 4-тармагында эйелдерге, мYгедектiк нышандары айкын адамдарга, жас шамасы айкын немесе белгiлi кэмелетке тол-магандар топтасып жэне (немесе) карулы ша-буыл (зорлык-зомбылык) жасаган жагдайлар-дан баска кезде оларга карсы кару колдануга тыйым салу кезделген.

Осыган байланысты эзiрлеушi органга осы аталган кайшылыкты баска да зацдармен сэйкес келтiре отырып, мынадай мазмундагы редакцияда жазу кажет деп усынамыз: «Эй-елдер, мYгедектiгi анык байкалатын адамдар, кэмелетке толмагандар айналасындагылар-дыц емiрi мен денсаулыгына кауiп тендiретiн шабуыл, топтаскан шабуыл жасаган не карулы карсылык керсеткен жагдайларды коспаган-да, оларга арнаулы куралдарды, газ каруын жэне жауынгерлш кYрес тэсiлдерiн колдануга тыйым салынады».

Зацныц 20-бабы 7-тармагы былай: «0з-дерЫц кукыктары мен зацды мYДделерiнiц бузылуына байланысты усыныстар, арыздар мен шагымдар жасаганы Yшiн сезштшер мен айыпталушыларды кез келген нысанда куда-лауга жол берiлмейдi. ^зетте устау орында-рыныц мундай кудалауга кiнэлi лауазымды адамдары ^азакстан Республикасыныц зацда-рына сэйкес жауап бередЬ». - деп белгiленген.

Аталган норма тшмаз болып табылады жэне толык келемде iске аспайды деп карай-мыз. Мысалы, тэж1рибеде экiмшiлiктiц немесе мекеме кызметкерлершщ iс-эрекеттерiне сезштшер мен айыпталушылардыц етiнiшi немесе шагымдары берiлу жагдайлары орын алган.

Осы етЫштер сол мекеменiц арнайы белiмi аркылы тiркеледi жэне ездерiнiц мекеме кызметкерлерi аркылы етедi. Ягни шагымданушы адамдар, сол шагымданган кызметкерлер арасында калады, сондыктан шагым берген жагдайда да, кейiннен колай-сыздыкка ушырамас Yшiн шагымданудан бас тартады. Осы жерде Yлкен проблемалык мэсе-ле бас кетередi. Атап айтканда, жэбiрленген

адам ез шагымдарынан бас тартып, етiнiшi негiзiнде козгалган кылмыстык iстер токта-тылады.

Осы проблеманы шешу Yшiн, бiздiц усынарымыз:

- кYзетте устау орындарыныц, мундай кудалауга кiнэлi лауазымды тулгалардыц жауап-кершiлiгiн катацдату;

- кенеттен бакылау кукыгын беру, когам-дык бакылауды жYзеге асыру кезiнде адвокат-тар мен когамдык бiрлестiктердiц тэушктщ кез келген уакытында сезiктiлер мен айып-талушыларга баруына жол ашу4;

- тYрме жYЙесiнiц ашыктыгы максатында кызметкерлердi бейнетiркегiштермен камта-масыз ету жэне бейнекамера санын улгайту аркылы жабык мекемелерде жэбiрленетiн адамдардыц каушаздшн камтамасыз ету жэне арнаулы мекемелерде усталатын адамдардыц шагым беру жYЙесiнiц каушаз тетiгiн куру кажет5.

Талданып отырган Зацга сэйкес белгшен-ген мiндеттердi орындамаганы Yшiн ^д^-тшер мен айыпталушыларга мынадай жазалау шаралары:

1) ескерту;

2) сегiс;

3) он бес тэушкке дейiнгi мерзiмге тэртштш изоляторга жабу;

4) кэмелетке толмаган кYдiктiлер мен ай-ыпталушыларды жеттс екi сагатка дейiнгi мерзiмге уакытша окшаулау YЙ-жайына жабу колданылуы мYмкiн.

Зацныц 38-бабы 4-тармагына сэйкес сепс тYрiндегi жаза ауызша немесе жазбаша ны-санда, баска жазалар - жазбаша нысанда кол-данылады.

Мысалы, сезiктiнiц немесе айыпталушы-ныц ецбек мiндеттерiн орындау кезшде тэртiп бузушылыктар жасаганы Yшiн ^зетте устау орны экiмшiлiгiнiц басшысы немесе оныц орынбасары Зацга сэйкес жазалау шарасы тYрiнде ауызша сегiс енпзуге кукыгы бар.

Сонымен катар, жогарыда аталган осы ереженщ ецбек зацнамасына да карама-кай-шы тусы бар.

Тшсшше, ^азакстан Республикасыныц Ецбек кодексше сэйкес жумыс берушi тэртштш жазаны жумыс берушiнiц актiсiн шыгару аркылы колданады (ягни жазбаша).

Осыган уксас норма ^азакстан Респу-

4 https://www.zakon.kz/4851682- Для расследования пыток в Казахстане нужно создать отдельное ведомство.

5 https://www.nur.kz/1728497-borba-s-korrupciej-na-mestah-lisenia-svobody-v-almatinskoj-oblasti-idet-polnym-hodom.html

бликасыньщ ^ылмыстык-аткару кодексшщ 130-бабы 4-тармагында, жазалау мекемесшщ лауазымды адамыныц уэждi каулысымен кол-данылады (ягни жазбаша).

Осылайша, Зацныц 38-бабы 4-тармагы экiмшiлiк ез кукыктарын бузушылык жа-салган мэн-жайларды ескермей, ез калауы бойынша сол немесе езге де сезштсге жэне ай-ыпталушыга бiржакты карым-катынаска жол бередi.

Сондыктан, ^азакстан Республикасыныц ^ылмыстык-аткару кодексiне жэне езге де са-лалык зацнамалык актшерге сэйкесiнше, бул норманы кайта карау усынылады.

Зацныц 17-бабы 1-тармагына сэйкес, сезштшер мен айыпталушыларга камауга алынган кезден бастап коргаушымен оцаша жэне купия жолыгысуга мYмкiндiк берiледi. Алайда, талданып отырган Зац кYзетте устау орындарыныц кызметкерлерiне тыцдауга тыйым салмайды.

Бiз тарамыздан, ТМД елдерiнiц зацнама-сындагы уксас мазмундагы берiлген усыны-стар шецбершде Зацныц 17-бабын мынадай тYзетумен езгерту усынылады.

Мэселен, «^ылмыс жасаган сезштшер мен айыпталушыларды камауда устау тура-лы» Ресей Федерациясыныц Федералдык

Зацыныц 18-бабына сэйкес, сезiктiлер мен ай-ыпталушылардыц жэне олардыц коргаушы-сымен кездесуде кYзетте устау орындарыныц кызметкерлерше оларды керуге болатын, бiрак естуге мYмкiндiк бермейтiн жагдайлар болуы мYмкiн. Талданып отырган Зацга жога-рыда аталган усыныстарды енгiзу сезiктiлер мен айыпталушыларды кYзетте устау орындарыныц кызметкерлерш бакылауда устау гана емес, сонымен катар, адвокаттык купи-яны пайдалану немесе жария ету ыктимал-дылыгын жояды.6

Дорыта келгенде, талданган Зацга жога-рыда керсетiлген тYзетулердi енпзу адамды когамнан уакытша окшаулауды зацды непз-дерде камтамасыз ететiн арнаулы мекеме-лер кызметiн жалпыга бiрдей мойындалган iргелi халыкаралык жэне конституциялык кукыктарга сэйкес келтiруге мYмкiндiк береди Эрi ^Р кылмыстык жYЙесiнiц бэсекеге ка-бiлеттiлiгiн арттыра тYсу Yшiн колданыстагы зацнаманы кукыктык реттеудегi олкылыктар-дыц орнын толыктыру, колданыстагы кылмыстык кукыктагы iшкi кайшылыктарды жою багытында жумысты жалгастыра беруiмiз ка-жет. Сол аркылы отандык кылмыстык зацна-ма жYЙесiн одан эрi iзгiлендiру жолында тагы бiр кадам жасалады деп сенемiз.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.