CC BY
40УДК 34.096
ЕАЭО ШЕЦБЕР1НДЕ ЕЦБЕК КЭШЬЦОНЫН Б;¥ЦЬЩТЬЩ РЕТТЕУД1 ТАЛДАУ1
ГYлнара Бауыржанцызы Кысыкова
Казацстан Республикасы Зацнама тститутыныц Цщыцтыц мониторинг
орталыгыныц жетекшi гылыми цbimemKepi, зац гылымдарыныц кандидаты;
Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: gkyssykova@mail.ru
Ай^л 0мiржанкызы ^алиева
Казацстан Республикасы Зацнама институтыныц цуцыцтыц мониторинг
орталыгыныц ага зылыми цызмemкepi, зац зылымдарыныц магисmpi;
Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: kalieva_a@list.ru
TYurn свздер: ецбек квш^цоны; квшт-цонушылар; квш^цон саясаты; eцбeкmi рет-теу; квш^цон зацнамасы.
Аннотация. Осы мацалада Казацстан Республикасы мен Ресей Федерациясы ул-гс арцылы ЕАЭО елдерт цуцыцтыц реттеу мэсeлeлepi царастырылган. Осы eлдepдi тацдау, ец алдымен, Санкт-Петербург мемлекеттт университетШц ецбек цуцыгы жэне eцбeкmi цоргау кафедрасы уйымдастырган «Шетелдт субъектшердщ цаты-суымен элеуметтт-ецбек цатынастары» тацырыбы бойынша ецбек цщыгы мен элеу-меттт цамтамасыз ету цщыгыныц жemiншi мектебШц материалдары ескерте оты-рып талдау ЖYpгiзiлгeнiнe байланысты.
Квш^цон саясатыныц тужырымдамалары, елдердщ улттыц зацнамасы мен ха-лыцаралыц кeлiсiмдep ецбек квш^цонын цщыцтыц реттеудщ мазмунын ашатын вте цызыцты цужаттар болып табылады. Мысалы, квш^цон саясатыныц тужырымдама-лары, сондай-ац сараптамалыц багалар ецбек квш^цоны аясындагы уцсас проблемалар-ды квpсemeдi. Осыган орай цазipгi кезде Квш^цон кодексш эзipлeудi ЖYpгiзiп отырган ТМД Парламентаралыц А ссамблеясыныц цызмemi Yлгi болады.
Сонымен бipгe, ткелей ецбек квш^цонын цуцыцтыц pemmeудi айтатын болсац, улттыц зацнама басым магынага ие болады. Казацстанда «Халыцтыц квш^цоны», «Казацстан Республикасындагы шетел азаматтарыныц цуцыцтыц жагдайы туралы» Зацдары, Ресейде — «Ресей Федерациясында шетел азаматтарын жэне азаматтыгы жоц адамдарды квш^цондыц есепке алу туралы», «Ресей Федерациясында шетел азаматтарыныц жэне азаматтыгы жоц адамдардыц цуцыцтыц жагдайы туралы» Фе-дералдыц зацдар цолданылады. Сонымен бipгe, ЕАЭО аумагында квш^цон процестерт цуцыцтыцpemmeудi одан эpi дамыту ЕАЭО туралы шарттыц «Ецбек квш^цоны» XXVI бвлiмiнiц epeжeлepi eсeбiмeн болуы мYмкiн.
Сонымен цатар ецбек квш^цоны аясындагы проблемалар ЕАЭО eлдepi Yшiн ортац болып табылады, атап айтцанда, сарапшылар мыналарды атап вmmi: зацсыз ецбек квш^цоныныц всуi, ЕАЭО елдертен eцбeкшi мигранттар бойынша нацты статистика-ныц болмауы, улттыц зацнамалардыц айырмашылыгы.
АНАЛИЗ ПРАВОВОГО РЕГУЛИРОВАНИЯ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ В РАМКАХ ЕАЭС2
Кысыкова Гульнара Бауржановна
Ведущий научный сотрудник Центра правового мониторинга
Института законодательства Республики Казахстан, кандидат юридических наук; г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: gkyssykova@mail.ru
1 Санкт-Петербург мемлекеттж университетшщ ецбек цщыгы жэне eцбeкmi цоргау кафедрасы уйыгмда-стырган «Шетелдж субъектшердщ цатысуымен элеуметтк-ецбек цатынастары» тацырыбы бойынша ецбек цщыгы мен элеуметтк цамтамасыз ету цщыгыныц жemiншi жазгы мeкmeбiнiц жумысына цатысу нэтиже-лepi бойынша
2 По результатам участия в работе седьмой Летней школы трудового права и права социального обеспечения по теме «Социально-трудовые отношения с участием иностранных субъектов», организованной кафедрой трудового права и охраны труда Санкт-Петербургского государственного университета
Калиева Айгуль Умиржановна
Старший научный сотрудник Центра правового мониторинга
Института законодательства Республики Казахстан, магистр юридических наук;
г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: kalieva_a@list.ru
Ключевые слова: трудовая миграция; мигранты; миграционная политика; регулирование труда; миграционное законодательство.
Аннотация. В настоящей статей рассмотрены вопросы правового регулирования стран ЕАЭС на примере Республики Казахстан и Российской Федерации. Выбор данных стран связан в первую очередь с тем, что анализ проводился с учетом материалов седьмой Летней школы трудового права и права социального обеспечения по теме «Социально-трудовые отношения с участием иностранных субъектов», организованной кафедрой трудового права и охраны труда Санкт-Петербургского государственного университета.
Наиболее интересными документами, раскрывающие содержание правового регулирования трудовой миграции, являются концепции миграционной политики, национальное законодательство стран и международные соглашения. Так, концепции миграционной политики, а также экспертные оценки отражают схожие проблемы в сфере трудовой миграции. В этой связи примечательным является деятельность Межпарламентской ассамблеи СНГ, которая в настоящей момент ведет разработку Миграционного кодекса.
Вместе с тем, если говорить о непосредственном правовом регулировании трудовой миграции, то национальное законодательство имеет приоритетное значение. В Казахстане действует Закон «О миграции населения», «О правовом положении иностранных граждан в Республике Казахстан», в России - Федеральные законы «О миграционном учете иностранных граждан и лиц без гражданства в Российской Федерации», «О правовом положении иностранных граждан и лиц без гражданства в Российской Федерации». Между тем, дальнейшее развитие правового регулирования миграционных процессов на территории ЕАЭС возможно с учетом положения раздела XXVI «Трудовая миграция» договора о ЕАЭС.
Также общими для стран ЕАЭС являются и проблемы в сфере трудовой миграции, в частности, эксперты выделяют следующие: рост нелегальной трудовой миграции, отсутствие четкой статистики по трудовым мигрантам из стран ЕАЭС, различие национальных законодательств.
ANALYSIS OF REGULATION OF LABOUR MIGRATION IN THE FRAMEWORK OF THE EAEU
Kyssykova Gulnara B.
Leading researcher at the oenter of the Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan, candidate of legal sciences; Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: gkyssykova@mail.ru
Kalieva Aygul U.
Senior research associate of the Center of legal monitoring Institute of the legislation of the Republic of Kazakhstan, master ofjurisprudence; Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: kalieva_a@list.ru
Keywords: labour migration; migrants; migration policy; regulation of labour; migration legislation.
Abstract. This article deals with the legal regulation of the EAEU countries on the example of the Republic of Kazakhstan and the Russian Federation. The choice of these countries is primarily due to the fact that the analysis was carried out taking into account the materials of the seventh Summer school of labor law and social security law on «Social and labor relations with the participation of foreign entities», organized by the Department of labor law and labor protection of St. Petersburg state University.
The most interesting documents that reveal the content of the legal regulation of labor migration are the concepts of migration policy, national legislation and international agreements. Thus, the concepts of migration policy, as well as expert assessments reflect similar problems in the field of labour migration. In this regard, remarkable is the work of the CIS Interparliamentary Assembly, which, at the present time conducts development of the Migration code.
Ц^цыцтыц мониторинг
At the same time, ifwe talk about the direct legal regulation of labour migration, national legislation is of priority. In Kazakhstan the Law «On migration of population», «On legal status of foreign citizens in the Republic of Kazakhstan», and in Russia, Federal laws «On migration registration of foreign citizens and individuals without citizenship in the Russian Federation», «On legal status of foreign citizens and individuals without citizenship in the Russian Federation». Meanwhile, further development of legal regulation of migration processes in the territory of the EAEU is possible taking into account the provision of section XXVI «Labor migration» of the EAEU Treaty.
Also common for the EAEU countries are the problems in the field of labor migration, in particular, experts point out the following: the growth of illegal labor migration, the lack of clear statistics on labor migrants from the EAEU countries, the difference in national legislation.
^азакстан тэуелаздшн алган кезден бастап элемдш когамдастыктыц жаhанда-ну беталыстарына сэйкес келетш жэне елдщ улттык каушаздшн ныгайту, демографиялык ахуалын жаксарту жэне теракты элеуметпк-э-кономикалык дамуы мYДдесiнде кешькон агымын пайдалануга багытталган езшщ кешь кон саясатын жYргiзудi бастады. Осы себеп-пен кешькон саясатыныц тужырымдамалары бектлуде. ^аз1рп кезде ^азакстан Республи-касы кешькон саясатыныц 2017 - 2021 жылдарга арналган тужырымдамасы, сондай-ак ^азакстан Республикасы Yкiметiнiц 2017 жылгы 29 кыр^йектеп № 602 каулысымен бекiтiлген ^азакстан Республикасы кешькон саясатыныц 2017 - 2021 жылдарга арналган тужырымдамасын iске асыру женiндегi ю-ша-ралар жоспары колданылуда3.
Дегенмен, ецбек кешьконын баскаруда ^азакстан Республикасы кешькон саясатыныц 2017 - 2021 жылдарга арналган тужы-рымдамасында керсетiлген бiркатар пробле-малар бар:
- ^азакстан Республикасына ецбекшi ми-гранттарын тарту жYЙесi кешькон агыныныц езге де багыттарымен уштастырылмаган;
- ецiрлiк ецбек нарыктарында бшкп ше-телдiк жумыс кYшiне суранысты айкындау тетiгi жок;
- ецбекшi мигранттардыц козгалысын есепке алу жэне оны пайдаланудыц тшмдш-гiн айкындау жYЙесi жетiлдiрiлмеген;
- тYрлi кызмет салаларынан бiлiктi жу-мысшы кадрлардыц жылыстауы орын алуда жэне дарынды азаматтарды елде устап калу тетш жок;
- зацсыз ецбек кешьконы сакталуда.
Ресей Федерациясы мемлекеттiк кешькон
саясатыныц 2025 жылга дейiнгi кезецге арналган тужырымдамасында да б1ркатар про-блемалар жазылган, олардыц шшде:
- Ресей Федерацияныц кешькон зацнама-сы экономикалык, элеуметтiк жэне демографиялык дамудыц агымдагы жэне келешекте-ri муктаждыгына, жумыс берушiлердiц жэне
жалпы ресейлiк когамныц мYДделерiне толык келемде сэйкес келмейдi;
- кешькон процестерiн баскарудыц кол-даныстагы жYЙесiнiц жетiлмегендiгi зацсыз кешiп-конушылар саныныц кеп болуында байкалады;
- уакытша ецбекшi кешш-конушыларды тарту жэне шетелдiк жумыс ^шше кажеттшк-тi айкындау жYЙесi жетiлдiрудi кажет етедi;
- ецбек кызметш жYзеге асыру Yшiн па-тенттер негiзiнде жеке, YЙ жэне езге де осыган уксас муктаждыктар Yшiн шетелдiк жумы-скерлердi жеке тулгалардыц тартуы тэртiбiн жетiлдiру кажет;
- ресейшк бiлiм беру жYЙесiнiц кешькон элеует аз пайдаланылады.
Керiп отырганымыздай, кешi-кон саясатыныц екi тужырымдамасы уксас проблема-ларды керсетедi.
ТМД-га катысушы мемлекеттердiц Парла-ментаралык Ассамблеясы кабылдаган кешь кон саласындагы модельдш зацдар тiзбесiне мыналар:
«Азаматтыкты реттеудщ келiсiлген каги-даттары туралы» модельдш зац (1992);
«ТМД елдерiндегi ецбек ресурстарыныц кешьконы» (1995) модельдiк зац;
«Достастык мемлекеттерiнiц аумактарын-да бурынгы КСРО азаматтары - боскындар-мен байланысты мэселелердi реттеудiц жалпы кагидаттары туралы» модельдiк зац (1998);
«Жекеше жумыспен камту агенттiктерiнiц кызметi туралы» модельдш зац (2010);
«Кешi-кон туралы» модельдш зац (2015);
«Ецбек ресурстарыныц кешьконы туралы» (жаца редакция) модельдш зац (2015) ен-пзшгенш атап етемiз.
Оган коса ТМД-га катысушы мемлекет-тердiц ыктимал пайдалануы максатында усы-нымдык сипаттагы жYЙеленген зацнамалык акт ретiнде Модельдiк Кешькон кодека эзiр-ленуде4.
ЕАЭО елдершдеп ецбек кешi-коныныц мэселелерi улттык зацнамада, атап айтканда, «Ресей Федерациясындагы шетел азаматтары
3 Цазацстан Республикасы Yкiметiнiц 2017 жылгы 29 цыркYйектегi № 602 цаулысымен бектшген Ца-зацстан Республикасы квш^цон саясатыныц 2017 - 2021 жылдарга арналган тужырымдамасы
4 ТМД ПАА Элеуметтж саясат жэне адам цуцыцтары жвнiндегi турацты комиссиясыныц хатшысы Е.Ю. Владимированыц баяндамасынан
мен азаматтыгы жо; адамдардьщ ку^ыкты; жагдайы туралы» жэне «Ресей Федерациясында шетел азаматтары мен азаматтыгы жо; адамдардыц ^шт-ко^ын есепке алу туралы» Ресей Федерациясыныц Федералды; зацдарында, «Шетелдштер туралы» Армения Республикасыныц Зацында, «Беларусь Республикасындагы шетел азаматтары мен азаматтыгы жо; адамдардыц ку^ыкты; жагдайы туралы» Беларусь Республикасыныц Зацында, «Шетел азаматтарыныц ку^ыкты; жагдайы туралы» ^ыргыз Республикасыныц Зацында реттелген.
^аза;стан Республикасында «Халы;ты; ^ш^оны туралы» Зац сырт;ы ецбек кeшi-к;о-ны субъектiлерiнiц ку^ыкты; мэртебесiн рет-тейтiн негiзгi зац болып табылады. Бул зацда халы;тыц ^ш^оны саласындагы когамды; катынастар реттелед^ ^шьккон процестерiнiц к;ук;ык;тык;, экономикалы; жэне элеуметпк негiздерi айк;ындалады. Мысалы, Зацныц 6-тарауында ^аза;стан Республикасында ецбек ;ызметш жузеге асыру ма;сатында адшш келудiц ку^ыкты; негiздерi кeрсетiлген5. Сонымен бiрге, Зацда ецбекшi кeшiп-к;онушы-лар мен олардыц отбасы мушелершщ елдегi кукыкты; жагдайы нактыланбаган.
Одан баска, «^азакстан Республикасындагы шетел азаматтарыныц ку^ыкты; жагдайы туралы» Зацда ецбекшi ^шт-ко-нушылардыц ецбекке жэне демалыс;а, денса-улы; сактауга, элеуметпк жэне зейнетакымен камтамасыз етуге, бшмге, тургын уйге, когамды; бiрлестiктерге катысуга, журш-туру еркiндiгi мен тургылык;ты жердi тацда-уга жэне ар-уятыныц еркiндiгiне кук;ык;тары бекiтiлген («^азакстан Республикасындагы шетел азаматтарыныц кукы;ты; жагдайы туралы» Зацныц II бeлiмi)6. Бул ретте ^азакстан Республикасында туракты тYPде туратын шетел азаматтары ецбек катынастарында ^а-за;стан Республикасыныц азаматтары сия;ты дэл сондай кук;ык;тарга ие жэне дэл сондай мшдетщ^ бар.
Жогарыда кeрсетiлген зацдардыц непзш-де ^азак;станда бiлiктi, сол сия;ты бшказ ше-телдiк жумыскерлердi тарту жYЙесi бар деген корытынды жасауга болады.
Мысалы, бшкп шетелдiк жумыс ^шш квоталау жумыс берушiлерге ак;ылы непзде шетелдiк жумыс кYшiн тартуга руксат беру аркылы жYргiзiледi. Одан баска бшм децгейi мен бiлiктiлiгi сэйкес болган жагдайда шетел-дiктердiц eздерiнiц руксат алу мYмкiндiгi бар. Бшктшп тeмен жумыс кYшiне катысты ма-
усымды; шетелдiк жумыскерлер, сондай-а; ецбекшi кeшiп келушiлер жеке тулгалардагы YЙ шаруашылыгында жумыс iстеу Yшiн тар-тылатынын атап eту керек.
^аз1рп уакытта Ецбек жэне халык;ты элеуметпк коргау министрлiгiнiц интернет-ресур-сында «^азакстан Республикасыныц кейбiр зацнамалы; актшерше халык;тыц ^ш^оны мэселелерi бойынша eзгерiстер мен толык;ты-рулар енгiзу туралы» зац жобасыныц тужы-рымдамасы орналастырылган7.
Зац жобасы тужырымдамасыныц «Зац жобасын эзiрлеу кажеттшнщ негiздемесi» бeлiмiнде ^шьккон зацнамасын мынадай:
1) ел экономикасыныц муктаждыгын ;а-нагаттандыруга, колайлы инвестициялы; климатты жасауга жэне ецбек ресурстарыныц сапасын арттыруга багытталган сыртк;ы ецбек кeшi-к;оныныц тиiмдi жYЙесiн куру;
2) зацсыз кeшi-к;онныц жолын кесу;
3) ^азакстан Республикасына келiп жат;ан этникалы; репатрианттар Yшiн колай-лы жагдайлар жасау;
4) реадмиссия саласындагы уэкшет-тi мемлекеттiк органдар к;ызметшщ к;ажетп ку;ы;тык негiзiн осы саладагы озы; халы;а-ралы; тэжiрибенi есепке ала отырып жасау бeлiгiнде жетiлдiру кажет екенi кeрсетiлген.
Еуразиялы; экономикалы; одакка (ЕАЭО) мYше мемлекеттердiц аумактарында ултты; зацнамадан баска жалпы ецбек нарыгы жумыс iстейдi, ол ЕАЭО туралы шарттыц «Ецбек ^ш^оны» деген XXVI бeлiмде реттеледi. Мысалы, ЕАЭО туралы шарттыц 96-бабыныц 3-тармагына сэйкес мYше мемлекеттердiц ецбек ^ш^оны аясындагы ынтымак;тастыгы мынадай:
1) ецбек ^ш^оны аясындагы жалпы тэсiлдер мен кагидаттарды келiсу;
2) нормативтiк ку;ы;тык актшермен ал-масу;
3) акпарат алмасу;
4) дурыс емес акпараттыц таралуын бол-дырмауга багытталган шараларды iске асыру;
5) тэжiрибе алмасу, тагылымдамалар, се-минарлар мен оку курстарын eткiзу;
6) консультативтiк органдар шецбершдеп ынтымактасты; нысандарында жYзеге асыры-лады.
Сараптамалы; бага бойынша адш^ккон кeлемi тутастай алганда жэне ЕАЭО шец-берiнде eсiп келуде. Сонымен бiрге бYгiн-гi кYнi ецбек ^ш^оныи реттеу аясыныц бiркатар проблемасы бар екенш айта кету керек, олардыц бiрiншiсi, зацды кeшi-к;он-
5 «Халыцтыц кеш^цоны туралы» № 477-IVКРЗ 22.07.2011 жылгы Казацстан Республикасыныц Зацы
6 «Казацстан Республикасындагы шетелдж азаматтардыц цуцыцтыц жагдайы туралы» 19.06.1995 жылгы № 2337 Казацстан Республикасыныц Зацы
7 Ецбек жэне халыцты элеуметтж цоргау министрлiгiнiц ресми интернет-ресурсы. - http://www.enbek.gov. kz/ru/node/349722
К,¥цьщтьщ мониторинг
ньщ децгей гана емес, еюшшке орай зацсыз ^ш^контщ децгеш артып келе жатканына байланысты.
«ХХ гасырдыц ^ш^оны» ^орыныц Президентi Вячеслав Поставнин Ресейде-гi ^шькон процестерш бакылау iс жYзiнде жогалганын айтады. Кeшiп-конушылардыц кукыктарын бузушылык жаппай сипатка ие болды, ал ултаралык непздеп келюпеушшк-тер кYнделiктi iске айналды. Бул ретте ецбек нарыгында парадоксалды жагдай калыпта-сты: ецбек ресурстарыныц тапшылыгы кезш-де бiзде зацды жэне зацсыз ецбек ^шш-ко-нушылардыц артыкшылыгы бар. Зацсыз кeшiп-конушылардыц саны 10 миллион адамга жакындап келедi [1].
Ецбек кeшi-коныныц екiншi проблемасы «кeшiп-конушылар мен оларды жумыспен камту салалары бойынша накты статистика-ныц болмауы» болып табылады [2].
Мысалы, ^азакстанныц шетелдiк жу-мыс ^шш тарту жeнiндегi статистикасы8 ЕАЭО-га юрмейтш елдерге гана жYргiзiледi.
«Казахстанская правда» интернет-ресур-сыныц мэлiметтерiне сэйкес ЕАЭО-га катысушы елдер шепнде жумыс кYшiнiц козгалысын ерекше бeлiп кeрсететiндей статистика жок. Бул ретте РЕА eкiлi Елена Кузьмина ре-ципиент-елдер мен донор-елдерде байкала-тын статистикадагы айырмашылыктарды ба-сты проблема деп атады [3].
ЕАЭО елдерiнде кeшi-кон процестерiн
кукыктык реттеудiц Yшiншi проблемасы улттык зацнамалардыц эртYрлi болуында. Атап айтканда, «Непзп айырмашылык зейнетакы жYЙесiн каржыландыру мен зейнетакы кара-жатын бeлудегi тYрлi тэсiлдердiц болуында. Беларусь Республикасында жэне Ресей Феде-рациясында сактандыру жарналарын жумыс берушi тeлейдi жэне бeлудiц ортак кагидаты басым болады. ^азакстан Республикасында сактандыру жарналарын жумыскер тeлейдi жэне мiндеттi жинактаушы зейнетакы ЖYЙ-есi колданылады. Одан баска курылымдык айырмашылыктар бар: зейнеткерлiк жас, зейнетакы аударымдарыныц кeздерi жэне зейне-
Енбекпи кешш-конушылар келетш непзп елдер адам ш °/о
Кытай 12 400 43
Туркия 3 271 11,3
©зоекстан 2 256 7:8
¥льгоритания 1 243 4.3
Унд1стан 1 226 4:2
Кызметпя экономикалык турлер!
К^рылые 16 183 56.1
Тау-кен eicripy енеркэаб! 2 282 7:9
КерсетЬетш кызметтердш езге турлерш кереету 2 254 7:8
9цдейтш енеркэсш 1 274 4:4
такы мелшерше эсер ететш шарттар.»[4].
Тертiншi проблема, ЕАЭО кешш-конушы-лары деп жэне сырткы кешш-конушылар деп белiнбеуiнде деп есептейдi ^азакстан-немю университетiнiц профессоры Рустам Бурна-шев [2].
Одан баска CHINA CENTER ^ытайлык зерттеулер орталыгыныц директоры Адиль
Каукенов ЕАЭО туралы бiрыцFай интегра-цияланган еуразиялык орталык ретiнде айта отырып, ецбек кeшi-коны кукык коргау ор-гандарыныц гана емес, сондай-ак eзге де мем-лекеттiк курылымдардыц жYргiзуiнде болуга тиiс деп есептейдг «Кeшiп-конушылармен оларды интеграциялайтын, кылмыстарды болдырмаудыц профилактикасын жYзеге асы-
8 Ецбек жэне халыцты элеуметтж цоргау минисmрлiгiнiц ресми интернет-ресурсы. - http://www.enbek.gov. kz/ru/node/344757
ратын уйымдар айналысуга тиiс» [2].
Осыган орай Ресей Федерациясыныц тэжiрибесi кызыкты. Мысалы, Санкт-Петербург каласында сырткы ецбек адш^конын реттеу жeнiндегi шаралардыц бiрi Санкт-Петербург кэсiпорындарында шетелдш жумы-скерлердi уйымдастырылган кабылдауды жY-зеге асыру жeнiндегi орталыктар жумысын уйымдастыру болды. 2015 жылдан бастап Орталыктар ^ыргыз Республикасында жэне Тэжшстан Республикасында жумыс iстеуде.
Бул ретте 2017 жылгы 7 карашадагы Ресей Федерациясыныц Yкiметi мен Эзбекстан Республикасыныц Yкiметi арасындагы Ресей Федерациясыныц аумагында уакытша ецбек к;ызметш жYзеге асыру Yшiн Эзбекстан Республикасыныц азаматтарын уйымдасты-рылган кабылдау жэне тарту туралы келiсiмдi iске асыру шецберiнде Эзбекстан Республи-касына Санкт-Петербург мэдени-iскерлiк миссиясы кезещнде «Самарканд Ецбекшi кeшiп-конушыларды барар алдында даярлау жэне ж1беру орталыгыныц» салтанатты тYPде ашылуы болып erri. Орталыктыц негiзгi мак-саты - РФ-дагы зацсыз ^шьконды кыскарту жэне Эзбекстан Республикасы азаматтары-ныц ецбек кызметш жYзеге асыруы Yшiн ;о-лайлы жагдайлар жасау.
Мундай Орталыктардыц негiзгi мшдет-терi мыналар:
шетел азаматтарын жумыска кабылдау-ды жоспарлайтын РФ жумыс берушшершщ акпараттык базасын калыптастыру жэне бос жумыс орындарыныц болуы;
РФ жумыс берушiлерi кажет ететш кэсш-тер бойынша жумыска орналасуга кандидат-тарды окытуды уйымдастыру;
кандидаттардыц бiлiктiлiгiн багалау жeнiн-дегi орталыктардыц жумысын уйымдастыру, тиiстi сертификатты берумен окытуды жэне кешендi емтихан тапсыруды уйымдастыру;
ерiктi медициналы; сактандыру поли-стерiн ресiмдеудi жэне алдын ала медицина-лык; куэландыру жYргiзудi уйымдастыру;
жумыска орналасуга кандидаттарды тацдау, жумыс берушшермен бейне эцпмеле-судi eткiзу, ецбек немесе азаматтык-кукыктык шарттар жобаларын келiсу;
РФ-дегi жумыс орнына дешн кандидаттардыц баруын уйымдастыру жэне ^шькон есебiне коюды ресiмдеуде ^мек кeрсету, рук-сат ету кужаттарын ресiмдеу болып табылады.
Санкт-Петербург кэсшорындарына ше-телдiк жумыскерлердi уйымдастырылган ;а-былдаудыц мынадай артыкшылыктарын атап eтуге болады:
жумыс берушiлерге кандидаттар тацдау-
ды кашы;ты;та жYргiзуге мYмкiндiк бередц
^шт-ко^шы Yшiн жумыс жагдайлары мен жумыс берушшщ талаптары туралы толы; акпаратты алдын ала алу мYмкiндiгi;
кукыктык жумыска орналасудыц жэне зацды ецбек катынастарыныц кепшдш;
^шт-ко^шы Yшiн жумыстан шыккан кезде жаца жумыс орнын тацдау мYмкiндiгi.9 Осылайша, ЕАЭО елдерiнде ^шькон процестерш кукыктык реrтеудiц карышты да-муына карамастан, казiргi уакытта шешудi ;а-жет ететiн бiркатар проблемалар элi бар. Бул ретте проблематиканы талдау ^рсеткендей, ЕАЭО елдерi осыган уксас проблемаларга тап болуда. Осыган орай оларды шешу тэсiлдерi ЕАЭО елдершщ эркайсысыныц оц тэжiрибесi есебiмен YЙлестiрiлген болуга тиiс екенi дурыс.
Ецбек кeшi-коныныц кукыктык негiздерiн жогарыда келт!ршген салыстырмалы талдау негiзiнде бiз ецбек ^ш^оныи халыкара-лык-кукыктык жэне imra реттеудi жетiлдiру бойынша келес усыныстарды тужырымдай аламыз.
Ецбек ^шьконы - бiр мемлекеттiц аза-маттарын баска мемлекеттiц аумагына ецбек ету жэне туру, оныц шшде ецбек кукыкта-рын жYзеге асыру максатында кeшiру Yдерiсi. Ецбек ^шьконы туралы мундай тYсiнiк тек этносаралы; катынастардыц eзектi мэселе-лерiн аны;тауга жэне аныктауга жэне олардыц адамдардыц козгалысына эсерiн гылыми турде тYсiндiруге мYмкiндiк бередi. Сонымен катар, ец алдымен, оныц курамдас бeлiк-терiн жэне ^шькон процесiнiц шекараларын аныктау Yшiн ецбек ^ш^оныи талдау кажет. Ецбек адш^коны белгiлi бiр табыстарды алу жэне YЙге оралу Yшiн уакытша кeшудiц бiр елден екiншiсiне серпiндi Yдерiс ретiнде си-патталады.
Тэж1рибеш зерттеу барысында ецбек ^тько-ныныц негiзгi себептерi болып табылады:
1) eз елдерiндегi жумыссыздык, ягни ха-лыктыц eсiп кетуше немесе мемлекеттiц эле-уметпк-экономикалы; дамуыныц тeмен дец-гейiне байланысты;
2) баска елде табыс табуга мэжбYр болган, резиденттегi елде ецбек мигранттарыныц та-быстарыныц тeмен децгейi;
3) елдер арасындагы экономикалы; жэне мэдени байланыстарды кецейту мен терецде-туде ай;ындалган жаhандану.
^орытындылай келе, ТМД-дагы ^шькон саясатын жYзеге асыруга бiрыцFай ^зкарас эзiрлеу Yшiн ецбек мигранттары мен олардыц отбасы мYшелерiнiц кукыктык мэртебесiн жэне ецбек адш^коны саласындаFы бiрка-тар баска да кужаттарды реттейтiн бiрлескен баFдарламаларды кабылдау кажет.
9 «Ецбек ресурстары орталыгы» Санкт-Петербург мемлекеттж дербес мекемесшщ екШ Ефимованыц «Трудовая деятельность иностранных граждан в Санкт-Петербурге» атты баяндамасынан
Цуцыцтыц мониторинг
ЭДEБИET
1. Поставнин В. Мы практически потеряли контроль за миграционными процессами в России //K°ныс аударушы уйымдарыныц форумы - 07.06.2018. - http://migrant.ru/vyacheslav-postavnin-my-prakticheski-poteryali-kontrol-za-migracionnymi-processami-v-rossii/
2. Минасян Л. Трудовая миграция - это экономический ресурс, а не проблема // Matritca интернет-ресурсы. - 27.12.2017. - http://www.matritca.kz/news/50432-trudovaya-migraciya-eto-ekonomicheskiy-resurs-a-ne-problema.html
3. Нос И. Трудовой рынок ЕАЭС и миграция. //Казахстанская правда. - 13.02.2017 - https:// www. kazpravda.kz/fresh/view/trudovoi-rinok-eaes-i-migratsiya
4. Алиев С.Б. Актуальные вопросы пенсионного обеспечения трудящихся в государствах-членах Евразийского экономического союза //Kуцыцтыц информатика. 2015. №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/aktualnye-voprosy-pensionnogo-obespecheniya-trudyaschihsya-v-gosudarstvah-chlenah-evraziyskogo-ekonomicheskogo-soyuza
REFERENCES
1. Postavnin V. My prakticheski poteryali kontrol za migracionnymi processami v Rossii // Forum pereselencheskih organizacij - 07.06.2018. - http://migrant.ru/vyacheslav-postavnin-my-prakticheski-poteryali-kontrol-za-migracionnymi-processami-v-rossii/
2. Minasyan L. Trudovaya migraciya - eto ekonomicheskij resurs, a ne problema // Internet-resurs Matritca. - 27.12.2017. - http://www.matritca.kz/news/50432-trudovaya-migraciya-eto-ekonomicheskiy-resurs-a-ne-problema.html
3. Nos I. Trudovoj rynok EAES i migraciya. // Kazahstanskaya pravda. - 13.02.2017 - https:// www. kazpravda.kz/fresh/view/trudovoi-rinok-eaes-i-migratsiya
4. Aliev S.B. Aktualnye voprosy pensionnogo obespecheniya trudyashihsya v gosudarstvah-chlenah Evrazijskogo ekonomicheskogo soyuza // Pravovaya informatika. 2015. №3. URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/aktualnye-voprosy-pensionnogo-obespecheniya-trudyaschihsya-v-gosudarstvah-chlenah-evraziyskogo-ekonomicheskogo-soyuza
УДК 343
АДАМДАРДЫ КОГАМНАН УАЦЫТША ОКШАУЛАУДЫ КАМТАМАСЫЗ ЕТЕТ1Н АРНАУЛЫ МЕКЕМЕЛЕРДЕ ¥СТАУ ТЭРТ1Б1 МЕН ШАРТТАРЫНЫЦ ПРОБЛЕМАЛЬЩ АСПЕКТ1ЛЕР1 ЖАЙЫНДА (ЗАЦНАМА МОНИТОРИНГ!)
Ерлан Кадыржанулы Ахметов
Казацстан Республикасы Зацнама институты Куцыцтыц мониторинг
орталыгыныц ага гылыми цызметкерi, цуцыц магистрi,
Астана ц., Казахстан Республикасы; e-mail: e.akhmetov@adilet.gov.kz
Олжас СYЙшдiк¥лы Каракожаев
Казацстан Республикасы Зацнама институты Куцыцтыц мониторинг
орталыгыныц ага гылыми цызметкерi, цуцыц магистрi,
Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: o.karakhozhayev@adilet.gov.kz
Tyuïh свздер: тергеу изоляторы; уацытша устау изоляторы; цабылдау-болу орны; кузетте устау; камера.
Аннотация. Бул мацалада сонау 1999 жылы цабылданган «Адамдарды цогамнан уацытша оцшаулауды цамтамасыз ететт арнаулы мекемелерде, арнаулы YÜ-жайларда устау тэрт1б1 мен шарттары туралы» Казацстан Республикасыныц Зацына егжей-те-гжейл1 талдау (мониторинг) берыген, оныц жекелеген ережелерШц цаз1рг1 уацытта б1ркелк1 емес зацдыц табигаты барын атап оту цажет.
Казацстан Республикасыныц 2010 жылдан 2020 жылга дешнг1 кезецге арналган
