Научная статья на тему '«Иёри дониш»-и абулфазли алломї ва тафовути он аз осори њамгуни хеш'

«Иёри дониш»-и абулфазли алломї ва тафовути он аз осори њамгуни хеш Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
196
150
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
адабиѐти форсу тољик / сулолаи Муғулҳои бузург / Абулфазли Алломї / насри бадеї / қисса андар қисса / “Иѐри дониш” / ривоят / калимаҳои арабї / услуби бадеї / воситаҳои тасвир / Persian and Tajik literature / the dynasty of the Great Mongols / Abulfazl Allomi / fiction / story within a story / "Iyari Donish" / legend / Arabic words / artistic style / means of expression

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Пўлотов Назирљон Набиљонович

Статья посвящена изучению одного из произведений персидско-таджикской литературы Индии 16 века «Ияри Дониш» Абульфазла Муборака, известном под псевдонимом Алломи. Автор статьи отмечает, что данное произведение является одной из редакций персидской легенды известной книги «Калила и Димна» Бахромшаха Гезневи. Доказывается, что «Ияри дониш» наравне с тем, что является редакцией предшествующего ему произведения, имеет свои особенности с точки зрения структуры и композиции, а также некоторых тем и сюжетов, что отличает его от других произведений данного рода. Отмечается, что автор «Ияри дониш» при создании обновленного варианта «Калилы и Димны» Бахромшаха очистил текст своего произведения от трудных для восприятия арабских выражений и словосочетаний, сложных аллегорий и слов, неясных персидских иносказаний, а также множества стихотворных отрывков. Таким образом, Алломи, осуществив свою редакцию в общедоступной манере и на персидском языке, распространенном в 16 веке в Индии, создал новую персидскую легенду о «Калиле и Димне» под другим названием. Формируется вывод о том, что автор «Ияри дониш» вопреки сложным и замысловатым прозаическим произведениям своих современников создал выдающийся образец несложной и общедоступной художественной прозы, стиль изложения которой напоминает прозу 9-10 вв.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

"Iyari Donish" of Abulfazl Allomi and its difference from other works of this type

The paper deals with the study of one of the works of Persian and Tajik literature of the 16th century of India ";Iyari Donish" of Abulfazl Muborak with the nickname of Allomi. The author argues that this work is one of the edited versions of the Persian legend of the famous book of "Kalila and Dimna" of Bahromshah Geznevi. It is proved that ";Iyari Donish" on a par with that it is a version of its preceding work, it has its own characteristics in terms of structure and composition, as well as some of the themes and subjects which distinguish it from other works of this kind. It is pointed out that the author of ";Iyari Donish" cleansed the text of his work from difficult to grasp Arabic expressions and phrases, complex allegories and words, obscure Persian parables, as well as many poetic fragments when creating the updated version of "Kalila and Dimna" of Bahromshah. Thus, Allomi created a new Persian legend about "Kalila and Dimna" with a different name making this version available in Persian, popular in India of the 16th century. It is concluded that the author of ";Iyari Donish" created an outstanding example of a simple and accessible prose with a style similar to the prose of the 9-10th centuries, in contrast to complex and convoluted prose works of his contemporaries.

Текст научной работы на тему ««Иёри дониш»-и абулфазли алломї ва тафовути он аз осори њамгуни хеш»

НОМАИ ДОНИШГОҲ. УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2 (43) 2015

УДК 8Т1 Н.Н. ПУЛОДОВ

ББК 83.3(0)3

«ИЁРИ ДОНИШ»-И АБУЛФАЗЛИ АЛЛОМЙ ВА ТАФОВУТИ ОН АЗ ОСОРИ ҲАМГУНИ ХЕШ

Вожаҳои калидй: адабиёти форсу тоцик, сулолаи Мугулҳои бузург, Абулфазли Алломй, насри бадей, цисса андар цисса, “Иёри дониш”, ривоят, калимаҳои арабй, услуби бадей, воситаҳои тасвир

Дар таърихи чандинҳазорсолаи фарҳангу адабиёти форсу тоҷик давраҳоеро метавон ёдовар шуд, ки дар онҳо ривоци илму фарҳанг, адабиёту ҳунар ба авци аъло расида, беҳтарин асарҳои оламшумул эцод шудаанд.

Баъд аз инқирози сулолаи Сомониён ва тезу тунд шудани вазъияти сиёсй дар оинаи таърих давраи кишвардории шоҳони Темуриёни Ҳинд, ки маркази бузурги фарҳангиву мадании мардуми форсизабон ташаккул ёфт ва адабиёти форсу тоҷик ба авци нубуги хеш расид, нақши ногусастанӣ дорад. Беҳтарин намояндагони аҳли илму адаб, садҳо суханвари нозукадои тоцикзабон, ки аслан аз манотиқи бурунмарзи ин сарзамини афсонавй бархоста буданд, дар зери инояти амирони Темурй барои ривоцу равнақи адабиёти форсу тоҷик саҳми бориз гузоштаанд.

Дар ин даврон чандин марокизи илмию адабй арзи ҳастӣ намуда, баробари беҳтарин намояндагони аҳли уламою удабо, арбобони сиёсию цамъятй низ бо эцоди асарҳои оламшумули худ нақши бузург гузоштаанд.

Яке аз чунин адибони маъруф, муаррих, сиёсатдон ва вазири аъзами императори намоёни сулолаи Мугулҳои бузурги Ҳинд Ҷалолиддин Муҳаммад Акбар -Абулфазли Муборак, мулаққаб ба Алломй маҳсуб меёбад, ки барои инкишофи адабиёти форсии асри XVI-и Ҳинд тавассути тарцумаи силсилаи асарҳои машҳури давраи санскрит ва осори замонҳои баъдина ба тоцикй ва чанд рисолаи тоцикй ба ҳиндй саҳми арзанда гузошта, шамъи фурӯзони қалбҳои ин ду халқро қарнҳои зиёде гарму қарин месозад.

Ӯ фарзанди дуюми донишманди маъруф ва файласуфи сӯфй Шайх Мубораки Нагорй (15051593), бародари маликушшуарои аҳди Акбар -Файзии Даканй (1547-1595) буда, соли 1551 дар Агра (Акбаробод)-и Ҳиндустон мутаваллид шуда, соли 1602 дар натиҷаи цараён гирифтани цангҳои нобаробари маҳаллй ба қатл расонида мешавад.

«Акбарнома», «Ойини Акбарй», «Иёри дониш», «Тафсири Акбарй», «Тафсири оят-ал-курсй» ва гайра аз таълифоти назарраси ӯ ба ҳисоб мераванд, ки рисолаҳои аввалу дуюм ва чаҳоруми зикршуда аз усулу равиш ва таърихи ҳукуматдории император Ҷ алолуддин Муҳаммад Акбар (1556-1605 ) ва хонадони ӯ ҳикоят мекунанд.

«Иёри дониш»-и Абулфазл ибни Муборак дар иртибот бо фарҳанги гаронмояи форсиву ҳиндӣ таълиф шуда, яке аз таҳрирҳои ривояти форсии китоби «Калила ва Димна»-и машҳури Баҳромшоҳй маҳсуб ёфта, яке аз шоҳасарҳои насри бадеии форсизабони Ҳинд мебошад.Асари мазкур ҳарчанд аз шумули таҳрирҳои “Калила ва Димна” маҳсуб меёбад, вале чунон ки аксари муҳаққиқони адабиётшинос таъкид менамоянд, тибқи талаботи замону давр ва муҳити зиндагии муаллиф мукарраран таҳрир шудааст. Доир ба мустақилият, асомӣ ва тафовути ин асар аз осори ҳамгуни хеш дар адабиётшиносӣ баҳсҳои зиёде матраҳ гардидаанд.

Баъзе муҳаққиқон, амсоли Абдуллоҳи Кобулй асари Абулфазл ибни Муборакро бо унвони «Меъёри дониш» ёдоварй намуда, таълифи онро саҳван ба Файзии Даканй - бародари Абулфазл нисбат додаанд. Аҳмад Гулчини Маонй ва Муҳаммадтақии Баҳор бошанд, «Иёри дониш»-ро иштибоҳан бо номи «Баҳори дониш» низ зикр намудаанд.

Асар соли 1588 ҳусни хатм ёфта, дар заминаи аз нав таҳрир намудану ба забони оммафаҳми форсии асри XVI-и Ҳинд баргардонидани «Анвори Суҳайлй»-и Ҳусайн Воизи Кошифй ва ду боби ибтидоии «Калила ва Димна»-и Абулмаоли Насруллоҳ (асри Х11) ба вуцуд оварда шудааст.

Китоби «Иёри дониш» аз се қисм: муқаддима, қисми асосй ва хотима иборат буда, дорои шаклу сохти устухонбандй, мавзӯю мазмун аст ва тамоми ҳикояту бобҳои асар тавассути ҳикояти Фаррухфол (дар «Анвори Суҳайлй» Ҳумоюнфол) ва Ҳуцистарой ба ҳамдигар алоқаманд гардонда шудааст.

Қисми асосии асар шомили 16 боб аст ва нависанда ҳикоятҳоро бо услуби анъанавии қисса андар қисса нақл намуда, даҳҳо матлабро ба хонандагон изҳор менамояд. Муаллиф ҳикоятҳоро

80

НОМАИ ДОНИ1ИГОҲ. УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES» № 2 (43) 2015

ба тарзи мутазод ҷо ба ҷо гузоштааст, ки ин сабки «Иёри дониш»-ро боз ҳам латифтару хонданбоб мегардонад.

Абулфазли Муборак ду боби аввалро, ки Ҳусайн Воизи Кошифӣ аз «Анвори Суҳайлӣ» берун андохта буд, бо унвони «Дар баъзе суханони Бузургмеҳр...», «Дар аҳволи Барзуяи табиб» ба «Иёри дониш» дохил карда, мувофиқ ба тарзи баён ва ифодаҳои оммафаҳми қарни хеш таҳрир намудааст.

Аз маълумотҳои мазкур маълум мегардад, ки «Иёри дониш» дар заминаи аз нав таҳрир намудани «Анвори Суҳайлӣ»-и Ҳусайн Воизи Кошифӣ ва ду боби аввали «Калила ва Димна»-и Абулмаолии Насруллоҳ ба вуҷуд омадааст. Қатъи назар аз ин маълумот баъзе муҳаққиқон, ба монанди Шамсиддин Сомӣ, Аҳмадуддини Соҳиб, Сайид Нафисӣ «Иёри дониш»-ро ҳамоно тарҷумае аз забони санскрит шуморида, оид ба маъхази асар фикрҳои мухталиф баён кардаанд.

Е.Э.Бертелс, Муҳаммадтақии Баҳор, Аҳмад Гулчини Маонӣ бошанд «Калила ва Димна»-и Абулмаолиро маъхази ягонаи «Иёри дониш» зикр намудаанд (2, 9). Ғазанфар Алиев бошад, онро ҳатто тарҷумаи «Панчатантра» донистааст(1, 99).

Дар «Иёри дониш» сужетҳоеро дучор гаштан мумкин аст, ки ба ривояту ҳикоятҳои «Баҳори дониш»-и Иноятуллоҳи Канбу, «Синбоднома»-и Заҳирии Самарқандӣ, «Ҷавомеъ-ул-ҳикоёт»-и Муҳаммад Авфии Бухороӣ мушобеҳат доранд. Асар хусусияти тамсилӣ дошта, асли баромади аксари ҳикоятҳои он бо «Панчатантра» ва «Маҳабҳарата»-и ҳиндӣ алоқаманд мебошад.

«Иёри дониш» ҳанӯз ҳангоми дар қайди ҳаёт будани Абулфазл ибни Муборак мавриди таваччуҳи аҳли адаб қарор гирифта, аз тарафи хаттотони моҳир борҳо китобат карда мешавад ва дастнависҳояш дар радифи машҳуртарин асарҳои ондавраи Ҳиндустон, монанди: «Зафарнома», «Акбарнома», «Размнома», «Рамаяна», «Нал ва Даман» ва гайра ба қалами мусаввирони чирадасти дарбори Акбар мунаққаш гардонида мешавад.

Ин асар монанди маъхазҳояш дар даврони минбаъда мавриди таҳриру тарчумаҳои тоза қарор гирифта, боиси ба вучуд омадани якчанд ривояти нав ва боз ҳам паҳн шудану шӯҳрат ёфтани китоби «Калила ва Димна» гардидааст. Нахустин бор дар аввали асри XVIII аз тарафи Афзалхони Хаттак (набераи Хушҳолхони Хаттак-асосгузори адабиёти паштуи Афгонистон) ба забони пашту тарчума карда шуда, ривояти паштуии он ба вучуд оварда шудааст. Таълифи ин ривоят, чи хеле, ки дар хотимаи он бо унвони «Илмхона ди дониш» зикр гардидааст, соли 1716 будааст(10, 495).

Соли 1752 дар Ҳиндустон «Нигори дониш» ном асаре тартиб дода шуд, ки асосан шакли ихтисоршудаи «Иёри дониш» буда, барои кӯдакон ва муҳассилин омода карда шудааст. Дар аввали асри XIX Мавлавӣ Ҳафизуддин барои истифода дар коллеч «Иёри дониш»-ро ба забони урду бо унвони «Хирадафрӯз» тарчума мекунад(10, 495). Ба замми ин аз «Иёри дониш» то рӯзгори мо нусхаҳои дастнависи зиёд маҳфуз мондаанд, ки онҳо дар давраҳои гуногун дар Афгонистон, Эрон ва Ҳиндустон китобат шуда, ҳоло дар китобхонаҳои Мюнхен, Вена, Бомбай, музеи Бритониёи Кабир, Берлин, Париж, Ҷамъияти Осиёии Банғола нигоҳ дошта мешаванд.

Дар китобхонаҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ то имрӯз мавчуд будани чаҳор нусхаи дастнависи «Иёри дониш» маълум аст, ки аз онҳо ду нусха бо аломати шартии «А» ва «Б» дар ганчинаи дастнависҳои шарқии АИ Точикистон ба номи Абдулганӣ Мирзоев таҳти рақами 1325 ва 1810 маҳфуз аст. Китобати ин нусхаҳо ба солҳои 1592 ва 1734 рост меояд.

Дастнависи дигари «Иёри дониш», ки бо аломати шартии «Ҷ» зикр шудааст, дар захираи дастнависҳои шарқии АИ Ҷумҳурии Узбекистан таҳти рақами 2881 маҳфуз аст ва санаи китобати ин нусха 26 апрели 1840 мебошад. Ин нусха ягона дастнависе, ки дар он хулосаҳои муфассали аксарияти бобҳои «Иёри дониш» сабт гардидаанд.

Нусхаи «Иёри дониш», ки бо аломати шартии «Д» ишора шудааст, ба китобхонаи шахсии сокини деҳаи Сучони ноҳияи Шугнони ВАБК Гулназар Раҳмонқулов муталлиқ буда, китобати он ба соли 1850 рост меояд. Чопи сангии «Иёри дониш» соли 1879 дар матбааи муншии Нувал Кишур воқеъ дар Конпури Ҳиндустон нашр шуда, бо аломати шартии «Ҳ» ифода шудааст.

Ҳангоми аз нав кор кардани «Анвори Суҳайлӣ» нависандаи “Иёри дониш” матни асарро аз оёту аҳодис, ибораю таъбирҳои мушкилфаҳми арабӣ, истиораҳои печидаю мубҳами точикӣ, ишораҳои душвордарки олимона, ташбеҳҳои пӯшидаю мубҳам, лугатҳои душворфаҳм, порчаҳои зиёди шеърӣ ва гайра тоза намуда, бо услубу забони форсии оммафаҳми асри XVI-и Ҳиндустон ба нашр расонид ва боиси пайдо шудани ривояти форсии нави «Калила ва Димна» гардид.

«Калила ва Димна»-и Баҳромшоҳӣ ва «Анвори Суҳайлӣ»-и Ҳусайн Воизи Кошифӣ бо забони мураккаб пур аз игроқ ва калимаҳои арабӣ иншо шуда, «Иёри дониш» бо забони адабӣ-гуфтугӯи мардуми асри XVI Ҳиндустон эчод гардидааст ва забони соддаву ширини асрҳои IX-X-ро ёд меоварад.

81

НОМАИ ДОНИШГОХ. УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2 (43) 2015

Абулмаолии Насруллоҳ дар «Калила ва Димна» 514 абётро истифода бурдааст, ки аз он 255 адад шеърҳои арабианд. Ҳусайн Воизи Кошифӣ бошад, миқдори порчаҳои манзумро ба 220, Абулфазл дар «Иёри дониш» шумораи байтҳоро ба 160 овардааст.

Тамоми ҳикоятҳои хурду калони «Иёри дониш» аз тарафи Бидпой Бараҳман дар суоли Рой Добшилим ба миён гузошта мешаванд. Абулфазл ҳикоятҳои ҷудогонаи асари хешро бо достони василаи он, бо ибораи “Рой пурсид, ки чӣ гуна будааст он ҳикоят?

Бараҳман гуфт:

-Овардаанд, ки...” истифода мебарад. Як ҷиҳати фарқкунандаи «Иёри дониш» дар он мебошад, ки асомии қаҳрамонҳои асосии асар бо шакли дигар оварда шудаанд. Чунончӣ, қаҳрамони асосии боби савуми «Калила ва Димна» - Шанзаба ва Нандаба, дар «Анвори Суҳайлӣ» - Шанзаба ва Мандаба, дар «Иёри дониш» бошад, Шатарба ва Мандаба аст.

Ё қаҳрамонҳои боби 14 «Калила ва Димна» (боби «Подшоҳ ва Бараҳман») малики Ҳинд Ҳаблор; дар боби 12 «Анвори Суҳайлӣ»- Солор; дар боби 14-уми «Иёри дониш» бошад, роҷаи Ҳинд Мелор ва вазири ӯ Балод (дар асарҳои фавқуззикр бошад, номи вазир-Балор) оварда шудааст.

Ҳамчунин, Абулфазл сарлавҳаҳои бобҳоро мувофиқи мазмунаш нигоҳ дошта, фақат онҳоро содатар кардааст, чунончӣ боби якуми «Анвори Суҳайлӣ»-“Дар иҷтиноб намудан аз истимои қавли соъӣ ва нимом”, дар «Иёри дониш» бошад, боби сеюм-“Дар гӯш накардани суханони суханчинон” оварда шудаанд.

Аз ахбори дар боло дарҷ гардида, маълум мешавад, ки Абулфазли Алломӣ ҳангоми таълифи асараш, бо вуҷуди то андозае риоя кардани хати сужет ва устухонбандии ривоятҳои «Калила ва Димна»-ю «Анвори Суҳайлӣ» эҷодкорона дар масъалаи услуби бадеӣ низ маҳорати баланди нависандагӣ ва тозахаёлию нозукбаёнии худро ҷилвагар сохтааст. Бояд арз кард, ки «Иёри дониш» бо хусусиятҳои хоси услубӣ ва лексикии худ аз асарҳои дигари нависандагони форсу тоҷик, ки дар он давра ва қабл аз он таълиф гардидаанд, то андозае фарқ мекунанд. Ин асар дар ҷодаи фасеҳбаёнӣ, истеъмоли зарбулмасалу мақолҳо, каломи ҳикматнок ва кор фармудани воситаҳои тасвирӣ бадеӣ низ ба аҳамияти калон соҳиб мебошад.

Абулфазл давомдиҳандаи кори Амир Хусрави Деҳлавӣ ва Ҳасани Деҳлавӣ аст, ки назми форсизабони Ҳиндро ба авҷи воло расонидаанд, Алломӣ хостааст, ки дар ҷодаи насри бадеӣ анъанаи пешгузаштагонро давом диҳад ва бо осори мансури худ, алалхусус бо «Иёри дониш» имкониятҳои фаровону имтиёзи забони форсиро дар офариниши насри бадеӣ намоён созад. Аз ин ҷост, ки ӯ ҳангоми таҳрири нави «Анвори Суҳайлӣ» ва ду боби аввали «Калила ва Димна» ҳассосии махсус зоҳир сохта, бар хилофи асарҳои насрии пуртакаллуфу душворфаҳми бисёре аз ҳамзамононаш, (дар он давра ин навъ асарҳо хеле ривоҷ ёфта буданд) намунаи барҷастаи насри бадеиро ба вуҷуд оварда аз боигарӣ ва имкониятҳои забони тоҷикӣ, воситаҳои тасвири бадеӣ ва санъатҳои адабӣ ба таври васеъ истифода мебаранд.

Дар охир ҳаминро қайд кардан ҷоиз аст, ки «Иёри дониш» бо арзу хоҳиши ин ё он ҳукмрон эҷод нашуда, балки дар натоиҷи инкишофи дохилии адабиёт, ба хусус насри форсӣ ба вуҷуд омадааст ва аз бисёр ҷиҳат бо ҳаёти иҷтимоӣ, фарҳангӣ, сиёсиву маишии халқи Ҳинд вобаста мебошад.

Ин асар монанди маъхазҳояш дар замонҳои сонӣ мавриди омӯзиш ва таҳриру тарҷума қарор гирифта, боиси ба вуҷуд омадани чанд ривояти нав шудааст, ки барои боз ҳам шӯҳрат ёфтани китоби «Калила ва Димна» боис гардидааст.

ПАЙНАВИШТ:

1. Алиев, Г.Ю. Персоязычная литература Индии / Г.Ю. Алиев. - Москва, 1968. - 247с.

2. Алломӣ, Абулфазл. «Иёри дониш» (Матни илмию интиқодӣ бо тадқиқот ва тасҳеҳи Амрияздон Алимардонов) / А.Алломӣ. - Душанбе: Дониш,- 1988. -345с.

3. Алимардонов, А. Зиёуддини Нахшабӣ ва «Тӯтинома»-и ӯ / А. Алимардонов. Душанбе: Дониш.-1980. - 219с.

4. Ғаффоров, А. Назми форсизабони Ҳинду Покистон дар нимаи дуюми асри Х1Х ва асри ХХ / А. Ғаффорова. Душанбе, 1975. - 143с.

5. Мирзоев, А. Сездаҳ мақола / А. Мирзоев. - Душанбе,- 1977.-287с.

6. Насруллоҳ, Абулмаолӣ. Калила ва Димна/ Н. Абулмаолӣ // Садои Шарқ.- 1992.- №1. -С.66; № 3.- С. 38-116.

7. Насруллоҳ, Абулмаолӣ. Калила ва Димна. /Тасҳеҳ ва тавзеҳи Муҷтабо Минавии Теҳронӣ/Н. Абулмаолӣ.- Теҳрон, 1389.-351с.

82

НОМАИ ДОНИ1ИГОҲ. УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES» № 2 (43) 2015

8. Ҳодизода, Р. Ҳикояти «Калила ва Димна» (аз рӯи «Анвори Суҳайлӣ»-и Ҳусайн Воизи Кошифӣ)

/ Р. Ҳодизода.- Душанбе, 1966. -374 с.

9. Ҳусейнқулихон, Азимободӣ. Ништари ишқ. (Бо тасҳеҳ ва муқаддимаи Асгар Ҷонфидо) / Ҳ. Азимободӣ.- Душанбе: Дониш, 1981.- 782 с.- Қ. 2.

10.Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тоҷик: иборат аз 3 ҷилд.- Душанбе:Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Советии Тоҷик, 1988.-544 с.- Ҷ.1.

REFERENCES:

1. Aliev, G.Yu. Persian Literature of India / G.Yu. Aliev.- Moscow,1968.-247p.

2. Allomi, Abulfazl. Iyori donish (scientific and critical text with the study and proofreading of Amriyazdon Alimardonov) / A. Allomi.- Dushanbe: Donish, -1988.-345p.

3. Alimardonov, A. Ziyauddin Nakhshabi and his “A book of parrots” (Tutinoma) / A. Alimardonov. Dushanbe: Donish.-1980.-219p.

4. Ghafforov, A. Persian poetry of India and Pakistan in the second half of the 19th and 20th cc./ A. Gafforov.- Dushanbe, 1975.-143p.

5. Mirzoev, A. Thirteen articles / A.Mirzoev.- Dushanbe, -1977.-287p.

6. Nasrulloh, Abulmaoli. Kalila and Dimna/ N. Abulmaoli // Sadoi Sharq.- 1992.-№1. P.66; №3.- P.38116

7. Nasrulloh, Abulmaoli. Kalila and Dimna. Proofreading and comments of Mujtabo Minovii Tehrani /

N. Abulmaoli.- Tehran. 1389. -351p.

8. Hodizoda, R. The story of “Kalila and Dimna” (according to “Anvori Suhaili” (The light of Suhaili) of Husain Vaezi Kashifi) / R. Hodizoda.- Dushanbe, 1966.-374p.

9. Huseinqulikhon, Azimobodi. The blade of love. With the proofreading and introduction of Asghari Jonfido / H. Azimobodi.- Dushanbe: Donish, 1981. -782p. -V. 2.

10. The Tajik Encyclopedia of literature and art: in 3 V.- Dushanbe: Sarredaksiyai ilmii encyclopediai sovetii Tojik, 1988.- 544 p.- V.1.

«Ияри дониш» Абульфазла Алломи и его отличие от других произведений данного вида

Ключевые слова: персидско-таджикская литература, династия Великих Монголов, Абульфазл Алломи, художественная проза, рассказ в рассказе, «Ияри дониш», легенда, арабские слова, художественный стиль, средства изображения

Статья посвящена изучению одного из произведений персидско-таджикской литературы Индии 16 века «Ияри Дониш» Абульфазла Муборака, известном под псевдонимом Алломи. Автор статьи отмечает, что данное произведение является одной из редакций персидской легенды известной книги «Калила и Димна» Бахромшаха Гезневи Доказывается, что «Ияри дониш» наравне с тем, что является редакцией предшествующего ему произведения, имеет свои особенности с точки зрения структуры и композиции, а также некоторых тем и сюжетов, что отличает его от других произведений данного рода. Отмечается, что автор «Ияри дониш» при создании обновленного варианта «Калилы и Димны» Бахромшаха очистил текст своего произведения от трудных для восприятия арабских выражений и словосочетаний, сложных аллегорий и слов, неясных персидских иносказаний, а также множества стихотворных отрывков. Таким образом, Алломи, осуществив свою редакцию в общедоступной манере и на персидском языке, распространенном в 16 веке в Индии, создал новую персидскую легенду о «Калиле и Димне» под другим названием. Формируется вывод о том, что автор «Ияри дониш» вопреки сложным и замысловатым прозаическим произведениям своих современников создал выдающийся образец несложной и общедоступной художественной прозы, стиль изложения которой напоминает прозу 9-10 вв.

"Iyari Donish" of Abulfazl Allomi and its difference from other works of this type

Keywords: Persian and Tajik literature, the dynasty of the Great Mongols, Abulfazl Allomi, fiction, story within a story, "Iyari Donish", legend, Arabic words, artistic style, means of expression.

The paper deals with the study of one of the works of Persian and Tajik literature of the 16th century of India "IyariDonish" of AbulfazlMuborak with the nickname of Allomi. The author argues that this work is one of the edited versions of the Persian legend of the famous book of "Kalila and Dimna" of Bahromshah Geznevi It is proved that "Iyari Donish" on a par with that it is a version of its preceding work, it has its own characteristics in terms of structure and composition, as well as some of the themes and subjects which distinguish it from other works of this kind. It is pointed out that the author of "Iyari

83

НОМАИ ДОНИШГОХ. УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2 (43) 2015

Donish” cleansed the text of his work from difficult to grasp Arabic expressions and phrases, complex allegories and words, obscure Persian parables, as well as many poetic fragments when creating the updated version of "Kalila and Dimna” of Bahromshah. Thus, Allomi created a new Persian legend about "Kalila and Dimna” with a different name making this version available in Persian, popular in India of the 16th century. It is concluded that the author of "Iyari Donish” created an outstanding example of a simple and accessible prose with a style similar to the prose of the Я-Ю centuries, in contrast to complex and convoluted prose works of his contemporaries.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Пӯлотов Назирҷон Набицонович, номзади илмҳои филологй, муовини декани факултети филологиям тоҷики ДонишгоҳидавлатииХуҷанд ба номи академик Б.ҒҒафуров (Цумҳурии Тоҷикистон, ш.Хуҷанд), E-mail: nazirjon.1973 @majl. ru

Сведения об авторе:

Пулатов Назирджон Набиджонович, кандидат филологических наук, заместитель декана факультета таджикской филологии Худжандского государственного университета имени академика Б.Г.Гафурова(Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: nazirjon.1973 @ majl. ru

Information about the author:

Pulotov Nazirjon Nabijonovich, Candidate of Philological Sciences, the vice-dean of the Faculty of Tajik Philology, Khujand State University named after academician B. G. Gafurov (republic of Tajikistan, Khujand), Е-mail: [email protected]

84

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.