Научная статья на тему 'ЎҚИТУВЧИНИНГ КАСБИЙ МАҲОРАТИ ВА ПЕДАГОГИК РЕФЛЕКСИЯ'

ЎҚИТУВЧИНИНГ КАСБИЙ МАҲОРАТИ ВА ПЕДАГОГИК РЕФЛЕКСИЯ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
2143
188
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
рефлексия / касбий рефлексия / интеллектуал рефлексия / коммуникатив рефлексия / когнитив тасаввур. / рефлексия / профессиональная рефлексия / коммуникативная рефлексия / когнитивная идея.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Кенжабоев Абдусалим Эркабоевич, Саидова Парвина Мирзо Қизи

Мақолада ўқитувчининг касбий маҳорати ва унда педагогик рефлексиянинг тутган ўрни таҳлил қилинган. Шунингдек, педагогик рефлексия турлари ва уни ўқитувчи фаолияти ривожидаги аҳамияти ҳақида маълумотлар берилган. Муаммо бўйича муаллифларнинг хулоса ва таклифлари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО УЧИТЕЛЯ И ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ РЕФЛЕКСИЯ

В статье анализируется профессионализм учителя и роль в нём педагогической рефлексии. Также представлена информация о типах педагогической рефлексии и её роли в развитии педагогической деятельности. Приводятся предложения авторов по обсуждаемой проблеме.

Текст научной работы на тему «ЎҚИТУВЧИНИНГ КАСБИЙ МАҲОРАТИ ВА ПЕДАГОГИК РЕФЛЕКСИЯ»

Кенжабоев Абдусалим Эркабоевич,

Термиз давлат университети, "Педагогика" кафедраси доценти, педагогика фанлари номзоди Саидова Парвина Мирзо к,изи,

Термиз давлат университети Педагогика назарияси ва тарихи мутахасислиги 2-боск.ич магистранти

УКИТУВЧИНИНГ КАСБИЙ 1ЩОРАТИ ВА ПЕДАГОГИК РЕФЛЕКСИЯ

УУК: 37.01

КЕНЖАБОЕВ А.Э., САИДОВА П.М. УЦИТУВЧИНИНГ КАСБИЙ МАЦОРАТИ ВА ПЕДАГОГИК РЕФЛЕКСИЯ

Маколада укитувчининг касбий мах,орати ва унда педагогик рефлексиянинг тутган урни тах,лил килинган. Шунингдек, педагогик рефлексия турлари ва уни укитувчи фаолияти риво-жидаги ах,амияти х,акида маълумотлар берилган. Муаммо буйича муаллифларнинг хулоса ва таклифлари келтирилган.

Таянч суз ва иборалар: рефлексия, касбий рефлексия, интеллектуал рефлексия, коммуника-тив рефлексия, когнитив тасаввур.

КЕНЖАБОЕВ А.Э., САИДОВА П.М. ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО УЧИТЕЛЯ И ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ РЕФЛЕКСИЯ

В статье анализируется профессионализм учителя и роль в нём педагогической рефлексии. Также представлена информация о типах педагогической рефлексии и её роли в развитии педагогической деятельности. Приводятся предложения авторов по обсуждаемой проблеме.

Ключевые слова и понятия: рефлексия, профессиональная рефлексия, коммуникативная рефлексия, когнитивная идея.

KENJABOEV A.E., SAIDOVA P.M. TEACHER S PEDAGOGICAL SKILLS AND PEDAGOGICAL REFLECTION

The article analyzes the professionalism of the teacher and the role of pedagogical reflection in it. There is also provided information regarding types of pedagogical reflection and its role in the pedagogical activity development. The authors ' suggestions for the discussed problem are given.

Key words and concepts: reflection, professional reflection, communicative reflection, cognitive idea.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

Кириш. Бугунги ривожланган бир даврда таълим-тарбия жараёнига катта эътибор берилмокда. Замонавий илм-фан, техника ва технологияларнинг шиддат билан ривож-ланиш даврида таълим тизимига ва унда фао-лият олиб бораётган замонавий укитувчиларга катта эътибор берилмокда. Мамлакатимизда укитувчи кадрларнинг маънавий киёфаси, аклий салохияти хамда касбий махоратига нисбатан жиддий талаблар куйилмокда. Узбекистан Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримов куйидаги фикрларни келтирган: "тарбиячи - устоз булиши учун бошкаларнинг акл - идрокини устириш, маърифат зиёси-дан бахраманд килиш, хакикий ватанпарвар, хакикий фукаро килиб етиштириш учун энг аввало, тарбиячининг ана шундай юксак тала-бларга жавоб бериши, ана шундай буюк фази-латларга эга булиши керак"1.

Мавзунинг долзарблиги ва тадк,ик,от мацсади. Укитувчи касбий махоратини ва фао-лияти давомида унинг ютуклари, камчиликлари ва келажакда уз олдига куйган илмий тадкикот йуналишларини тахлил килиб педагогик фао-лиятни такомиллаштиришдан иборатдир. Ана шу максадда биз ушбу маколада бугунги укитувчининг касбий махорати ва унинг уз фаолиятини тахлил килувчи соха - рефлексия тушунчасига эътибор каратмокчимиз. Узлук-сиз таълим тизимида фаолият олиб бораётган укитувчи, мураббийларнинг касбий педагогик фаолиятини тахлил килиш ва уларнинг кела-жакдаги тадкикот ишларига хам назарий, хам методик амалий ёрдам беришдан иборатдир.

Илмий адабиётлар та^лили. Педагог касбий компетенцияси компонентлари-дан бири касбий рефлексиядир. Шу сабабли укитувчиларнинг таълим тарбия жараёнини самарали ташкил этиш укитувчининг касбий махоратига боFликдир.

Рефлексия (лотинча "геАехю" - ортга кайтиш) - субъектнинг уз (ички) психик туЙFу ва холатларини билиш жараёни сифатида каралади. Рефлексия тушунчасини хозирги замон талаблари даражасида такомиллашти-ришни талаб этади.

Рефлексия - хар томонлама баркамол ривожланган инсоннинг уз хатти-харакатлари ва уларнинг конунларини англашга каратилган

1 Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг хукукий кафо-лати. - Т.: "Шарк», 1993. - 27-28 бетлар.

назарий фаолияти шаклидир, инсон маъна-вият дунёсининг узига хос яширин хисларини очиб берадиган уз-узини билишга ва англашга каратилган фаолиятдир.

Илк бор "рефлексия" тушунчаси кадимги Юнон фалсафасида юзага келган ва инсоннинг уз онгида кечаётган мулохазалари хакида фикр юритиш жараёни уз фикрлари мазмунини тахлил килишига эътиборини жалб килишини англатган. Декарт, Сократ, Платон, ва бошка юнон файласуфлари рефлексияни инсоннинг узини-узи билишига, нималарга кодир эканли-гини эътироф этишга каратилган фаолияти эка-нини таъкидлашган. Локк, Кант, Гегель, Фиксте, Шеллинг каби Европа файласуфлари эса реф-лексияга инсоннинг билиш кобилиятларини ривожлантириш асоси сифатида карашганлар.

"Бугунги замонавий фалсафада эса рефлексия назарий ва амалий жихатдан фаркланади. Биринчиси, инсон томонидан тушунчалар-нинг ривожланиш жараёнининг ягона тушун-чалар доирасидаги бир таърифдан бошкасига утиш имкониятини берадиган метод сифатида; иккинчиси эса индивидуал харакат ёки фикрни тушунча билан нисбатлаш жараёни, бунда нис-батлаш улчови устидан назорат таъминланиши керак"2.

Хозирги кунда фалсафий категория сифатида урганилаётган рефлексия - психология, социология, синергетика, мантик, андрагогика, кибернетика ва бошка куплаб мураккаб фанларнинг тадкикот объекти сифатида танкид килинмокда. Педагог олим В.А.Сластенин фикрича, «рефлексия педагогнинг уз онги ва фаолиятини бел-гилаш ва тахлил кила олишдир. Демак, касбий рефлексия - узини-узи билиши, узини-узи тушуниши, узини-узи англаши, узини-узи бошкариши, узини-узи назорат килиши ва узини-узи бахолашдир"3.

Г.М.Каджаспированинг фикрича, "педагогик рефлексия инсонни уз-узини англаши деб, бунда нафакат укитувчи уз хатти-харакатларига туFри бахо бериши балки, укитувчи билан педагог мулокот чоFида узаро хамкорлик киладиган укувчи-талабалар жамоаси, педагогик жамоа, таълим-тарбияга масъул шах-слар, ота-оналар уни кандай кабул килишини

2 Современная философия. Словарь хрестоматия. -Ростов на Дону: «Фемск», 1996. 67 с.

3 Сластенин В.А., Каширина В.П. Педагогика и психология. - Москва: «Юрайт», 2019. 33 с.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

1-расм. И.Н.Семёнов томонидан ишлаб чик,илган рефлексия турлари1.

Интеллектуал рефлексия

тушуна олиш кобилиятидир"2. Демак, рефлексия укитувчининг узини-узи англаши, билиши, хулоса чикариш замирида узининг ижобий ва заиф томонларни билиб, уз-узини тако-миллаштиришга интилиши, бунинг учун зарур шарт-шароитлар яратилиши керак.

Л.Э.Плескач рефлексияни шундай таъриф-лайди: "рефлексия - узини-узи тах,лил килиш булиб, узини-узи белгиланган максадга эри-шиши эмас, балки билим олиш, тажриба ортти-риш усули, ижодга касбий жих,атидан такомил-лаштиришга нисбатан раFбатлантиришдир3.

Укитувчи касбий мах,оратини ривожланти-ришида педагогик рефлексиянинг ах,амияти" номли ушбу назарий методик макола асосида бугунги укитувчиларнинг фаолиятида таълим-тарбия жараёнидаги фаолиятларини узлари бах,олаб, келажак фаолияти х,акида тавсиялар беришдан иборатдир.

Бугунги замонавий укитувчининг интеллектуал рефлексия жараёнида рефлексив кобилият мух,им булиб, у педагогга касбий билимларни узлаштириш ва амалиётда ундан самарали фой-даланишда катта ёрдам беради.

Хозирги замонавий педагогик илмий-тадкикот ишларида куплаб олимлар рефлексиянинг И.Н.Семёнов томонидан таклиф килинган таснифига таянадилар. У рефлексиянинг куйидаги турларини таклиф этиб шарх,лайди (1-расм):

1 Холиков А. Педагогик майорат. - Т.: «Иктисод-Молия», 2011. 296 бет.

2 Каджаспиров Г.М. Педагогическая словарь. - Москва: "Академия", 2003. 117 с.

3 Плескач Л.Е. Обучение учителей самоанализу педа-

гогической деятельности как составная часть системы внутришкольного управления: Автореф. канд. пед. наук. - М. 1983. 19 с.

Интеллектуал рефлексия - муаммоларни фикрлаш асосида ижобий х,ал килишни белги-лайди.

Шахсий рефлексия - укитувчининг низоли (конфликтлар) педагогик зиддиятлардан жан-жалсиз чикишни фикран изланиш асосида бар-тараф килишни таъминлайди.

Коммуникатив рефлексия - мулокот жара-ёнида шерикларининг узаро бир-бирларини тушуниб муносабат килишни таъминлайди.

Кооператив рефлексия - жамоа аъзолари-нинг биргаликдаги узаро мунтазам мех,нат фаолиятларини мувофиклаштириш билан боFлик булган фаолият.

Педагогика фанлари доктори А.Холиковнинг таъкидлашича: "укитувчи педагогик фаолиятини урганишга баFишланган куп йиллик тажрибалар асосида килинган назарий хулосалар педагогик мах,оратнинг ривожланиш жараёнини бешта элементдан иборат тизим асосида урганиш имкониятини беради. Бу укитувчининг касбий рефлексияси ривожлангани сари кечади-ган ва унинг асосида узлуксиз педагогик касбий мах,оратини ва уз - узини такомиллаштириш имкониятини таъминлайдиган жараёнларни чукуррок тушунишни таъминлайди (2-расм)4:

Уз-узини билиш жараёни укитувчининг педагогик мах,орати доирасида маълумотларни кайд килиш даражасида кечади, бунда рефлексиянинг пассив шакли устуворлик килади. Укитувчи педагогик фаолиятида юзага келаёт-ган турли кийинчиликлар ва муаммоларнинг сабабларини, эришилаётган ютуклар ва нати-жаларни шунчаки кайд килиб боради.

Уз - узини англаш жараёни укитувчининг уз фаолияти ва унда узига нисбатан "мета-позиция" (ноаник позиция)да туриб, узига

4 Холиков А. Педагогик майорат. - Т.: "Иктисод-Молия», 2011. 298 бет.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

2-расм. Касбий рефлексиянинг укитувчи педагогик ма^оратидаги ривожланиши.

Уз-узини билиш жараёни

Уз-узини англаш жараёни

Уз-узини белгилаш жараёни

I

Уз-узини ривожлан-

тириш жаоаёни

Уз-узини назорат килиш жараёни

ташкаридан караш, узини кузатиш малакасини кузда тутади. Бунда, интериоризация (ташки омилларнинг ички омилларга утиши) хрдисаси амалга ошади, касбий кийинчиликларнинг келиб чикиш сабаблари расмийлаштири-лади; фаолиятдан кузланадиган асосий максад аникланади, рефлексив - «МЕН» шаклланади. Бу укитувчининг долзарб ривожланиш зонаси билан бо^ик.

Уз - узини белгилаш жараёнида бошлан^ч даража касбий эх,тиёжларни х,исобга олиб белгиланади ва жадал имкониятлар асосида фаолият режалаштирилади Стратегик, тактик ва тезкор вазифалар шакллантирилади. ^акикий «МЕН» ва идеал «МЕН» нисбатланади1. Бу укитувчининг энг якин ривожланиш дара-жаси2 билан бо^ик.

Уз - узини ривожлантириш жараёнида укитувчининг касбий фаолият давомида тако-миллаштирилган педагогик мах,орати, рефлек-сивланган (яъни аввал фойдаланилган ва уларнинг самарадорлигини бах,олаш натижасида тобора оптимал булиб чиккан методлар) х,аракат усуллари ва методикаларини усиши содир булади.

Уз - узини назорат ^илиш укитувчи педагогик фаолияти жараёнида назарий ва амалий тажрибалар асосида, уз-узини касбий жих,атдан назорат килиб, педагогик мах,оратини янада такомиллаштириб боришнинг иккинчи шакли бошланишини назарда тутади.

Бизнинг фикримизча, укитувчининг дои-мий педагогик фаолияти мазмунан рефлек-

1 Бенс Р.В. Развитие "Я - концепции" и воспитание. -М.: Прогресс, 1986. 89 с.

2 Краткий психологическая словарь. Ред. - сост. Л.А.Карпенко; Под общ. ред. А.В.Петиавского. - М.:

Политиздат, 1985. — 117 стр.

сив хусусиятга эга булиб, у барча рефлексив жараёнларни камраб олади. К,айд этиш жоизки, х,озирги кунгача педагогик рефлексия тушунчасининг мукаммал таснифи мавжуд эмас. Шу муносабат билан таъкидлаш жоизки, укитувчининг касбий фаолиятида рефлексия мух,им рол уйнайди.

Зеро, касбий рефлексия жараёнида укитувчи узи танлаган педагогик касби талаб киладиган даражада уз имкониятларини, у х,акидаги мавжуд тасаввурларини педагогик тажрибасининг мух,им жих,атлари билан нисбатлайди, ва ихтиё-рий равишда шахсий педагогик майорат занжи-рини х,осил килади.

Педагог олимлар Г.А.Голицин

ва Г.П.Шедровицкийнинг ишларида рефлек-сияга укитувчи педагогик фаолияти ривож-ланишининг асосий омили ва табиий меха-низми сифатида катта ах,амият берилган. Г.П.Шедровицкий рефлексияни инсоннинг «ижобий фаолиятлари мажмуаси» нуктаи наза-ридан урганишни таклиф килади3. У кандайдир педагогик фаолиятни амалга ошириш мумкин булмаса, бу fоя асосида ушбу фаолият доира-сидан ташкарига «рефлексив чикиш» тизими курилади, деб х,исоблайди. Бунда инсон амалга оширилмаган фаолиятдан, янги фаолият пози-циясига утади ва «фикран маънолар куриш» воситаларига эга булади, улардан келиб чикиб, бирламчи фаолиятни тушунади ва тавсифлайди. Бунда иккинчи янги фаолиятда биринчисидан мух,им «материал» сифатида фойдаланади.

Олимларнинг бу каби хулосалари касбий рефлексия укитувчининг уз-узини ривожланти-ришда (бу унинг уз ижодий мех,нати натижаси-

3 Шедровицкий Г.П. Коммуникация, деятельность, рефлексия // Исследование речи и мыслительной деятельности. - Алма-ата, 1974. 12-28 стр.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

дан коникмаслиги асло мумкин эмаслиги билан белгиланади) шижоати, касбий фаолиятига оид янгиликларни мунтазам изланишида, ижод-корлигида намоён булиши билан асосланади. Демак рефлексия укитувчининг уз-узини касбий такомиллаштиришига хам асос булади, деб айтиш мумкин.

Касбий педагогик фаолиятда рефлексив жараёнларни урганиб таъкидлаш мумкинки, рефлексия нафакат педагогик фаолиятни режа-лаштириш билан боFлик ходиса, балки рефлексия мохиятини касбий фаолиятни оптималлаш-тириш максадида хам кулланади.

Укитувчи педагогик махоратининг асо-сий хусусиятларидан бири унинг ривожла-нишида узлуксизликнинг мавжудлигидадир. Демак, рефлексив жараёнда укитувчининг касбий махорати, касбий сифатлари мавжудми ёки йукми деб кайд этиши керак эмас, балки улар-нинг ривожланиши, бойиб боришини, кучайи-шини раFбатлантириш инобатга олиниши зарур. Таълим жараёни айнан шунга хизмат килиши керак, качонки билим, куникма ва малака онгли равишда уз-узини такомиллаштиришга ички ундов билан кабул килинсагина у ишлайди. Юкорида кайд этилган фикрлардан бугунги кун укитувчиси шахсига куйиладиган талаблар ва улар фаолиятининг рефлексия килиши бугун зиёлиларнинг вазифасидир.

Мустакиллик йилларида Узбекистан Респу-бликаси таълим тизимида куплаб тажрибали, компетентлиги юкори малакали укитувчилар етишиб чикди. Укитувчиларни хам иктисодий, хам маънавий жихатдан куллаб-кувватлаш туFрисида Узбекистан Республикаси Прези-денти Шавкат Мирзиёевнинг куплаб карорлар, фармонлари кабул килинди. Мамлакатимиз фукароларининг маънавий киёфасини белги-ловчи фазилатлар ватанпарварлик, инсонпар-варлик, миллий Fурур, мехнатсеварлик кабилар махоратли укитувчилар оркали укувчи ёшларга сингдирилади.

Хулоса ва амалий таклифлар. Демак, укитувчи педагогларга хос касбий махоратга, укитувчилик одобига, масъулиятли ва бурчига эга булган, педагогик жараённинг эхтиёжларини объектив равишда бажараётган шахс булиши лозим. Биз ушбу маколада укитувчининг касбий махорати, унинг халк олдидаги, Ватан олди-даги бурчи, вазифаларини тахлил килиб, улар фаолиятини рефлексия килиб баъзи назарий,

амалий ва методик тавсиялар берилиши жоиз деб, билдик. Бугунги укитувчи-профессорларни халкимиз хурмат килади, улар элнинг наза-рида. Бугунги укитувчининг касбий педагогик махорати ва билим даражаси ёшларни илмга чанкоклигини кондирмокдами? Бугунги укитувчи кундалик дарсга конспект ёзма-япди, электрон журнал ва электрон кундаликка утилди, бу имтиёзлар укитувчиларни уз бур-члари юкори компетентлик даражасида таш-кил этишига олиб келмокдами? Шу каби катор саволларни сиз хурматли хамкасблар билан маслахатлашмокдамиз. Берилган имтиёзлардан, имкониятлардан рухланиб, жонбозлик, фидой-илик билан юкори компетентлик даражасида дарс берадиган профессор укитувчиларимиз куп, халк ва хукуматимиз уларнинг хизматла-рини доимо рефлексия килади ва такдирлайди.

Илмий мезоннинг куйилиши Узбекистон Республикасини янада ривожлантириши буйича Харакатлар стратегиясида: "Узлуксиз таълим тизимини янада ривожлантириш, сифатли таълим хизматлари имкониятларини ошириш, мехнат бозорининг замонавий эхтиёжларига мос юкори малакали кадрлар тайёрлаш сиёса-тини давом эттириш"1 таълим ва фан сохасини ривожлантириш мухокамалари кундаланг куйилган.

Шундай килиб, касбий педагогик рефлексия нафакат касбий фаолият, балки билим, куникма ва малакаларнинг усишини таъмин-лайди. Хамда ушбу фаолиятни такомиллашти-риш асоси хам саналади. Хар кандай укитувчи уз-узини тарбиялаши ва уз-узини ривожланти-ришига хатто жуда кучли интилиши булса хам, узининг шахсий ривожланиш дастурини мах-сус малакасиз белгилай олмайди. Бу педагог фаолиятидаги муваффакиятга эришиши укитувчининг уз устида ишлашга тайёргарлиги, унинг уз-узини тахлил кила олиши, уз-узини ташхислаш кобилиятининг канчалик шаклла-ниши билан боFлик.

Хар бир педагогнинг касбий рефлексияси унинг уз-узини такомиллаштиришда, шижоа-тида, мунтазам касбий фаолиятига оид янгили-клар устида изланишида, ижодкорлигида инно-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратеги-яси туFрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. 2017, 13 февраль, 6-сон, 70-модда.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

вацион фаолиятида намоён булиши билан асосланади. Шундай килиб, рефлексия педагог-нинг уз-узини касбий такомиллаштириш учун асос булади. Шу боис унинг касбий педаго-гик махоратини ривожлантириш муаммосини факат унинг касбий рефлексиясини такомиллаштириш асосида хам килиши мумкин. Касбий педагогик рефлексия педагогда ва булажак педагогларда нафакат касбий фаолият балки билим, куникма ва малакаларнинг усишини хам таъминлайди: "Хар кандай педагог узини-узи ривожлантиришга жуда кучли интилиши булса х^ам, узининг педагогик махоратисиз унга эриша олмайди"1.

Жамиятимизда куплаб профессор укитувчилар либераллик асосида мехнат килаётганларига дуч келамиз. Умумтаълим мактаблари укувчиларининг купчилиги мак-таб укитувчиларнинг берган билимларидан коникмасдан кушимча дарс олиш учун репети-торларга бормокдалар. Олий таълим тизимида

хам баъзан укитувчилар уз устиларида етарли даражада ишламай куйдилар.

Хулоса сифатида бизнинг назаримизда бугунги укитувчиларга к,уйидагиларни тавсия этамиз:

1. Укитувчи жамиятда руй бераётган ислохотларни хис этган холда узининг педагогик фаолиятини доимо рефлексия килиб бориши лозим;

2. Замонавий укитувчи илм-фан, техника янгиликларидан хабардор булган холда, бугунги педагогик жараённи ташкил эта олиши зарур.

3. Укитувчи уз мутахассислиги буйича уз билим, малака, куникмасини доимо рефлексия килиб, эртанги кунга тайёргарлик куриши лозим.

4. Укитувчи педагогика, фалсафа ва психология, педагогик махорат асосла-рини пухта билиши, таълим тарбия жараёнида укувчиларнинг психологик хусусиятларини билиб, тахмин килиб фаолиятни ташкил этиши лозим.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. 2017, 13 февраль, 6-сон, 70-модда.

2. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. 2020 йил 29 декабрь.

3. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг хукукий кафолати. - Т.: "Шарк", 1993. 27-28 бетлар.

4. Современная философия. Словарь хрестоматия. - Ростов на Дону: "Фемск", 1996. 67 стр.

5. Сластенин В.А., Каширина В.П. Педагогика и психология. - Москва: "Юрайт", 2019. 33 стр.

6. Каджаспиров Г.М. Педагогическая словарь. - Москва: "Академия", 2003. 117 стр.

7. Плескач Л.Э. Обучение учителей самоанализу педагогической деятельности как составная част системы внутришколного управления: Автореф. канд. пед. наук. -М., 1983. 19 с.

8. Холиков А. Педагогик махорат. - Т.: Иктисод-Молия, 2011. 298 бет.

9. Бенс Р.В. Развитие «Я - концепции» и воспитание. - М.: Прогресс 1986, 220 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

10. Краткий психологическая словарь. Ред. -сост. Л.А.Карпенко. Под общ. ред. А.В.Петиавского. - М.: Политиздат, 1985. — 431 с.

11. Мусурманова А. Педагогик технологиялар - таълим самарадорлиги омили". - Т.: «Ёшлар нашриёти», 2020. 165 бет.

12. Шедровицкий Г.П. Коммуникация, деятельность, рефлексия // Исследование речемыслителной деятелности. - Алма-ата, 1974. 12-28 стр.

1 Мусурманова А. Педагогик технологиялар - таълим самарадорлиги омили. - Т.: «Ёшлар нашриёти». 2020. 165 бет.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 8 (105)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.