Научная статья на тему 'Ўқитувчи ва ўқувчининг ҳамкорлик фаолиятини ташкил этишнинг педагогик-психологик хусусиятлари'

Ўқитувчи ва ўқувчининг ҳамкорлик фаолиятини ташкил этишнинг педагогик-психологик хусусиятлари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
3257
309
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
шахс / таълим / тарбия / ўқитувчи / ўқувчи / жамият / инсонпарварлик / ҳамкорлик / инновацион / интелле / личность / образование / воспитание / учитель / ученик / общество / гуманизм / сотрудничество / инновация / интеллектуальный

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Абдураҳмонова Зуҳра Абдураҳмон Қизи

Мақолада ўқувчиларнинг интеллектуал тараққиётини таъминлаш ва ривожлантириш масалалари очиб берилган бўлиб, ўқувчиларда ўзаро дўстона муносабатларга асосланган ҳамкорликда фаолият кўрсатиш кўникмаларини шакллантириш стратегиялари, таълим жараёнида ўқувчилардаги ўзаро дўстона муносабатларга асосланиш ва мақсадли йўналишлар кўрсатиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПЕДАГОГО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ СОВМЕСТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СОТРУДНИЧЕСТВА УЧИТЕЛЯ И УЧЕНИКА

В статье раскрыты задачи обеспечения интеллектуального развития, также целенаправленно описаны направления и стратегии формирования навыков сотрудничества, основанных на дружественных отношениях среди учеников в процессе обучения.

Текст научной работы на тему «Ўқитувчи ва ўқувчининг ҳамкорлик фаолиятини ташкил этишнинг педагогик-психологик хусусиятлари»

V_/

Абдурах,монова Зух,ра Абдурах,мон ^изи,

Тошкент вилояти халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Педагогика, психология ва таълим менежменти» кафедраси катта укитувчиси

ЦИТУВЧИ ВА ЦУВЧИНИНГ ДОМКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

АБДУРАЦМОНОВА З.А. УЦИТУВЧИ ВА УЦУВЧИНИНГ Х^АМКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

Маколада укувчиларнинг интеллектуал тараккиётини таъминлаш ва ривожлантириш масалалари очиб берилган булиб, укувчиларда узаро дустона муносабатларга асосланган х,амкорликда фаолият курсатиш куникмаларини шакллантириш стратегиялари, таълим жараё-нида укувчилардаги узаро дустона муносабатларга асосланиш ва максадли йуналишлар курсатиб берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: шахс, таълим, тарбия, укитувчи, укувчи, жамият, инсонпарварлик, х,амкорлик, инновацион, интеллектуал.

АБДУРАЦМОНОВА З.А. ПЕДАГОГО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ СОВМЕСТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СОТРУДНИЧЕСТВА УЧИТЕЛЯ И УЧЕНИКА

В статье раскрыты задачи обеспечения интеллектуального развития, также целенаправленно описаны направления и стратегии формирования навыков сотрудничества, основанных на дружественных отношениях среди учеников в процессе обучения.

Ключевые слова и понятия: личность, образование, воспитание, учитель, ученик, общество, гуманизм, сотрудничество, инновация, интеллектуальный.

АBDURAHMONOVA Z.A. THE EDUCATIONAL AND PSYCHOLOGICAL PECULIARITY OF ESTABLISHING COOPERATION ACTIVITIES BETWEEN TEACHERS AND PUPILS

There is discussed in the article opportunities of intellectual development of school pupils on the basis of educational and the pedagogical- psychological cooperation activities between teachers and pupils.

Keywords: рerson, education, upbringing, teacher, people society, humanism, cooperation, innovation, intellectual.

Бугун барча давлатлар таълимга имкон цадар куп янгилик киритишга, унинг сифатини оширишга интилмоцда. Чунки таълим миллат кузгуси булиб, жамият ва давлатнинг юкса-либ боришини таъминловчи, халцца яратувчанлик, ижодкор-лик хусусиятларини бахшида этувчи категориядир.

Бунда инновацион фаолият субъектининг талабларини кондиришдан инновацион фаолият субъекти эхтиёжининг мажмуавийлигини англаш ва шакллантиришгача булган амалий фаолияти жараёнида юзага келувчи субъект-нинг янгиликни яратиш ва узлаштиришга булган эхтиёж ва кизикишларини узида ифода этувчи, ундовчи куч булмоFи лозим.

Мазкур масалаларни хал этиш борасида Узбекистон Республикаси Биринчи Президен-ти Ислом Каримов куйидагиларни таъкидлаб утган: «Укитувчи ва укувчи муносабатидаги мажбурий итоаткорлик урнини онгли интизом эгаллаши жуда кийин кечаяпти. Укитувчининг бош вазифаси укувчиларда мустакил фикр юритиш куникмаларини хосил килишдан ибо-ратлигини купинча яхши тушунамиз, лекин, афсуски, амалда, тажрибамизда унга риоя килмаймиз»1.

Мана шу Fоялар тадрижий равишда ри-вожлантирилиб, мустакил мамлакатимизнинг буюк келажагини таъминлайдиган мухим омил сифатида таълим-тарбия, кадрлар тайёрлаш сохасини мутлако янги асосда ташкил этиш-га киришилди. Узбекистон Республикасининг «Таълим туFрисида»ги Конуни, Кадрлар тайёрлаш миллий дастури асосида таълимни укувчи шахсига йуналтириш, унинг узлигини англаши, бой тарихий меросни узлаштириши, узининг барча куч ва имкониятларини мустакил юрт равнаки учун сафарбар этиши вазифасига алохида эътибор каратилди.

Хамкорлик педагогикаси анъанавий уки-тишдан фарк килиб, бола билан дустона му-носабат урнатишга каратилади. Энди ол-динги анъанавий «Мен» урнига «Биз», яъни хамкорликда - «субъект»-«субъект» муноса-батларига асосланган холатда педагогик фаолият ташкил этилади. «Хамкорликда ишлаш» тамойили бола шахсини чукур билишга асос-ланади. Укув топширикларини бажаришдан олдин стратегик максад белгиланади, сунгра

1 Баркамол авлод - Узбекистон тараккиётининг пойде-вори. - Т.: «Шарк», 1998. -9-б.

уни бажариш учун болада уз кучига ишонч туЙFуси шакллантирилади. Бошкача килиб айт-ганда, хамкорлик педагогикаси бола шахсия-тига ижобий таъсир курсатади, таълим-тарбия жараёнида иликлик, хамкорлик, уз хохиш-иродасини ягона максадга - таълим олишга йуналтиради.

Мактаб таълими тизимида бола шахси, унинг х,али ривожланмаган кобилиятлари, «Мен»лиги устувор урин тутади. Мактабнинг максади мавжуд кобилиятларни ривожланти-риш, шахсни ижтимоий фаолиятга жалб этиш, уни эркин ривожлантиришдан иборат.

Р.Сафарова, Ф.Юсуповалар узларининг «Укувчиларда узаро дустона муносабатлар-га асосланиб хамкорликда фаолият курсатиш куникмаларини шакллантириш стратегияси» номли фундаментал лойихаларида педагогик хамкорлик мазмуни ва методикаси хусусият-лари боланинг шахс сифатида камол топишига каратилганини кайд килишган. Бунда шахсга йуналтирилган (ривожлантирувчи) техноло-гиялар асосий урин тутади2:

1. Шахсга таълимнинг максади сифатида ян-гича караш: бола мактабда - тула хукукли шахс, педагогик жараёнда субъект; шахснинг ривож-ланиши - таълим тизимининг максади; хар бир эркин, уз фикрини мустакил ифодаловчи, баркамол шахсни тарбиялаш таълим максадининг асоси каби Fояларларни акс эттиради.

2. Педагогик муносабатларни инсонпарвар-лаштириш ва демократлаштириш болалар-га нисбатан мухаббатли булиш, уларнинг такдири билан кизикиш; болани уз кучи ва иктидорига ишонтириш; педагогик муносабат-лар жараёнида у билан хамкорликка эришиш, укитувчи ва укувчининг хукукий жихатдан тенглиги; боланинг эркин танлаш хукуки; хато килиш хукуки; уз шахсий нуктаи назарига эга

2 Сафарова Р., Юсупова Ф. Укувчиларда узаро дустона муносабатларга асосланиб хамкорликда фаолият курсатиш куникмаларини шакллантириш стратегияси. -Т.: «Фан», 2013. -27-28- б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 9

булиш каби холатларни ифодалайди. Аксинча, т^ридан-т^ри мажбурлаш инкор этилади.

3. Индивидуал ёндашишнинг янги талкини. Унинг мазмуни укув фанини укувчига эмас, балки болани укув фанига йуналтиришдан иборат.

Индивидуал ёндашиш куйидагиларни уз ичига олади: материални уртача узлаштирувчи укувчиларга мулжаллашдан четланиш, шахс-нинг ижобий сифатларини кура билиш, шахсни психологик-педагогик диагностика килиш.

4. Шахснинг ижобий «Мен-концепцияси»ни шакллантириш. Мен-концепцияси - шахснинг узи хакидаги тасаввурлари асосида шахсий хулкини шакллантирувчи тизим булиб, ижобий Мен-концепцияси (Мен узимга ёкаман, Мен х,ар ишга кодирман, Мен хамма нарсани биламан) шахсни муваффакиятларга раFбатлантириб, шахснинг ижобий намоён булишига ёрдам бе-ради. Салбий Мен-концепцияси (Мен узимга ёкмайман, Мен хеч нарсани бажара олмайман, Мен хеч кимга керак эмасман) унинг турли фаолият йуналишларида муваффакиятга эри-шишига халакит беради, укиш натижаларини ёмонлаштиради, шахсда салбий сифатларнинг шаклланишига олиб келади. Укитувчининг ва-зифаси хар бир укувчи тимсолида комил шахсни куриш, уни тушуниш, кабул килиш ва унга ишонишдан иборат («Хамма болалар истеъ-додли» тарзида).

5. «Нимага?» ва «Кандай таълим?» масаласи-ни хал этишга янгича ёндашиш. Унинг мохияти таълим мазмунини шахс ривожланишининг воситаси сифатида тушунишдан иборат.

6. Замонавий мактабда тарбиялаш концеп-цияси.

Ш.Абдуллаева ва Р.Чориев узларининг «Хамкорлик педагогикаси» укув кулланмасида мухим Fояларни акс эттирган: билимлар мак-табини тарбия мактабига айлантириш, укувчи шахсини яхлит тарбия тизимининг маркази-га куйиш, тарбиянинг инсонпарварлик ху-сусиятига эгалиги, умуминсоний ва миллий кадриятларнинг шаклланиши, боланинг ижо-дий кобилияти хамда унинг индивидуаллиги-ни ривожлантириш, индивидуал ва жамоавий тарбияни уЙFунликда олиб бориш1.

1 Абдуллаева Ш., Чориев Р. Хамкорлик педагогикаси. -Т.: «КатгопР^», 2016. -53-54-б.

Педагогик хамкорлик, юкорида кайд этил-ган Fоялар асосида шахсга йуналтирилувчи (ривожлантирувчи) технология яратилади. Таълим технологиясининг мохияти шахсни ривожлантириш ва унга уз-узини тарбиялашга ёрдам беришдан иборат.

Педагогикага оид адабиётларда рефлек-тив жараёнларни изохлашнинг икки анъанаси мавжудлиги айтилади:

• объектлар мохиятини изохлаш ва улар-ни конструкциялашга олиб келадиган онгнинг рефлектив тахлили;

• шахслараро мулокот маъносини тушу-ниш рефлексияси.

Бу билан боFлик равишда педагог олимлар куйидаги рефлектив жараёнларни фарклай-дилар:

• уз-узини ва бошкаларни тушуниш;

• уз-узига ва бошкаларга бахо бериш;

• уз-узини ва бошкаларни изохли тахлил килиш.

Рефлексия (лотинча ге^ехю - ортга кайтиш, акс этиш) - кишининг уз хатти-харакатлари ва уларнинг асосларини тушуниб етиши, фахм-лашига каратилган назарий фаолияти; билиш-нинг алохида шакли2.

Укитувчининг энг мухим сифатларидан бири унинг укувчилар билан узаро хамкорликда таълим-тарбиявий фаолиятни самарали таш-кил килиши, улар билан кизFин мулокот кила олиши ва уларга жонкуяр, мехрибон рахбар булишидир.

М.Г.Давлетшин, Ш.Дустмухаммедоваларнинг «Ёшлик даврлари ва педагогик психология» номли укув кулланмасида укитувчиларнинг сермахсул педагогик фаолиятни амалга оши-ришлари учун зарур булган коммуника-тив кобилияти туFрисида куплаб фикр ва мулохазалар юритилган3.

Хамкорлик педагогикаси турли мамлакат-ларда илFор педагог-новаторлар иштирокида ривожланди. ХХ асрнинг 70 йилларида АКШда Р. Жонсон, Ш.Шарон; Италияда - М.Монтессори; Буюк Британияда - Р.Ганье, Дж. Бригс, Леви Стросс; ХХ асрнинг 80-йилларида Россияда

2 Бегматов Э., Мадвалиев А. ва бошкалар. Узбек тили-нинг изохли луFати. 3-жилд. - Т.: «Узбекистан миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2008. -380-б.

3 Давлетшин М.Г., Дустмухаммедова Ш. Ёш даврлари ва педагогик психология. - Т.: «Жахон принт», 2009. -53-54-б.

С.Л.Соловейчик, В.Ф.Амонашвили, Н.А.Шалва, В.Шаталов, С.Н.Лисенкова; ХХ асрнинг 90 йил-ларида Узбекистонда Ж.Йулдошев, В.Каримова, Н.Сайидахмедов, Р.Ишмухамедовларнинг фикрлари шундан далолат берадики, комму-никатив фаолиятда муваффакиятга эришиш учун укитувчининг интеграл фанлар асослари ва укув-тарбиявий ишлар методикасини чукур билиши етарли эмас. Зеро, у билим хамда амалий куникма ва малакаларни укувчиларга факат бевосита жонли мулокот воситасида бера олади. Укитувчи ва укувчиларнинг жонли мулокоти таълим муассасаларида педагогик фаолиятнинг мухим шарти ва мазмуни сифа-тида намоён булади1.

Инсоннинг хаёт тарзида энг мухим тарки-бий восита булган мулокот хар кандай касбий фаолиятнинг барча турларида мавжуд. Бирок бир катор касб эгаларида (чунончи, педагог, шифокор, санъаткор ва хоказо) у касбий фао-лиятга шунчаки хамрох булган оддий омил эмас, балки касбий ахамият касб этувчи, унинг асосини ташкил этувчи мухим категория сана-лади. Бу холда мулокот инсонлар уртасидаги одатий узаро хамкорлик шакли эмас, балки касбий фаолиятнинг муваффакиятини таъ-минловчи категория сифатида мавжуд булади. Айникса, педагогик фаолиятда мулокот мухим функционал, укитувчи учун касбий жихатдан ахамиятли восита саналиб, узаро таълим ва тарбиявий таъсир куроли сифатида намоён буладики, бунда мулокотнинг мухим шартлари ва конуниятлари, кушимча вазифаларига риоя килишга туFри келади.

Тажрибалар2 шуни курсатадики, хар кандай касб эгасининг кишилар билан одатий узаро хамкорлик тизимидаги мулокоти шунчаки уз-узича содир булади.

Маълум бир максадга каратилган таълим-тарбиявий жараёнда эса мулокот ижтимоий вазифага айланади, натижада укитувчи педагогик мулокот конуниятларини пухта билиши, коммуникатив кобилият ва коммуникатив ма-даниятга эга булиши талаб килинади.

Хамкорлик педагогикасида укитувчи фаоли-ятининг мухим микроэлементлари ностандарт

1 Абдуллаева Ш., Чориев Р. Хамкорлик педагогикаси. -Т.: «Kamron Press», 2016. -73-74-б.

2 Маъмуров Б.Б. Укувчи шахсига йуналтирилган укув-билув жараёнини ташкил этишнинг педагогик шарт-шароитлари. Монография. - Т.: «Нихол», 2014. -94-б.

ечимлардан иборат, гарчи укитувчи фаолия-тида педагогик вазиятлар бир карашда бир-бирига ухшаш куринса-да, укитувчининг ушбу вазиятлардаги хар бир хатти-харакати мутлако ноёб ва бетакрордир. Укитувчининг ижодий педагогик фаолияти тахлил килинганда, му-каммал шаклга эга булган тизимлардан иборат эканлигини курамиз:

- укитувчининг синфда укувчилар жамоаси билан таълим-тарбиявий максадларга каратилган ижодий тайёргарлиги;

- укувчилар билан бевосита узаро хамкорлик асосидаги ижодкорлик.

Хамкорлик педагогикасида укитувчи фаолияти бир нечта куринишда намоён булади:

• укитувчининг укувчиларни мукаммал билиш жараёнидаги ижодкорлиги;

• улар билан узаро хамкорлик тизимидаги ижодкорлик;

• укувчига бевосита таъсирни ташкил килишдаги ижодкорлик;

• уз хулк-атворини бошкара олишда (муло-котни уз-узини билган холда бир маромда олиб бориш) ижодкорлик;

• укувчилар билан узаро муносабатларни ташкил килиш жараёнида ижодкорлик.

Бугунги кунда хамкорлик педагогикасида жамият, маданият ва таълим тараккиёти шароитида таълим мазмунини инсонпарвар-лаштириш доимо укитишнинг янги ташки-лий шакллари, технологияларини кидиришни такозо килади.

Хамкорлик педагогикасида укитувчи укув жараёнида маслахатчи сифатида фаолият юритади. Яъни:

- укувчиларга куникмаларни укиш жараёнида ривожлантиришга ёрдам беради;

- турли хил йуналишдаги режа (страте-гия)ларни кандай куллаш кераклиги буйича маслахат беради;

- фаол кайта алокани таъминлайди;

- ноанъанавий усуллар билан укувчиларнинг харакатларини куллайди ва мустахкам-лайди;

- укув фаолиятидаги кийинчиликларни енгишга ёрдам беради;

- укув фаолиятини индивидуаллаштиришга ёрдам беради;

- укувчиларнинг укув жараёнидаги эхтиёж-ларини тахлил килади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 9

Xaмкopлик пeдaгoгикacидa укитувчи тaъ-лим жapaëнигa янгилик киритувчи шaxcдиp. Бyндa y:

• янгиликлapни aйникca yзгa дaвлaтлapдaн кириб кeлaëтгaнлapини фapклaйди вa тушу-ниб eтaди;

• янгилик^рни тaхлил ^a (злиш^ лaëкaтли бyлaди;

• янгиликлapни турли xил вaзиятлapдa кул-лaй oлaди вa кaмчиликлapини тyFpилaйди;

• уз пeдaгoгик aмaлиëтидa янгиликлapдaн ижoдкopoнa фoйдaлaнa oлишгa лaëкaтли.

Ш.K.Mapдoнoв, Б.X.Xoджaeвлap yзлapининг «Укитyвчилap мaлaкacини йширишнинг иннй-вaциoн-к1aдpиятли йyнaлишлapи» нймли укув кУллaнмacидa х^мкарлик пeдaгoгикacининг кyйидaги acocий кoидaлapгa тaяниб иш юри-тишни тaвcия этaдилap1:

а) paFбaтлaнтиpиш, яъни гypyхдaги бapчa Укyвчилapгa тeгишли бyлгaн бaхoлoвчи кур^т-кичлapни aник бeлгилaш;

б) Укyвчилapнинг шaxcий мacъyлиятини йшириш, бyндa жaмoa aъзoлapи эpишгaн нaтижaлap учун бapчaнинг мacъyллигини тaъ-минлaш;

в) кул^ киpитилгaн нaтижaлapни aввaлги-лapи билaн тaкк°cлaш;

г) укув мyнoзapacи мaзмyнидaн кeлиб чи^-дигaн вaзифaлap;

д) гурух aъзoлapи opacидaги yзapo хaмкop-ликни тaъминлaшгa xизмaт килувчи вaзифa-лap;

е) Укyвчилapнинг pивoжлaнишлapи учун зapyp бyлгaн янгичa шapт-шapoитлap яpaтиш вa yкyв-тapбия жapaëнининг янги ycyллapини yйлaб тйпиш кaбилap.

Xyлoca ypнидa шуни aйтиш мумкинки, Xaмкopлик кoнцeпцияcи дoиpacидa укувчи уз укув фaoлиятининг cyбъeкти cифaтидa тaв-cифлaнaди. Xaмкopлик yкyв-тapбия жapaëни cyбъeктлapи opacидaги yзapo мyнocaбaтнинг ифoдacи хиcoблaнaди вa у бир ^тйр тaмoйил-лapгa тaянгaн хoлдa aмaлгa oшиpилaди:

- Укyвчилapнинг шaxcиятини pивoжлaнти-ришни нaзapдa тут^н хoлдa yлapни зapyp axбopoтлap билaн кypoллaнтиpиш;

- билимлapни yзлaштиpиш жapaëни укув-чилap учун тaбиий xapaктep кacб этишини тaъминлaш;

- Укyвчилapнинг билим дapaжacи ривйж-лaниши учун зapyp бyлгaн янгичa пeдaгoгик шapт-шapoитлapни яpaтиш;

- Укyв-тapбия жapaëнининг янги ycyллa-рини yйлaб тйпиш.

Ддабиётлар руйхати:

1. Узбeкиcтoн Pecпyбликacининг Kaдpлap тaйëpлaш Миллий дacтypи. - T.: «Узбeкиcтoн», 1997.

2. Kapимoв И.А. Онa юртимиз бaxтy икбйли вa буюк кeлaжaги йyлидa xизмaт килиш - энг йлий caoдaтдиp. - T.: «Узбeкиcтoн», 2015.

3. ^римйв И.А. Юкcaк мaънaвият - eнгилмac куч. 2-нaшp. - T.: «Maънaвият», 2015.

4. Абдyллaeвa Ш., Чopиeв P. Xaмкopлик пeдaгoгикacи. - T.: «Kamron Press», 2016.

5. Бapкaмoл aвлoд - Узбeкиcтoн тapaккиëтининг пoйдeвopи. - T.: «Шapк», 1998.

6. Дaвлeтшин М.Г., Дycтмyxaммeдoвa Ш. Ёш дaвpлapи вa пeдaгoгик пcиxoлoгия. - T.: «Жaхoн принт», 2009.

7. Ишмyхaмeдoв P., Юлдaшeв M. Taълим вa тapбиядa иннoвaциoн пeдaгoгик тexнo-лoгиялap. - T.: «Нихйл», 2013.

8. Mapдoнoв Ш.К., Xoджaeв Б.Х. Укитyвчилap мaлaкacини йширишнинг иннoвaциoн-^дриятли йyнaлишлapи. - T.: «Фaн вa тexнoлoгия», 2013.

9. Maъмypoв Б.Б. Укувчи шaxcигa йyнaлтиpилгaн укув билув жapaëнини тaшкил этишнинг пeдaгoгик шapт-шapoитлapи. Moнoгpaфия. - T.: «Нихйл», 2014.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

10. Очилйв М. Янги пeдaгoгик тexнoлoгиялap. Maъpyзaлap мaтни. - К^рши: «Нacaф», 2008.

1 Mapдoнoв Ш.К., Xoджaeв Б.Х. Укитyвчилap мaлaкacини oшиpишнинг иннoвaциoн-кaдpиятли йyнaлишлapи. - T.: «Фaн вa тexнoлoгия», 2013. -20-б.

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM I СOВPEMEННOE OБPAЗOВAНИE 2017, 9

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.