Научная статья на тему 'ЎҚИТИШНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИ'

ЎҚИТИШНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

375
50
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ўқитиш / таълим / усул / кластер / ёндашув / муаммо / ечим / билим / тажриба / кўникма / teaching / learning / method / cluster / approach / problem / solution / knowledge / experience / skill

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Онахон Манноповна Жабборова, Низомиддин Неъматович Бозоров

Мазкур мақолада ўқитишнинг инновацион кластер усули ва унинг хусусиятлари, мазмуни, воситалари тўғрисида фикр юритилган, мазкур муаммога доир мулоҳазалар баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CLUSTER WAY OF TEACHING

This article discusses the innovative cluster method of teaching and its features, content, tools, and comments on this issue.

Текст научной работы на тему «ЎҚИТИШНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИ»

УКИТИШНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИ

Онахон Манноповна Жабборова Низомиддин Неъматович Бозоров

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада укитишнинг инновацион кластер усули ва унинг хусусиятлари, мазмуни, воситалари тугрисида фикр юритилган, мазкур муаммога доир муло^азалар баён килинган.

Калит сузлар: укитиш, таълим, усул, кластер, ёндашув, муаммо, ечим, билим, тажриба, куникма.

CLUSTER WAY OF TEACHING

Onakhon Mannopovna Jabborova Nizomiddin Nematovich Bozorov

Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

This article discusses the innovative cluster method of teaching and its features, content, tools, and comments on this issue.

Keywords: teaching, learning, method, cluster, approach, problem, solution, knowledge, experience, skill.

КИРИШ

Мамлакатимизда таълим тизимида турли исло^отлар олиб борилмокда. Шулардан бири албатта "Таълимда тизимида кластер методи" номли усулдир. Ушбу метод тажриба синов тарикасида Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институтида педагогик таълим иннговацион кластери бош тадкикот мавзуси сифатида танланган. ^уйида биз мазкур методни назарий жи^атдан кискача куриб чикамиз.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Укитишнинг кластер усули - тармоклар ва фанлар билан узаро интеграциялашувга асосланади. Шу жихдтдан бошлангич таълимда укитишнинг кластер усули куйидагича идрок этилади (1-чизма):

Эътибор берилса, бу ёндашувда икки масала мухим урин тутади:боFликлик (интеграция) ва хамкорлик (концентрация). Унга кура, боFликлик - укув фанлари ва укув жараёнининг узвийликка асосланишини; хдмкорлик - таълим ва нодавлат тарбия ташкилотларнинг биргаликда харакатини ифодалайди. Шу маънода бошланFич таълимда укитишнинг кластер усули укитиш ва тарбия ишида ягона максад сари интилишини англатади.

Бошлаетич таълимнинг иштирокчилари куп: укувчилар, укитуувчилар, ота-оналар, таълим ташкилотлари, нодавлат тарбия муассасалари (масалан, "Камалак" болалар ташкилоти) ва мактаб жамоаси. Бу иштирокчилар кластер усули воситасида бирлашади. Шу сабабли бошланFич таълимда укитишнинг кластер усулида куйидагилар мухим урин тутади:

а) ягона максаднинг белгиланиши;

б) иштирокчиларнинг уз вазифасини бажариши;

в) кулай ва осон воситаларнинг кулланилиши;

г) самарнинг бахоланиб бориши.

Мазкур масалалар айникса, буладак педагоглар томонидан аник идрок этилиши лозим.

Кейинги пайтларда, баъзи тадкикотларда укитишнинг кластер усули туFрисида фикрлар юритилганида, ташкилотларнинг роли бурттириб курсатилмокда. Бирок, бошлаетич таълимда кластер усули кулланилганида асосий вазифани укитувчи бажарувчини унутмаслик лозим. К,олган барча таълим ташкилотчилари ёрдамчи вазифани бажаради. Чунки бошлаетич таълим укитувчиси "Ишлаб чикариш" вазифасини колган таълим иштирокчилари эса шароит яратувчи ва истеъмолчи функциясини бажаради. Шу жихатдан куйидаги тизим идрок этилади (2-чизма).

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Бу ёндашувнинг амалий самараси таълим иштирокчиларининг уз вазифаларини аник ва уз вактида бажаришига боFлик.

Укитишнинг кластер усулида куйидаги хусусиятлар кузга ташланиб туради:

- масаланинг назарий асосларини белгилаб олиш ва муаммоларнинг илмий ечишини топиш;

- муаммолар ечимини амалиёт билан боFлаш;

- индивидуал тажрибаларни амалий жараёнларда оммалаштириш;

- таълим-тарбия жараёнида жамоатчиликнинг кенг иштирок этиши.

Бу хусусиятлар олий педагогик таълим жараёнида булажак укитувчиларни кластер тизими асосида укитиш ва т арбиялаш йуналишларига мос равишда тайёрлашни такозо этади. Шу сабабли Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институтида педагогик таълим инновацион кластери муаммолари фундаментал тарзда урганилмокда. Унинг дастлабки натижаларини куйидагича тавсифлаш мумкин:

- укитишда назария ва амалиёт уЙFунлигига амал килиш;

- кластер усулида укитишнинг муаммоларини тадкики этиш ва макбул ечимлар топиш;

- булажак педагогик кадрларни тайёрлашда кластер асослари билан чукур таништириш;

- кластер усулида амалга оширилаётган таълим ва тарбия жараёнининг самарасини амалий жихатдан бахолаб бориш.

Бу хусусиятлар кейинги икки йил давомида институт жамоаси томонидан амалга оширилган илмий ва амалий тадкикотлар хосиласини белгилайди. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 6 ноябрдаги "Узбекистоннинг янги тараккиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан сохаларини ривожлантириш чора-тадбирлари тyFрисида"ги Фармонида булажак педагогларни "интеллектуал ва маънавий салохиятли янги авлод кадрлари этиб тайёрлаш" вазифаси куйилган. Бу вазифанинг ижроси жараёнида бизнинг жамоа томонидан "Мактаб-лаборатория" лойихаси амалга оширилмокда. Унда куйидаги вазифаларга алохида эътибор берилаётганлигини эслатиб утиш жоиз:

- имкон кадар машFулотларни кластер усулида утиш;

- яратилаётган янги авлод дарсликларини укитувчининг методик кулланмаси, укувчининг машк дафтари ва мультимедия иловаси билан биргаликда комплекс тарзда нашрга тайёрлаш;

- кластер усули воситасида укувчиларнинг фанлар буйича эгаллаган билимлари билан бир каторда саводхонлик, компетенция ва шахсий сифатларини бахолаб бориш;

- булажак укитувчиларнинг ва таълим иштирокчиларининг фаоллигини ошириш.

ХУЛОСА

Укитишнинг кластер усулида очиклик, ошкоралик ва самарага интилиш методлари бирламчи хисобланади. Унга кура, таълим берувчи ва таълим олувчилар уртасида хамкорлик асослари бирламчи булади. Укитувчи назарий ва амалий куникмаларни бериш билан чекланмайди, касинча, укувчининг амалий узлаштирганлик даражасини урганиб боради. Шу сабабли укитишнинг кластер усулида таълим иштирокчиларининг вазифалари аник булади. Бунда укитувчи мувофиклаштирувчи ва йуналтирувчи вазифасини хам бажаради.

Мамалакатимизда укитишнинг кластер усули буйича илк тажрибалар амалга оширилмокда. Бунинг учун кенг куламли тадкикотлар ишларини фанлар кесимида амалга ошириш такозо этилмокда. Шу сабабли профессор -укитувчилар ва мутахассисларнинг илмий хамкорлиги асосида укитишнинг самараси белгиланиши керак.

REFERENCES

1. Шамова Т.И. Кластерный подход к развитию образовательных Систем.//Материалы по международного образовательного форума. Белгорад.: Изд. БелГУ. Част 1. -С. 24-29

2. Мухамедов Г., Ходжамкулов У. Педагогик таълим инновацион кластери: таъриф, тавсиф, тасниф.-Чирчик., 2019.

3. Jabborova Onahon Mannapovna, Jumanova Fotima Uralovna, Mahkamova Shohida Rahmatullayevna. (2020). Formation of artistic perception of future teachers. International journal of pssycological and rehabilitation, 24(4), 4087-4095.

4. Jabborova Onahon Mannapovna. (2019). Psycholocial and pedagogical foundations of the formation of the artistic perception of students in secondary schools. European journal of research and reflection in educational sciences, 7(10), 9-14.

5. Jabborova Onahon Mannapovna, Ismoilova Dilafruz Muhiddinovna. (2020, may). Optimation of primary education. ACADEMICIA: An international multidisciplinary research journal, 10(5), 1229-1232.

6. Мардонов Ш.К., Жаббарова О.М. Задачи уроков изобразительного исскуства в начальной школе. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 862870.

7. Tojiboeva Gulmira Rifovna, Pulatova Dildora Turgunovna. Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 209-215.

8. Мусурмонов Рахматулла, Мусурманова Малуда. Укитувчиларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришда инновациялар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 777-783.

9. Karimjonov Alijan, Jabborova Onakhon Mannapovna. Improvement of claster training system. Academicia An international multidisciplinary research journal, Kurukshetra (India), 2020, Issue 10, pp. 584-589.

10. Jabborova Onaxon Mannapovna, Umarova Zuhra Abduraxmanovna. Pedagogical conflicts in primary school students - as an important social-pedagogical problem. Solid State Technology, Great Britain, 2020, Issue 6, pp.235-241.

11. Мардонов Шукурулло Кулдошевич, Хужамкулов Умид Негматович, Ботирова Шахло исомиддиновна, Шерматова Умида Сафаевна. The end to educate young people with the spirit of patriotism in the context of globalization. Journal of Critical Reviews, Malaysia, 2020, Vol.7, Issue 12, pp 166-169.

12. Мардонов Шукурулло Кулдошевич, Куттибекова Гулжан Тулепбаевна. Structure and Mechanisms of Action of The Educational Cluster. International journal of Psychosocial Rehabilitation, United Kingdom, 2020, Issue 07, pp. 8104-8111.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.