Научная статья на тему 'Ўқитиш жараёнида фанлараро алоқадорликни амалга оширишнинг психологик-педагогик асослари'

Ўқитиш жараёнида фанлараро алоқадорликни амалга оширишнинг психологик-педагогик асослари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
802
182
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фанлараро алоқадорлик / психологик-педагогик ёндашиш / ҳамкорлик / индивидуал / оптималлаштириш / ассоциатив / объектив / мутахассислик фанлари / дидактика / межпредметная связь / психолого-педагогический подход / партнерство / индивидуальный / оптимизация / ассоциативный / объективный / специальные пред- меты / дидактика

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хасанов Абдушоҳид Абдурашид

Мақолада касб-ҳунар коллежлари ўқувчиларини фанлараро алоқадорлик асосида ўқитиш жараёнида психологик-педагогик ҳолатларни аниқлаш ва уларга тизимли ёндашиш масалалари, фанлараро алоқадорлик муаммосининг психологик жиҳатлари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ОСУЩЕСТВЛЕНИЯ МЕЖПРЕДМЕТНОЙ СВЯЗИ ПРИ ОБУЧЕНИИ

В статье изложены психологические аспекты проблемы межпредметной связи, классификация межпредметных связей, определения и системный подход психолого-педагогических состояний процесса обучения учащихся профессиональных колледжей на межпредметной основе.

Текст научной работы на тему «Ўқитиш жараёнида фанлараро алоқадорликни амалга оширишнинг психологик-педагогик асослари»

V_/

Хасанов Абдушох,ид Абдурашидович,

Урта махсус, касб-хунар таълими тизими кадрларининг малакасини ошириш ва уларни к,айта тайёрлаш институти катта илмий-ходим изланувчиси

ЦИТИШ ЖАРАЁНИДА ФАНЛАРАРО АЛОЩОРЛИКНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ ПСИХОЛОГИК-ПЕДАГОГИК АСОСЛАРИ

ХАСАНОВ А.А. УКИТИШ ЖАРАЁНИДА ФАНЛАРАРО АЛОКАДОРЛИКНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ ПСИХОЛОГИК-ПЕДАГОГИК АСОСЛАРИ

Маколада касб-хунар коллежлари укувчиларини фанлараро алокадорлик асосида укитиш жараёнида психологик-педагогик холатларни аниклаш ва уларга тизимли ёндашиш масала-лари, фанлараро алокадорлик муаммосининг психологик жихатлари ёритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: фанлараро алокадорлик, психологик-педагогик ёндашиш, хамкорлик, индивидуал, оптималлаштириш, ассоциатив, объектив, мутахассислик фанлари, дидактика.

ХАСАНОВ А.А. ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ОСУЩЕСТВЛЕНИЯ МЕЖПРЕДМЕТНОЙ СВЯЗИ ПРИ ОБУЧЕНИИ

В статье изложены психологические аспекты проблемы межпредметной связи, классификация межпредметных связей, определения и системный подход психолого-педагогических состояний процесса обучения учащихся профессиональных колледжей на межпредметной основе.

Ключевые слова и понятия: межпредметная связь, психолого-педагогический подход, партнерство, индивидуальный, оптимизация, ассоциативный, объективный, специальные предметы, дидактика.

HASANOV A.A. PSYCHO-PEDAGOGICAL BASES OF REALIZATION OF INTERSUBJECT COMMUNICATIONS AT TRAINING

There is outlines in the article the psychological aspects of the intersubject communication problem, the classification of intersubject connections, the definitions and the systematic approach of the psychological and pedagogical status of students teaching process at professional colleges on an interdisciplinary basis.

Keywords: intersubject communication, psychological-pedagogical approach, partnership, individual, optimization, associative, objective, special subjects, didactics.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 10

Уцитиш жараёнида фанлараро алоцадорликнинг мазмун ва моциятининг узоц вацт давомида урганилиши бу муам-мони куриб чицишдаги фалсафий, психологик ва педагогик ёндашувларни шакллантирди.

Фанлараро алокадорликнинг х,озирги за-мон назарияси табиат ва жамиятдаги жараён-лар х,амда х,одисаларнинг умумий алокаси, х,аракат шаклларининг узаро утувчанлиги ва фан тармокларининг узаро алокадорлиги х,акидаги таълимотдек уз асосига эгадир.

Фанлараро алокадорлик муаммоси - таъ-лим муассасаларида фанларни алох,ида уки-тиш жорий этилиши билан юзага келган анча узок тарихга эга муаммодир. Унинг бошида утмишдаги Я.А.Коменский, Ж.Локк, И.Г.Песталоцци ва бошка шу каби машх,ур педагогларнинг ишлари туради1.

ХХ аср 70-йилларидан бошлаб фанлараро алокадорлик муаммоси энг долзарб муам-молардан бири булиб колди ва психолог-лар, дидактлар ва услубчиларнинг ишларида мух,им уринни эгаллади. 1970-йилларнинг бошларидан то 1980-йилларнинг урталаригача фанлараро алокадорлик масаласи буйича юзлаб маколалар ва услубий тавсияномалар нашр этилди, бир неча унлаб диссертация-лар х,имоя килинди ва укитувчилар учун бир катор илмий ишлар ва китоблар, укувчилар учун эса укув кулланма х,амда монографиялар нашр килинди.

Мазкур масалани х,ал этиш максадида барча таълим муассасалари фанларидан янги дастур ишлаб чикилди. Ушбу дастурда биринчи бор «Фанлараро алокадорлик» булими алох,ида ажратиб берилди. Унда турдош фанларда укитишнинг мазмуни х,исобланувчи таянч тушунчалар, конунлар, назариялар ва энг мух,им куникмалар ажратиб курсатилди, х,ар бир курсда укув мавзусини урганишда алокадорликни урнатиш зарур булган мос х,олдаги булимлар курсатилди. Бирок 2000 йилдан бошлаб бу булимнинг дастурларда йуклиги кузатилмокда.

1 Коменский Я.А., Локк Дж., Руссо Ж.-Ж., Песталоцци И.Г. Педагогическое наследие: Сборник. / Сост. В.М.Кларин, А.Н.Джуринский. - М.: «Педагогика», 1987. -С. 413.

Бу вактда фанлараро алокадорлик муаммоси кенг мух,окамага учраб, унда бу муаммо-нинг етакчи назарий-услубий асослари олFа сурилди, унинг х,ам психологик-педагогик, х,ам методик жих,атдан тадкик килиниши йуллари белгиланди. Лекин фанлараро алокадорликка баFишланган тадкикотларнинг катта микдо-рига карамасдан, уни талкин килишда ягона ёндашув йук. Илмий-педагогик адабиётларда «фанлараро алокадорлик» тушунчасининг турли хил таърифлари учрайди.

Фанлараро алокадорлик мустакил дидактик тамойилдир. Педагогик тадкикотларда фанлараро алокадорликнинг мазмуни, унинг компонентлари орасидаги тузилмавий нис-батлар, укитиш жараёнида уларнинг функция-лари ёритилади. Фанлараро алокадорликни амалга оширишнинг асосий максади куйидаги талабларни укитиш жараёнида бажариш экан-лиги курсатилади:

1. Турли укув дастурларида мавзуларни урганишда бир-бирини такрорлашнинг йуко-тилиши.

2. Алох,ида масалаларни урганиш вактини келиштириш имконияти.

3. Илмий тушунчаларни таърифлаш-тав-сифлашда ухшашлик ва уларнинг карама-карши эмаслиги.

4. Турли фан укитувчилари салох,иятининг укувчиларда илмий тушунча ва тасаввурларни шакллантиришда, уларга амалий майорат ва куникмаларни сингдиришда бирлаштири-лиши.

5. Турли укув фанлари буйича укувчилар олган илмий ва техник билимлардан укитувчилар томонидан узаро фойдаланиш.

6. Укув фанларининг узига хослиги ва улар орасидаги алокаларнинг хусусиятлари билан шартланган бошка педагогик вазифаларнинг бажарилиши.

Турли фанларни укитишда туFри нисбат-ларни урнатиш фанлараро алокадорликка киритилиши мумкин булган фаолият турларини узлаштириш учун зарурдир. Шундай фаолият

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 10

тypлapини шaкллaнтиpишдa x1apaкaтлapнинг УМУМИЙ йyнaлтиpилгaн мaхcyлдop УРНИ aник-лaнгaн. А.B.Уcoвaнинг фикpичa, фaнлapapo aлoкaдopликнинг yкyвчилap тapбияcи вa умумий pивoжлaнишигa тaъcиpи Укитишдaги ycyллap вa ycлyблapнинг ички мaнтик1ий тyзилмacини тaкoмиллaштиpиш вa кaйтa куриш йули билaн aмaлгa oшиpилaди1.

Шyндaй килиб, «фaнлapapo aлoкaдopлик» тyшyнчacи уз ичигa дидaктикaдa Укyвчилap фaoлиятининг билимлap, мaхopaт, кyникмa вa ycyллapи, шунингдек, билимлapни беpишдaги шaкллap, ycyллap вa ycлyблap opacидaги y3apo aлoкaлapни кaмpaб oлaди. Амaлий мacaлa-лapни хaл килишгa йyнaлтиpилгaн xapa^Ka келa туриб, билимлap cезилapли paвишдa кaйтa yзгapaди. Шyндaн келиб чикиб, билим-лapни yзлaштиpиш caмapaдopлиги yлapни ур^ниш бyйичa фaoлият xycycиятигa бoFлик бyлaди.

Фaнлapapo aлoкaдopлик мyaммocининг куп жих^тлилиги вa унинг мaзмyнигa кapaшлap-нинг тypфaлиги бир кaтop мезoнлap acocидa уни тacнифлaшнинг кaттa микдopини келти-риб чикapди.

Baкт мезoни бyйичa дacтлaбки, хaмкopлик-дaги вa cyнгги aлoкaдopликлap aжpaтилиб, yлapнинг aмaлгa oшиpилиши билимлapни тизимлaштиpишгa ëpдaм беpaди, бoшкa фaн-лap бyйичa yтилгaн билимлap acocидa тaянч билимлapни тaъминлaйди, укитиш иcтикбo-лини белгилaшгa ëpдaм беpaди.

Kypcaтилгaн тaдкикoтлap acocидa B.H^a^ cимoвa уч тизимдaги фaнлapapo aлoкaдop-ликнинг тacнифлaнишини тaклиф килди2:

• укув мaтеpиaли мaзмyнининг axбopoт тyзилмacи;

• укиш-билиш фaoлияти тyзилмacи;

• укитиш жapaëнининг тaшкилий-ycлyбий элементлapи.

1. Фaнлapapo мaзмyний-axбopий aлoкa-дopликлap:

- хaкикий aлoкaдopлик (ypгaнилaëтгaн турли фaнлapдaги умумий Foя вa нaзapия-

1 Ушв8 А.B. Межпредметные евязи в пpепoдaвaнии ocнoв нэук в шкoле: Методичеекие pекoмендaции. -Челябинек: Изд. ЧПТУ «Фэкел», 1996. -С. 10-20.

2 Maкcимoвa B.H. Межпредметные овязи в пpoцеccе

oбyчения. - М: «Пpocвещение», 1988. -C. 91.

лapни тacдиклoвчи вa ëpитyвчи дaлиллapни Уpнaтиш);

- нaзapий aлoкaдopлик (мaълyм бир фaн coхacигa мaнcyб бyлгaн илмий тyшyнчaлap тизими булиб, yлapдa дaлиллap, кoнyнлap, пocтyлaтлap, oкибaтлap, aмaлий кoидaлap a^ этaди).

2. Фaнлapapo oпеpaциoн-фaoлиятли aлo-Kaдopликлap:

- билишгa oид aлoкaдopлик (билимлapни oлиш ycyли бyйичa) yмyмлaшгaн билим мaхo-paтини шaкллaнтиpaди (фикpлaш, нaзapий, ижoдий, мycтaкил билим oлиш);

- aмaлий aлoкaдopлик (билимлapни кул-лaш ycyли бyйичa) Укyвчилapдa билиш-aмaлий мaхopaт хocил бyлишигa ëpдaм беpaди (Xиcoблaш-yлчaш, гpaфик, тaжpибaвий, тacви-рий вa бoшкa).

3. Фaнлapapo тaшкилий-ycлyбий aлoкaдop-ликлap:

- pепpoдyктив, излaш, ижoдий aлoкaдop-лик (билимлapни yзлaштиpиш ycyли бyйичa);

- кypcлapapo, ички циклли, цикллapapo aлoкaдopлик (aмaлгa oшиpиш кенглиги бyйичa);

- изчил, хaмкopликдaги, иcтикбoлли aлoкa-дopлик (aмaлгa oшиpиш вaкти бyйичa);

- бир тoмoнлaмa, икки тoмoнлaмa, куп тoмoнлaмa фaнлapapo aлoкaдopлик (фaнлap-нинг yзapo aлoкacи ycyли бyйичa);

- эпизoдик, тизимли фaнлapapo aлoкaдop-лик (aмaлгa oшиpишнинг дoимийлиги бyйичa);

- дapc бyйичa, мaвзyий вa шу кaби фaнлap-apo aлoкaдopлик (укув жapaëнини тaшкил этиш дapaжacи бyйичa);

- индивидyaл, гурухли вa жaмoaвий aлo-Kaдopлик (укитиш жapaëнидa укувчи вa уки-тувчи фaoлиятини тaшкил этиш шaклapи бyйичa).

B.H.Maкcимoвa уз acapлapидa фaнлapapo aлoкaдopликлapнинг мухим жихaтлapини ëpи-тaди. Фaнлapapo aлoкaдopликлapни aмaлгa oшиpиш ycлyбиятини ишлaб чикишдa биз yнгa тaянaмиз3.

Укитиш жapaëнидa фaнлapapo aлoкaдop-ликлapни aмaлгa oшиpиш имкoниятлapини Уpгaниш унинг бopишигa мaълyм бир тaъ-

3 Maкcимoвa B.H. Межпредметные овязи в пpoцеccе oбyчения. - М: «Пpocвещение», 1988. -С. 91.

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM / COBPEMEHHOE OБPAЗOВAНИE 2017, 10

сирни курсатади. Шунга кура, бошланFич боскичда янги материал билан танишишга тайёрланишда улар укувчиларни нотаниш нарсани фаол кабул килишга тайёрлашга, маълумдан номаълумга утишда алокадорликни таъминлашга ёрдам беради. Буларнинг бар-часи фанлараро алокадорлик олдиндан тасав-вур, пайкаш-сезишни шакллантиришга ёрдам бериши натижасида таъминланади. Бу боскичда улар купрок узаро боFланган билим-ларга асосланган савол ва машклардан фой-даланиш йули билан руёбга чикарилади.

Янги мавзу билан танишишда унинг бошка турли фанлардан олинган билимлар билан таккосланиши, тах,лил килиниши, аникланиши, бойитилиши руй беради. Шундай килиб, янги мавзунинг билимлар тизимига киритилиши таъминланади ва билимларни узлаштиришнинг кейинги боскичида - тушуниб етиш ва мус-тах,камлашда фанлараро алокадорликлар узи-нинг фаоллаштирувчи вазифасини бажара бошлайди. Улар вакт буйича алокалар -изларнинг х,осил булиши ва мустах,камлани-шига ёрдам берувчи илгари олинган тажри-бани жалб килиш эвазига руй беради.

Бундан ташкари, фанлараро алокадорликлар мавзуни мустах,камлаш усулларини х,ар хил хрлга келтириш ва топширикларнинг вариативлигини оширишга имкон беради. Шунга кура, такрорлаш умумлаштирувчи хусу-сиятга эга булади. Укувчилар томонидан энг мух,им далиллар, шунингдек, улар орасидаги мавжуд конуний алокалар ва муносабатлар, уларнинг пайдо булиши ва ривожланиш йул-лари ишлаб чикилади. Такрорлаш жараёнини мана шундай ташкил этиш мустах,кам, тизимли ва онгли узлаштиришни таъминлаш вазифасини бажаришга ёрдам беради. Худди мана шу фикрлар тадкикотчилар томонидан х,ам шаклланаётган билим ва куникмаларга нисба-тан билдирилади. Фанлараро алокадорлик-лардан уларнинг шаклланиши ва мустах,кам-ланишида фойдаланиш уларнинг умумлашган-лиги, онглилиги ва мустах,камлиги ошишига имкон туFдиради.

Муаллифлар томонидан умумлаштирувчи такрорлаш жараёнида фанлараро алокадор-ликларни руёбга чикариш куриб чикилаётган объектлар ва х,одисаларда энг мух,им томон-

ларни ажратиб курсатиш, кам ах,амиятга эга-ларини аниклаб олишга ва иккинчи даражали белгиларни узгартириш мах,оратини шакллантиришга ёрдам бериши курсатилади.

Бундан х,ам кам булмаган ах,амиятга фанлараро алокадорликлар укувчиларнинг бир мавзуга куп марталаб мурожаат килиш-ларида ортикча зурикишларининг олдини олиш, укитиш жараёнини оптималлаштириш, укитишнинг ташкилий шаклларидан, хусусан, асосий шакл сифатида дарсдан фойдаланиш натижавийлигини оширишга эгадир. Укитиш жараёнида фанлараро алокадорликларни руёбга чикариш унга нафакат кушимча имко-ниятларни беради, балки бир катор талаб-ларни ^ам куяди. Шунга биноан, уз ичига тур-дош фанлар масалаларини олган дарс муам-мосини мажмуавий куйиш, шунингдек, дарс-нинг мос ^олдаги мазмунини ишлаб чикиш зарур булиб колади. Укув жараёнини бундай куришда укувчиларнинг билиш фаолияти турли укув фанларига хос булган умумлашган майорат ва иш усулларини махсус ташкилий укитишни уз ичига олади. Мажмуавийлик укув жараёнини режалаштиришда турли укув фанларига хос булган укув фаолияти шакллари ва укитиш воситаларини фаоллаштиришда фойдаланиш учун х,ам зарурдир.

Бу тадкикотлар фанлараро алокадорликлар асосида укув жараёнини махсус ташкил этиш зарурлиги х,акида хулоса чикаришга асос булди. Унда турли дарсларда мавжуд билим-лардан узаро фойдаланиш, шунингдек, узлаш-тирилган мавзуни амалиётда кенгрок куллаш учун имкониятлар бошидан режалаштири-лиши керак. Билимларда турли укув ва амалий фаолиятда фойдаланиш янги х,аракатчан ва интеграциялашган билим х,амда мах,орат-ларнинг пайдо булишига олиб келади. Уз нав-батида, уларнинг шаклланиши укувчиларда янги даражадаги амалий ва назарий масала-ларни ечиш имкониятларини очади1.

Шундай килиб, фанлараро алокадорликларни амалга ошириш натижасида янги билим (турли фанлардаги билимлар орасидаги

1 Хасанов А.А. Касб-хунар коллежларида мутахассис-ларни тайёрлаш сифатини оширишда фанлараро алокадорлик. / // «Педагогика» илмий-назарий ва методик журнали, ТДПУ, 2015 й., 5-сон. -93-97-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 10

алокадорликни узлаштириш натижасида шаклланган) ёки янги умумлашган майорат (турли фанларда куланиладиган укув-билиш фаолияти усуллари орасидаги алокадорлик-ларни узлаштириш натижасида шаклланган) шаклланади. Укув жараёнида фанларни узаро мувофиклаштириш укувчиларнинг билиш фаолияти фаоллашиши ва ривожланиши, укув жараёнини оптималлаштиришга ёрдам беради.

Укув жараёнида фанлараро алокадорлик-ларни самарали руёбга чикариш учун улар-нинг асосида ётувчи психологик конуният-ларни хисобга олиш зарур.

Фанлараро алокадорликнинг урнатилиши психик функцияларнинг тизимлилиги х,акидаги физиологик ва психологик маълумотларга асосланади.

Турли фанларни урганишда хар сафар янги шароитларда борадиган ва турли хил куз-Fовчилар билан руй берадиган куп марталик кайтаришлар фанлараро ассоциацияларнинг пайдо булиши асоси саналади.

Фанлараро ассоциатив алокаларга тушун-чаларни шакллантириш жараёнида етакчи урин тегишлидир. Бунинг устига, урганилаётган тушунчалар орасида алокалар канчалик хар хил булса, улар шунчалик чукур тушунилади ва мустахкам урганилади. Шундан келиб чикиб, укувчиларнинг ассоциатив фикрлаш фаолиятини раFбатлантирадиган укитиш усул-ларидан фойдаланиш зарурати мавжуддир. Натижада укувчилар тушунчаларнинг кенг доирасидан фойдалана бошлайдилар, бунда уларни турли фанларни укитишда куллай-дилар.

Тадкикотлар натижалари шундан дарак берадики, укитиш жараёнидаги узаро алокалар таълимий, тарбиявий ва ривожланти-рувчи функцияларнинг юзага чикарилишида мухим восита булиб хизмат килади.

Билимларни узлаштиришнинг мазкур кои-даларни куллаш билан мажбурий уЙFунлашти-рилиши уларнинг бир хулосаси хисобланади. Билимларни узлаштириш ва куллаш ягона жараённинг икки кирраси саналади. Реал ама-лий масалаларни ечиш учун билимлардан фойдаланиш укувчилардан укув фанларининг бир канчасидан тегишли мавзуларни танлаб олишни талаб килади.

Хар бир укув фани мазмунига кирувчи тушунчалар уз ичига бир катор фанларга ман-суб булган тушунчаларни олади. Улар уз Холича фанлараро ассоциациялар манбаи булиб хисобланади. Мазкур Fояни юзага чикаришдаги алохида урин укитувчига ажра-тилади, чунки у томондан фанлараро алокадорликнинг туFри курилиши энг тулик, туFри тасаввурларнинг шаклланишига олиб келади. Б.Г.Ананьевнинг фикрича, фанлараро алока-дорликлар бир бутун тизимли билимлар шакл-ланишининг мажбурий шарти хисобланади1.

Мавжуд билимларни фаолиятнинг турли шароитларига утказа олиш кобилиятининг ривожланиши фанлараро алокадорликларни урнатиш муаммосини хал килишнинг мух,им вазифаларидан бири саналади. Уларнинг амалга оширилиши, П.Г.Кулагин фикрича, олдиндан акс эттириш-тасвирлашни ривож-лантириш имкониятини яратади. Билимларни утказишнинг шаклланган мах,орати онгда янги объектнинг баъзи бир хоссаларини пайкашга имкон беради2.

Бир укув фанидан бошкасини урганиш жараёнига олинган билим ва мах,оратни утказа олиш усулини эгаллаш укувчиларнинг тах,лилий-синтетик фаолиятига катта даража-даги максадга йуналтирилганликни киритади, фаоллик ва мустакилликни оширади, х,аётий-амалий масалаларни самарали хал килиш усуллари ва мантиFини узлаштиришга ёрдам беради.

Б.Г.Ананьев рахбарлиги остида бир катор олимлар томонидан утказилган тадкикотда фанлараро алокадорликлар ва улардан укув жараёнида фойдаланиш укувчиларнинг билиш фаолиятини жадаллаштириш ва тушунча Хамда тасаввурларнинг шаклланиши психологик конуниятларини хисобга олган х,олда таш-кил этиш йулларидан бири сифатида каралади1. Илм-фаннинг турли сох,аларидан билимларни жалб килиш урганилаётган предмет хакидаги тасаввурларнинг туликлиги, унинг хоссалари ва тизимлилик асосида объ-

1 Ананьев Б.Г., Рыбалко Е.Ф. Особенности восприятия пространства у детей. - М.: «Просвещение», 1964. -С. 304.

2 Кулагин П.Г. Межпредметные связи в процессе обучения. - М.: «Просвещение», 1981. -С. 96.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 10

ектив узаро алокаларини бир бутун килиб акс эттиришни таъминлайди.

Шундай килиб, фанлараро алокадорлик муаммоси мураккаб педагогик ходиса булиб, у укитиш жараёнида таълимий, тарбиявий ва ривожлантирувчи функцияларнинг ягоналиги хамда узаро алокадорлигини акс эттиради. Унинг укув жараёнида амалга оширилиши мажмуавий хусусиятга эгадир. Шуни хисобга олиб, бизнинг тадкикотларимизда умумкас-бий ва мутахассислик фанларининг фанлараро алокадорлиги бу фанларни урганишда уки-тишнинг мазмунини саралаб олиш усул, шакл

ва воситаларини танлаб олишда мажмуавий ёндашувни талаб килади.

Укитиш жараёнида фанлараро алокадор-ликни амалга оширишнинг психологик-пе-дагогик асослари укитишнинг илмийлигини таъминлаш, укувчиларнинг билишга оид фао-лиятини сезиларли равишда кучайтириш, уларнинг билим сифатини оширишга ёрдам берувчи ва фикрлашнинг замонавий усулини самарали ривожлантиришга хамда илмий дунёкарашни шакллантиришга имкон берувчи дидактик тамойил сифатида намоён булиши хакидаги нуктаи-назарни куллаб-кувватлай-миз.

Адабиётлар руйхати:

1. Ананьев Б.Г., Рыбалко Е.Ф. Особенности восприятия пространства у детей. - М.: «Просвещение», 1964. -С. 304.

2. Коменский Я.А., Локк Д., Руссо Ж.-Ж., Песталоцци И.Г. Педагогическое наследие: Сборник. / Сост. В.М.Кларин, А.Н.Джуринский. - М.: «Педагогика», 1987. -С. 413.

3. Кулагин П.Г. Межпредметные связи в процессе обучения. - М.: «Просве-щение»,1981. -С. 96.

4. Максимова В.Н. Межпредметные связи в процессе обучения. - М: «Просвещение», 1988. -С. 91.

5. Усова А.В. Межпредметные связи в преподавании основ наук в школе. - Челябинск: Изд. ЧПТУ «Факел», 1996. -С. 10-20.

6. Хасанов А.А. Касб-хунар коллежларида мутахассисларни тайёрлаш сифатини оширишда фанлараро алокадорлик. // «Педагогика» илмий-назарий ва методик жур-нали, ТДПУ, 2015, 5-сон. -93-97-б.

1 Ананьев Б.Г.,Рыбалко Е.Ф. Особенности восприятия пространства у детей. -М.: «Просвещение», 1964. -С. 304.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 10

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.