Научная статья на тему 'IТ ПАРК ЁШЛАРГА ҚАНДАЙ ИМКОНИЯТЛАРНИ БЕРАДИ?'

IТ ПАРК ЁШЛАРГА ҚАНДАЙ ИМКОНИЯТЛАРНИ БЕРАДИ? Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
30
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СТАРТАП / СТАРТАПЛАРНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ / СТАРТАП ТУРЛАРИ / РИВОЖЛАНИШ БОСқИЧЛАРИ / МОЛИЯЛАШТИРИШ МАНБАЛАРИ / БИЗНЕС-ИНКУБАТОР

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Омонов Б.М.Ў.

Мақола IТ парк ва унинг имкониятларига бағишланган. ивожланган мамлакатлар тажрибаси кўрсатиб турибдики, қаерда стартаплар ривожланаётган бўлса, шу ерда тараққиёт янада юқори даражага кўтарилмоқда. Чунки ўзини оқлаган стартаплар анъанавий бизнесга қараганда ўша соҳани тезроқ ривожлантиради ва янги иш ўринларини яратади. Шунинг учун ҳам мамлакатга стартаплар ва уларни ярата оладиган янгича фикрловчи интеллектлар ҳамиша керак.Хорижий нашрларда стартапларга бағишланган тадқиқотлар турли-туман ва рангбаранг. Республикамизда уларни ўрганишга бағишланган мақола ва маълумотларнинг жуда камлиги ёшлар ўртасида стартаплар ҳақидаги фикрлар тор доирада қолишига олиб келади. Шунинг учун мазкур мақолада мамлакат тараққиётида стартапнинг ўрни, ўзига хос хусусиятлари, берилган таърифлар, уларнинг устунлик жиҳатлари ва камчиликлари, вужудга келиб, ривожланиш босқичлари ва Ўзбекистондаги ўзига хос жиҳатлари ўрганилган, таҳлил қилинган хулоса ва таклифлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WHAT OPPORTUNITIES DOES THE PARK GIVE YOUNG PEOPLE?

The article is devoted to the IT park and its capabilities. The experience of developed countries shows that where startups develop, development rises to a higher level. Because self-sustaining startups are growing this industry faster than traditional businesses and creating new jobs. That is why the country always needs startups and out-of-the-box thinkers who can create them.Startup studies in foreign publications are diverse and colorful. The lack of articles and information on their study in our country leads to a narrow idea of young people about startups. Therefore, this article discusses the role of startups in the development of the country, their characteristics, definitions, advantages and disadvantages, stages of their development and specifics in Uzbekistan, provides conclusions and recommendations.

Текст научной работы на тему «IТ ПАРК ЁШЛАРГА ҚАНДАЙ ИМКОНИЯТЛАРНИ БЕРАДИ?»

ISSN 2181-1717 (E) Образование и инновационные исследования (2021 год №4)

IT ПАРК ЁШЛАРГА КАНДАЙ ИМКОНИЯТЛАРНИ _БЕРАДИ?_

DOI: https://doi.org/10.53885/edinres.2021.64.99.104

Аннотация. Мацола 1Т парк ва унинг имкониятларига багишланган. ивожланган мамлакатлар тажрибаси курсатиб турибдики, цаерда стартаплар ривожланаётган булса, шу ерда тарацциёт янада юцори даражага кутарилмоцда. Чунки узини оцлаган стартаплар анъанавий бизнесга цараганда уша сохрани тезроц ривожлантиради ва янги иш уринларини яратади. Шунинг учун х,ам мамлакатга стартаплар ва уларни ярата оладиган янгича фикрловчи интеллектлар хдмиша керак.

Хорижий нашрларда стартапларга багишланган тадцицотлар турли-туман ва рангбаранг. Республикамизда уларни урганишга багишланган мацола ва маълумотларнинг жуда камлиги ёшлар уртасида стартаплар хацидаги фикрлар тор доирада цолишига олиб келади. Шунинг учун мазкур мацолада мамлакат тарацциётида стартапнинг урни, узига хос хусусиятлари, берилган таърифлар, уларнинг устунлик жихдтлари ва камчиликлари, вужудга келиб, ривожланиш босцичлари ва Узбекистондаги узига хос жихдтлари урганилган, тах,лил цилинган хулоса ва таклифлар берилган.

Калит сузлар: стартап, стартапларнинг хусусиятлари, стартап турлари, ривожланиш босцичлари, молиялаштириш манбалари, бизнес-инкубатор

2019 йилда Узбекистан Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев

тгр V/ и

П-паркда булиб, янги босцич цурилиши учун илк рамзий тошни цуйди ва Тошкентда мамлакатимиздаги биринчи 1Т-парк очилди. Ахборот технологиялари сохасида унлаб лойихаларни яратди, шунингдек, ёшларни рагбатлантириш, ушбу сохдга цизициши ва ах,олида компьютер саводхонлигини ривожлантирди. «Ицтисодиётимизнинг барцарорлиги, барча сохаларнинг сифатли ва самарали ишлаши, ахоли хаётининг цулайлиги ахборот технологияларига боглиц. Шунинг учун ушбу со^а учун янада кенг имкониятларни, зарур инфратузилмани яратиш, мутахассисларни рагбатлантириш, цобилиятли ёшларни тарбиялаш керак», - деган эди Шавкат Мирзиёев.

Техника ва коммуникация асрида инсонларнинг дунёцараши, фикри

и /— /— т-ч и

кун сайин узгариб бормоцда. Бугунги кунда уларни хаиратлантириш, турмуш тарзини буткул узгартириб юбора оладиган лойихаларни ишлаб

Омонов Бахтиёр Мухидин ^ли

«UzAuto Motors» компанияси таъмиот буйича агенти

http://interscience.uz

Таълим ва инновацион тадцицотлар (2021 йил №4) ISSN2181-1709 (P)

er)---

чикши хам кийинлашиб бормокда. Бунинг асосий сабабларидан бири уларнинг замонавий ахборот коммуникацияларидан фаол фойдаланиши, дунёда руй бераётган янгиликлар, воцеа-ходисалардан тез хабардор булишидирДандай соха булишидан цатъий назар унинг истицболи ва ривожланишини замонавий технологияларсиз тасаввур этиш жуда мушкул. Айницса, худудларда уз фаолиятини бошлаётган IT парклар, ихтисослаштирилган мактаблар хамда уцув марказларининг ташкил этилиши, стартап гояларнинг илгари сурилиши ахоли турмуш тарзи ва фаровонлигининг яхшиланишига олиб келмоцда.

Таъкидлаш керак, дунё мамлакатлари тажрибасида илмий тадцицотлар, IT технологиялар, стартап гоялар, компьютер саводхонлигига жуда катта эътибор берилади. Биз хам фацатгина илм-фан ютуцлари ва янги технологиялар орцали ицтисодий усишга эришилади.

«Стартап» сузи Start-up тушунчасидан келиб чиццан. Унинг таржимаси иш бошлаш деган маънони билдиради. У утган асрнинг 30-йилларида америкалик икки талаба - Hewlett va Packard кичик корхона ташкил этишган ва уни шундай аташган. Унинг келажаги порлоц булиб, келгусида HP - Hewlett-Packard номи билан машхур булиб кетди.

Интернетда курсатишларича, бу термин биринчи марта 1976 йили августда Forbes, 1977 йили сентябрда Business Week журналида ишлатилган булиб, 1990 - йилларда ицтисодий пуфак доткомлар вужудга келиши билан кенг тарцалган.

Стартапларнинг энг мухим жихати компания ривожланиш ва таргиб цилишни талаб циладиган бизнес гоясига эга. Уни яратувчилари бозорни урганиш ва уни цандай забт этиш учун маблаг цидириш ва топиш билан банд.

Л.А. Вартанованинг фикрича стартап - бу инновацион лойиха, уз бизнесини янги инновацион гоялар асосида ёки янги пайдо булган технология асосида цуришга царатган ривожланишнинг дастлабки босцичида турган (эхтимол юридик шахс булиб улгурмаган) даромадларини хамда бизнесининг цийматини усишига умид цилаётган компания [7].

Стартап - янгидан яратилган, вацтинчалик таркиб, цисца муддат давомида янги товар ва хизматлар яратиш, келгусида такрор ишлаб чицариш, фойда олишга, рентабелли ва кенгайтириш мумкин булган бизнес моделни излаш, ноаницлик шароитида истицболли бозорларни тадциц этиш билан шугулланувчи ташкилот. Шуни хам англаш мухимки, стартаплар купинча техник тарацциёт ютуцларини илгари суриш билан шугулланмайдилар, балки ундан фойдаланадилар [12].

Бошцалар истеъмолчиларга инновацион товарлар ва хизматларни

таклиф этувчи, айни пайтда мос келадига бизнес технология ва Й88 bducation'and innovative research '2021 y. №4

ISSN 2181-1717 (E) Образование и инновационные исследования (2021 год №4)

молиявий куллабкувватловчиларни кидириш билан банд келажаги ноаниц компаниялар сифатида тушунадилар. Х,ар цандай компания цайси сохада булишидан цатъий назар стартап булиши мумкин.

Ёшларнинг илмий ва ижодий салохилтини ошириш, уларнинг уз интеллектуал билимини намоён цилиши, аналитик фикрлаши, ицтидори, ва ижтимоий мослашуви учун зарур шароитларни IT-парк беради.

Грек математиги Архимедга ухшаб тусатдан гол пайдо булиб цоладиган, замонавий тилда айтганда, стартапчиларнинг барчаси учун «IT-Park» умумий жой хисобланади. Ёшлар тусатдан гол келганда нима цилишини, голдан цандай фойдаланиш кераклигини, хар цандай вацтда хам ундан махсулот лратиш мумкинлиги билишмайди.

IT-парклар юцори мацсадларни узида мужассам этиб, уциш ва истицболли лойихалар устида ишлаш, дастурий махсулотлар бозорига чицишга кумаклашиш, келажакнинг илгор ёшларини кенг жалб цилиш, уларни юксак салохилтли цилиб тарбиллаш учун замонавий макондир.

Ахборот-коммуникация технологилларини ривожлантиришнинг мухим шартидан бири бу, мана шундай дастурий махсулот ва рацамли хизматларни тацдим этиш учун цулай шарт-шароит лратиш, уларни ички хамда ташци бозорга олиб чициш, инновацион ишланмаларни рагбатлантиришдир.

IT Парк бу - IT-компаниллар учун истицболли бошлангич лойихаларни, ташци ицтисодий зонани, шу жумладан, илмий ва таълим ташкилотлари билан интеграциллашган холда ишга тушириш ва бозорга чицаришни таъминлаш учун мулжалланган объектлар, бино ва иншоотлар мажмуаси. IT сохасида фаол ва ицтидорли инсонлар бухгалтерил хисоби, юридик, маркетинг ва таълим орцали уз голларини хациций бизнес лойихаларига айлантириш учун цулай имконилтга эга буладиган жойдир.

Х,амма сохада булгани каби бугунги кунда ахборот технологиллари ва коммуникацил сохасида хам илм-фан ютуцлари шиддат билан кириб бормоцда. Бу эса, инновацион лойихаларни жорий этиш, дастурий махсулотлар ва ахборот технологиллари технологик парклар фаолилтини ривожлантириш, ижтимоий-ицтисодий усишга мос стартап голларни цуллаб -цувватлашга ундайди хамда глобаллашув жараёнида рацобатбардошликни оширади.

Шунга кура, сохада ёшларнинг ижтимоий фаоллигини ошириш, уларда ижодкорлик, креативлик цобилилтларини лнада ривожлантириш мацсадида лнги лойихалар ишлаб чицилмоцда. Уйлайманки, бу лойихалар уларнинг истеъдоди, ихтиролари хамда голларини хаётга татбиц этишда мухим роль уйнайди.

Хулоса урнида таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда АКТ сохаси

ривожива илгортехнологилларни фаоллаштириш.уни изчил юксалтириш

http://interscience.uz

:Щ\Таълим ва инновацион тадцицотлар (2021 йил №4)

ISSN 2181-1709 (P)

оуийча дастурлар ишлаб чикилиб, аник кадамлар куйилмокда. Бу эса, келажакда енгилмас сохд билимдонларини тарбияланишига, уларнинг интеллектуал салох,иятининг ошишига хизмат цилади.

Фойдаланилган адабиётлар

I.Steve Blank. What's A Startup? First Principles. / Steve Blank

https://steveblank.com/2010/01/25/whats-a-startup-first-principles/

2. Рис Эрик. Бизнес с нуля. Метод Lean Startup для быстрого тестированияидей и выбора бизнес-модели = The Lean Startup: How Today's EntrepreneursUse Continuous Innovation to Create Radically Successful Businesses. —М.: Альпина Паблишер, 2014. — 256 с. — ISBN 978-5-9614-4628-9;

3. Graham Paul. Startup Equals Growth (September2012).http://www. paulgraham.com/growth.html

4.Wang H., Liang P., Li H., Yang R. "Financing Sources, R&D Investment and Enterprise Risk" // Procedia Computer Science 91 (2016) 122 - 130 p.

5. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S1877050916312303

6. Вартанова Л.А. Источники финансирования малых инновационных компаний (стартапов) // Глобальные рынки и финансовый инжиниринг. Том 4. Номер 2, апрель-июнь 2017

7. Верников В.А. Бизнес планирования стартапов в контексте привлечения венчурных инвестиций // МИР (Модернизация. Инновации. Развитие). 2014. № 4(20). С. 77-87.

8. Алиев Туран Хиджраноглы. Маркетинговые основы разработки стартапов //Альманах современной науки и образования, № 12 (102) 2015. www..gramota. Net/materials/1/2015/12/2.html y

9. Недзвецкий Н.С. Инновационный стартап как объект венчурного инвестирования: базовые и специфические характеристики // Экономика вчера, сегодня, завтра. 2017. Том 7. № 2А. С. 124-137.

II. Рузиева Д. И. Венчурли тадбиркорлик - кичик бизнес субъектлари

инновацион сало^иятини оширувчи дастак сифатида// "Iqtisodiyot va

innovatsion texnologiyalar" Ilmiy elektron jurnali. № 2, mart-aprel, 2020

12. Цифровая экономика. Учебник. / Авторы составители: Л.А. Каргина, С.Л. Лебедеваи др. Под ред. Л.А. Каргиной. -М.: Прометей,

yil

2020.

Education and innovative research 2021 y. №4

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.